User Tag List

Ցույց են տրվում 1 համարից մինչև 2 համարի արդյունքները՝ ընդհանուր 2 հատից

Թեմա: Գեղամ Սարյան

Ծառի տեսքով դիտում

Նախորդ գրառումը Նախորդ գրառումը   Հաջորդ գրառումը Հաջորդ գրառումը
  1. #1
    Լիարժեք անդամ
    Գրանցման ամսաթիվ
    01.02.2007
    Գրառումներ
    106
    Mentioned
    0 Post(s)
    Tagged
    0 Thread(s)

    Գեղամ Սարյան

    ԳԵՂԱՄ ՍԱՐՅԱՆ
    (1902-1976
    )

    Ականավոր քնարերգու Գեղամ Սարյանը ( Բաղդասարյան) ծնվել է 1902 թվականին, Իրանի Թավրիզ քաղաքում, դերձակի ընտանիքում:
    Արամյան ծխական դպրոցում նախնական կրթությունն ստանալուց հետո Սարյանը ուսումը շարունակում է Թավրիզի թեմական դպրոցում` աշակերտելով հռչակավոր Հրաչյա Աճառյանին:
    1920 թվականին ավարտելով դպրոցը, նա որոշ ժամանակ զբաղվում է մանկավարժական աշխատանքով: Երկու տարի անց իրականացնում է Սարյանի երազանքը. թողնում է խանական Պարսկաստանը և գալիս Հայաստան` իր իսկական հայրենիք:
    Գ . Սարյանը գրել է սկսել Պարսկաստանում եղած ժամանակ : Նրա պոեզիան նոր վերելք ապրեց հատկապես 30-ական թվականներին, երբ մի առանձին ուժով հնչեցին բանաստեղծի հայրենաշունչ ստեղծագործությունները: Սարյանի ստեղծագործական հաջողություններից է արդիականության կենսական հարցերին արձագանքելու նրա անուրանելի կարողություննները :
    Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին գրված պոեմներում, բալլադներում և բանաստեղծություններում Գ . Սարյանը ճշմարտացի գույներով ներկայացնում է սովետական մարդու անձնազոհությունը , հայրենասիրությունը , հերոսականությունը և հաղթանակի մեծ հավատը:
    Սարյանի ստեղծագործություններում ուշագրավ երևույթ են “ Դեպի կառափնարան ” և “ Սայաթ Նովա ” պոեմները , հայրենասիրական ու ժողովուրդների բարեկամության թեմաներով գրված մի շարք բանաստեղծություններ (“ Հոգնած նայում եմ ես ճամփաներին ”, “Սևանի ափին”, “ Գովք Երևանի”, “Խոսք ռուս ժողովրդին ”, “ՈՒկրաինային ” և այլն):
    Մեծ է Գեղամ Սարյանի վաստակը քնարական բանաստեղծության զարգացման գործում : Նրա քնարական ստեղծագործությունները աչքի են ընկնում կառուցվածքի ավարտվածությամբ , մտահաղացման խորությամբ ու հյուսվածքի պարզությամբ :
    Հիանալի ճանաչելով խանական Պարսկաստանի դաժան կյանքյ, Սարյանը գրեց արևելյան ստեղծագործություններ , որոնց մեջ ուշագրավ էր “Գյուլնարա ” պոեմը :

    Ավելացվել է 2 րոպե անց
    ԴԵՊԻ ԿԱՌԱՓՆԱՐԱՆ
    (Կոմիտասի հիշատակին)

    Գրեց՝ Գեղամ Սարյան


    Սև ծովն էր ալեկոծ փրփրել իր ափերին
    Թմրել էր Պոլիսը փարթամ պարտեզներում
    ԵՎ մինարների նիրհուն կատարներին
    Վերջալույսի գունատ շողերն էին մարում:

    Փռվեց ծովի վրա ահեղ իրիկնաժամ,
    Արեգակի վերջին շողեքն այնտեղ հանգավ,
    Գողգոթայի նման իր լռությամբ դաժան
    Կանգնել էր ափի մոտ խորհրդավոր մի նավ:

    Կանգնել էր նա ինչպես մռայլ մի դամբարան,
    Եվ հայ մի բազմություն հեծում էր ծովափին,
    Վերջին հրաժեշտի հայացքն ուղղած նրան,
    Հուղարկավորն ինչպես՝ տխուր հողաթմբին:

