PDA

Դիտել ողջ տարբերակը : Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք



Էջեր : 1 [2] 3 4 5 6

Norton
14.11.2008, 18:50
Իսկ գրքում աղբյուրները նշված են՝ ինչ հեղինակներից էս օգտվել, որոնք են սկզբնաղբյուրները և այլն:
Իսկ հատորների հարցում համաձայն եմ Չուկի հետ 30-40 էջը հատոր չես համարի: Թեկուզ ըստ քո . արած հավարկներով միացնեիր 3-4 հատոր և գինը դնեիր ասենք 3.500-4000, շատ ավելի հեշտ կլիներ նաև պահելը: Հաճախ եմ մտնում բուկինիստ ու հայկական լավ որակի հաստ գրքեր շատ եմ հանդիպել, գները բավականին մատչելի::)

Lion
14.11.2008, 18:54
Իսկ գրքում աղբյուրները նշված են՝ ինչ հեղինակներից էս օգտվել, որոնք են սկզբնաղբյուրները և այլն:

Իհարկե, առանց դրանց անլուրջ է:

Մնացածի մասով ես ճիշտ եմ վարվել և դրա համար ունեմ իմ պատճառները:)

Chuk
14.11.2008, 23:39
Լիոն ջան, գիրքը ստեղծելը փինաչիություն չէ: Մասնավորապես կարելի է նկարները վերանկարել տալ, որն անշուշտ կբարձրացնի գրքի ինքնարժեքը, այո, սակայն կունենանք որակյալ գիրք՝ ըստ բոլոր չափանիշների:

Այո՛, եթե ես էլ լինեի գրքի ընթերցող, ես 65000 դրամ կտայի ու կգնեի 65 հատորները, բայց եթե հնարավորություն լիներ գնելու չորսհատորյակ ընդանուր 20-30000 սահմաններում, ապա միանշանակ կընտրեի երկրորդ տարբերակը ;)

Նամակիդ պատասխանել եմ: Այո՛, ես հրապարակային ներողություն կխնդրեմ, սխալված լինելու դեպքում: Բայց ակնկալում եմ քո ներողությունն ընթերցողներից, եթե պարզվի, որ նույն գիրքը կարելի էր տպել 150-500 սահմանում, և միաժամանակ ներողություն կխնդրես անձամբ ինձնից, խոսքերիս նկատմամբ կասկած հայտնելու համար ;)

Ավելացվել է 1 րոպե անց
հ.գ. Մասնավորապես Տրիբունի խոսքերը քո հետ քննարկումների ժամանակ շատ ավելի համոզիչ են ու լուրջ են թվում ;)

Lion
15.11.2008, 14:46
Լիոն ջան, գիրքը ստեղծելը փինաչիություն չէ: Մասնավորապես կարելի է նկարները վերանկարել տալ, որն անշուշտ կբարձրացնի գրքի ինքնարժեքը, այո, սակայն կունենանք որակյալ գիրք՝ ըստ բոլոր չափանիշների:

Այո՛, եթե ես էլ լինեի գրքի ընթերցող, ես 65000 դրամ կտայի ու կգնեի 65 հատորները, բայց եթե հնարավորություն լիներ գնելու չորսհատորյակ ընդանուր 20-30000 սահմաններում, ապա միանշանակ կընտրեի երկրորդ տարբերակը

Երբևէ փորձել ես պատմառազմական թեմայով նկարիչ գտնել ՀՀ-ում?? Եթե չէ, ապա ասեմ, որ ես փորձել եմ ու չեմ գտել... Դժբախտաբար այս ոլորտում նույնիսկ սաղմեր չկան, 0-է, լրիվ ու անվերադարձ 0...


Նամակիդ պատասխանել եմ: Այո՛, ես հրապարակային ներողություն կխնդրեմ, սխալված լինելու դեպքում: Բայց ակնկալում եմ քո ներողությունն ընթերցողներից, եթե պարզվի, որ նույն գիրքը կարելի էր տպել 150-500 սահմանում, և միաժամանակ ներողություն կխնդրես անձամբ ինձնից, խոսքերիս նկատմամբ կասկած հայտնելու համար

Անպայման, բայց մի էական պայմանով: Եթե իմ ԲՈԼՈՐ հատորները այդ պայմաններով ու այդ գնով տպեն:


հ.գ. Մասնավորապես Տրիբունի խոսքերը քո հետ քննարկումների ժամանակ շատ ավելի համոզիչ են ու լուրջ են թվում

Նախ նայած ում համար: Արիացին, Վանականը, Աստղը և Լուսաբերը այդ կարծիքին չեն: Բացի այդ, մոռացար նշել – ցույց տուր այն կետը, որտեղ ես «ջախջախվել» եմ ու փախել վեճից, այլ ոչ թե մատնանշի, թե ում խոսքերն են համոզիչ:Դա սուբյեկտիվ ընկալման հարց է...

Ցույց տուր իմ ՋԱԽՋԱԽՈՒՄՆԵՐԸ:

Lion
15.11.2008, 16:03
Նախ նայած ում համար: Արիացին, Վանականը, Աստղը և Լուսաբերը

+ Turojan-ը:)

Chuk
15.11.2008, 17:54
Երբևէ փորձել ես պատմառազմական թեմայով նկարիչ գտնել ՀՀ-ում?? Եթե չէ, ապա ասեմ, որ ես փորձել եմ ու չեմ գտել... Դժբախտաբար այս ոլորտում նույնիսկ սաղմեր չկան, 0-է, լրիվ ու անվերադարձ 0...
Ցանկացած նորմալ նկարիչ կկարողանա որակով վերանկարել այն նկարները, որոնք ես տեսել եմ առաջին և երկրորդ հատորներում:


Անպայման, բայց մի էական պայմանով: Եթե իմ ԲՈԼՈՐ հատորները այդ պայմաններով ու այդ գնով տպեն:
Կարդա նամակը :)


Նախ նայած ում համար: Արիացին, Վանականը, Աստղը և Լուսաբերը այդ կարծիքին չեն: Բացի այդ, մոռացար նշել – ցույց տուր այն կետը, որտեղ ես «ջախջախվել» եմ ու փախել վեճից, այլ ոչ թե մատնանշի, թե ում խոսքերն են համոզիչ:Դա սուբյեկտիվ ընկալման հարց է...
Ես չեմ ասել փախել ես, ասել եմ, որ չես ընդունել :)

Արի նայենք օրինակ: Գիրք առաջին, «հոդված» 2:


մոտ 2600-2599, - Մեծամոր մայրաքաղաքը (Արարատ, Արագածոտնի գավառ, Քասախ գետի աջ վտակ, Մեծամորի ափերին) Ուրուկի համալրված բանակը (մոտ 15000)՝ Էնմերքարի գլխավորությամբ, մեկ տարում չգրավեց Հայկական բանակից (մոտ 1000)՝ Էնսուխքեշդանա մեծ քրմի գլխավորությամբ և նահանջեց: Հայերը կորցրին մոտ 700, թշանամին մոտ 3000 զինվոր:

Զուտ տրամաբանորեն սա աբսուրդ է:
Պրիմիտիվ թվային հաշվարկ, ըստ քո բերած թվերի սկզբում յուրաքանչյուր հայ ռազմիկի հասնում էր մոտ 15 Ուրուկի զինվոր, համապատասխանաբար 700 և 3000 կորցնելուց հետո յուրաքանյուր հայի հասնում էր 40 Ուրուկի զինվոր: Ու ահա այսպիսի գերակշռության հասնելով Ուրուկին նահանջում է: Աբսուրդ:
Թվերի հետ այսպիսի, իմ որակմամբ, մանիպուլյացիաներ տեսնելուց հետո ես չեմ կարող վստահել գրքին ;)
Նման անհավատալի բաներ տեսել եմ կարդացածս գրեթե բոլոր «հոդվածներում»:

Lion
15.11.2008, 18:14
Ցանկացած նորմալ նկարիչ կկարողանա որակով վերանկարել այն նկարները, որոնք ես տեսել եմ առաջին և երկրորդ հատորներում:

Չե, դու փորձիր…


Կարդա նամակը

Մեզ կարդացողների համա ասեմ, որ ինձ ասվել է մի հասցե և ես մյուս շաբաթ անպայման կայցելեմ այդ հասցեով…


Ես չեմ ասել փախել ես, ասել եմ, որ չես ընդունել


ես նկատել եմ, որ շատ հարցերում այստեղ «ջախջախողներ» եղել են, բայց ասվածները քո կողմից չեն ընդունվել

Ես երևի ինձ վրա պարտավորություն էի վերցնել ընդունել ու չեմ ընդունել, հա?


Պրիմիտիվ թվային հաշվարկ, ըստ քո բերած թվերի սկզբում յուրաքանչյուր հայ ռազմիկի հասնում էր մոտ 15 Ուրուկի զինվոր, համապատասխանաբար 700 և 3000 կորցնելուց հետո յուրաքանյուր հայի հասնում էր 40 Ուրուկի զինվոր: Ու ահա այսպիսի գերակշռության հասնելով Ուրուկին նահանջում է: Աբսուրդ:
Թվերի հետ այսպիսի, իմ որակմամբ, մանիպուլյացիաներ տեսնելուց հետո ես չեմ կարող վստահել գրքին
Նման անհավատալի բաներ տեսել եմ կարդացածս գրեթե բոլոր «հոդվածներում»:

Ըհը, շաշկի ենք խաղում: Իսկ եթե հաշվի առնենք, որ Արատտայի բանակը, որ կտրել էր հակառակորդի հաղորդակցության ուղիները, իսկ եթե հաշվի առնենք, որ այդպիսի հսկայական ուժերով մեկ տարուց ավել Ուրուկից նահանջելը խախտել էր Ուրուկի տիրակալի դիրքերը իր երկրում, իսկ եթե հաշվի առնենք, որ հայերը գաղտնուղիներով նոր զինվորներ էին մտցնում քաղաք, իսկ Ուրուկի բանակը չէր համալրվում, իսկ եթե հաշվի առնենք այն հուսահատությունը, որ պատել էր Ուրուկի բանակին /վերջին հանգամանքը հաստատվում է հենց շումերական վիպերգով/…

Ամեն ինչ այնքան էլ պարզ չէ, կյանքը շաշկի չէ, իսկ Արատտայի բանակն էլ հաստատա միայն Մեծամորի կայազորը չէր:

Ambrosine
15.11.2008, 19:13
Արի նայենք օրինակ: Գիրք առաջին, «հոդված» 2:

Զուտ տրամաբանորեն սա աբսուրդ է:
Պրիմիտիվ թվային հաշվարկ, ըստ քո բերած թվերի սկզբում յուրաքանչյուր հայ ռազմիկի հասնում էր մոտ 15 Ուրուկի զինվոր, համապատասխանաբար 700 և 3000 կորցնելուց հետո յուրաքանյուր հայի հասնում էր 40 Ուրուկի զինվոր: Ու ահա այսպիսի գերակշռության հասնելով Ուրուկին նահանջում է: Աբսուրդ:
Թվերի հետ այսպիսի, իմ որակմամբ, մանիպուլյացիաներ տեսնելուց հետո ես չեմ կարող վստահել գրքին ;)
Նման անհավատալի բաներ տեսել եմ կարդացածս գրեթե բոլոր «հոդվածներում»:

Չուկ ջան, Մադաթովն էլ 2000-անոց ջոկատով Շամխորի մոտ ջախջախեց Աբբաս - Միրզայի 10.000-անոց շահական գվարդիան. պարսիկները կորցրին իրենց հրետանին ու տվեցին 1500 սպանված, այդ թվում՝ հրամանատար Էմիրխանին:

1826թ. սեպտ. 13-ին էլ Ելիզավետպոլի ճակատամարտում ռուսական 8000-անոց բանակը ջախջախում է պարսկական 35.000-անոց բանակը;)

սենց դեպքերը շատ են...

Norton
15.11.2008, 22:47
Այսօր գնացել էի բուկինիստ գիրք առնելու ու պատահաբար աչքիս ընկավ գիրքը:
Դարսված էր իրար վրա խառը՝ առանց հերթականության, հետաքրքրության համարը մեկը վերցրեցի, կարծեմ 27 էջ էր, գինը 1200 դրամ, իսկ կողքը դրված էր Նարեկացու "Մատյան ողբերգության" աշխատությունը հաստ կազմող, հաստ ու գեղեցիկ գիրք, գինը՝ 3000: Ես պատրաստ եմ Նարեկացու աշխատությն համար թեկուզ կրկնակի վճարել, իմանալով նրա աշխատության մեծությունը:
Հետաքրքիր է , որ գրքույկն բացելո այնտեղ չգտա, հրատարակչույան անունը, որտեղ հրապարակվել է: Հետո անհույս կերպով փորձեցի գտնել սկսզբնախբյուրները ու չգտա, այնքան որ այդքանից հետո իրավունք ունեմ կասկածելու նրա լրջության վրա:
Իսկ այդքան շատ "հատորների" բաժանելը կարծում եմ իսկապես իր պատճառնեը ունի, որը գիտականից շատ հեռու է::)

Chuk
16.11.2008, 00:37
Ամեն ինչ այնքան էլ պարզ չէ, կյանքը շաշկի չէ, իսկ Արատտայի բանակն էլ հաստատա միայն Մեծամորի կայազորը չէր:
Ես քո մեկնությունը չընդունեցի և քանի որ խոսքը գնում է ոչ միայն կոնկրետ այդ օրինակի, այլ նման շատերի մասին, ապա ես մնում եմ իմ կարծիքին: Քեզ խորհուրդ եմ տալիս իմ կարծիքից շատ վատ չզգալ: Դա ընդամենը իմ սուբյեկտիվ կարծիքն է:

հ.գ. Հազար ներողություն, ես ֆորումը նորից չեմ քրքրի, բայց հիշում եմ, որ նման տրամաբանական սխալներ ֆիքսել էր նաև Տրիբունը, և նույն տիպի, իմ համար անհամոզիչ պատասխաններ էին ստացվել: Ինչ արած: Ես պատմաբան չեմ :)

Lion
16.11.2008, 16:55
Այսօր գնացել էի բուկինիստ գիրք առնելու ու պատահաբար աչքիս ընկավ գիրքը:
Դարսված էր իրար վրա խառը՝ առանց հերթականության, հետաքրքրության համարը մեկը վերցրեցի, կարծեմ 27 էջ էր, գինը 1200 դրամ, իսկ կողքը դրված էր Նարեկացու "Մատյան ողբերգության" աշխատությունը հաստ կազմող, հաստ ու գեղեցիկ գիրք, գինը՝ 3000: Ես պատրաստ եմ Նարեկացու աշխատությն համար թեկուզ կրկնակի վճարել, իմանալով նրա աշխատության մեծությունը:

Քո իրավունքն է, այ քեզ բան… ուղղակի կասկածում եմ, որ քեզ նման մտածող մարդը ուղիղ 1000 տարի առաջ նույն բանը ասած կլինի Նարեկացու գրքի մասին…

Իսկ արվեստի և գիտության գործերը, ի դեպ, չեն համեմատվում: Ու եթե գոյություն ունի “վոյեննայա էնցիկլոպեդիյա ինդեեցեվ”, իսկ քո հարազատ ազգի ռազմական պատմությունը ընդհանրապես ներկայացված չէ, ապա, քեզ մնա քո 1200 դրամը /3 ժամվա ինտերնետի կամ 2 տուփ ծխախոտի փող/, բայց գոնե մի փնովիր այն մարդուն, ով իր կյանքից 10 տարի է հանել ու իր աչքի լույսն է փչացրել կոմպյուտերի դեմ հանուն նրա, որ քո ազգը ավելի վատ ներկայացված չլինի, քան ապաչիները, իսկ սահմանը պահող քո զինվորը իմանա իր նախնիների սխրագործությունների մասին, ազատվի զոհի կոպմլեքսից ու ավելի դուխով պաշտպանի քեզ ու քո ընտանքը…


Հետաքրքիր է , որ գրքույկն բացելո այնտեղ չգտա, հրատարակչույան անունը, որտեղ հրապարակվել է:

Իհարկե, գիրքը “ձեռքի զբոռկա է”…:D


Հետո անհույս կերպով փորձեցի գտնել սկսզբնախբյուրները ու չգտա,

Լավ չես փնտրել: Այն սկզբնաղբյուրները և գրքերը, որոնք հիմք են հանդիսացել կոնկրետ հատորի համար, շարադրված են, ուշադիր, ՀԱՎԵԼՎԱԾ 2-ում: Ու որ վոոբշե չշփոթես` ծանոթագրությունների անմիջապես առաջ, նկարներից հետո: Այսքանն իմանալով գուցե նորից փորձես ու կեսբերան ներողություն խնդրես հեղինակից վերջինիս գիրքը անիմաստ փնովելու համար?


