«Ծխող կնոջ» տեղը ոչ թե Կասկադն է` Թամանյանի մոտ, այլ Գետառը` զիբիլների մեջ. Ռուբեն Հախվերդյան
Գաֆէսճեան քանդակների պարտեզում օգոստոսի 27-ին տեղադրված 20-րդ դարի ականավոր արվեստագետներից մեկի` կոլումբիացի նկարիչ եւ քանդակագործ Ֆերնանդո Բոտերոյի «Ծխող կինը» արձանը միանշանակ չի ընդունվել ոչ միայն քաղաքացիների, այլեւ արվեստագետների կողմից:
Արձանի տեղադրումից հետո սոցիալական ցանցերում բուռն քննարկումներ են սկսվել, ոմանք` հավանում էին այն, ոմանք` հումորով էին վերաբերում, իսկ մի մասն էլ քննադատում էր տեղադրված արձանը` նշելով, որ հարիր չէ մեր ազգին, տգեղ է, զզվելի, անճաշակ, գռեհիկ, վուլգար եւ կոչ էին անում «Էդ տկլոր կնկան հանել ըտեղից, մեզ մենակ էդ անբարոյականն էր պակասում»:
Դրական արտահայտվողները նշում էին, որ արձանը գեղեցիկ է, Բոտերոն հիանալի արվեստագետ է, իսկ հեգնողները նշում էին, որ վերջապես հռոմեացի զինվորին կին են բերել, ազգային ազատագրական կազմվածով հայ կնոջ հավաքական կերպար է եւ այլն:
Արվեստագետները եւս միակարծիք չէին այդ հարցում: Քանդակագործ Արա Շիրազը NEWS.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ասաց, որ ինքը հավանում է Բոտերոյին` որպես քանդակագործ եւ կարծում է, որ նա մեր ժամանակի լավագույն քանդակագործներից է: Արա Շիրազը դեռ չէր տեսել նոր տեղադրված արձանը, հետեւաբար` ձեռնպահ մնաց կարծիք հայտնելուց: Ինչ վերաբերում է հայ հասարակության արձագանքին, ապա քանդակագործի խոսքով, արվեստի պատմության մեջ շատ են նման դեպքեր արձանագրվել, երբ հասարակությունը սկզբից չի ընդունել, բայց ժամանակի ընթացքում ընտելացել է: «Գուցե այդտեղ մի ինչ-որ բան կա, որ չափը անցել է եւ մարդկանց բարկացրել է, կամ ծխելն է պատճառը»,- նշեց նա:
Իսկ նկարիչ Վալմարը` Վոլոդյա Մարգարյանը, NEWS.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ասաց, որ ինքն այդ արձանին վերաբերում է որպես արվեստի գործ, ոչ թե որպես կին` ծխող, վուլգար կամ այլն: «Ժամանակը կանցնի եւ կհարմարվեն մարդիկ, միգուցե ինչ-որ վուլգար բան կա արձանի մեջ, բայց դա այն վուլգարը չի, որ աչքի համար տգեղ լինի»,- նշեց նկարիչը` հավելելով, որ Բոտերոն աշխարհահռչակ քանդակագործ է, նրա արձանները կան Իտալիայում, Իսպանիայում եւ դրանք բավականին թանկ են վաճառվում: Վալմարի խոսքով` նկարիչը ինքը իր աշխարհն է ստեղծել, իր մտածումները եւ զգացումները զետեղել դրանում,«ինքը չի պարտադրել, որ այդ արձանը բերենք Հայաստան եւ տեղադրենք, եթե բերել դրել են, մենք պետք է ուրախ լինենք»:
Արձանի մասին կտրուկ դիրքորոշում հայտնեց երգահան Ռուբեն Հախվերդյանը: Նա «Ծխող կինը» արձանը չէր տեսել, բայց, ինչպես ինքն է ասում, վստահ է, որ «նույն ք..-ը պիտի լինի», եւ դրա տեղը ոչ թե Կասկադն էր` Ալեքսանդր Թամանյանի արձանի մոտ, այլ Գետառը` աղբի մեջ:
«Պետք է տանել մի ուրիշ տեղ շպրտել, թող գնա, ես այդտեղ ոչ մի հետաքրքիր բան չեմ տեսնում: Թամանյանի արձանից բացի` այդտեղ ոչ մի արձան չպետք է լինի…Թող տանեն Գետառի մեջտեղը դնեն` աղբի մեջ, զիբիլը զիբիլի մեջ հնչում է, բայց Թամանյանին որ նայում ես, ես կարծում եմ` Ջոն Թորոսյանն էլ էլ չէր սիրի այդ ամենը, ինքն է նախագծել եւ հրաշալի է այդ ամեն ինչը, եւ Արտաշես Հովսեփյանը, որ Թամանյանը քանդակել է»,- նշեց Ռուբեն Հախվերդյանը:
Նրա խոսքով` քանդակը իր տեղը պիտի ունենա, իսկ այդ քանդակը կապ չունի մեր միջավայրի եւ մտածողության հետ: Եւ խնդիրը, ըստ նրա, ծխող կամ մերկ կինը չէ, այդպիսի քանդակներ Միքելանջելոն էլ ունի: «
Եթե տենց հանճարեղ մարդ է, թող իր հայրենիքում դնի, օրինակ` Թամանյանի խեղճ արձանը այդտեղ հրաշք է եւ այդ ամենից հետո երբ նայում ես այդ ամեն ինչին, ասում ես` էդ ապուշը խի՞ ա տենց կոլեկցիաներ հավաքել…Ես էն հռոմեացի զինվորից էլ եմ զզվում, դա կապ չունի էդ տեղի հետ: Իր մնացած բաները ինչ տեսել եմ, այլանդակություններ, տխմարություններ է, սա էլ նույն քաքը պիտի լինի էլի: տենց էլ գրի` նույնը ք..-ը պիտի լինի»,- ասաց նա:
Բոտերոյի արձանները միակ չեն, որ երգահանը չի սիրում: Ռուբեն Հախվերդյանի խոսքով`գարշում է Վիլյամ Սարոյանի արձանից, ոչ միայն այն պատճառով, որ այլանդակ արձան է, բոլորովին նման չէ, այլեւ նրա համար, որ այն դրել են Քոչարի թանգարանի դիմաց, մինչդեռ այդտեղ պետք է հենց Քոչարի արձանը լիներ: Ռուբեն Հախվերդյանը չի հավանում նաեւ Կոնսերվատորիայի դիմաց տեղադրված Կոմիտասի արձանը` ծառի ճյուղին հենված ծիտիկով, ինչպես նաեւ Արամ Խաչատրյանի արձանը, որը «էնքան այլանադակ է քանդակած, որ փակում է համերգասրահը եւ ոնց որ ֆլեյտա նվագի, ոչ թե չափ տա»: Կոմիտասի. Սարյանի եւ Արամ Խաչատրյանի արձանները նա համարում է աղբ եւ կոչում բերմուդյան եռանկյունի: Հախվերդյանը տեղանքի համար չի հավանում նաեւ Ռոդենի արձանը: Փոխարենը երգահանը հավանում է մետրոյի Երիտասարդական կայարանի եւ Իսահակյանի արձանի մոտ գտնվող «Բարեկամության ձեռքեր» արձանը:
Էջանիշներ