    Այնտեղ էին նրանք... Այդ չարագույժ նավում,
    Հայոց քնարների վարպետները բոլոր,
    Հայոց պայծառ մտքի աստղերն էին մարում
    Այդ ահավոր ժամին խավարի դեմ անզոր:

    Նրանց տանում էի հեռու կառափնարան,
    Գունատ էին նրանք: Երկու հարյուր էին:
    Տաճիկ սպաների հայացքն անասնական
    Դաշույնների նման կախված գլուխներին:

    Այնտեղ էին նրանք... Վարուժանը խոհուն,
    Սիոմանթոն՝ հայացքն հառած դեպի եթեր,
    Եվ ո՞վ գիտե արդյոք, ի՞նչ էր խորհում
    Կոմիտասը՝ հոգում պահած բազում երգեր...

    ԵՎ ո՞վ գիտե արդյոք աչքերն հառած ջրին՝
    Ի՞նչ խոր հույզեր էին լուռ պաշարել նրան,
    Որոնք նրա հոգին վշտով լցնում էին,
    Մթնաշաղին ծովի շշուկների նման...

    Գուցե տեսնում էր նա ափերը հայրենի,
    Զմրուխտ դաշտեր՝ փռված Արագածի լանջին,
    Գուցե թվում էր թե ափին է Սևանի
    ԵՎ գեղճուկի երգն է հասնում իր ականջին:

    Գուցե խորհում էր նա արցունքը կոկորդում
    Իր գլխատվող, անոգ ժողովրդի մասին,
    ԵՎ ծովն էր նրա լուռ հոգու մեջ փոթորկվում,
    ԵՎ բազմաթիվ սրտեր նրա հետ միասին:

    Գուցե... հանկարծ սուլեց նավը աղեկտուր,
    ԵՎ արձագանքն անդարձ կորավ հեռուներում,
    Երկու հարյուր հայացք անհունորեն տխուր
    Ափի հայ բազմության սրտին էին նայում...

    Նրանց տանում էին հեռու կառափնարան.
    ԵՎ երկինքն էր նայում, և երեկոն էր լուռ,
    ԵՎ ծովն էր անսահման հուզված սրտի նման
    Խփում իր ափերին ինչպես մահվան սարսուռ:

    Նրանց տանում էին հեռու կառափնարան.
    Լուռ էր Վարուժանը, Սիոմանթոն խոհուն,
    Հայացքն ուղղած դեպի երկինքն անսահման
    Կանգնել էր Կոմատասը ինչպես տաճարի սյուն:

    Ձուլվել էր նա կարծես կապույտ երեկոյին,
    Ծովի պաղ հովերով մորուգն ալեծածան,
    Նրա շուրթերը պաղ արդեն երգում էին
    Հայոց պատարագի հուզիչ «Տեր ողորմյան»:

    Երգում էր նա... ԵՎ հորդ շիթերն արտասուքի
    Թափվում էին երգի հնչյունների նման,
    Երգում էր նա... ԵՎ այդ հույսի, աղերսանքի
    Մեղեդին էր նրա սփոփանքը միայն...

    Երգում էր նա... Ծորուն հնչյունները երգի
    Ձուլվում էին ծովի մրմունջների օդում.
    Երգում էր նա... Ափին կանգնած ժողովրդի
    Սրտից աղերսաձայն հառաչանք էր պոկում:

    Նավը շարժվեց: Դանդաղ պոկվեց արդեն ափից.
    Բռնած անհայտ ու մութ հեռուների ճամփան.
    Ու Տարածվում էր դեռ օդում աղերսալից
    Հայոց պատարագի հուզիչ «Տեր վողորմյան»:...

    Նավը շարժվեց՝ ինչպես մռայլ մի դամբարան,
    ԵՎ խուլ տնքաց ցավից բազմությունը ափին,
    Վերջին հրաժեշտի հայացքն ուղղած նրան,
    Հուղարկավորն ինչպես՝ տխուր հողաթմբին:

    ԵՎ հեռացավ, կորավ ծովի մշուշներում,
    Ու խավարին ձուլվեց հույսի «Տեր վողորմյան»:
    Քամին նրա վերջին հնչյուններն էր բերում
    Ծովի ցայթող ջրի պաղ շիթերի նման:

    Իսկ երկնքում լուսնի մահիկն ամպասքող
    Սահելով դուրս նայեց ուրախ ու տիրաբար,
    Ինչպես Վիլհելմ կայսր հայացքի տակ պարող
    Ծախված գեղեցկուհու ժպտուն ատամնաշար...


    Ավելացվել է 5 րոպե անց
    ԳՅՈՒԼՆԱՐԱ

    Գրեց՝ Գեղամ Սարյան


    Է՜հ, խանի´ երկիր, թաջիրի երկիր,
    Գյուլնարի պես վարդ Շիրազում չկար,
    Գյուլնարի պես վարդ, հարեմի´ երկիր,
    Իրանի ոչ մի հարեմում չկար:

    Ղեյլանի ծուխը թե երկինք ելներ,
    Աստղերին հասներ՝ այնպես լույս չկար,
    Գյուլնարի սիրտը ոնց արեւ լիներ,
    Արեւը վկա՝ Իրանում չկար:

    Մայիսին բացվող նշենին անգամ
    Գյուլնարի քաղցր թովչանքը չուներ:
    Անձրեւից հետո յասամանն անգամ
    Գյուլնարի բույրն ու հմայքը չուներ,

    Է՜հ, խանի´ երկիր, թաջիրի երկիր,
    Գյուլնարի պես վարդ Շիրազում չկար,
    Գյուլնարի պես վարդ, հարեմի´ երկիր,
    Իրանի ոչ մի հարեմում չկար:


    1

    Մի աղջիկ էր, ապրում էր Իրանում,
    Գորգագործ մի աղջիկ էր նա,
    Նա մի ծեր հայր էր խնամում,
    Գյուլնարա էր անունը նրա:

    Սիրուն էր Գյուլնարան շատ սիրուն,
    Թիթեռից թռվռուն էր նա,
    Աչքերին սյուրմա չեր քաշում,
    Չեր դնում մազերին հինա:

    Նա խանի խանումների համար
    Հյուսում էր համամի խալիչա,
    Շիրազի վարդանոցից էլ վառ,
    Բայց խանի խանումների համար:

    Խփում էր դանակը հյուսվածքին,
    Կտրում էր թելերը գունգեղ,
    Գյուլնարի հինած դազգահին
    Շիրազը կարող էր նախանձել:

    Գյուլնարի հյուսած վարդերից
    Կխաբվեր բյուլբյուլը անգամ,
    Նա կարող էր մետաքսի թելերից
    Պարտեզներ հյուսել անթառամ:

    Մի աղջիկ էր, ապրում էր Իրանում,
    Գորգագործ մի աղջիկ էր նա,
    Նա մի ծեր հայր էր խնամում,
    Գյուլնարա էր անունը նրա:

    2

    Գյուլնարա´, սիրուն Գյուլնարա,
    Ղալամքար հոնքերիդ տակին
    Թախիծ կա աչքերիդ վրա,
    Գյուլնարա, սիրուն Գյուլնարա:

    Ծաղկազարդ չթով սքողված
    Սրտիդ մեջ ու հոգուդ վրա
    Տրտունջ կա, բողոք կա պահված,
    Գյուլնարա´, վշտո´տ Գյուլնարա:

    Գյուլնարա´, գորգագործ աղջիկ,
    Քո երկրի բորբ արեւի տակ
    Հասնում է բադամ ու նարինջ,
    Բուրում են դաշտերը թովիչ:

    Սակայն դու արեւի կարոտ,
    Արեւից ժպիտ չես քաղել,
    Տրտնջոտ քո հոգու համար՝
    Նարինջը կարիճ է դառել:

    3

    Լսվում է մրմունջը թառի
    Նվում է սեգահը վերից,
    Ճմլվում է սիրտը Գյուլնարի,
    Շիծաղներ են լսվում հարեմից:

    «Շարյաթին դեմ գնալ չի լինի,
    Ուրացում է առանց չադրայի»,
    Կարծես թե լսվում է խանի
    Խոսքերը ականջին Գյուլնարի:

    Կարծես թե տեսնում է նրան,
    Զգում է սարսափն ահարկու,
    Բայց հյուսում է հինվածքի վրա
    Կուտակված տրտունջն իր հոգու:

    Խալիչա է հյուսում Գյուլնարան,
    Հույզերից է հյուսում կարծես նա,
    Ահա նա հինվածքի վրա
    Նկատում է պատկերը իրա:

    Ահա նա կանգնած է այնտեղ,
    Մետաքսե թելերից հյուսած,
    Աչքերը վառվում են կարծես,
    Չարսավը նետել է նա ցած:

    ... Լսվում է մրմունջը թառի
    Նվում է սեգահը վերից,
    Հուզված է սիրտը Գյուլնարի
    Հարեմի թառից ավելի:

    4

    Ու մի օր երբ արեւն ելավ
    Ու ժպտած Իրանի վրա,
    Դուրս եկավ Գյուլնարան տնից՝
    Խալիչան ձախ ուսի վրա:

    Հասավ նա պալատը խանի,
    որգազարդ օթախը նրա,
    Կլկլում էր ջուրը ղեյլանի՝
    Խանի դեմ սանդալի վրա:

    Ղեյլանի հուզված ջրի պես
    Թպրտում էր սիրտը Գյուլնարի,
    Ամոթով խոնարհվեց նա կարծես,
    Ու դժկամ բարեւեց խանին:

    - Գյուլնարան նվեր է բերել,
    Գյուլնարան տրտունջ ունի, խա´ն,
    Թույլ տուր, որ բոլոի հետ մեկտեղ,
    Գյուլնարան դեն գցի չադըրան:

    Եվ փռեց նրա դեմուդեմ
    Խալիչան՝ բողոքը իրա,
    Գյուլնարան կանգնած էր այնտեղ,
    Համարձակ, առանց չադըրա:

    - Ջնդա, շո´ւն, - խանը որոտաց,
    Դղրդաց պալատը աղմուկից,
    Գյուլնարան ճչած ընկավ ցած՝
    Երեսին իջած ապտակիծ:

    Ներս ընկան ծառաները խանի,
    Եվ կանայք խանի հարեմից,
    Փռվել էր մարմինը Գյուլնարի,
    Գյուլնարան տնքում էր ցավից,

    - Դուրս տարեք, թո´ղ մորթեն դրան,
    Թո´ղ փրթեն առաջը շների,
    Իմ հողում առանց չադըրա
    Ոչ մի կին չպետք է ապրի:

    --

    Գյուլնարա´, գորգագործ աղջիկ,
    Քո երկրի բորբ արեւի տակ
    Հասնում է բադամ ու նարինջ,
    Բուրում են դաշտերը թովիչ:

    Սակայն դու արեւի կարոտ,
    Արեւից ժպիտ չես քաղել,
    Տրտնջոտ քո հոգու համար՝
    Նարինջը կարիճ է դառել:

    5

    Այդ օրը իրինային պահին
    Արյունը հոսեց Գյուլնարի,
    Մեռավ նա արեւի կարոտ,
    Իրանի գյուլը սաբահին:

    --

    Է՜հ, խանի´ երկիր, թաջիրի երկիր,
    Գյուլնարի պես վարդ Շիրզում չկար,
    Գյուլնարի պես վարդ, հարեմի´ երկիր,
    Իրանի ոչ մի հարեմում չկար:

    Ղեյլանի ծուխը թե երկինք ելներ,
    Աստղերին հասներ՝ այնպես լույս չկար,
    Գյուլնարի սիրտը ոնց արեւ լիներ,
    Արյեւը վկա՝ Իրանում չկար:
    Վերջին խմբագրող՝ vartabooyr: 07.05.2007, 13:09: Պատճառ: Գրառման ավելացում

Թեմայի մասին

Այս թեման նայող անդամներ

Այս պահին թեմայում են 1 հոգի. (0 անդամ և 1 հյուր)

Համանման թեմաներ

  1. Մարտիրոս Սարյան
    Հեղինակ՝ Jarre, բաժին` Նկարչություն
    Գրառումներ: 2
    Վերջինը: 26.09.2019, 09:55

Էջանիշներ

Էջանիշներ

Ձեր իրավունքները բաժնում

  • Դուք չեք կարող նոր թեմաներ ստեղծել
  • Դուք չեք կարող պատասխանել
  • Դուք չեք կարող կցորդներ տեղադրել
  • Դուք չեք կարող խմբագրել ձեր գրառումները
  •