այնքան որ այդքանից հետո իրավունք ունեմ կասկածելու նրա լրջության վրա:

Իսկ դու, կներես իհարկե էլի, կասես քո հրատարակած գրքերից գոնե մեկի անունը, հը? Թե չունես…


Իսկ այդքան շատ "հատորների" բաժանելը կարծում եմ իսկապես իր պատճառնեը ունի, որը գիտականից շատ հեռու է:

Ամենաստոր պատճառները, ասեմ իմանաս…:P


Ես քո մեկնությունը չընդունեցի և քանի որ խոսքը գնում է ոչ միայն կոնկրետ այդ օրինակի, այլ նման շատերի մասին, ապա ես մնում եմ իմ կարծիքին:

Չընդունեցիր, քո իրավունքն է, մնա քո կարծիքին, իսկ ես իմ գրքի գրած ամեն մի տառի համար ունեմ պատասխան:


Քեզ խորհուրդ եմ տալիս իմ կարծիքից շատ վատ չզգալ: Դա ընդամենը իմ սուբյեկտիվ կարծիքն է:

Ես քննադատությունից երբեք վատ չեմ զգացել ու զգում, քանի որ քննադատությունը օգնում է ինձ լինել ավելի դիպուկ: Ես ջղայնանում եմ մարդկային ստոր նախանձից ու դրա հիման վրա դրսևորվող թարախից, որը կոնկրետ քո դեպքում բացակայում է…


հ.գ. Հազար ներողություն, ես ֆորումը նորից չեմ քրքրի, բայց հիշում եմ, որ նման տրամաբանական սխալներ ֆիքսել էր նաև Տրիբունը, և նույն տիպի, իմ համար անհամոզիչ պատասխաններ էին ստացվել: Ինչ արած: Ես պատմաբան չեմ

Այսպիսի բան չի եղել: Տրիբունի հետ մի ժամանակ վիճել ենք Ձիրավում հռոմեական բանակի թվաքանակի մասին և վերջին խոսքն իմն է, իսկ ինքը իմ փաստարկներին չի պատասխանել:

Լուսաբեր
16.11.2008, 18:18
Քո իրավունքն է, այ քեզ բան… ուղղակի կասկածում եմ, որ քեզ նման մտածող մարդը ուղիղ 1000 տարի առաջ նույն բանը ասած կլինի Նարեկացու գրքի մասին…

:hands:hands:hands Դիպուկ էր... :D
Հիմա տեսնես Norton-ը 6000-ով առավ <<Մատյան Ողբերգության>>-ը, թե ուղղակի պատրաստ է :)

Chuk
16.11.2008, 18:20
:hands:hands:hands Դիպուկ էր... :D
Հիմա տեսնես Norton-ը 6000-ով առավ <<Մատյան Ողբերգության>>-ը, թե ուղղակի պատրաստ է :)

Դրույքը բարձրացնեմ.
Ես Մատյան Ողբերգությանը պատրաստ եմ 12000 էլ տալ, իսկ Լիոնի գրքին՝ ոչ:

Լուսաբեր
16.11.2008, 18:26
Դրույքը բարձրացնեմ.
Ես Մատյան Ողբերգությանը պատրաստ եմ 12000 էլ տալ, իսկ Լիոնի գրքին՝ ոչ:
<<Մատյան Ողբերգության>>-ը անգին է, հարցը դրան չի վերաբերում: Հարցը այն է, թե Norton-ը պատրաստ է այն առնել, թե պատրաստ է դրա մասին էստեղ ուղղակի գրառում կատարել? :think

Chuk
16.11.2008, 18:29
<<Մատյան Ողբերգության>>-ը անգին է, հարցը դրան չի վերաբերում: Հարցը այն է, թե Norton-ը պատրաստ է այն առնել, թե պատրաստ է դրա մասին էստեղ ուղղակի գրառում կատարել? :think
Հարցը այն է, որ Նորթոնը հստակ ցույց էր տալիս, թե նույնիսկ այդքան արժեքավոր, կամ ավելի ճիշտ ինչպես դիպուկ նկատեցիր, անգին գիրքը ինչպես է ստացվել, որ ունի այդքան մատչելի գին, երբ հենց նրա կողքին դրված են փոքրիկ գրքույկներ (որոնց արժանահավատությունն առնվազն ոմանց համար վիճահարույց են) ունեն այդքան ոչ մատչելի գներ:

Norton
16.11.2008, 21:53
Քո իրավունքն է, այ քեզ բան… ուղղակի կասկածում եմ, որ քեզ նման մտածող մարդը ուղիղ 1000 տարի առաջ նույն բանը ասած կլինի Նարեկացու գրքի մասին…

Իսկ արվեստի և գիտության գործերը, ի դեպ, չեն համեմատվում: Ու եթե գոյություն ունի “վոյեննայա էնցիկլոպեդիյա ինդեեցեվ”, իսկ քո հարազատ ազգի ռազմական պատմությունը ընդհանրապես ներկայացված չէ, ապա, քեզ մնա քո 1200 դրամը /3 ժամվա ինտերնետի կամ 2 տուփ ծխախոտի փող/, բայց գոնե մի փնովիր այն մարդուն, ով իր կյանքից 10 տարի է հանել ու իր աչքի լույսն է փչացրել կոմպյուտերի դեմ հանուն նրա, որ քո ազգը ավելի վատ ներկայացված չլինի, քան ապաչիները, իսկ սահմանը պահող քո զինվորը իմանա իր նախնիների սխրագործությունների մասին, ազատվի զոհի կոպմլեքսից ու ավելի դուխով պաշտպանի քեզ ու քո ընտանքը…


Նարեկացին միայն օրիանակ էր ու աշխատիր էդքան չկառչվել դրանից: Իմիջայլոց եթե դու ծախդել ես կյանքիդ 10 տարին այս գրքի վրա, չի նշանակում, որ այն արժանահավատ է: Հնդիկներ" վոյենայա էնցիկլոպեդիայի" ,եթե աշխատել է 1 մարդ ու նույնպես անարժանահավատ տեղեկություններ կան, ապա դա նույնպես արժեք չունի:
Հայ զինվորը միշտ էլ դուխով ա պաշտպանել ու կպաշտպանի իր հայրենիքը ու կոմպլեքսավորված չի իր ազգի չեղած սխրագործություններով ու դու այն մարդը չես, որը պետք է "բացի նրանց աչքերը":;)
Եթե աշխատությունդ այդքան հավաստի է, պաշտպանիր այն ակադեմիայում, այլ ոչ թե ֆորումներում:

Իհարկե, գիրքը “ձեռքի զբոռկա է”…
Դե հետքրքիր կլիներ իմանալ, որ տպարանից էս օգտվե՞լ՝ թե չէ անձնական հրատարակչություն համոզիչ չի:

Լավ չես փնտրել: Այն սկզբնաղբյուրները և գրքերը, որոնք հիմք են հանդիսացել կոնկրետ հատորի համար, շարադրված են, ուշադիր, ՀԱՎԵԼՎԱԾ 2-ում: Ու որ վոոբշե չշփոթես` ծանոթագրությունների անմիջապես առաջ, նկարներից հետո: Այսքանն իմանալով գուցե նորից փորձես ու կեսբերան ներողություն խնդրես հեղինակից վերջինիս գիրքը անիմաստ փնովելու համար?

Ես համենայն դեպս հատ-հատ թերթեցի 27 էջ,միայն մի բանի համար սկզբնաղբյուրներ, որ մի օր գրախանութ գնալու լինեմ, հավեսլինի կնայեմ,կամ եթե կարող ես դու օգնիր սկզնախբյուրնեը այստես նշելով:

Իսկ դու, կներես իհարկե էլի, կասես քո հրատարակած գրքերից գոնե մեկի անունը, հը? Թե չունես…

օլյա-լյա:D փաստորեն կարծիք հայտնելու համար պետք է գիրք գրել,սաէլ է քո նորամուծություններից: Դավիթ Հովհաննեսն ու Տիգրան Կարապեյանն էլ են գրող, հետո ինչ:

Ամենաստոր պատճառները, ասեմ իմանաս…
Որոշակի պատկերացում ունենալով այսօրվա տպագրության մակարդակից,որակից ու գներիղ ՝չեմ էլ կասկածում:)

Հիմա տեսնես Norton-ը 6000-ով առավ <<Մատյան Ողբերգության>>-ը, թե ուղղակի պատրաստ է
Լուսաբեր դու զարմացնում էսմտքի մակերեսային հասկանալու կարողությամբ: Դա բերված էր, որպես օրինակ: Ես տանը ունեմ Նարեկացի, Խերենացի,Բուզանդ, Չարենց: Մարդիկ որոնք հպարտություն են առաջացնում: ՈՒ ԵԹԵ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏ ԼԻՆԻ ԿՎՃԱՐԵՄՏԱՍՆԱՊԱՏԻԿ ՈՒ ՀԱՐՅՈՒՐԱՊԱՏԻԿ ԱՎԵԼ, սակայն ցավոք այժմ այդպիսի մեծարժեք գրքերը ավելի էժան են դրվում, քան ասենք Տիգրան Կարապետիչի կամ այլ նորելուկ գրողի "աշխատությունները"

Լուսաբեր
16.11.2008, 23:32
Լուսաբեր դու զարմացնում էսմտքի մակերեսային հասկանալու կարողությամբ: Դա բերված էր, որպես օրինակ: Ես տանը ունեմ Նարեկացի, Խերենացի,Բուզանդ, Չարենց: Մարդիկ որոնք հպարտություն են առաջացնում: ՈՒ ԵԹԵ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏ ԼԻՆԻ ԿՎՃԱՐԵՄՏԱՍՆԱՊԱՏԻԿ ՈՒ ՀԱՐՅՈՒՐԱՊԱՏԻԿ ԱՎԵԼ, սակայն ցավոք այժմ այդպիսի մեծարժեք գրքերը ավելի էժան են դրվում, քան ասենք Տիգրան Կարապետիչի կամ այլ նորելուկ գրողի "աշխատությունները"
Արի մակերեսային հասկանալու կարողության մասին ոչ մեկս մյուսի մասին կարծիք չկազմենք, ու եթե դու տանը ձեռքիդ տակ ունես նման մեծությունների գրքեր դա միայն ողջունելի է: Բայց հիմա էլ կան լավ գրողներ ու աշխատանքներ, որոնց մեծությունը տարիների ընթացքում կերևա: Խոսքը կարապետիչի մասին չի, բայց ես համարյա համոզված եմ, որ Լիոնի գրքերի արժեքը մենք հետագայում կհասկանանք:

Տրիբուն
17.11.2008, 08:10
Ի միջի այլոց, շուտով լույս է տեսնելու նոր, քառահատոր «Հայոց պատմությունը»: Հետաքրիրք է, քանի հղում կլինի Լիոնի «Ռազմական տարեգրքի» վրա այդ ֆունդամենտալ աշխատության մեջ, որի վրա ամենայն հավանականությամբ հայ լավագույն ակադեմիկան մտքերն են աշխատել:

Արիացի
17.11.2008, 11:10
Իմ կարծիքով փոքրոգիություն է հոգևոր ոլորտի (խոսքս արվեստի և գիտության մասին է) գործերի մասին դատել նրանց նյութական գնով, առանց հասկանալու դրա իրական արժեքը: Մեկը կարող է տեսնել Վան-Գոգի կտավներից մեկը, իմանա որ դրա գինը ասենք 1000000 դոլլար է ու զարմանալ, թե խի է էդքան թանկ: Մինչդեռ արվեստից քիչ թե շատ հասկացող մարդը, եթե նույնիսկ չի ընկալում Վան-Գոգի նկարի իրական իմաստը, առաջին հերթին կմտածի, որ եթե ինքը դա չի ընկալում և չի հասկանում թե խի ա տենց թանկ, ապա դա միգուցե իրենից է և շատ ավելի խելոք մարդիկ դա տեսնում են ու հասկանում են դրա իրական արժեքը: Ասածս այն է, որ հոգևոր ոլորտում ստեղծված գործերը առանց հասկանալու չի կարելի գնահատել: Հիմա դուք ասում եք Լիոնի գրքերը թանկ են, քանի որ նրա տպելու վրա ծախսվում է ընդամենը մի 300 դրամ փող: Բայց չէ որ դուք չեք կարող ասել, թե Լիոնը ինչ դժվարությունների միջով է անցել այդ գրքերը տպելու համար: Մարդը 9 տարի ծախսել է այդ աշխատության վրա: Մի հատ մտածեք, թե նա ինչքան գիրք է կարդացել այդ ընթացքում, քանի գրադարան է գնացել, քանի պատմաբանի հետ է խոսել, քանի գիտաժողովի է մասնակցել ու քանի թարգմանություն է արել մինչև մի հատորը տպել է: Լիոնը նկարագրել է 5000 ճակատամարտ, որոնցից յուրաքանչյուրում գրված է զոհերի թիվը: Հիմա կարդում ենք, դա մեր համար հենց նենց թվեր են, բայց մի հատ մտածեք, որ այդ մարդը միգուցե գնացել է փնտրել է և այդ ճակատամարտի մասին հիշատակող բոլոր պատմիչների գործերը կարդացել է ու ի մի բերելով այդ ամենը, ինչ-որ մեթոդներով, որոնք միգուցե մենք չենք հասկանում, եկել է մի թիվ է ստացել և փորձել այնպես անել, որ իրականությունից հնարավորին քիչ տարբերվի այդ թիվը: Ամեն ինչ այնքան էլ հեշտ չի: Այնպես, որ միայն Լիոնը կարող է իր ստեղծած գործի գինը որոշել, իսկ ուրիշները միայն կարող են քննարկել այդ գործը և հաստատել դրա ճշմարտացիությունը, կամ մերժել, իսկ ով գտնում է, թե այն թանկ է, թող ուղղակի չգնի այն: Համեմատում եք <<Մատյան Ողբերգության>> հետ, բայց հաշվի առեք, որ <<Մատյան Ողբերգության>>-ը հեղինակը չի տպում: Ուղղակի որոշ մարդիկ այն պատճենում ու վաճառում են: Հիմա վաղը մեկը Լիոնի գրքերն ա պատճենելու ու վերնիսաժում 300 դրամով անօրինական ձևով վաճառելու: Դա կկազմի այդ գրքի տպագրության ծախսը, իսկ մնացած ծախսը միայն հեղինակը կարող է որոշել և ոչ մեկը, ոչ բարոյական, ոչ էլ իրավական հիմքեր չունի դա վիճարկելու: Այնպես որ, խնդրում եմ ձեզ, հարգելիներս, դադարեցրեք նման խոսակցությունները: Եթե գրքի բովանդակության մասին խոսելու և քննարկելու բան ունեք, ապա խոսեք և քննարկեք: Մնացածը ցածրակարգ խոսակցություններ են:

Lion
17.11.2008, 13:28
Դրույքը բարձրացնեմ.
Ես Մատյան Ողբերգությանը պատրաստ եմ 12000 էլ տալ, իսկ Լիոնի գրքին՝ ոչ:

Եվ կրկին կասեմ` քո իրավունքն է: Քեզ ոչ-ոք չի ստիպում...


Հարցը այն է, որ Նորթոնը հստակ ցույց էր տալիս, թե նույնիսկ այդքան արժեքավոր, կամ ավելի ճիշտ ինչպես դիպուկ նկատեցիր, անգին գիրքը ինչպես է ստացվել, որ ունի այդքան մատչելի գին, երբ հենց նրա կողքին դրված են փոքրիկ գրքույկներ (որոնց արժանահավատությունն առնվազն ոմանց համար վիճահարույց են) ունեն այդքան ոչ մատչելի գներ:

Ըհը - 1200 դրամս դարձավ ոչ մատչելի: Հուշեմ այն մատչելի դարձնելու եղանակը - սկսած ԱՅՍՕՐՎԱՆԻՑ ամեն օր 30 րոպե պակաս ես մտնում ինտերնետ ինտերնետ կլուբից ու շաբաթվա վերջում բաղձալի ու "ոչ մատչելի" 1200 դրամն արդեն ունես:D


Հնդիկներ" վոյենայա էնցիկլոպեդիայի" ,եթե աշխատել է 1 մարդ ու նույնպես անարժանահավատ տեղեկություններ կան, ապա դա նույնպես արժեք չունի:

Ապացուցիր, որ իմ գրքում անարժանահավատ տեղեկություններ կան, թե քո այս պնդումն էլ է Տրիբունի պդումների մակարդակին?


Հայ զինվորը միշտ էլ դուխով ա պաշտպանել ու կպաշտպանի իր հայրենիքը ու կոմպլեքսավորված չի իր ազգի չեղած սխրագործություններով ու դու այն մարդը չես, որը պետք է "բացի նրանց աչքերը":

Վստահ ես? Ես այդքան վստահ չեմ...


Եթե աշխատությունդ այդքան հավաստի է, պաշտպանիր այն ակադեմիայում, այլ ոչ թե ֆորումներում:

Դա էլ կանեմ, բայց ոչ հիմա... գրքի հետ ՉԿԱՊՎԱԾ, այլ անձնական պատճառներով:


Դե հետքրքիր կլիներ իմանալ, որ տպարանից էս օգտվե՞լ՝ թե չէ անձնական հրատարակչություն համոզիչ չի:

Չեմ ասի - առևտրական գաղտնիք է:)


Ես համենայն դեպս հատ-հատ թերթեցի 27 էջ,միայն մի բանի համար սկզբնաղբյուրներ, որ մի օր գրախանութ գնալու լինեմ, հավեսլինի կնայեմ,կամ եթե կարող ես դու օգնիր սկզնախբյուրնեը այստես նշելով:

Ես ուրիշ բան կառաջարկեմ: Արի ԳՐԱԶ ԳԱՆՔ, որ աղբյուրագիտական ցանկ գրքումս կա, այսքան մարդու ներկայությամբ գրազ գանք ու գնանք ստուգելու: Գումարի ընտրությունը թողնում եմ քեզ: Համաձայն ես?


օլյա-լյա փաստորեն կարծիք հայտնելու համար պետք է գիրք գրել,սաէլ է քո նորամուծություններից: Դավիթ Հովհաննեսն ու Տիգրան Կարապեյանն էլ են գրող, հետո ինչ:

Ոչ, ուղղակի կարծիք հայտնելու համար ու ՈՒՐԻՇԻ ՏՊԱԾ ԳԻՐՔԸ ՓՆՈՎԵԼՈՒ ՀԱՄԱՐ բարոյական է գոնե 1 հատ սեփական տպագրած գիրք ունենալ:


Որոշակի պատկերացում ունենալով այսօրվա տպագրության մակարդակից,որակից ու գներիղ ՝չեմ էլ կասկածում

Իհարկե: 500 դրամ ինքնարժեքը, 250 դրամ մտնում է խանութը, 100 դրամ այլ ծախսեր... տակը մնաց 350 դրամ: Իմ ողջ ստորությունը հենց այդ 350 դրամի մեջ է:D Ապրես:P


բայց ես համարյա համոզված եմ, որ Լիոնի գրքերի արժեքը մենք հետագայում կհասկանանք:

Ապրես, Լուսաբեր ջան: Չես պատկերացնի, թե ինչ արժեք ունեն խոսքերդ ինձ համար:

Իմ կարծիքով փոքրոգիություն է հոգևոր ոլորտի (խոսքս արվեստի և գիտության մասին է) գործերի մասին դատել նրանց նյութական գնով, առանց հասկանալու դրա իրական արժեքը: Մեկը կարող է տեսնել Վան-Գոգի կտավներից մեկը, իմանա որ դրա գինը ասենք 1000000 դոլլար է ու զարմանալ, թե խի է էդքան թանկ: Մինչդեռ արվեստից քիչ թե շատ հասկացող մարդը, եթե նույնիսկ չի ընկալում Վան-Գոգի նկարի իրական իմաստը, առաջին հերթին կմտածի, որ եթե ինքը դա չի ընկալում և չի հասկանում թե խի ա տենց թանկ, ապա դա միգուցե իրենից է և շատ ավելի խելոք մարդիկ դա տեսնում են ու հասկանում են դրա իրական արժեքը: Ասածս այն է, որ հոգևոր ոլորտում ստեղծված գործերը առանց հասկանալու չի կարելի գնահատել: Հիմա դուք ասում եք Լիոնի գրքերը թանկ են, քանի որ նրա տպելու վրա ծախսվում է ընդամենը մի 300 դրամ փող: Բայց չէ որ դուք չեք կարող ասել, թե Լիոնը ինչ դժվարությունների միջով է անցել այդ գրքերը տպելու համար: Մարդը 9 տարի ծախսել է այդ աշխատության վրա: Մի հատ մտածեք, թե նա ինչքան գիրք է կարդացել այդ ընթացքում, քանի գրադարան է գնացել, քանի պատմաբանի հետ է խոսել, քանի գիտաժողովի է մասնակցել ու քանի թարգմանություն է արել մինչև մի հատորը տպել է: Լիոնը նկարագրել է 5000 ճակատամարտ, որոնցից յուրաքանչյուրում գրված է զոհերի թիվը: Հիմա կարդում ենք, դա մեր համար հենց նենց թվեր են, բայց մի հատ մտածեք, որ այդ մարդը միգուցե գնացել է փնտրել է և այդ ճակատամարտի մասին հիշատակող բոլոր պատմիչների գործերը կարդացել է ու ի մի բերելով այդ ամենը, ինչ-որ մեթոդներով, որոնք միգուցե մենք չենք հասկանում, եկել է մի թիվ է ստացել և փորձել այնպես անել, որ իրականությունից հնարավորին քիչ տարբերվի այդ թիվը: Ամեն ինչ այնքան էլ հեշտ չի: Այնպես, որ միայն Լիոնը կարող է իր ստեղծած գործի գինը որոշել, իսկ ուրիշները միայն կարող են քննարկել այդ գործը և հաստատել դրա ճշմարտացիությունը, կամ մերժել, իսկ ով գտնում է, թե այն թանկ է, թող ուղղակի չգնի այն: Համեմատում եք <<Մատյան Ողբերգության>> հետ, բայց հաշվի առեք, որ <<Մատյան Ողբերգության>>-ը հեղինակը չի տպում: Ուղղակի որոշ մարդիկ այն պատճենում ու վաճառում են: Հիմա վաղը մեկը Լիոնի գրքերն ա պատճենելու ու վերնիսաժում 300 դրամով անօրինական ձևով վաճառելու: Դա կկազմի այդ գրքի տպագրության ծախսը, իսկ մնացած ծախսը միայն հեղինակը կարող է որոշել և ոչ մեկը, ոչ բարոյական, ոչ էլ իրավական հիմքեր չունի դա վիճարկելու: Այնպես որ, խնդրում եմ ձեզ, հարգելիներս, դադարեցրեք նման խոսակցությունները: Եթե գրքի բովանդակության մասին խոսելու և քննարկելու բան ունեք, ապա խոսեք և քննարկեք: Մնացածը ցածրակարգ խոսակցություններ են:

Ինքս էլ դժվար թե սրանից լավ գրեի: Ապրես, եղբայր, իսկ դուք, իմ հավերժական օպոնոնտներ, մտածեք այս մասին...


Ի միջի այլոց, շուտով լույս է տեսնելու նոր, քառահատոր «Հայոց պատմությունը»: Հետաքրիրք է, քանի հղում կլինի Լիոնի «Ռազմական տարեգրքի» վրա այդ ֆունդամենտալ աշխատության մեջ, որի վրա ամենայն հավանականությամբ հայ լավագույն ակադեմիկան մտքերն են աշխատել:

Ոչ մի: Իսկ քո աշխատություններից հղում կլինի?

Տրիբուն
17.11.2008, 15:37
Ապացուցիր, որ իմ գրքում անարժանահավատ տեղեկություններ կան, թե քո այս պնդումն էլ է Տրիբունի պդումների մակարդակին?



Լիոն, ինչ մակարդակի որ գիրքդ է, այդ մակարդակի էլ մեր պնդումներն են:




Ոչ մի: Իսկ քո աշխատություններից հղում կլինի?

Բայց ես ինձ պատմաբան չեմ կոչում, ու գիրք էլ չունեմ, որ դրան հղումներ լինեն: Ես ֆորումի շարքային քննարկող եմ: Իսկ դու քո գրքերի վերաբերյալ քննարկումները կազմակերպում ես ֆորումում: Սա քո համար ակադեմիական շրջանակ չի: Այնպես որ համակարպվիր ֆորումային քննարկումների որակի ու մակարդակի հետ: Ավելի բարձր մակարդակ ես ուզում, խնդրեմ համեցեք համալսարան կամ ակադեմիա:

Իսկ դու պատմաբանի մեծ կոչում ունես, գիրք ես հրապարակել: Եթե այն իրենցի որևէ գիտական արժեք է ներկայացնում, ապա ես անկեղծորեն ակնկալում եմ, որ հրատարկվող նոր «Հայոց պատմություն» քառահատորում քո գրքին հղումներ կլինեն:

Թե չէ Լիոն, որ մենք պատմական գիրք չենք գրել, չի նշանակում, որ իրավունք չունենք կասկածի տակ դնել որևէ գրքի որակը, հատկապես հաշվի առնելով այն փաստը, որ կարծես բարձր գիտական շրջանակներն էլ լուրջ չեն վերաբերվում դրան: Մենք սիմֆոնիա էլ չենք գրել ոչ մեկս, բայց մեկիս Բեթհովենն է դուր գալիս, մյուսիս Արամ Ասատրյանը:

Lion
17.11.2008, 18:16
Լիոն, ինչ մակարդակի որ գիրքդ է, այդ մակարդակի էլ մեր պնդումներն են:

Դրանց մակարդակների տարբերությունը հօգուտ իմ գրքի ակնհայտ է:


Բայց ես ինձ պատմաբան չեմ կոչում, ու գիրք էլ չունեմ, որ դրան հղումներ լինեն:

Ուրեմն գոնե նվազագույն համեստություն ունեցիր, քեզ մի դիր ամենագետի տեղ ու մի չափվիր այն մարդու հետ, որը այդ ոլորտում լուրջն գիտելիքներ ունի: Սա էիր ուզում լսել?? Վիրավորվեցիր?? Իզուր... մտածիր այդ մասին ու երդվում եմ, ես սա քեզ չասեցի քեզ նսեմացնելու համար,... Հետաքիքիր, է, եթե ես ֆիզիկայի բնագավառում մեծ հայտնագործություն անեիր, աչքներդ չփչփացնելով կհամաձայնվեք, չէ?? Իսկ այստեղ, գիտեք ինչ, չնայած ընդհանրապես կրթություն չունեք այս ոլորտում, բայց ձեզ իրավունք եք վերապահում չափվել այդ ոլորտում լուրջ գիտելիքներ ունեցող մարդու հետ: Սա բարոյական է?


Իսկ դու պատմաբանի մեծ կոչում ունես, գիրք ես հրապարակել: Եթե այն իրենցի որևէ գիտական արժեք է ներկայացնում, ապա ես անկեղծորեն ակնկալում եմ, որ հրատարկվող նոր «Հայոց պատմություն» քառահատորում քո գրքին հղումներ կլինեն:

Դու լավ գիտես մեր երկրիի վիճակը ու հուսով եմ գիտես, որ ոչ մրցանակներն են որպես կանոն արժանի մարդիկ ստանում, ոչ էլ ակադեմիական հրատարակություններն են իրենց դեղնած ակադեմիկոսներով ի զորու ընդունել, որ իրենք ողջ կյանքում սխալ բաներ են գրել: Չնայած ասեմ, նույն Արտակ Մովսիսյանը բավականին առաջադեմ է և ես մեծ հույս ունեմ, որ "հակսոսներ"-ի մասին նրա տեսակետը տեղ կգտնի քառահատորյակում:


Թե չէ Լիոն, որ մենք պատմական գիրք չենք գրել, չի նշանակում, որ իրավունք չունենք կասկածի տակ դնել որևէ գրքի որակը

Իրավունք չունեք: Իրավունք չունեք, նորից եմ կրկնում, որովհետև Ձեր գիտելիքների մակարդակը ձեզ օբյեկտիվորեն թույլ չի տալիս անել դա: Նույնն է, որ մեկը, ով ունի երկու ձեռք և ոտք ու շարժում է դրանք, ռինգ դուրս գա Արթուր Աբրահամի դեմ ու ասի, թե կհաղթի նրան, քանի որ ունի նույն վերջույթները...


, հատկապես հաշվի առնելով այն փաստը, որ կարծես բարձր գիտական շրջանակներն էլ լուրջ չեն վերաբերվում դրան:

Կրկնում եմ, եթե Արմեն Այվազյանը քեզ համար "բարձր գիտական շրջանակ" է, ապա նա շատ բարձր է գնահատում գիրքը...

Norton
17.11.2008, 18:58
Ապացուցիր, որ իմ գրքում անարժանահավատ տեղեկություններ կան, թե քո այս պնդումն էլ է Տրիբունի պդումների մակարդակին?

Արժանահավատությունը հաստատելու ձև դու ունես ու սա հաստատ ֆորումները չեն:)

Վստահ ես? Ես այդքան վստահ չեմ...

Ու կարծում ես դու էս այն "մեսիան", որ հայ զինվորին կդարձնի ավելի դուխով՞ հզորաա:hands

Դա էլ կանեմ, բայց ոչ հիմա... գրքի հետ ՉԿԱՊՎԱԾ, այլ անձնական պատճառներով:

Հուսով եմ երկար սպասեցնել չես տա:

Չեմ ասի - առևտրական գաղտնիք է

քո գործն ա, դրանից միայն գիրքն է տուժում:

Ես ուրիշ բան կառաջարկեմ: Արի ԳՐԱԶ ԳԱՆՔ, որ աղբյուրագիտական ցանկ գրքումս կա, այսքան մարդու ներկայությամբ գրազ գանք ու գնանք ստուգելու: Գումարի ընտրությունը թողնում եմ քեզ: Համաձայն ես?

Մի հատ լա՜վ կարդա գրածներս, ասեցի չեմ գտել կարող է և կա ՝ լավ կլիներ , որ ֆորումում բերեիր, որ բոլորը ծանոթանային սկզնաղբյուրներին, որոնք էլ հանդսանում են հիմքը:

Ոչ, ուղղակի կարծիք հայտնելու համար ու ՈՒՐԻՇԻ ՏՊԱԾ ԳԻՐՔԸ ՓՆՈՎԵԼՈՒ ՀԱՄԱՐ բարոյական է գոնե 1 հատ սեփական տպագրած գիրք ունենալ:
Ասում ես սիրում ես քննադատություն, բայց մի հատ թեթև քննադատական խոսք էլ չես դիմանում: Իսկ այն, որ պետք է գիրք տպած լինես, որ քննադատես , լավ զվարճացրեց:hands

Իհարկե: 500 դրամ ինքնարժեքը, 250 դրամ մտնում է խանութը, 100 դրամ այլ ծախսեր... տակը մնաց 350 դրամ: Իմ ողջ ստորությունը հենց այդ 350 դրամի մեջ է Ապրես

Ինչպես միշտ լավ չհասավ կամ հասավ, բայց սխալ: Էլի ասեմ, գինը գիրք առնելուց կապ չունի, բայց այն դեպքում , երբ գիտես որ այն գիտական կամ գեղարվեստական արժեք ունի, թե չէ այսօր ով ասես որ գիրք չի տպում ու մեղմ ասած սոսնձված թղթի կտոր առնելու փոխարեն ավելի լավ բաներ կարելի է անել, ասենք բարոգործության տրամադրելու և այլն: Իսկ գիրքը գնելուց առաջին հերթին նրա գիտական արժեք էս հաշվի առնում , էլի կրկնեմ գիտական արժանահավատությունը ստուգելու տեղ կա:

Հ.Գ.Վերջին կետը վերաբերվում է նաևԱրացուն ու Լուսաբերին ևս:

Տրիբուն
17.11.2008, 22:09
Ուրեմն գոնե նվազագույն համեստություն ունեցիր, քեզ մի դիր ամենագետի տեղ ու մի չափվիր այն մարդու հետ, որը այդ ոլորտում լուրջն գիտելիքներ ունի: Սա էիր ուզում լսել?? Վիրավորվեցիր??

Հաստատ չեմ վիրավորվել, քանի որ վիրավորանքը իմ հասցեին չէ, այլ ինքդ քո հասցեին;

Քանի՞ ամենագետ պատմաբան է սպասում լուրջ գիտելիքներ ունեցող գրքի հեղինակը, իր գրքի շուրջ ֆորումային քննարկումներ կազմակերպելով:

Քո համար երևի ամենագետները նրանք են ովքեր կգովերգեն քո աշխատանքն ու կխնդրեն նշել գրախանութների անունները որտեղ դրանք վաճառվում են: Դու էլ բնականաբար շնորհակալություն կհայտնես, ու համեստորեն կթվարկես գրախանութները հասցեներով:

Lion
18.11.2008, 10:23
Արժանահավատությունը հաստատելու ձև դու ունես ու սա հաստատ ֆորումները չեն

Իհարկե: Բայց այդ դեպքում առաջնորդվիր նաև դու այդ սկզբունքով և մի նսեմացրու գիրքը ֆորումում, քանի որ սա հաստատ այդ տեղը չի: Տրամաբանական չի?


Ու կարծում ես դու էս այն "մեսիան", որ հայ զինվորին կդարձնի ավելի դուխով՞ հզորաա

Ես ընդհանապես մեսիա չեմ: Ու ոչ-ոք այս աշխարհում մեսիա չէ: Ես ուղղակի իմ համեստ լուման կներդնեմ այդ գործի մեջ...


Հուսով եմ երկար սպասեցնել չես տա:

Կյանքը ցույց կտա:


քո գործն ա, դրանից միայն գիրքն է տուժում:

Ոչինչ էլ չի տուժում:


Մի հատ լա՜վ կարդա գրածներս, ասեցի չեմ գտել կարող է և կա ՝ լավ կլիներ , որ ֆորումում բերեիր, որ բոլորը ծանոթանային սկզնաղբյուրներին, որոնք էլ հանդսանում են հիմքը:

Մի խոսքով լավ չես նայել: Սրանից հետո լավ նայիր, նոր պատասխանատու հայտարարություններ արա:


Ասում ես սիրում ես քննադատություն, բայց մի հատ թեթև քննադատական խոսք էլ չես դիմանում: Իսկ այն, որ պետք է գիրք տպած լինես, որ քննադատես , լավ զվարճացրեց

Այ ստեղ անցար սոփեստության: Ես սիրում եմ քննադատությունները, դա այդպես է: Բայց սա "թեթև քննադատություն" չէ, ինչպես պատիվ ունեցար ասելու: Սա թունոտ և, ուշադրություն դարձրու, անհիմն վատաբանում է մի շարք մարդկանց կողմից, որոնք այդ ոլորտում չունեն նույնիսկ բազային գիտելիքներ, բայց իրենց բարոյական իրավունք են վերապահում քննադատել: Բայց նույնիսկ դա ջհանդամ, քննադատեք... բայց գոնե մի փաստ, մի հիմք բերեք... Նայիր քո, նայիր Տիրբունի վերջին պոստերը ու անհիմն հայտարարություններից զատ այլ հիմք ցույց տուր, որոնցով քննադատվում է գիրքս, ցույց տուր մի կետ, որտեղ ինձ գիտական պրետենզիա է ներկայացվել և ես զայրացել եմ:


Իհարկե: 500 դրամ ինքնարժեքը, 250 դրամ մտնում է խանութը, 100 դրամ այլ ծախսեր... տակը մնաց 350 դրամ: Իմ ողջ ստորությունը հենց այդ 350 դրամի մեջ է Ապրես

Ինչպես միշտ անցնում ես բառախաղի, որ դուրս պրծնես: Բայց ես դա քեզ թույլ չեմ տա: Դու գրեցիր


Հաստատ չեմ վիրավորվել, քանի որ վիրավորանքը իմ հասցեին չէ, այլ ինքդ քո հասցեին;

Ճիշտ ես արել, որ չես վիրավորվել, քանի որ այդտեղ վիրավորանք չկար, այլ կար ճշմարտություւն, որը կարող էր քիմքիդ հաճելի չլինել: ԲԱյց դե ինչ արած, իմաստասերների վեճերում ճիշտ է ասել դիմացինի մասին ճիշտը...


Քո համար երևի ամենագետները նրանք են ովքեր կգովերգեն քո աշխատանքն ու կխնդրեն նշել գրախանութների անունները որտեղ դրանք վաճառվում են: Դու էլ բնականաբար շնորհակալություն կհայտնես, ու համեստորեն կթվարկես գրախանութները հասցեներով:

Էժանագին դեմագոգիա:

Հարցն ուղղվում է իմ օպոնենտներին: Մտեք այս

http://www.kavkazweb.net/forum/viewtopic.php?t=43868

և այս

http://www.kavkazweb.net/forum/viewtopic.php?t=43869&start=0

սսիլկեքով ու ձեր և վրաց կամռադների գրածների մեջ գոնե մի տարբերություն գտեք:

Տրիբուն
18.11.2008, 13:28
սսիլկեքով ու ձեր և վրաց կամռադների գրածների մեջ գոնե մի տարբերություն գտեք:

էս գիտես ինչին էր նման, էն որ ընտրություններից առաջ մեկը մի հատ թուրքական թերթում մի հատ ասենք Լևոնի հասցեին դրական հոդված էր գտնում, ու սկսում էր ենթադրություններ անել, որ Լևոնը թուրքական ագենտ ա:

Հիմ նույն բանը դու ես անում, յանիմ տեսեք թե ինչ նման բաներ եք գրում դուք ու վրացիները: Ի՞նչ կապ ունի դա Լիոն: Եթե մի քանի վրացիներ նույն բանն են գրել, դա ինձ վրացի չի սարքում այնքան որ քան նրան հայ չի սարքում:

Ու սա էլի էտ էժանագին տրյուկների շարքին ա պատկանում - եթե մենք մի բան գրում ենք ու թուրքերին կամ վրացիներին դու չի գալիս, ուրեմն հայրենասիրական ու հայանպաստ բան ենք գրել: Եթե մի բան գրել ենք. որ թուրքերն ու վրացիները հավանել են, ուրեմն ապազգային ու հակայակական բան ենք գրել: Սութի բազարներն են նրան կոցմիղ, ովքեր ասելու այլ բան չունեն:

Ու գիտես ինչ կա, եթե հիմա քո գրածները դնենք ասենք մի հատ պարսկական ֆորումում, նույն քոմենթները կստանաս ինչ որ ստանում ես վրացիներից: Իսկ եթե դնես մի հատ լուրջ համաշխարհային մակարդակի կոնֆերանսում, ապա ուղղակի ոչ մեկը իր թանկարժեք ժամանակը չի ծախսի, որ քոմենթ անի:

Lion
18.11.2008, 13:33
Ափսոս - ինձ թվաց առանց հուշելու տարբերությունը կզգաս, բայց չէ: Տարբերությունը, ավելի ճիշտ տարբերության բացակայությունը, հետևյալն է -

Եվ դու ու քո կողմնակիցները, և վրաց կամռադները ԱՆՀԻՄՆ ու չարացած ժխտում եք:)

Ու եթե դա իրենց ազգի համար դեռ ինչ-որ տեղ օգուտ է, ապա ձեր պարագայում, հաշվի առնելով լիակատար չհիմնավորվածությունը, ուղղակի անհասկանալի է...

Norton
18.11.2008, 15:36
Իհարկե: Բայց այդ դեպքում առաջնորդվիր նաև դու այդ սկզբունքով և մի նսեմացրու գիրքը ֆորումում, քանի որ սա հաստատ այդ տեղը չի: Տրամաբանական չի?

Ահա, ֆորումը քննարկելու համար է և իմ իմացած ոչ մի լուրջ պատմաբան առաջին հերթին չէր գա ֆորումում քննարկելու կամ դատին հանձնելու, իսկ եթե հանձնել էս բարի եղիր չնեղվել արձագանքներից, քանի որ շատ հատվածներ լուրջ կասկածի տեղիք են տալիս, իսկ հեղինակի, այսինք քո կողմից չի նշվում, որ աղբյուրից օգտվելով ա եկել այդ եզրահանգմանը կամ ինչ է նրան 100%-անոց ճշմարտացիություն տալիս, միայն ցանկությունը՞- դա արդեն լուրջ չի:
Իմիջայլոց այսօր գիտությունների ակադեմյայում քննարկում է գնալու ակդեմիական քառահատորի , առաջին հատորի վերաբերյալ, հույս ունեմ դու էլ ես հրավիրված և շատ լուրջ փաստարկներով հանդես կգաս:

Ես ընդհանապես մեսիա չեմ: Ու ոչ-ոք այս աշխարհում մեսիա չէ: Ես ուղղակի իմ համեստ լուման կներդնեմ այդ գործի մեջ...

Փաստորեն հիմա դառավ լումա, իսկ մի քանի պոստ առաջ գրում էիր, որ դրա հիման վրա հայ զինվորը ավելի դուխովա պաշտպանելու սահմանը:

Կյանքը ցույց կտա:

Այսինք կարող է ընդհանրապես չպաշտպանես՞, իսկ կներես շատ լուրջ փաստարկներ ունեցող պատմաբանին ինչ է խանգարում դուրս գալ այդ ոլորտում իսկապես մեծ գիտելիքներ ունեցող մարդկանց մոտ և քննարկել այս հարցերը: Իմիջայլոց նույն աղբյուրներին,, համոզված եմ, ծանոթ են և ակադեմիականում գտնվող պատմաբանները:

Ոչինչ էլ չի տուժում:

Շատ ծիծաղելի է հնչում՝ առևտրական գաղտնիք է: Ոչ մի լուրջ գործ հարատարակչություը չի թաքցնում, շատ ժամանակ հրատարակչության անունը շատ բան է ասում գրքի որակի մասին:

Մի խոսքով լավ չես նայել: Սրանից հետո լավ նայիր, նոր պատասխանատու հայտարարություններ արա:

Մի խոսքով ես շատ ժամանակ չունեմ քանքնել, իսկ քեզ համար կարծում եմ շատ մեծ դժվարություն չի այստեղ դնել սկզբնաղբյուրները, չեմ հասկանում ինչու էս խուսափում:

Այ ստեղ անցար սոփեստության: Ես սիրում եմ քննադատությունները, դա այդպես է: Բայց սա "թեթև քննադատություն" չէ, ինչպես պատիվ ունեցար ասելու: Սա թունոտ և, ուշադրություն դարձրու, անհիմն վատաբանում է մի շարք մարդկանց կողմից, որոնք այդ ոլորտում չունեն նույնիսկ բազային գիտելիքներ, բայց իրենց բարոյական իրավունք են վերապահում քննադատել: Բայց նույնիսկ դա ջհանդամ, քննադատեք... բայց գոնե մի փաստ, մի հիմք բերեք... Նայիր քո, նայիր Տիրբունի վերջին պոստերը ու անհիմն հայտարարություններից զատ այլ հիմք ցույց տուր, որոնցով քննադատվում է գիրքս, ցույց տուր մի կետ, որտեղ ինձ գիտական պրետենզիա է ներկայացվել և ես զայրացել եմ:

Հարցեր են տրվում, որին դու չես պատասխանում, այլ ստանում կարող եք հակառակը ասեք և այլն բլա, բլա: Գիտականորեն հիմնավորի՛ր, չես անում՝ մի բողոքիր:

Ինչպես միշտ անցնում ես բառախաղի, որ դուրս պրծնես: Բայց ես դա քեզ թույլ չեմ տա: Դու գրեցիր

Ուրեմն այդ մաթեմատիկական հաշվարկները քո գրածն էին՝ դու քո գրածը մեջբերել, ինքդ էլ նրան պատասխանել: ես պրծնելու չունեմ, այ դու ինչից էս պրծնում կամ զայրանում դա հետաքրքիրա, միգուցե հիմանվորման պակասից: Սրանից հետո թիվ գրելուց նշի , որ հեղինակից ես օգտվել, որ ֆորումի այցելուներին պարզ լինի դրա հիմնավորումը:
Իսկ մնացած էժանագին տրյուկների համար ցավում եմ, փաստորեն պետք է քո գրվածքները գովերգվի, որ տարբերվի:), իսկ միգուցե և դրական գրվեր եթե լուրջ հիմանվորվեր , ինչևէ երբ լուրջ հիմնավորում ներկայացնես, կգաս էս սսիլկեք նոր կտեղադրես:

Lion
18.11.2008, 18:30
Ահա, ֆորումը քննարկելու համար է և իմ իմացած ոչ մի լուրջ պատմաբան առաջին հերթին չէր գա ֆորումում քննարկելու կամ դատին հանձնելու, իսկ եթե հանձնել էս բարի եղիր չնեղվել արձագանքներից, քանի որ շատ հատվածներ լուրջ կասկածի տեղիք են տալիս,

Կեցցե իմ համբերությունը: Հա, իրոք, մի զարմացեք: Այս թեմայի քննարկումից հետո մեծ կարծիք եմ կազմում իմ համբերության մասին: Հանաք բան չկարծեք, հա... Առանց չափազանցնելու եմ ասում, արդեն չորրորդ անգամ նույն բանն եմ ասում, մանրամասնում եմ, օրինակներ եմ բերում, իսկ ինձ պտտվում ու հերթական անգամ նույն հարցն են տալիս: Մոլոդեց հարց տվողին, բայց հատկապես մոլոդեց ինձ, որ դիմանում ու հերթական անգամ գրում էր, որ.

Ընկեր ջան, ես չեմ նեղվում քննադատությունից, ես սիրում ու ձգտում եմ քննադատությանը, ավելի, ես հենց դրա համար եմ հիմա այստեղ: Ինձ ուղղակի դուր չի գալիս, /ուշադիր, ուշադիր, բոլոր բոլորին, իմ անցած, ներկա և ապագա օպոնոնտներին/

անհիմն ու անփաստարկ քննադատությունը

Հետաքրքիր է - քանի օր հետո ինձ կստիպն նորից կրկնել այս բառերը:D


իսկ հեղինակի, այսինք քո կողմից չի նշվում, որ աղբյուրից օգտվելով ա եկել այդ եզրահանգմանը

Ահա - հերթական անհիմն պնդումը: Նշեք խդրեմ այն պոստը, այն էջը կամ այն բառը, որը ես բերել եմ առանց աղբյուր նշելու, որի համար ինձնից աղբյուր են հարցրել և ես չեմ ասել: Կրկնում եմ, ցույց տվեք դա և, որ ոչ պակաս կարևոր է, ցույց տվեք - երբ է եղել ուղղակի հարց գրքի գիտական բովանդակության վերաբերյալ և ես դրան չեմ պատասխանել?


կամ ինչ է նրան 100%-անոց ճշմարտացիություն տալիս, միայն ցանկությունը՞

Ես նման բան չեմ ասել: Անհիմն դեմագոգիա է:


- դա արդեն լուրջ չի:

Ձեր վերաբերմունքը լուրջ չի: Ցանկացածը կհամոզվի, ով կարդա այս թեման:


Իմիջայլոց այսօր գիտությունների ակադեմյայում քննարկում է գնալու ակդեմիական քառահատորի , առաջին հատորի վերաբերյալ, հույս ունեմ դու էլ ես հրավիրված և շատ լուրջ փաստարկներով հանդես կգաս:

Ես այնտեղ էի: Բայց ինչ-որ քեզ չտեսա...


Փաստորեն հիմա դառավ լումա, իսկ մի քանի պոստ առաջ գրում էիր, որ դրա հիման վրա հայ զինվորը ավելի դուխովա պաշտպանելու սահմանը:

Հիմա էլ եմ գրում, այ քեզ բան: Ուրիշ բան, որ որոշ խելոքների շփոթության մեջ է գցել "լումա" բառը ու նրանք հանկարծ մտածել են, թե ես, նկատի ունենալով չնչին արժեք ունեցող Հայկական դրամի մանրադրամը, փոքրացրել եմ իմ դերը: Դա այդ մարդկանց խնդիրն է, իսկ ավելի խելոքնեը կհասկանան կոնկրետ դեպքում կիրառված "լումա" բառի իրական իմաստը:


Այսինք կարող է ընդհանրապես չպաշտպանես՞,

Կարողա վաղը մեռնեմ:


իսկ կներես շատ լուրջ փաստարկներ ունեցող պատմաբանին ինչ է խանգարում դուրս գալ այդ ոլորտում իսկապես մեծ գիտելիքներ ունեցող մարդկանց մոտ և քննարկել այս հարցերը:

Այժմ հայոց պատմության ոլորտում գերիշխում են դեռևս մարդիկ, որոնք հազարավոր էջեր են մրոտել իր ժամանակին, որ ապացուցեն, որ "Ուրարտու" կոչվածը հայերի հետ որևէ կապ չունի: Ավելին, որոշ գիտությունից մեղմ ասած հեռու պատմաբաններ շատ լրջորեն վախենում են կորցնել իրենց պաշտոնները, որը իրենց ասպիրանտների վրա փող աշխատելու շանսեր է տալիս: Ու այս մարդիկ, որոնք հիմա գերիշխող են, հեղինակություն են, նույն կերպ ինչպես դուք` անհիմ, ուղղակի կմերժեն այս ամենը: Իսկ ես ուղղակի թքած ունեմ գիտական այնպիսի մի կոչման վրա, որի առկայությամբ միայն պիտի իմ աշխատությունները ընդունվեն: Գումարած այս ամենին` ես հիմա ուղղակի ժամանակ չունեմ մինիմումներ հանձնելու... Ի դեպ, ծիծաղելի բան են այդ մինիմումները:


Շատ ծիծաղելի է հնչում՝ առևտրական գաղտնիք է: Ոչ մի լուրջ գործ հարատարակչություը չի թաքցնում, շատ ժամանակ հրատարակչության անունը շատ բան է ասում գրքի որակի մասին:

Ես պարտավոր չեմ բացահայտել իմ բիզնես-պարտնյորների տվյալները, այ քեզ բան...


Մի խոսքով ես շատ ժամանակ չունեմ քանքնել,

Ուրեմն եթե "շատ ժամանակ չունես", ապա համեստ եղիր ու մտածիր, ինչ ես խոսում: Թե չե քեզ կստիպեն ապացույցներ բերել խոսքերիդ վերաբերյալ, իսկ քո` ժամանակ չունենալը թույլ չի տա դրանք ապացուցել և արդյունքում անլուրջ տպավորություն կթողնես:


իսկ քեզ համար կարծում եմ շատ մեծ դժվարություն չի այստեղ դնել սկզբնաղբյուրները, չեմ հասկանում ինչու էս խուսափում:

Շատ պարզ պատճառով: Դրանք շատ շատ են: Բացի այդ, եթե ես դրանք տեղադրեմ, դուք պռիզնատ կգաք ձեր սխալը? Կասկածում եմ...


Հարցեր են տրվում, որին դու չես պատասխանում, այլ ստանում կարող եք հակառակը ասեք և այլն բլա, բլա:

Բացահայտ և լկտի սուտ: Ցույց տուր գրքիս գիտական բովանդակության հետ կապված մի հարց, որ ինձ տրվել է և ես չեմ պատասխանել?:


Ուրեմն այդ մաթեմատիկական հաշվարկները քո գրածն էին՝ դու քո գրածը մեջբերել, ինքդ էլ նրան պատասխանել:

Դու բացառիկ պարզ ես արտահայտվում, ասեմ, ինչը վկայում է ուղեղի աննման պայծառության մասին:D


ես պրծնելու չունեմ, այ դու ինչից էս պրծնում կամ զայրանում դա հետաքրքիրա,

Ես չեմ զայրանում, զարմանալի է, բայց դիմանում եմ ձեր անհիմն պնդումներին նույն բանը գրելուց: Իսկ այ դուք ձեզ կորցրել եք...


Սրանից հետո թիվ գրելուց նշի , որ հեղինակից ես օգտվել, որ ֆորումի այցելուներին պարզ լինի դրա հիմնավորումը:

Իսկ ֆորումից օգտվողը թող ՆԵՂՈՒԹՅՈՒՆ ԿՐԻ ՈՒ ՀԱՐՑՆԻ և նա կլսի ԲՈԼՈՐ ՀԻՄՆԱՎՈՐՈՒՄՆԵՐԸ:


Իսկ մնացած էժանագին տրյուկների համար ցավում եմ, փաստորեն պետք է քո գրվածքները գովերգվի, որ տարբերվի, իսկ միգուցե և դրական գրվեր եթե լուրջ հիմանվորվեր , ինչևէ երբ լուրջ հիմնավորում ներկայացնես, կգաս էս սսիլկեք նոր կտեղադրես:

Դեմագոգիա և լկտի սուտ: Ես նման բան չեմ ասել և իմ ասածներից որևէ ողջամիտ մարդ նման բան չի կարող եզրակացնել:

Lion
18.11.2008, 18:49
Որոշ մարդիկ, այլ բան չունենալով ասելու, կասկածի տակ դրեցին իմ աշխատության աղբյուրագիտական համակարգը: Ի պատասխան ես տեղադրում եմ այն հիմնական աղբյուրները,որոնցից օգտվել եմ աշխատությունս ստեղծելիս: Մինչև առաջ անցնելը, սակայն, խնդրում եմ ուշադրություն դարձրեք,որ ես տեղադրում եմ միայն ՀԻՄՆԱԿԱՆ աղբյուրները, քանի որ ԲՈԼՈՐ աղբյուրները տեղադրելու դեպքում ներքոշարադրյալ ցանկը առնվազն 10 անգամ կմեծանա: Եվ այսպես


Օգտագործված հիմնական աղբյուրներ

Հայկական աղբյուրներ

1. Աբրահամ Երևանցի <<Պատմություն պատերազմաց 1721-1736 թթ.>>, Վենետիկ 1977
2. Աբրահամ Կրետացի <<Պատմություն>>, Երևան 1973
3. Ագաթանգեղոս <<Հայոց պատմություն>>, Երևան 1983
4. Անանիա Շիրակացի <<Մատենագրություն>>, Երևան 1979
5. Անանուն ժամանակագիր <<Թաթարների դուրս գալը>>, Երևան 1951
6. Անանուն ժամանակագիր <<Ժամանակագրություն>>, Երևան 1951
7. Անանուն ժամանակագիր <<Տաջիկների խաների պատմությունը>>, Երևան 1951
8. Անանուն ժամանակագիր <<Տիրակալների մասին>>, Երևան 1951
9. Անանուն ժամանակագիր <<Սեբաստիա երկրի ժամանակագրությունը>>, Երևան 1951
10. Անանուն Սեբաստացի <<Ժամանակագրություն>>, Երևան 1951
11. Անանուն Վանեցի <<Ժամանակագրություն>>, Երևան 1951
12. Անդրեաս Թոքատեցի <<Ժամանակագրություն>>, Երևան 1951
13. Առաքել Դավրիժեցի <<Պատմություն>>, Երևան 1988
14. Ավագ Սեբաստացի <<Տարեգրություն>>, Երևան 1951
15. Արիստակես Լաստիվրեցի <<Պատմություն>>, Երևան 1971
16. Գաբրիել Թոքատեցի <<Ժամանակագրություն>>, Երևան 1951
17. Գրիգոր Դարանաղցի <<Ժամանակագրություն>>, Երևան 1951
18. Գրիգոր Երեց <<Ժամանակագրություն>>, Երևան 1973
19. Գրիգոր Խլաթեցի <<Գանձարան>>, <<Յասմավուրք>>, Երևան 1951
20. Գրիգոր Վարագեցի <<Ժամանակագրություն>>, Երևան 1951
21. Դավիթ Բաղիշեցի <<Ծաղկաքաղ>>, Երևան 1951
22. Դավիթ Մերդինցի <<Ժամանակագրություն>>, Երևան 1951
23. Եղիշե <<Վարդանի և Հայոց պատերազմի մասին>>, Երևան 1989
24. Եսայի Հասան-Ջալալյան <<Համառոտ պատմություն Աղվանից աշխարհի>> (ռուսերեն), Բաքու 1989
25. Զաքարիա Քանաքեռցի <<Ժամանակագրություն>> (ռուսերեն), Մոսկվա 1969
26. Թովմա Արծրունի և Անանուն <<Պատմություն Արծրունյաց տան>>, Երևան 1999
27. Թովմա Մեծոփեցի <<Լենկ-Թեմուրի և նրա հետնորդների պատմությունը>> (ռուսերեն), Բաքու 1957
28. Կիրակոս Գանձակեցի <<Հայոց պատմություն>>, Երևան 1982
29. Կիրակոս Ռշտունի <<Ժամանակագրություն>>, Երևան 1951
30. Հակոբ Կարնեցի <<Ժամանակագրություն>>, Երևան 1951
31. Հակոբ Հիսուսյան <<Ժամանակագրություն>>, Երևան 1951
32. Հակոբ Տևրիկցի <<Ժամանակագրություն>>, Երևան 1951
33. Հեթում II <<Տարեգրություն>>, Երևան 1951
34. Հեթում Պատմիչ <<Նետողաց պատմություն>>, Վենետիկ 1842, <<Պատմության ժամանակագրություն>>, Երևան 1951, <<Ռուբինյաց ազգի պատմություն>>, Երևան 1951
35. <<Հիշատակարաններ>>, Երևան 1950-1958
36. Հովհան Մամիկոնյան <<Տարոնի պատմություն>>, Երևան 1989
37. Հովհաննես Արճիշեցի <<Տարեգրություն>>, Երևան 1951
38. Հովհաննես Ավագերեց <<Ժամանակագրություն>>, Երևան 1951
39. Հովհաննես Դրասխանակերտցի <<Հայոց պատմություն>>, Երևան 1996
40. Հովհաննես Ծարեցի <<Պատմություն Աղվանից աշխարհի>>, Երևան 1988
41. Հովհաննես Սեբաստացի <<Սեբաստիայի պատմություն>>, Երևան 1974
42. Ղազար Փարպեցի <<Հայոց պատմություն>>, Երևան 1982
43. Ղևոնդ <<Պատմություն>>, Երևան 1982
44. Մաղաքիա աբեղա <<Նետողաց ազգի պատմությունը>> (ռուսերեն), Մոսկվա 1871
45. Մաղաքիա դպիր <<Ժամանակագրություն>>, անտիպ
46. Մարտիրոս Դե Առաքել <<Ժամանակագրություն>>, Երևան 1951
47. Մարտիրոս Խալիֆա <<Ժամանակագրություն>>, Երևան 1951
48. Մատթեոս Ուռհայեցի <<Ժամանակագրություն>>, Երևան 1973
49. Միքայել Չամչյան <<Հայոց պատմություն>>, Երևան 1985
50. Մովսես Արծկեցի <<Տարեգրություն>>, Երևան 1951
51. Մխիթար Անեցի <<Պատմություն>> (ռուսերեն), ՍՊԲ 1879
52. Մխիթար Այրիվանցի <<Ժամանակագրական պատմություն>> (ռուսերեն), ՍՊԲ 1869
53. Մովսես Խորենացի <<Հայոց պատմություն>>, Երևան 1997
54. Մովսես Կաղանկատվացի <<Պատմություն Աղվանից աշխարհի>>, Երևան 1969
55. Ներսես Պալիենց <<Ժամանակագրություն>>, Երևան 1951
56. Շապուհ Բագրատունի <<Պատմություն Անանուն պատմիչի>> (ռուսերեն), Երևան 1971
57. Պետրոս Դե Գիլանեց <<Սպահանի պաշարման օրագիրը>> (ռուսերեն), Մոսկվա 1870
58. Սամվել Անեցի <<Պատմիչների գրվածքների հավաքածու>>, Վաղարշապատ 1893
59. Սամվել Անեցու Շարունակող <<Ժամանակագրություն>> (ռուսերեն), Մոսկվա 1962
60. Սարգիս Սսեցի <<Ժամանակագրություն>>, Երևան 1951
61. Սեբեոս <<Սեբեոս եպիսկոպոսի պատմությունը Հերակլի մասին>> (ռուսերեն), Մոսկվա 1862
62. Սմբատ Սպարապետ <<Ժամանակագրություն>> (ռուսերեն), Երևան 1974
63. Ստեփանոս եպիսկոպոս <<Տարեգրություն>>, Երևան 1951
64. Ստեփանոս Տարոնացի <<Տիեզերական պատմություն>>, Երևան 2000
65. Ստեփանոս Օրբելյան <<Սյունիքի պատմություն>>, Երևան 1986
66. Վարդան Արևելցի <<Տիեզերական պատմություն>>, Երևան 2001
67. Վարդան Բաղիշեցի <<Ժամանակագրություն>>, Երևան 1951
68. Տեր-Բարսեղ Արճիշեցի <<Տարեգրություն>>, Երևան 1951
69. Ուխտանես <<Հայոց պատմություն>>, Երևան 2006
70. Փավստոս Բյուզանդ <<Հայոց պատմություն>>, Երևան 1987

Ավելացվել է 50 վայրկյան անց
Հունա-Հռոմեա-Բյուզանդական աղբյուրներ

1. Ագաֆիա Մարինացի <<Հուստինիանոսի թագավորության մասին>> (ռուսերեն), Մոսկվա 1996
2. Ամիանոս Մարկելոս <<Պատմություն>>, Կիև 1906-1908
3. Աննա Կոմենոս <<Ալեքսիական>> (ռուսերեն), Մոսկվա 1965
4. Ապպիան <<Հռոմի պատմությունը>>, (ռուսերեն), ՍՊԲ 1994, Ապպիան <<Միհրդատյան պատերազմներ>>, (ռուսերեն), ՍՊԲ 1994, <<Քաղաքացիական պատերազմներ>>, (ռուսերեն), www.lib.rin.ru 2006 Ապպիան <<Սիրիական գործեր>>, (ռուսերեն), ՍՊԲ 1994,
5. Ավրելիան Վիկտոր <<Քաղվածքներ հռոմեական կայսրերի կյանքից և բարքերից>>, <<Հայտնի մարդկանց մասին>>, <<Կեսարների մասին>> (ռուսերեն), www.gumer.info 2007
6. Արիանոս <<Ալեքսանդրի արշավանքը>>, Երևան 1987, <<Տեղաբաշխումը ալանների դեմ>>, www.alanica.ru
7. Գեորգի Ակրոպոլիտ <<Ժամանակագրություն>>, ՍՊԲ 1863
8. Դիոդոր Սիկիլացի <<Պատմական գրադարան>>, Երևան 1985
9. Դիոն Կասսիոս <<Հռոմեական պատմություն>>, Երևան 1976
10. Դիոն Հալիկառնացի <<Հռոմեական հնություններ>>, (ռուսերեն), Մոսկվա 1965
11. Եվագրիոս <<Եկեղեցական պատմություն>> (ռուսերեն), ՍՊԲ 1853
12. Եվտրոպիոս <<Կենսագրություններ>>, www.gumer.info 2007
13. Զոնորաս <<Պատմություն>>, անտիպ
14. Զոսիմա <<Հռոմի պատմությունը>>, (ռուսերեն) Մոսկվա 1887
15. Էլիոս Լամպրիդոս <<Օգոստոսների կենսագրություններ, Կոմոդոս Անտոնիոս>>, Մոսկվա 1992, <<Օգոստոսների կենսագրություններ, Դիադումեն Անտոնիոս>>, Մոսկվա 1992, <<Օգոստոսների կենսագրություններ, Ալեքսանդր Սևերոս>>, Մոսկվա 1992
16. Թեմիստիոս <<Կենսագրություններ>>, անտիպ
17. Թեոփանոս <<Ժամանակագրություն>>, Երևան 1983
18. Թեոփանոսի Շարունակող <<Ժամանակագրություն>>, Երևան 1990
19. Թեոփանոս Միտլենացի <<Պատմություն>>, անտիպ
20. Թեոփլիկատոս Սիմոակատտաս <<Պատմություն>> (ռուսերեն), Մոսկվա 1957
21. Լևոն Սարկավագ <<Պատմություն>>, (ռուսերեն), Մոսկվա 1988
22. Լուկիան <<Լուկիանա>>, Մոսկվա 1915
23. Կալիսթեն-Կեղծ <<Պատմություն Ալեքսանդր Մակեդոնացու>>, Երևան 1989
24. Կոստանդին Ծիրանածին <<Կայսրության կառավարման մասին>>, <<Վասիլ I Մակեդոնացու կենսագրությունը>>, <<Բյուզանդական արքունիքի արարողությունների մասին>>, <<Բանակաթեմերի մասին>>, <<Քրիստոսի անձեռակերտ պատկերի մասին>>, Երևան 1970
25. Կուրտիոս Ռուֆոս <<Ալեքսանդր Մակեդոնացու պատմությունը>>, Երևան 1987
26. Հերոդիան <<Հերոդիանա>>, ՍՊԲ 1995
27. Հերոդոտ <<Պատմություն 9 գրքից>>, Երևան 1986
28. Հիերոնիոմոս <<Երկեր>>, (ֆրանսերեն) Փարիզ 1845
29. Հովհաննես Սիկլիցես <<Համառոտություն պատմության>>, Երևան 1979
30. Հովսեփ Ֆլավիոս <<Ընդդեմ Ապիոնի>>, Երևան 1976, <<Հուդայական հնություններ>>, Երևան 1976, <<Հրեական պատերազմի մասին>>, Երևան 1976
31. Հորդիան <<Գոթերի առաջացման և գործերի մասին>>, (ռուսերեն) Մոսկվա 1960
32. Հուլիոս Կապիտոլիոս <<Օգոստոսների կենսագրություններ, Պիոս>>, Մոսկվա 1992, <<Օգոստոսների կենսագրություններ, Մարկոս Անտոնիոս փիլիսոփա>>, Մոսկվա 1992, <<Օգոստոսների կենսագրություններ, Վերոս>>, Մոսկվա 1992, <<Օգոստոսների կենսագրություններ, Հելվիի Պերտինաքս>>, Մոսկվա 1992, <<Օգոստոսների կենսագրություններ, Կլոդիոս Ալբինոս>>, Մոսկվա 1992, <<Օգոստոսների կենսագրություններ, Օպիլիոս Մակրինոս>>, Մոսկվա 1992, <<Օգոստոսների կենսագրություններ, երկու Մաքսիմինոսներ>>, Մոսկվա 1992, <<Օգոստոսների կենսագրություններ, երեք Գորդիանոսներ>>, Մոսկվա 1992, <<Օգոստոսների կենսագրություններ, Մաքսիմոս և Բալբինոս>>, Մոսկվա 1992
33. Հուլիոս Կեսար <<Նոթեր>>, Վենետիկ 1874
34. Հուստինոս <<Ֆիլիպի պատմությունը>> (ռուսերեն), Մոսկվա 2005
35. Մեմնոն Հերակլեացի <<Պոնտական Հերակլեայի պատմությունը>>, (ռուսերեն), Մոսկվա 1951
36. Միքայել Պանարետ <<Տրապիզոնյան ժամանակագրություն>> (ռուսերեն), Մոսկվա 1905
37. Միքայել Պսել <<Ժամանակագրություն>> (ռուսերեն), Մոսկվա 1978
38. Նիկիտա Խոնիատ <<Պատմություն>> (ռուսերեն), Մոսկվա 1860
39. Նիկեփոր Պատրիարք <<Համառոտ պատմություն>> (ռուսերեն), Մոսկվա 1950
40. Նիկեփոր Բրիեննոս <<Պատմական նոթեր>> (ռուսերեն), Մոսկվա 1997
41. Պլուտարքոս <<Ընտրյալ կենսագրություններ>> (ռուսերեն), Մոսկվա 1987
42. Պոլիբիոս <<Համընդհանուր պատմություն>>, (ռուսերեն), Մոսկվա 2004
43. Պոմպեոս Տրոգոս <<Ֆիլիպի պատմությունը>> (ռուսերեն), Մոսկվա 2005
44. Պոսիդոն Ապամեացի <<Պատմություն>>, անտիպ
45. Պրոկոպիոս Կեսարացի <<Պատերազմների պատմություն>>, Երևան 1967, <<Գաղտնի պատմություն>>, Երևան 1987
46. Ռուֆուս Սեքստուս <<Կեսարների պատմությունը>> (գերմաներեն), Լեյպցիգ 1927
47. Սալլուստիոս <<Պատմական դրվագներ>> (գերմաներեն), Լայպցիգ 1853
48. Սպարտիանոս <<Օգոստոսների կենսագրություններ, Դիդիոս Հուլիանոս>>, Մոսկվա 1992, <<Օգոստոսների կենսագրություններ, Սևերոս>>, Մոսկվա 1992, <<Օգոստոսների կենսագրություններ, Պեսկեննիոս Նիգեր>>, Մոսկվա 1992, <<Օգոստոսների կենսագրություններ, Անտոնիոս Կարակալա>>, Մոսկվա 1992, <<Օգոստոսների կենսագրություններ, Անտոնիոս Գետա>>, Մոսկվա 1992
49. Ստրաբոն <<Աշխարհագրություն>>, Երևան 1940
50. Վելլեյուս Պատերկուլոս <<Հռոմեական պատմություն>>, անտիպ
51. Վոպիսկոս <<Օգոստոսների կենսագրություններ, աստվածային Ավրելիանը>>, Մոսկվա 1992, <<Օգոստոսների կենսագրություններ, Տակիտոս>>, Մոսկվա 1992, <<Օգոստոսների կենսագրություններ, Պրոբոս>>, Մոսկվա 1992, <<Օգոստոսների կենսագրություններ, Ֆիրմոս, Սատուրինոս, Պրոկոլոս և Բոնոս, այսինքն չորս բռնակալներ>>, Մոսկվա 1992, <<Օգոստոսների կենսագրություններ, Կարոս, Կարինոս, Նոմերիանոս>>, Մոսկվա 1992
52. Վուլկացի Գալլիկանոս <<Օգոստոսների կենսագրություններ, Ավիդի Կասի>>, Մոսկվա 1992
53. Տակիտոս <<Պատմություն>>, Երևան 1941, <<Անալներ>>, Երևան 1941
54. Տրեբելիոս Պոլիոն <<Օգոստոսների կենսագրություններ, երկու Վալերիանոսներ>>, Մոսկվա 1992, <<Օգոստոսների կենսագրություններ, երկու Գալիենոսներ>>, Մոսկվա 1992, <<Օգոստոսների կենսագրություններ, աստվածային Կլավդիոսը>>, Մոսկվա 1992
55. Ցիցերոն <<Ճառեր և նամակներ>> (ռուսերեն), ՍՊԲ 1901
56. Փոտ պատրիարք <<Պատմություն>>, անտիպ
57. Քսենոֆոն <<Անաբասիս>>, Երևան 1970, <<Կյուրոպեդիա>>, Երևան 2000
58. Օրոսիուս <<Պատմություն>>, անտիպ
59. Ֆլավիոս Ադրիանոս <<Պարթևական պատմություն>>, անտիպ
60. Ֆլեգոն Տրալացի <<Օլիմպիականք>>, անտիպ
61. Ֆլոր <<Պատմություն>>, անտիպ
62. Ֆրոնտին <<Պատմություն>>, անտիպ

Ավելացվել է 2 րոպե անց
Արաբա-Պարսկա-Թուրքական աղբյուրներ

1. Աբբաս-Կուլի-աղա-Բակիխանով <<Գյուլիստան-ի Նամե>> (ռուսերեն), Բաքու 1991
2. Աբու Բաքր ալ-Կուտուբի ալ-Ախարի <<Շեյխ Ուվեյսի պատմությունը>> (ռուսերեն), Բաքու 1984
3. Աբու-լ-Ֆիդա <<Համառոտ պատմություն մարդկային ցեղի>>, Երևան 1965
4. Բալազորի <<Երկրների նվաճումների գիրք>> (ռուսերեն), Բաքու 1927
5. Էվլիա Չելեբի <<Ուղեգրություն>>, Երևան 1967
6. Իբն-ալ-Ասիր <<Լիակատար պատմություն>>, Երևան 1981 <<Պատմություն Մոսուլի աթաբեկների պետության>>, Երևան 1981
7. Իբն-աս-Սիմ-ալ-Կաֆա <<Նվաճումների գիրք>> (ռուսերեն), Բաքու 1981
8. Իբն-Բատուտա <<Իբն-ի Բատուտա>>, Երևան 1940
9. Իբն-Շադադ <<Աշխարհագրական բառագիրք>>, Երևան 1965
10. Իբն Խորդադբեհ, <<Ճանապարհների և երկրների գիրք>>, Բաքու 1986
11. Համդալլահ Ղազնևին <<Սրտերի քաղցրացումը>> (ռուսերեն), Բաքու 1983
12. Միրզա Ադիգյոզալ <<Ղարաբաղ-Նամե>>, (ռուսերեն), Բաքու 1950
13. Յակուտ <<Մուջան ալ-Բուլդա>>, Երևան 1965
14. Յահա Անտիոքացի <<Ժամանակագրություն>> (ռուսերեն), ՍՊԲ 1883
15. Շարաֆ խան Բաղիշեցի <<Շարաֆ-Նամե>> (ռուսերեն), Մոսկվա 1967
16. Ֆեզալլահ Ռաշ-էդ-Դին <<Ժամանակագրությունների հավաքածու>> (ռուսերեն), Մոսկվա 1952, <<Օղուզ-Նամե>> (ռուսերեն), Բաքու 1987
17. Ֆիրդուսի <<Շահնամե>>, Երևան 1942

Lion
18.11.2008, 18:52
Ասորա-Վրացական աղբյուրներ

1. Աբուլ-լ-Ֆարաջ (Բար-Հեբրեոս) <<Համընդհանուր պատմություն>> (ռուսերեն), Բաքու 1960
2. Անանուն Ասորի <<Անանուն ասորական ժամանակագրությունից>> (ռուսերեն) Մոսկվա 1946
3. Եսու Եդեսացի <<Ժամականագրություն>>, Երևան 1982
4. Զաքարիա Միտլենացի <<Ժամանակագրություն>>, Երևան 1976
5. Հոգևորական Ասորի <<Սասանյանների ժամանակագրություն>> (ռուսերեն), Մոսկվա 1939
6. Հովհաննես Դարդել <<Ժամանակագրություն Հայոց>>, Սանկտ-Պետերբուրգ 1891
7. Հովհան Եփեսացի <<Եկեղեցական պատմություն>>, Երևան 1976
8. Միքայել Ասորի <<Ժամանակագրությունը>> (ռուսերեն), Մոսկվա 1979
9. Մշիխա Զեխա <<Ադիեբենեի եկեղեցու պատմությունը>>, Երևան 1976
10. Յոշվա Ստիլիտ <<Ժամանակագրություն>>, Երևան 1976
11. <<Քարթլիս-Ցխովրեբա>>, Երևան 1934-1936

Ավելացվել է 1 րոպե անց

Օգտագործված հիմնական գրականություն

1. Աբեղյան Մ. <<Հայոց հին գրականության պատմություն>>, Երևան 1975
2. Աբրահամյան Վ. <<Միջնադարյան Հայաստանի զենքերի տեսակները>>, Երևան 1950
3. Ադոնց Ն. <<Հայաստանը Հուստինիանոսի դարաշրջանում>>, Երևան 1987
4. Ադոնց Ն. <<Հայոց պատմությունը>>, Երևան 1972
5. Ադոնց Ն. <<Մարզպան Վասակը պատմաբանների դատաստանի առաջ>>, Երևան 2007
6. Ադոնց Ն. <<Պատմագիտական ուսումնասիրություններ>>, Փարիզ 1948
7. Ալիշան Ղ. <<Այրարատ>>, Վենետիկ 1890
8. Ալիշան Ղ. <<Արցախ>>, Երևան 1993
9. Ալիշան Ղ. <<Հայապատում>>, Վենետիկ 1901
10. Ալիշան Ղ. <<Շիրակ>>, Վենետիկ 1881
11. Ալիշան Ղ. <<Սիսական>>, Վենետիկ 1893
12. Ալիշան Ղ. <<Սիսուան>>, Վենետիկ 1885
13. Աղայան Ծ. Պ. <<Հայ ժողովրդի ազատագրական պայքարի պատմությունից>>, Երևան 1976
14. Աճառյան Հ. <<Հայ գաղթականության պատմություն>>, Երևան 2002
15. Ամիրջանյան Ս. <<Դիզակ>>, Երևան 2006
16. Այվազյան Ա. Ա. <<Հայաստանի ազատագրված տարածքը և Արցախի հիմնախնդիրը>>, Երևան 2006
17. Այվազյան Ա. Ա. <<Հայ զինվորականության պատվո վարքականոնը (4-5 դարեր)>>, Երևան 2000
18. Այվազյան Ա. Ա. <<Հայաստանի պատմության լուսաբանումը ամերիկյան պատմագրության մեջ>>, Երևան 1998
19. Այվազյան Ա. Ա. <<Ռազմավարության և անվտանգության հարցեր>>, Երևան 2007
20. Ավետիսյան Հ. Մ. <<Հայկական լեռնաշխարհի և Հյուսիսային Միջագետքի պետական կազմավորումների քաղաքական պատմությունը մ.թ.ա. XVII-IX դդ>>, Երևան 2002
21. Բաբայան Լ. Հ. <<Դրվագներ Հայաստանի վաղ ֆեոդալիզմի դարաշրջանի պատմագրության>>, Երևան 1977
22. Բաբայան Լ. Հ. <<Դրվագներ Հայաստանի զարգացած ֆեոդալիզմի դարաշրջանի պատմագրության>>, Երևան 1981
23. Բաբայան Լ. Հ. <<Դրվագներ Հայաստանի XIV-XVIII դարերի պատմագրության>>, Երևան 1984
24. Բակուր <<Գյուլիստան-նամե>>, Երևան 2005
25. Բոզոյան Ա. Ա. <<Բյուզանդիայի արևելյան քաղաքականությունը և Կիլիկյան Հայաստանը 12-րդ դարի 30-70 թթ.>>, Երևան 1988
26. Բոռնազյան Ս. Վ. <<Հայաստանը և սելջուկները XI-XII դդ.>>, Երևան 1980
27. Բոռնազյան Ս. Վ. <<Սոցիալ-տնտեսական հարաբերությունները Կիլիկյան հայկական պետությունում XII-XIV դարերում>>, Երևան 1973
28. Գալստյան Ա. Գ. <<Սմբատ Սպարապետ>>, Երևան 1961
29. Գելցեր Հ. <<Համառոտ պատմություն հայոց>>, Վիեննա 1897
30. Գրիգորյան Գ. Մ. <<Սյունիքի պատմություն>>, Երևան 2001
31. Գրիգորյան Գ. Մ. <<Սյունիքը Օրբելյանների օրոք (XIII-XV դարեր)>>, Երևան 1981
32. Գրիգորյան Գ. Ս. <<Տարոնի Բագրատունիների ֆեոդալական իշխանությունը IX-X դդ>>, Երևան 1983
33. Գրոսսե Ռ. <<Պատմություն խաչակրաց>>, Երևան 2005
34. Գրոսսե Ռ. <<Լևանտի կայսրություն>>, Երևան 2005
35. Դանիելյան Է. Լ. <<Մարդերի ցեղերը Հին Հայաստանում>>, ՊԲՀ N 1, Երևան 1976
36. Երեմյան Ս. Տ. <<Հայաստանն ըստ <<Աշխարհացույցի>>>>, Երևան 1963
37. Զարբհանալյան Գ. <<Մատենադարան հայկական թարգմանությանց նախնյաց>>, Վենետիկ 1889
38. Զուլալյան Մ. Կ. <<Ջալալիների շարժումը և հայ ժողովրդի վիճակը Օսմանյան կայսրության մեջ (XVI-XVII դարեր)>>, Երևան 1966
39. Էլչիբեկյան Ժ. Գ. <<Հայաստանը և Սելևկյանները>>, Երևան 1979
40. Թովմասյան Պ. Մ. <<Հայկական լեռնաշխարհը և Միջագետքը>>, Երևան 2006
41. Թոռլաքյան Բ. Գ. <<Համշենահայ էթնոգրաֆիան>>, Երևան 1981
42. Թումանյանց Պ. <<Պոնտահայերը>>, Լումա, 1899
43. Իշխանյան Ռ. Ա. <<Հայ ժողովրդի ծագման և հնագույն պատմության հարցեր>>, Երևան 1988
44. Իշխանյան Ռ. Ա. <<Պատկերազարդ պատմություն հայոց>> գիրք Ա, Երևան 1990
45. Իսրայելյան Մ. Ա. <<Էրեբունի բերդ-քաղաքի պատմությունը>>, Երևան 1971
46. Լեո <<Հայ ժողովրդի պատմություն>>, երկերի ժողովածու 10 հատորով, Երևան 1960-1989
47. Կիրակոսյան Գ. Ե. <<Հայաստանը Լենկ-Թեմուրի և թուրքմենական ցեղերի արշավանքների շրջանում>>, Երևան 1997
48. Կնյազյան Հ. Ա. <<Ազատագրական պայքարը Դավիթ Բեկի գլխավորությամբ>>, Երևան 1963
49. Հալաջյան Ա. <<Կիլիկիայի հայկական բերդաքաղաքները>>, Երևան 2006
50. Հակոբյան Թ. Խ. <<Սյունիքի թագավորություն>>, Երևան 1966
51. Հակոբյան Մ. Ի. <<Վարդանանց պատերազմի որոշ դրվագների վերլուծություն>>, Երևան 2003
52. Հայ ժողովրդի պատմություն, հատոր 1-8, Երևան 1968-84
53. Հայկունի Ս. <<Համշեն>>, Վաղարշապատ 1895
54. Հայկունի Ս. <<Տրապիզոնի շրջակայքի գյուղերի հայերի կյանքը>>, Վաղարշապատ 1905
55. Հարությունյան Բ. Հ. <<Հայաստանի պատմության ատլաս. Ա մաս>>, Երևան 2005
56. Հարությունյան Բ. Հ. <<Քաղաքները և արհեստները Հայաստանում IX-XIII դդ>>, 2 հատոր, Երևան 1958-1964
57. Հարությունյան Հ. Ա. <<Հայաստանը IX-XI դդ.>>, Երևան 1959
58. Հովհաննիսյան Մ. Լ. <<Ուրվագծեր Լեհաստանի և Արևմտյան Ուկրաինայի Հայկական գաղթուների պատմության>>, Երևան 1977
59. Հովհաննիսյան Ն. <<Արաբական երկրների պատմությունը>>, Երևան 2003
60. Հովհաննիսյան Պ. Հ. <<Հայ ժողովրդի պատմության քրեստոմատիա>>, Երևան 1981
61. Հրանդ Ք. Արմեն <<Հայկական գերագույն ատյան. Վասակ Սյունի>>, Բեյրութ 1969
62. Հրանդ Ք. Արմեն <<Մարզպանը և սպարապետը>>, Լոս-Անջելես 1952
63. Հրանդ Ք. Արմեն <<Մեծն Տիգրան>>, Անթիլիաս 1947
64. Ղափանցյան Գ. Ա. <<Ուրարտուի պատմությունը>>, Երևան 1940
65. Ճանաշյան Հ. Մ. <<Դավիթ Կյուրողապատ>>, Վենետիկ 1972
66. Մաթևոսյան Ռ. Ի. <<Տաշիր-Ձորագետ>>, Երևան 1982
67. Մանանդյան Հ. Հ. <<Քննական տեսություն հայ ժողովրդի պատմության>>, հ. 1-5, Երևան 1945-1957
68. Մանանդյան Հ. Հ. <<Տիգրան երկրորդը և Հռոմը>>, Երևան 1940
69. Մարգարյան Հ. Գ. <<Հյուսիսային Հայաստանի և Վրաստանի XII դարի պատմության մի քանի հարցեր>>, Երևան 1980
70. Մելիք-Բախշյան Ս. Տ. <<Հայաստանը VII-IX դարերում>>, Երևան 1968
71. Մելիք-Բախշյան Ս. Տ. <<Հայ ժողովրդի պատմություն>>, Երևան 1963
72. Մելիքսեթյան Վ. <<Զեյթունի հերոսամարտերը>>, Երևան 1960
73. Մովսիսյան Ա. Ե. <<Բարեպաշտ արքաների աշխարհակալություն: Հարյուրամյա կայսրություն Տիգրան Մեծից առաջ>>, Երևան 1997
74. Մովսիսյան Ա. Ե. <<Հայաստանը Քրիստոսից առաջ երրորդ հազարամյակում>>, Երևան 2005
75. Շալանդոն Ֆ. <<Կոմենոսները>>, Երևան 2005
76. Շահնազարյան Ա. Ի. <<Վահրամյանների իշխանությունը>>, Երևան 1990
77. Պարսամյան Վ. Ա. <<Հայ ժողովրդի պատմություն>>, Երևան 1979
78. Պետոյան Վ. <<Սասունն անցյալում և Սասունի ազատագրական շարժումները>>, Երևան 2005
79. Պողոսյան Հ. Մ. <<Զեյթունի պատմությունը>>, Երևան 1969
80. Ռանսիմենե Ս. <<Խաչակրաց պատմություն>>, Երևան 2005
81. Սարգսյան Գ. Խ. <<Հելլենիստական դարաշրջանի Հայաստանը և Մովսես Խորենացին>>, Երևան 1966
82. Սարգսյան Ս. Վ. <<Հայ ռազմական արվեստի պատմություն>>, Երևան 1969
83. Սվազյան Հ. Ս. <<Աղվանից աշխարհի պատմություն>>, Երևան 2006
84. Վարդանյան Վ. Մ. <<Մարդերը Վասպուրականում>>, ՊԲՀ N 3, Երևան 1971
85. Վարդանյան Վ. Մ. <<Վասպուրականի Արծրունյաց թագավորությունը>>, Երևան 1969
86. Վարպետյան Ա. Ս. <<Ովքեր են ի վերջո արիացիները>>, Մարսել 1989
87. Տաբաղուա Ի. Մ. <<Վրաստանը Եվրոպայի արխիվներում և գրապահոցներում XIII-XVI դդ>>, Թբիլիսի 1984
88. Տեր-Ղևոնդյան Ա. Ն. <<Արաբական ամիրայությունները Բագրատունյաց Հայաստանում>>, Երևան 1965
89. Տեր-Ղևոնդյան Ա. Ն. <<Հայաստանը VI-VIII դդ>>, Երևան 1996
90. Տեր-Պետրոսյան Լ. Հ. <<Հայերը և խաչակիրները>> Հատոր Ա, Բ, Երևան 2005-2007
91. Տերյան Ա. <<Միտանի Հայոց հնագույն պետությունը>>, Երևան 2006
92. Տոլբագյան Ե. Հ. <<XVIII դարի հայ ազատագրական շարժումները և ռուսական կողմնորոշումը>>, Մոսկվա 2005
93. Տոնոյան Թ. Լ. <<Եղիշեի ակամա ընդդիմախոս Եղիշեն>>, Երևան 2002
94. Ութմազյան Հ. Մ. <<Սյունիքը IX-X դարերում>>, Երևան 1958
95. Ուլուբաբյան Բ. Ա. <<Արցախի պատմությունը սկբից մինչև մեր օրերը>>, Երևան 1994
96. Ուլուբաբյան Բ. Ա. <<Դրվագներ Հայոց արևելից կողմաց պատմությունից (V-VII դարեր)>>, Երևան 1981
97. Ուլուբաբյան Բ. Ա. <<Զրուցարան>>, Երևան 1991
98. Ուլուբաբյան Բ. Ա. <<Խաչենի իշխանությունը X-XVI դարերում>>, Երևան 1975
99. Օհանյան Մ. Ս. <<Ալեքսանդր Մակեդոնացու արևելյան արշավանքը և Հայաստանը>>, Երևան 2003
100. Օհանյան Մ. Ս. <<Հայաստանը հին աշխարհի երկրների գահակարգում>>, ՊԲՀ N 2, Երևան 2003
101. Օհանջանյան Փ. Պ. <<Ղարաբաղի ազատագրական պատերազմը>>, Երևան 2000

Lion
18.11.2008, 18:54
102. Авдиев В. И. “История Древней Греции”, Москва 1972
103. Аветисян Г. М. “Государство Митани”, Ереван 1984
104. Айвазян С. С. “История России: Армянский след”, Москва 1997
105. Акопян А. А. “Албания-Алуанк в греко-латинских и древнееармянских источниках”, Ереван 1987
106. Алишер Н. “Стена Искандара”, Москва 1970
107. Анчабадзе Э. В. “Дружба извечная, нерушимая”, Сухуми 1972
108. Анчабадзе Э. В. “Из истории средневекавой Абхазии”, Сухуми 1959
109. Анчабадзе Э. В. “Очерк этнической истории абхазского народа”, Сухуми 1972
110. Арутюнян А. О. “Кавказский фронт в 1914-1917 гг.”, Ереван 1971
111. Арутюнян Н. В. “Биайнили”, Ереван 1970
112. Артамонов М. И. “История Хазар”, Ленинград 1962
113. Большаков О. Г. “История Халифата”, Москва 2005
114. Бердзишвили Н. А. “История Грузии”, Тбилисси 1962
115. Блаватский В. Д. “Античная цивилизация”, Москва 1973
116. Бокщанин А. Г. “Парфия и Рим”, Москва 1960
117. Василев А. А. “История Византийской Империи”, Санкт-Петербург 1998
118. Вовк О. В. “Сто великих рыцарей”, Москва 2005
119. Галямов С. “Башкорды от Гильгамеша до Заратуштры”, Уфа 1999
120. Гардон Ч. “Арийцы. Основатели европейской цивилизации”, Москва 2007
121. Гордлевский В. Д. “Государство Селджукидов Малой Азии”, Москва-Ленинград 1941
122. Григорян В. Р. “История армянских колоний Украины и Польши”, Ереван 2005
123. Гумилев Л. Н. “Древняя Русь и Великая степь”, Москва 2007
124. Гумилев Л. Н. “Древние тюрки”, Москва 1967
125. Гумилев Л. Н. “Откритие Хазарии”, Москва 2007
126. Гумилев Л. Н. “Хунну”, Москва 1960
127. Дамдаев А. М. “Политическая история Ахеменидской державы”, Москва 1985
128. Дашков С. Б. “Императоры Византии”. Москва 1996
129. Девриз К. “Великие сражения Древнего мира. 1285 д.н.э.-451 н.э.”, Москва 2008
130. Девриз К. “Великие сражения Средных веков. 1000-1500”, Москва 2007
131. Денисон Д. Т. “История конницы”, Москва 2001
132. Диль Ш. “Основные проблемы византийской истории”, Москва 1947
133. Дройзен И. “История эллинизма”, Ростов-на-Дону 1995
134. Джаукян Г. Б., Сараджиева Л.А., Арутюнян Ц. Г. “Очерки по сравнительной лексикологии армянского языка”, Ереван 1983
135. Джаукян Г. Б. “Урартский и индоевропейские языки”, Ереван 1963
136. Дьяконов И. М. “Предыстория армянского народа”, Москва 1969
137. Дьяконов И. М., Старостин С. А. “Хуррито-урартские и восточнокавказские языки”, Москва 1988
138. Дьяконов И. М. “Хурритский язык и другие субстратные языки Малой Азии”, Москва 1980
139. Дьяконов И. М. “Урартские письма и документы”, Москва 1963
140. Дьяконов М. М. “Очерк истории древнего Ирана”, Москва 1961
141. Жигунин В. Д. “Международные отнашения эллинистических государств в 280-220 гг д.н.э.”, Москва 1980
142. Заборов М. А. “Крестаносцы на Востоке”, Москва 1980
143. Зиберман М. “Кто такие гайксосы”, www.hapiru.name.ru 2006
144. Каждан А. П. “Армяне в составе господствующего класса Внзантийской империи в 11-12 вв”, Ереван 1975
145. Капанцян Г. А. “Хайаса – колыбель армян: Этногез армян и их начальная история”, Ереван 1947
146. Калюжный Д. “Другая история войн. От палок до бомбард”, Москва 2003
147. Колледж М. “Парфяне”, Москва 2004
148. Кошленко Г. А. “Генеалогия первых Аршакидов”, Москва 1978
149. Кулаковский Ю. А. “История Византии”, Москва 1996
150. Крбекян В. Г. “Участие армян в русско-турецкой войне 1877-1878 гг.”, Ереван 2004
151. Луконин В. Г. “Древний и ранее-средневековий Иран”, Москва 1987
152. Малов В. И. “Рыцари”, Москва 2004
153. Меликашвили Г. “Очерк истории Грузии”, Тбилисси 1989
154. Меликашвили Н. В. “Урартские клинообразные надписи”, Москва 1960
155. Меликашвили Н. В. “Наири-Урарту”, Тбилисси 1951
156. Микаелян Г. Г. “История Киликийского армянского государства”, Ереван 1952
157. Мишо Ж. “История крестовых походов”, Москва 2001
158. Молев Е. Л. “Властитель Понта”, Н. Новгород 1995
159. Момзен Т. “История Рима”, Москва 1949
160. Мячин А.Н. “Сто великих бытв”, Москва 1999
161. Перепелкин Ю. Я. “История древнего Египта”, Москва 2003
162. Перну Р. “Крестаносцы”, Санкт-Петербург 2001
163. Пигулевская Н. В. “Арабы на границе Византии и Ирана в VI-VI вв”, Москва 1964
164. Пигулевская Н. В. “Города Ирана в раннем средневековье”, Москва 1956
165. Пигулевская Н. В. “Византия и Иран на путях в Индию”, Москва 1951
166. Пигулевская Н. В. “Византия и Иран на рубеже VI-VII веков”, Москва 1946
167. Пилипко Н. В. “Нисийские документы и некоторые проблемы генеалогии Аршакидов”, Москва 2003
168. Пиотровский Б. Б. “Ванское царство”, Москва 1959
169. Разин Е. А. “История военного искусства”, Москва 1994
170. Рансимен С. “Падение Константинаполя в 1453 году”, Москва 1983
171. Раийс Т. Т. “Византия”, Москва 2006
172. Раийс Т. Т. “Селджуки”, Москва 2004
173. Рыжов К. “Все монархи мира: Древняя Греция. Древний Рим. Византия”, Москва 1999
174. Рыжов К. “Все монархи мира: Мусульманский Восток VII-XV вв.”, Москва 2003
175. Серебреннков Б. А. “Происхождение чуваш по данным языка”, Чебоксары 1957
176. Симпсон Ж. “Викинги”, Москва 2005
177. Степанян К. “Хроника карабахской войны”, www.openarmenia.com 2006
178. Струве В. В. “Древняя Греция”, Москва 1956
179. Тер-Абрамян Г. “Армянские княжества в Киликии”, www.genocide.ru 2007
180. Тер-Гевондян А. Н. “Армяне и Арабский Халифат”, Ереван 1977
181. Тарн В. “Эллинистическая цивилизация”, Москва 1949
182. Толстов С. П. “Древный Хорезм”, Москва 1947,
183. Тревер К. В. “Памятники греко-бактрийского истусства”, Москва-Ленинград 1940
184. Утченко Л. С. “Древный Рим”, Москва 1969
185. Успенский Ф. И. “История Византийской империи VI-IX веков”, Москва 1996
186. Успенский Ф. И. “История крестовых походов”, Москва 2005
187. Фильштинский И.М. “История арабов и Халифата (750-1517)”, Москва 2001
188. Фрай Р. “Наследие Ирана”, Москва 1972
189. Халатянц Г. “Очерк истории Армении”, Москва 1910
190. Харботл Т. “Битвы мировой истории”, Москва 1993
191. Xaчикян Л. “Страницы истории Амшенских армян”, www.hamshen.org 2007
192. Храпчевски Р. “Военная держава Чингиз-хана”, Москва 2005
193. Эмин Н. О. “Династический список Хайкидов”, Москва 1884
194. “Ригведа” Москва. Мандалы I-IV 1989 г., Мандалы V- VIII 1995 г., Мандалы X- IX 1999 г
195. История Древнего Востока, Москва 2002
196. Культурное наследие Египта и Христианский Восток. Вып. 2, Москва 2004
197. Contenau G. «La Civilisation des Hittites et Hurrites du Mitannii», Paris 1948
198. Helck 1983. Wolfgang Helck. Historisch-Biographische Texte der 2. Zwischenzeit und Neue Texte er 18. Dynastie. Wiesbaden.
199. J. Wolski, L’effondrement de la Domination des Sйleucides en Iran au IIIe siиcle av. J-C, Cracovie, 1947;
200. J. Wolski, The Decay of the Iranian empire of the Seleucids and the chronology of the Parthian Beginnings. Berytus. Fasc. I, Copenhagen, 1956—1957
201. Jenkins R. J. H. “The Byzantine Empire on the eve of the Crusades”, London 1953
202. Peter Connolly “Greece and Rome at War”, London-Hong Kong 1981
203. Philippe Contomine “War in the Middle Ages”, Blackwell 1998
204. Reunak T. “Mithridate Eupator roi de Pont”, 1890
205. Tapsell R. Monarchs, Rulers, Dinasties and Kingdoms of the world. London, 1983.
206. The International Who's Who. London, 1960 - 97.
207. The International Year Book and Statesmen's Who's Who. London, 1961 - 96.
208. Who's Who. London-New York. 1962 - 97.
209. Wilcken. In neuer greichischier Roman “Hermes”, 1893, SS. 161-193

Ավելացվել է 58 վայրկյան անց
Օֆֆֆ, հոգնեցի, ուտել եմ ուզում, ինչպես կասեր Օստապ Բենդերը: Հը, անհավատներ ու նախևառաջ Նորթոն, հավատացիք??

Տրիբուն
18.11.2008, 22:07
Լիոն, էս սաղ կարդացե՞լ ես: Ընգեր, դու դեմք ես…

Մի հատ ի միջի այլոց հարց էլի, քո թույլտվությամբ: Ասորա-վրացական աղբյուրները ինչի՞ են միասին ներկայացված:

Նորթոն, գրականության ցանկ նշելը առանձնապես դժվար բան չի: Կարևորը գրքում կոնկրետ փաստեր գրելիս, աղբյուրին կոնկրետ հղում տալն է:

Տրիբուն
18.11.2008, 22:11
Ու եթե դա իրենց ազգի համար դեռ ինչ-որ տեղ օգուտ է, ապա ձեր պարագայում, հաշվի առնելով լիակատար չհիմնավորվածությունը, ուղղակի անհասկանալի է...

Հավատացած եմ, ոչ մեր ազգին, ոչ էլ իրենց ազգին, սա ոչ օգուտ է, ոչ էլ վնաս:

Մի հատ կասե?ս օրինակ վրացին ինչ օգուտ է ստանալու քո գիրքը քննադատելուց:

Լուսաբեր
19.11.2008, 00:24
Նորթոն, գրականության ցանկ նշելը առանձնապես դժվար բան չի: Կարևորը գրքում կոնկրետ փաստեր գրելիս, աղբյուրին կոնկրետ հղում տալն է:
Ճիշտ ես, գրականության ցանկ ներկայացնելը այդքան էլ դժվար չէ:
Բայց մյուս կողմից, անձամբ ես համարյա համոզված եմ,որ եթե ստեղ նշված գրքերից ինչ-որ մեկից էլա հարց տանք անպայման Լիոնը կպատասխանի ու ոչ միայն գրքի գրածով այլ նաև իր մեկնաբանությամբ:
Լիոն կարող էս հաստատել?,որ համոզվեմ ;)

Norton
19.11.2008, 02:47
Կեցցե իմ համբերությունը: Հա, իրոք, մի զարմացեք: Այս թեմայի քննարկումից հետո մեծ կարծիք եմ կազմում իմ համբերության մասին: Հանաք բան չկարծեք, հա... Առանց չափազանցնելու եմ ասում, արդեն չորրորդ անգամ նույն բանն եմ ասում, մանրամասնում եմ, օրինակներ եմ բերում, իսկ ինձ պտտվում ու հերթական անգամ նույն հարցն են տալիս: Մոլոդեց հարց տվողին, բայց հատկապես մոլոդեց ինձ, որ դիմանում ու հերթական անգամ գրում էր, որ.

Ընկեր ջան, ես չեմ նեղվում քննադատությունից, ես սիրում ու ձգտում եմ քննադատությանը, ավելի, ես հենց դրա համար եմ հիմա այստեղ: Ինձ ուղղակի դուր չի գալիս, /ուշադիր, ուշադիր, բոլոր բոլորին, իմ անցած, ներկա և ապագա օպոնոնտներին/

անհիմն ու անփաստարկ քննադատությունը

Հետաքրքիր է - քանի օր հետո ինձ կստիպն նորից կրկնել այս բառերը

Երնեկ մեր նյարդերի, որ քո մեծամտության պոռթկումներին բանի տեղ չենք դնում:
Կոնկրետ գրում ես ճակատամարտի մասին, տակը գրի էդ ճակատամարտի ինֆորմացիան, որ աղբյուրիցա, միգուցե սկզբնաղբյուրը կարդանք և համոզվենք: Իսկ առանց դրան անհիմն ու անփաստարկ գրվածքներ են:

Ահա - հերթական անհիմն պնդումը: Նշեք խդրեմ այն պոստը, այն էջը կամ այն բառը, որը ես բերել եմ առանց աղբյուր նշելու, որի համար ինձնից աղբյուր են հարցրել և ես չեմ ասել: Կրկնում եմ, ցույց տվեք դա և, որ ոչ պակաս կարևոր է, ցույց տվեք - երբ է եղել ուղղակի հարց գրքի գիտական բովանդակության վերաբերյալ և ես դրան չեմ պատասխանել?

Օրինակ, մի քանի պոստա գրում եմ աղբյուրագիտույուն, դու սվաղելու համար ամբողջ ցանկն ես ներկայացնում:Օրինակ գրիս այս գլխում ինչ աղբյուրներից ես օգտվել:
Օրիանկ այս հատվածի համար

Համաշխարհային գրականության մեջ այժմ գերիշխում է այն տեսակետը, որ "Հակսոս"-ներն ազգակից են եղել Հարիներին ("Հայարի"-ներին) կամ էլ ուղղակիորեն եղել են Հարիական ցեղեր (վերջին տեսակետի հիմնադիրն է հայտնի եգիպտոլոգ Վ. Հելկը): Այսպիսով հաստատելով ճշմարտությունը խառնաշփոթ կերպով ներկայացնող այս սխեման, կարելի է ուղղակի պարզաբանելով ճշգրտել այն և ասել, որ Հարիները (իրականում` "Հայարի"-ները) պարզապես հայերն էին, որոնք մտնելով Եգիպտոս և այստեղ կոչվելով "Հակսոս"-ներ ու հետագայում Պաղեստինով նահանջելով իրենց Հայրենիքի ուղղությամբ, Հյուսիսային Ասորիքում և Հայոց Միջագետքում իրենց կոչել կամ շրջապատի կողմից կոչվել են "Հարի" ("Հայարի")` կամ այն պատճառով, որ այդ ժամանակահատվածում "Հայ" և "Արի" անվանումները նույնացվում և դեռևս հավասարապես օգտագործվում էին (այդ հետագայում էր հայերի մեջ ամրապնդվելու "Հայ"-ը, իսկ օտարների մեջ` "Արի"-ին համարժեք "Արմեն"-ը) կամ էլ դրանով Եգիպտոսի Հայկազուտների դինաստիայի "Հայարիները" իրենց առանձնացնում էին ընդհանուր "արիական" տարածքից արդեն որպես առանձին ժողովուրդներ առանձնացած այլ "Արի"-ներից (օրինակ` Հնդկաստանի հյուսիսում և Պարսկաստանի արևելքում իշխող "Մարտի նետվող" Հայկերի դինաստիայի "Հնդարի"-ներից): Հայրենիք վերադարձած Հարիները ("Հայարի"-ները) "տեղ չգտնելով" (թող սա ճիշտ իմաստով հասկացվի) Արատտայի կենտրոնական շրջաններում (որը բնականաբար զբաղեցված էր ժամանակին իրենց Հայրենիքից չհեռացած անձանց կողմից) ստիպված հաստատվեցին համեմատաբար նոսր բնակեցված Արատտայի ծայրամասային շրջաններում` Հայոց Միջագետքում և Հյուսիսային Ասորիքում, որտեղ հիմնեցին նոր Հայկական պետություն` Միտանիի թագավորությունը, որը արիական գերիշխանության վերջնական փլուզումից հետո ձեռք բերեց լիակատար ինքնուրույնությո
սա որ աղբյուրնեից ես օգտվել:

Ձեր վերաբերմունքը լուրջ չի: Ցանկացածը կհամոզվի, ով կարդա այս թեման:

մանկապարտեզ:D ինչպես տեսնում ես շատերի համար այն համոզիչ չի:

Ես այնտեղ էի: Բայց ինչ-որ քեզ չտեսա...

Չէ հա, բա խի ծանրակշիռ ձաստեր չներկայացրեցիր, Հակսոսների հայ լինելու հանգամանքի վերաբերյալ: Շատ լուրջ աշխատությունններ գրած պատմաբաններ են եղել քննարկմանը համոզված եմ, որոնք աշխատություններ էին գրել ու ՊԱՇՏՊԱՆԵԼ այն:

Հիմա էլ եմ գրում, այ քեզ բան: Ուրիշ բան, որ որոշ խելոքների շփոթության մեջ է գցել "լումա" բառը ու նրանք հանկարծ մտածել են, թե ես, նկատի ունենալով չնչին արժեք ունեցող Հայկական դրամի մանրադրամը, փոքրացրել եմ իմ դերը: Դա այդ մարդկանց խնդիրն է, իսկ ավելի խելոքնեը կհասկանան կոնկրետ դեպքում կիրառված "լումա" բառի իրական իմաստը:

Փոքրացրել, մդաա փաստորեն քո գիրքը կարդող զինվորը ավելի դուխովա պաշտպանելու սահմանը , ինչու չես դիմում հրամանատարությանը գուցե գրքի մոգական ուժի մասին իմանալով , այն իրենց հաշվին բազմացնեն ու տարածեն բանակում:

Կարողա վաղը մեռնեմ:
Էլ ասելու բան չկա՞:D լավ այսինք հույներս կտրենք:

Այժմ հայոց պատմության ոլորտում գերիշխում են դեռևս մարդիկ, որոնք հազարավոր էջեր են մրոտել իր ժամանակին, որ ապացուցեն, որ "Ուրարտու" կոչվածը հայերի հետ որևէ կապ չունի: Ավելին, որոշ գիտությունից մեղմ ասած հեռու պատմաբաններ շատ լրջորեն վախենում են կորցնել իրենց պաշտոնները, որը իրենց ասպիրանտների վրա փող աշխատելու շանսեր է տալիս: Ու այս մարդիկ, որոնք հիմա գերիշխող են, հեղինակություն են, նույն կերպ ինչպես դուք` անհիմ, ուղղակի կմերժեն այս ամենը: Իսկ ես ուղղակի թքած ունեմ գիտական այնպիսի մի կոչման վրա, որի առկայությամբ միայն պիտի իմ աշխատությունները ընդունվեն: Գումարած այս ամենին` ես հիմա ուղղակի ժամանակ չունեմ մինիմումներ հանձնելու... Ի դեպ, ծիծաղելի բան են այդ մինիմումները:

Ու վերջ՞, փաստորեն միակ պատմաբանն ես, որ ճիշտ ա մտածում, իսկ մնացածը զբաղված են մեր պատմությունը ավաղաղելով, նսեմացնելով և այլն::8 Իսկ դու պայքարի, կարծում եմ լուրջ , հիմնավորված փաստարկների դեպքում ոչ մի պատմաբան չի կարող հակառակը ասի: Եթե դրանք տեսական դատողություններ չեն այլ շատ լուրջ:

Ուրեմն եթե "շատ ժամանակ չունես", ապա համեստ եղիր ու մտածիր, ինչ ես խոսում: Թե չե քեզ կստիպեն ապացույցներ բերել խոսքերիդ վերաբերյալ, իսկ քո` ժամանակ չունենալը թույլ չի տա դրանք ապացուցել և արդյունքում անլուրջ տպավորություն կթողնես:

Դե առայժմս վերևում կոնկրետ մի հատված եմ բերել ու սպասում եմ հիմնավորման:

Շատ պարզ պատճառով: Դրանք շատ շատ են: Բացի այդ, եթե ես դրանք տեղադրեմ, դուք պռիզնատ կգաք ձեր սխալը? Կասկածում եմ...
Կոնկրե՛տ, վերևում նշել եմ արդեն: Գրքի մասին թեմա էս բացել գրիր աղբյուրներ, տվյալ թեմայի վերաբերյալ, գոնե գլխավորները, որ իմանանք օրինակ, որ աղբյուրումա նշված, որ Հակսոսը նույն հայնա և այլնս

Բացահայտ և լկտի սուտ: Ցույց տուր գրքիս գիտական բովանդակության հետ կապված մի հարց, որ ինձ տրվել է և ես չեմ պատասխանել?:

դու էս ստում հարգելիս, այն էլ շատ բացահայտ, հենց Տրիբունի հարցերի, շատ ժամանակ ստացվել եսն այսպիսի պատասխան, կարող եք հակառակում ապացուցե, բայց քո կողմից դրա աղբյուրագիտական հիմնավորումը չի բերվել:

Դու բացառիկ պարզ ես արտահայտվում, ասեմ, ինչը վկայում է ուղեղի աննման պայծառության մասին

Դու մանր ժուլիկություններով փորձում ես շեղել ավելի լուջ խոսակցությունները… Ու ոմեն հարցի պատասխանում "այ քեզ բան", "իմ գործնա" չգիդեմ ինչա, մի խոսքով խուսափողական, բայց էդ երկու պրիմիտիվ նախադասության համար չեմ կասկածում լավ "պայծառ" ուղեղ է պետք:

Ես չեմ զայրանում, զարմանալի է, բայց դիմանում եմ ձեր անհիմն պնդումներին նույն բանը գրելուց: Իսկ այ դուք ձեզ կորցրել եք...
Հետքրքիր ա, որ քո դեմագոգյաներին ակումցինեը դիմանում են, իսկապես քեզ կորցրել էս, որ Հայաստանի գիտ. ակադեմիայում նստած բոլոր պրոֆեսսորների ցածր ես դասում, բայց ինքդ ոչ մի աստիճան կամ գոն ճանաչում չունենալով: Հետաքրքիր է նրանք գիտեն, որ ոմն Լիոն, որի հետ մի գուցե և շփվում են ժամանակ առ ժամանակ , իրենց մասին այս կարծիքն ունի: Կարծում փոխադարձ է:

Իսկ ֆորումից օգտվողը թող ՆԵՂՈՒԹՅՈՒՆ ԿՐԻ ՈՒ ՀԱՐՑՆԻ և նա կլսի ԲՈԼՈՐ ՀԻՄՆԱՎՈՐՈՒՄՆԵՐԸ:
Նեղություն կրի հարցնի, իսկ միգուց նեղություն կրես նշես՞:
Թե չէ շատերի մոտ է հարցեր առաջանում ու մեծ ցանկություն չկա ստանդարտ պատասխան ստանալ՝" կարող եք արեք"բլա, բլա ու մեծամիտական ինչ որ բաներ լսել:

Դեմագոգիա և լկտի սուտ: Ես նման բան չեմ ասել և իմ ասածներից որևէ ողջամիտ մարդ նման բան չի կարող եզրակացնել:

պատմանանին սուտ խոսելը չի սազում: Դու համեմատություններ էիր անկացնում, որ վրացիների ու մեր գրածները նույն են: Դրանով ինչ էիր ուզում ցույց տալ քո պայծառ ուղեղով բացատրի, թե չէ արդեն հոգնանք ստանդարտ "տենց չի", "ես էդ ի նկատի չունեի" բլա, բլաներ լսելուց:


Նորթոն, գրականության ցանկ նշելը առանձնապես դժվար բան չի: Կարևորը գրքում կոնկրետ փաստեր գրելիս, աղբյուրին կոնկրետ հղում տալն է
Տրիբուն ջան ես դա ի նակտ ունեի:Ինչ անեմ, որ սխալ հասկացավ:

Lion
19.11.2008, 13:49
Տրիբուն

Իսկ որ ասում էի 10 տարի աշխատել եմ գքրիս վրա, ձեզ թվում էր կատակ եմ անում?? Իհարկե կարդացել եմ:


Մի հատ ի միջի այլոց հարց էլի, քո թույլտվությամբ: Ասորա-վրացական աղբյուրները ինչի՞ են միասին ներկայացված:

Զուտ տեխնիկական պատճառներով: Քանի որ Վրացականը հարմար չէր 1 կետով ներկայացնելու համար, ստիպված կցեցի մյուսին: Բայց ասեմ, որ իր կարևորության տեսանկյունից "Քարթլիս-Ցխովրեբա"-ի դերը հսկայական է...


գրականության ցանկ նշելը առանձնապես դժվար բան չի: Կարևորը գրքում կոնկրետ փաստեր գրելիս, աղբյուրին կոնկրետ հղում տալն է:

Ըհը - հիմի էլ հասանք ստեղ: Ուրեմն ցանկը ուզեցիք, տեսաք, հիմի էլ անցաք ուրիշ բանի: Չեք ամաչում?? Հլը նստեք ու գրեք էլի, այսպիսի մի ցանկ:(


Հավատացած եմ, ոչ մեր ազգին, ոչ էլ իրենց ազգին, սա ոչ օգուտ է, ոչ էլ վնաս:

Մի հատ կասե?ս օրինակ վրացին ինչ օգուտ է ստանալու քո գիրքը քննադատելուց:

Շատ սխալ ես հավատացած:

1. Վրացիք հիմա սաղ աշխարհով մեկ գոռում են, որ հայերը եկվորներ են տարածաշրջանում: Հուսով եմ գոնե մոտիվացիան հասկանում ես?? Եթե չէ, ասեմ - որ հիմնավորեն, որ իրենք Գուգարքին, Տայքին ու Բարձր Հայքին իբր ավելի շուտ են տիրել:
2. Վրացիք ամեն կերպ նսեմացնում են իմ ու քո ազգի ռազմական պատմությունը, անտեսում են հայերի խաղացած մեծ դերը վրաց պետության կայացման ու պաշտպանման գործում: Մոտիվը հասկանալի է??
3. Վրացիք սաղ աշխարհով մեկ գոռում են, որ իրենց արքայատոհմը ոչ մի կապ չունի հայերի հետ, որովհետև հակառակ դեպքում ստիպված կլինեն ընդունել, սսիլկումս նշված հոդվածում ամրագրված փաստերի ճշմարտացիությունը: Իսկ այդ դեպքում դուրս կգա, որ Քարթլիի թագավորությունը հիմնվել է ընդամենը 980 թվականին: Մոտիվը կրկին բացատրեմ?? Այդ դեպքում նրանք ոչ մի կերպ չեն կարողանա հիմնավորել, որ Տայքը ու Գուգարքը "վրացական տարածքներ" են
4. Վրացիք սաղ աշխարհով պարծենում են, որ Կովկասի ամենալավ զինվորները իրենք են, մինչդեռ գրքումս բերած փաստարկները, չվատաբանելով վրացիներին, այնուհանդերձ այնպսիսի ճշմարտացի փայլով են ներկայացնում Հայ ռազմիկներին, որ վրացիք մնում են ստվերում...

Շարունակեմ?

Լուսաբեր


Բայց մյուս կողմից, անձամբ ես համարյա համոզված եմ,որ եթե ստեղ նշված գրքերից ինչ-որ մեկից էլա հարց տանք անպայման Լիոնը կպատասխանի ու ոչ միայն գրքի գրածով այլ նաև իր մեկնաբանությամբ:
Լիոն կարող էս հաստատել?,որ համոզվեմ

Կարող ես լրիվ հանգիստ լինել: Դա այդպես է:)


Երնեկ մեր նյարդերի, որ քո մեծամտության պոռթկումներին բանի տեղ չենք դնում:

Դեմագոգիա և անպատասխանատու վիրավորանք: Այստեղ մեծամտություն չկա: Եթե դա այդպես չէ, ապա ապացուցեք Ձեր պնդումը:


Կոնկրետ գրում ես ճակատամարտի մասին, տակը գրի էդ ճակատամարտի ինֆորմացիան, որ աղբյուրիցա, միգուցե սկզբնաղբյուրը կարդանք և համոզվենք:

Այ քեզ բան - լավ եմ անում, չեմ գրում: Չեք հավատում, գտեք սկզբնաղբյուրը, կարդացեք ու ժխտեք: Ես մատնանշում եմ սկզբնաղբյուրը, ուզում եք կոնկրետ էջն էլ նշեմ? Իսկ գուցե տողը? Հը?


Իսկ առանց դրան անհիմն ու անփաստարկ գրվածքներ են:

Անհիմն ու անփաստարկը Ձեր պնդումներն են, որ այս է քանի օր է իրար հետևց փուչիկի պես տրաքում են:


Օրինակ, մի քանի պոստա գրում եմ աղբյուրագիտույուն, դու սվաղելու համար ամբողջ ցանկն ես ներկայացնում:Օրինակ գրիս այս գլխում ինչ աղբյուրներից ես օգտվել:

Ուշադիր - հերթական դեմագոգիան և խեղաթյուրումը: Իսկ դու ինչու չես ցույց տալիս այն սսիլկեն, որտեղ ԻՆՁՆԻՑ ԱՂԲՅՈՒՐ ԵՆ ՀԱՐՑՐԵԼ և ԵՍ ՉԵՄ ԱՍԵԼ; Դե ցույց տուր հիանանք: Հակառակ դեպքում դու ստախոս ես, ուղղակի և անվերադարձ:


Օրիանկ այս հատվածի համար

Ըհը հասանք: Ու եթե ես հիմա էլ չպատասխանեմ, դու ճիշտ կլինես: Բայց ես իհարկե կպատասխանեմ: Խնդրեմ.

1. Հովհաննես Դրասխանակերտցի <<Հայոց պատմություն>>, Երևան 1996
2. Միքայել Չամչյան <<Հայոց պատմություն>>, Երևան 1985
3. Մխիթար Այրիվանցի <<Ժամանակագրական պատմություն>> (ռուսերեն), ՍՊԲ 1869
4. Մովսես Խորենացի <<Հայոց պատմություն>>, Երևան 1997
5. Աբեղյան Մ. <<Հայոց հին գրականության պատմություն>>, Երևան 1975
6. Ալիշան Ղ. <<Այրարատ>>, Վենետիկ 1890
7. Ալիշան Ղ. <<Հայապատում>>, Վենետիկ 1901
8. Այվազյան Ա. Ա. <<Հայաստանի պատմության լուսաբանումը ամերիկյան պատմագրության մեջ>>, Երևան 1998
9. Ավետիսյան Հ. Մ. <<Հայկական լեռնաշխարհի և Հյուսիսային Միջագետքի պետական կազմավորումների քաղաքական պատմությունը մ.թ.ա. XVII-IX դդ>>, Երևան 2002
10. Երեմյան Ս. Տ. <<Հայաստանն ըստ <<Աշխարհացույցի>>>>, Երևան 1963
11. Թովմասյան Պ. Մ. <<Հայկական լեռնաշխարհը և Միջագետքը>>, Երևան 2006
12. Իշխանյան Ռ. Ա. <<Հայ ժողովրդի ծագման և հնագույն պատմության հարցեր>>, Երևան 1988
13. Իշխանյան Ռ. Ա. <<Պատկերազարդ պատմություն հայոց>> գիրք Ա, Երևան 1990
14. Լեո <<Հայ ժողովրդի պատմություն>>, երկերի ժողովածու 10 հատորով, Երևան 1960-1989
15. Ղափանցյան Գ. Ա. <<Ուրարտուի պատմությունը>>, Երևան 1940
16. Մովսիսյան Ա. Ե. <<Բարեպաշտ արքաների աշխարհակալություն: Հարյուրամյա կայսրություն Տիգրան Մեծից առաջ>>, Երևան 1997
17. Մովսիսյան Ա. Ե. <<Հայաստանը Քրիստոսից առաջ երրորդ հազարամյակում>>, Երևան 2005
18. Սարգսյան Ս. Վ. <<Հայ ռազմական արվեստի պատմություն>>, Երևան 1969
19. Վարպետյան Ա. Ս. <<Ովքեր են ի վերջո արիացիները>>, Մարսել 1989
20. Տերյան Ա. <<Միտանի Հայոց հնագույն պետությունը>>, Երևան 2006
21. Օհանյան Մ. Ս. <<Հայաստանը հին աշխարհի երկրների գահակարգում>>, ՊԲՀ N 2, Երևան 2003
22. Аветисян Г. М. “Государство Митани”, Ереван 1984
23. Айвазян С. С. “История России: Армянский след”, Москва 1997
24. Галямов С. “Башкорды от Гильгамеша до Заратуштры”, Уфа 1999
25. Гардон Ч. “Арийцы. Основатели европейской цивилизации”, Москва 2007
26. