Արտո Թունջբոյաջյան

[Jarre]

Ջիվան Գասպարյանը երգել է Արտո Թունչբոյաջյանի հետ

Աշխարհահռչակ դուդուկահար Ջիվան Գասպարյանը եւ հայտնի երաժիշտ Արտո Թունչբոյաջյանը հանդես են եկել դուետով «Bambaselos Trio»-ի համերգի ժամանակ, որը տեղի է ունեցել փետրվարի 2-ին, երեւանյան «Yans» ակումբում:

«Քանի որ համերգին ներկա էր Ջիվան Գասպարյանը, բեմն առանց նրա դատարկ կլիներ»,- NEWS.am STYLE –ին ասաց Արտո Թունջբոյաջյանի եւ «Armenian Navy Band» ավանգարդ-ֆոլկ-ջազային խմբի մենեջեր Արտակ Գեւորգյան: Նրա խոսքով` Արտոն սկսել է իմպորվիզը բեմում` երժշտությանն ավելացնելով Ջիվանի մասին խոսքեր, եւ դուդուկի վարպետը բարձարցել է բեմ. ադյունքում հրաշալի դուետ է ստացվել, որը ներկայացնում է տեսանյութը:

Նշենք, որ Bambaselos Trio կազմում են Արմեն Հյուսնունցը, Վահագն Հայրապետյանը եւ Արտո Թունչբոյաջյանը:





Աղբյուր՝ News.am

[Sambitbaba]

Բայց եթե չեմ սխալվում, սա Արտոյի և Հայկական Նավատորմի New Apricot ալբոմի Love, Respect, Truth ստեղծագործության վերամշակած տարբերակն է։ Չգիտեմ ով ումից է վերցրել ու վերամշակել, բայց ալբոմի տարբերակը ահա այսպես է հնչում։ Կարծեմ հենց քո սիրած մասից էլ սկսվում է ալբոմային տարբերակում

Ես կարծում եմ, որ այնուհանդերձ դա Արտոյի գործն է, քանի որ դեռևս 1996-ին նա այդ գործը կատարել է Ջո Զավինուլի "Սինդիկատ" խմբի հետ միասին, "Իմ ժողովուրդ" ձայնասկավառակի համար 4 գործն է: Ճիշտ է, քիչ այլ կերպ է հնչում, բայց կասկած չկա, որ նույն գործն է /ես հենց նոր ստուգեցի/: Գործի անունը հայերեն կհնչի այսպես. "Պապիկ ջան, մի բաժակ թեյ կխմե՞ս…", և որպես հեղինակ էլ նշված է Արտոն:

Ասեմ, որ ես էլ եմ Արտոյին հարգում ու շատ գնահատում որպես հետաքրքիր, յուրօրինակ ու տաղանդավոր երաժիշտ: Բայց մի բան ինձ տխրեցրեց: Հենց նոր նայեցի նրա հետ հարցազրույցը, Մոսկվայում տված համերգի նախօրյակին: Բավական երկար հացազրույց էր, երևի մոտ մի ժամ: Ընդ որում, կոնկրետ հարց էլ տվեցին, թե ինչպես է նա կայացել որպես երաժիշտ: Գիտեք, ես Արտոյի ամբողջ երաժշտությանն, իհարկե, ծանոթ չեմ: Բայց այն, ինչին ծանոթ եմ, դուրս գալիս է ոչ միայն այն պատճառով, որ այն գրավում է իր մեջ ազգային արմատներ կրելով. դա գործի մի մասն է: Իսկ երկրորդ ոչ պակաս կարևոր մասն է ինձ համար, որ ես նրանից Ջո Զավինուլի շունչ եմ առնում, - մի տեղ քիչ, մի տեղ՝ շատ: Այսինքն, այն լուրջ համոզմունքն ունեմ, որ Արտոն իր վրա է կրում Զավինուլի մեծ ազդեցությունը: Եվ նույնիսկ իր այդ "Արտոստանի" լեզուն, կարծում եմ, նա ընդօրինակել է Զավինուլից: Սա ասում եմ, ելնելով նրանից, որ առաջին անգամ Արտոյին լսել եմ նշածս "My People" ձայնասկավառակի վրա, որտեղ ինքը, Զավինուլն էլ երգում է "արտոստաներեն", իր "Waraya" գործը: Ես ուրախությամբ կհամարեի, որ Զավինուլն է վերցրել Արտոյի լեզուն, բայց կա մի հանգամանք. 1995-ին, "My People"-ը թողարկելուց մեկ տարի առաջ, Զավինուլն արդեն կատարել է իր "Waraya" գործը "Live in Den Haag"-ում /թե ավելի շուտ, ասենք, "Wheater report" խմբի հետ Զավինուլը երգել է "արտոերեն", այս պահին չեմ հիշում, իսկ ստուգել, կներեք, ալարեցի/: Իսկ տեղեկություններ, որ Արտոն կապի մեջ է եղել Զավինուլի հետ մինչև 1996-ը, ես չգիտեմ՝ շնորհակալ կլինեի, եթե մեկը տեղեկացներ, ու ես հաճույքով կփոխեի կարծիքս: Ասածս այն է, որ Արտոն կարող էր Զավինուլին էլ հիշատակել իր որպես երաժիշտ կայանալու ճանապարհին: Համենայն դեպս, Զավինուլը չի մոռացել նշել, որ "Պապիկ ջան, մի բաժակ թեյ կխմե՞ս…"-ը Արտոյի գործն է:

[Վիշապ]

Ես այս մեղեդին տարվա մեջ մի քանի անգամ հիշում եմ, ու գտնում եմ ու մի տաս անգամ լսում եմ, նոր հանգստանում... Ինձ թվում է քչերն են լսել։



Հ.Գ. Շատ հարազատ բան կա էս երգի մեջ...

[Աթեիստ]

Ամեն անգամ Արտոյի մասին լսելուց ու կարդալուց փորձում եմ հասկանամ, թե ինչ են մարդիկ նրա (ավելի ճիշտ նրա երաժշտության մեջ) գտել։ Երաժշտությունը չակերտների մեջ էի ուզում գրեմ, բայց էնքան գովեցիք, սկսեցի կասկածել, որ այն երևի, այնուամենայնիվ, կա։ Բառերից ընդհանրապես չեմ խոսում, որտև եթե ամբողջ երգից 3 բառ հասկացա, արդեն լավ ա։
Ժամանակից սաղ ալիքներով իրա «Արարար» երգն էին դնում, որը ես իր պրիմիտիվությամբ նմանացնում էի Յորգանցի «ճկույթիկին» ու չէի հասկանում, թե մի՞թե մենակ «Արարատ» բառի համար կարա էդ մանկական երգը տենց ընդունվի։

Կարճ ասած, էս էն դեպքերից ա, որ իմ մոտ երգ բառի հետ հեչ չի ասոցացվում։ Ոչ երաժշտությունն եմ հասկանում, ոչ, կարծես թե հայերեն ասված, բառերը։

[Hda]

Ամեն անգամ Արտոյի մասին լսելուց ու կարդալուց փորձում եմ հասկանամ, թե ինչ են մարդիկ նրա (ավելի ճիշտ նրա երաժշտության մեջ) գտել։ Երաժշտությունը չակերտների մեջ էի ուզում գրեմ, բայց էնքան գովեցիք, սկսեցի կասկածել, որ այն երևի, այնուամենայնիվ, կա։ Բառերից ընդհանրապես չեմ խոսում, որտև եթե ամբողջ երգից 3 բառ հասկացա, արդեն լավ ա։
Ժամանակից սաղ ալիքներով իրա «Արարար» երգն էին դնում, որը ես իր պրիմիտիվությամբ նմանացնում էի Յորգանցի «ճկույթիկին» ու չէի հասկանում, թե մի՞թե մենակ «Արարատ» բառի համար կարա էդ մանկական երգը տենց ընդունվի։

Կարճ ասած, էս էն դեպքերից ա, որ իմ մոտ երգ բառի հետ հեչ չի ասոցացվում։ Ոչ երաժշտությունն եմ հասկանում, ոչ, կարծես թե հայերեն ասված, բառերը։

Աթեիստ ջան, դուխդ տեղը պահի: Ավելի շատ մարդիկ էլ էտ քո կոմպուտեր-մոմպուտերից չեն հասկանում, բայց հո դա չի նշանակում որ դա չկա. կամ ճիշտ չի: «Արարատ»-ն ու «ճկույթիկ»-ը սարեր ձորերի տարբերություն ա: Օտարալեզու էնքաաաան երգեր կա, որ ոչ մի բառ էլ չենք հասկանում՝ նենց որ էտ էլ կապ չունի: Արտոի ամենամեծ պլյուսը՝ իրա յուրահատկությունն է: Երկրորդ նմամանատիպ չգիտեմ: Անձամբ չեմ ճանաչում, բայց հարցազրույցներից էլ ամեն անգամ մի միտք բացահայտում եմ իմ համար: Մի խոսքով, ինքը լավն ա....
հ.գ.
ինչպես դու, այնպես էլ ես արտահայտել ենք մեր անձնական կարծիքները
Վերջին հաշվով, նույնիսկ քո այդպիսի ընկալմամբ, համոզված եմ, որ հազարապատիկ կգերադասես Սոֆի-մոֆիներից և այլն.....
Երաժշտության գիտակի տեղ չեմ դնում ինձ, բայց ակնհայտ է , որ Արտոն <<այլանդակ>> սլուխ ունի, ինչն էլ ամենակարևորն է երաժշտի համար:
Նույն նմանօրիակով, եթե մեկը ասի որ Շառլը լավ ձայն ունի ուեմն ինքն էլ ա հեռու երաժշտությունից: Որպես բանաստեղծ ու երգերի հեղինակ էլի հազար անգամ ավելի առաջ է, քան կատարող: Երկուսին էլ շատ սիրում եմ ու ինչ որ տեղ նմանացնում:

[Աթեիստ]

Լրիվ համաձայն եմ, դրա համար էլ, երբեք չեմ օգտագործի «չկա», կամ «ճիշտ չի» արտահայտությունները։ Սաղ գրածս էլ իմ ընկալմանն էր վերաբերում։ Բայց իմ համար աննորմալ ա, որ անգլերեն երգի բառերն ավելի լավ պտի հասկանամ, քան թե հայերենինը (նույնը վերաբերում ա Սայաթ-Նովայի երգերին)։ Անտաղանդ Սոսոն ռուսերեն ավելի լավ ա երգում, քան թե Արտոն հայերեն։ Նույնիսկ Սոնա Շահգլեդյանի ռուսերենն ա ավելի հեշտ հասկացվում ։)
Սլուխի մասին բան չեմ կարա ասեմ, բայց որ յուրահատուկ ա, էդ ընդունում եմ, պարզապես տենց էլի յուրահատուկներ կան, որ էնքան յուրահատուկ են, որ սկի երգիչ էլ չեն, յուրահատկության հաշվին «երգում են« (յուրահատուկ Մաիսեևը քեզ օրինակ ։) )։
Արմենչիկը հիվանդագինի աստիճան ռաբիզ ա, բայց ակնհայտ ա, որ շատ լավ ձեն ունի։ Արտոյի ոչ ձենն եմ տեսնում, ոչ երգերը որպես երգ ընկալում։

[Ուլուանա]

Լրիվ համաձայն եմ, դրա համար էլ, երբեք չեմ օգտագործի «չկա», կամ «ճիշտ չի» արտահայտությունները։ Սաղ գրածս էլ իմ ընկալմանն էր վերաբերում։ Բայց իմ համար աննորմալ ա, որ անգլերեն երգի բառերն ավելի լավ պտի հասկանամ, քան թե հայերենինը (նույնը վերաբերում ա Սայաթ-Նովայի երգերին)։ Անտաղանդ Սոսոն ռուսերեն ավելի լավ ա երգում, քան թե Արտոն հայերեն։ Նույնիսկ Սոնա Շահգլեդյանի ռուսերենն ա ավելի հեշտ հասկացվում ։)
Սլուխի մասին բան չեմ կարա ասեմ, բայց որ յուրահատուկ ա, էդ ընդունում եմ, պարզապես տենց էլի յուրահատուկներ կան, որ էնքան յուրահատուկ են, որ սկի երգիչ էլ չեն, յուրահատկության հաշվին «երգում են« (յուրահատուկ Մաիսեևը քեզ օրինակ ։) )։
Արմենչիկը հիվանդագինի աստիճան ռաբիզ ա, բայց ակնհայտ ա, որ շատ լավ ձեն ունի։ Արտոյի ոչ ձենն եմ տեսնում, ոչ երգերը որպես երգ ընկալում։

Ձայն չունի, բայց, իմ կարծիքով, իր յուրահատուկ ոճի շնորհիվ դա լրիվ կոնպենսացնում ա ։ Ինքը ուղղակի լրիվ ուրիշ կողմից ա մոտենում երաժշտությանը, լրիվ այլ կերպ ա «խաղում» հնչյունների հետ, քան մյուս երաժիշտներն ու երգիչները։ Բայց էստեղ պետք ա նկատել, որ եթե զուտ յուրօրինակությունը լիներ, էլի էնքան արժեք չէր ունենա, արժեքը նաև որոշակի «թրթիռներ» բռնելու տաղանդի մեջ ա ։ Չգիտեմ՝ ոնց բացատրեմ, բայց մի տեսակ շատ դիպուկ ա «խփում» էնտեղ, որտեղ պետք ա, էլի ։ Բայց դե հասկանում եմ, որ կարող ա ոչ բոլորի ճաշակով լինի։

[Աթեիստ]

Ձայն չունի, բայց, իմ կարծիքով, իր յուրահատուկ ոճի շնորհիվ դա լրիվ կոնպենսացնում ա ։ Ինքը ուղղակի լրիվ ուրիշ կողմից ա մոտենում երաժշտությանը, լրիվ այլ կերպ ա «խաղում» հնչյունների հետ, քան մյուս երաժիշտներն ու երգիչները։ Բայց էստեղ պետք ա նկատել, որ եթե զուտ յուրօրինակությունը լիներ, էլի էնքան արժեք չէր ունենա, արժեքը նաև որոշակի «թրթիռներ» բռնելու տաղանդի մեջ ա ։ Չգիտեմ՝ ոնց բացատրեմ, բայց մի տեսակ շատ դիպուկ ա «խփում» էնտեղ, որտեղ պետք ա, էլի ։ Բայց դե հասկանում եմ, որ կարող ա ոչ բոլորի ճաշակով լինի։

Կամ էլ, ոչ բոլորն ունեն էդ տեղը
Ես որ լսելուց ներվայնանում եմ հենց են փաստից, որ բան չեմ հասկանում։ Ինչ որ անկապ լեզվով բան լսելուց չես էլ փորձում հասկանալ բառերը, բսյց ստեղ, որ փորձում ես ու չես կարողանում, երաժշտությունը գնում ա 2-րդ պլան, 1-ինում մնում ես ներվայնացած դու (այսինքն ես )։

[Ուլուանա]

Կամ էլ, ոչ բոլորն ունեն էդ տեղը
Ես որ լսելուց ներվայնանում եմ հենց են փաստից, որ բան չեմ հասկանում։ Ինչ որ անկապ լեզվով բան լսելուց չես էլ փորձում հասկանալ բառերը, բսյց ստեղ, որ փորձում ես ու չես կարողանում, երաժշտությունը գնում ա 2-րդ պլան, 1-ինում մնում ես ներվայնացած դու (այսինքն ես )։

Ես, ճիշտն ասած, իրա երգերի բառերը չեմ էլ փորձում հասկանալ, մի տեսակ կարիքը չեմ զգում, ինձ երաժշտությունը կամ, եթե կուզես, հնչյունների հետ խաղերը լրիվ բավարարում են տվյալ դեպքում, էդքանը հերիքում ա նշանակետին խփելու համար։ Բառերը հիմնականում շատ պրիմիտիվ են, բայց, էլի եմ ասում, դա էլ ա կոմպենսացվում իրա մոտ ։

[Sambitbaba]

Ես մի բան կավելացնեի ասածիդ, Ուլուանա ջան: Չեմ կարծում, թե Արտոն չկարողանա երգել նորմալ-հայերենով: Բայց այդպես նա հասկանալի կլիներ միայն հայերին: Իսկ արտոերեն-հայերենը հասկանալի է բոլոր ազգությունների մեջ նրանց, ովքեր ունեն իրենց մեջ Աթեիստի ասած "էն տեղը":

Եվ այնուհանդերձ, ինձ թվում է, այնքան էլ ճիշտ չէ Արտոյի երաժշտությանը նայել որպես ազգային երաժշտություն: Հաստատ չեմ կարող ասել, բայց կասկածում եմ, որ Աթեիստի վերաբերմունքը Արտոյի երաժշտությանը հենց դրանով է պայմանավորված:

Արտոյի ոճին ես "Համաազգային Ջազ" անունը կտայի: Եվ չեմ կարող կրկին չհիշեցնել ձեզ այդ "ոճի" արքա Ջո Զավինուլին...

[Վիշապ]

Երաժշտությունը ինձ համար առաջին հերթին մեղեդի է: «Լավ երաժշտության» մեջ մեղեդին անհամեմատ ավելի շատ բան է «ասում» քան բառերը: Ոնց որ ասեք` մարդ բան չի հասկանում Բախի սիմֆոնիաներից, ոչ մի բառ չկա մեջը:
Արտոյի երաժշտությունը հնչյուններ են, իր ձայնն էլ այդ երաժշտության մասն է կազմում՝ ոչ թե խոսքերի, այլ ավելի ավելի շատ հնչյունների տեսքով: Անշնորհակալ գործ կլինի սկսել վերլուծել նրա հայերենը, կամ փորձել հասկանալ ինչ խոսքեր է ասում, և արդյո՞ք գրագետ նախադասություններ է օգտագործում: …Ճ Նրա ոճը յուրահատուկ է, էքպերիմենտալ մինիմալիզմի ու «նյու էյչ»-ի ինչ-որ խառնուրդ կարելի է համարել: Ոչ բոլորն են մինիմալիզմ սիրում, ինչպես ասենք շատերին պրոգրեսիվ երաժշտությունը միապաղաղ ու ձանձրալի բան է թվում:
Եթե ձեզ համար երաժշտության մեջ խոսքերը շատ կարևոր են, ապա ռեփ լսեք:

[Ուլուանա]

Արտոյի երաժշտությունը հնչյուններ են, իր ձայնն էլ այդ երաժշտության մասն է կազմում՝ ոչ թե խոսքերի, այլ ավելի ավելի շատ հնչյունների տեսքով:

Լրիվ համաձայն եմ։ Դիպուկ բնորոշում է։

[Աթեիստ]

Երաժշտությունը ինձ համար առաջին հերթին մեղեդի է: «Լավ երաժշտության» մեջ մեղեդին անհամեմատ ավելի շատ բան է «ասում» քան բառերը: Ոնց որ ասեք` մարդ բան չի հասկանում Բախի սիմֆոնիաներից, ոչ մի բառ չկա մեջը:
Արտոյի երաժշտությունը հնչյուններ են, իր ձայնն էլ այդ երաժշտության մասն է կազմում՝ ոչ թե խոսքերի, այլ ավելի ավելի շատ հնչյունների տեսքով: Անշնորհակալ գործ կլինի սկսել վերլուծել նրա հայերենը, կամ փորձել հասկանալ ինչ խոսքեր է ասում, և արդյո՞ք գրագետ նախադասություններ է օգտագործում: …Ճ Նրա ոճը յուրահատուկ է, էքպերիմենտալ մինիմալիզմի ու «նյու էյչ»-ի ինչ-որ խառնուրդ կարելի է համարել: Ոչ բոլորն են մինիմալիզմ սիրում, ինչպես ասենք շատերին պրոգրեսիվ երաժշտությունը միապաղաղ ու ձանձրալի բան է թվում:
Եթե ձեզ համար երաժշտության մեջ խոսքերը շատ կարևոր են, ապա ռեփ լսեք:

Կներես, բայց էս վերջի նախադասությանդ մեջ էնքան իմաստ կար, ինչքան Գալուստ Սահակյանի նախադասությունների ։)
Ակնհայտ ա, որ երաժշտության մեջ բառ փնտրելն աբսուրդ ա, բայց թեմայում քննարկվում ա ոչ միայն երաժշտություն, այլ նաև ԵՐԳԸ։ Իսկ բառերը երգի բաղադրիչ մասն են։
Երբ ես առաջին անգամ լսեցի Արտոյին, երգ չկար, կային ինչ որ ձայնարկություններ։ Լսվում էր, որպես նորություն (լուրջ երաժշտության տպավորություն չթողեց)։ Բայց նա չբավարարվեց դրանով, նա փորձեց երգել, այսինքն այդ երաժշտության տակ փորձեց ինչ որ բառեր արտասանել, եթե դրանք պետք է իմաստ չարտահայտեն, ավելի լավ չի՞ լռել, քան նման բառերը «արտասանելը»։ Մանավանդ, որ, ինչպես ցույց են տալիս էս քննարկումները, նրա «բառերը» ոչ մեկի համար գրոշի արժեք չունեն։

[Վիշապ]

Կներես, բայց էս վերջի նախադասությանդ մեջ էնքան իմաստ կար, ինչքան Գալուստ Սահակյանի նախադասությունների ։)
Ակնհայտ ա, որ երաժշտության մեջ բառ փնտրելն աբսուրդ ա, բայց թեմայում քննարկվում ա ոչ միայն երաժշտություն, այլ նաև ԵՐԳԸ։ Իսկ բառերը երգի բաղադրիչ մասն են։
Երբ ես առաջին անգամ լսեցի Արտոյին, երգ չկար, կային ինչ որ ձայնարկություններ։ Լսվում էր, որպես նորություն (լուրջ երաժշտության տպավորություն չթողեց)։ Բայց նա չբավարարվեց դրանով, նա փորձեց երգել, այսինքն այդ երաժշտության տակ փորձեց ինչ որ բառեր արտասանել, եթե դրանք պետք է իմաստ չարտահայտեն, ավելի լավ չի՞ լռել, քան նման բառերը «արտասանելը»։ Մանավանդ, որ, ինչպես ցույց են տալիս էս քննարկումները, նրա «բառերը» ոչ մեկի համար գրոշի արժեք չունեն։

Աթեիստ, վերջին նախադասությունը կատակ էր, իրա սմայլիկով ու հեգնանքով …Ճ
Դու մոտավորապես ասում ես, որ եթե մարդը ձայն է հանում, ձայնը բառերի է նման, բայց բառերը բանի պետք չեն ուրեմն ավելի լավ է լռել: Իսկ եթե «պարամ-պամ-պամ» ասեր, կարող է՞ր երգել…
Եթե դու փորձես երաժշտության մեջ տրամաբանություն «խաղացնել», ապա կնշանակի որ քեզ համար երաժշտությունը դա մաթեմատիկա է: Այդ դեպքում խորհուրդ կտամ՝ Boards of Canada - Music Is Math

Ինձ թվում է այն մարդիկ, որ երաժշտության մասին դատում են երգի բառերով, ապա այդ մարդիկ բառերը ֆիլտրում են երաժշտությունից, ու երաժշտությունը «delete» են անում որպես անկարևոր ինֆորմացիա:

[Աթեիստ]

Վիշատ ջան, էլի ես խոսում եմերգերից, դու երաժշությունից։
Երաժշտության մեջ անիսատ է խոսել բառերից, այնտեղ դրանք ՉԿԱՆ։ Ճիշտ այդպես ասմունքում չկա երաժշտություն, եթե ֆոնում ինչ որ բան էլ միացնում են, դա ամենեվին չեն կապում կոնկրետ ստեղծագործության հետ։
Իսկ երգն ունի երկու բաղադրիչ, ու դրանցից ինչ որ մեկին ավելի շատ տեղ տալ քանի մյուսին, ըստ իս, սխալ ա։
Ասենք Ջեքսոնի Little Susie երգը առանց բառերի իր եֆեկտի կեսն էլ չէր ունենա։ Հիմա եթե համարում ենք որ Արտոն երգում ա, ուրեմն պետք ա համարենք որ դրանցում կան բառեր։
Արդեն շատերը նշեցին, որ իրա մոտ կարևորը երաժշտությունն ա, ու ես էլ հիշեցի որ սկզբում ինքը տենց էլ անում էր, բերանից արձակված ձայները հենց երաժշտության մաս էին, մինչև այն պահը երբ դրանք դարձան կոնկրետ լեզվով կոնկրետ (ու անհասկանալի) բառեր։

Հ.Գ.
Մի խնդրանք. եթե խոսում ես երգերից, մի օգտագործիր «երաժշտություն» տերմինը, դա քո ասած ֆիլտրված երգն ա։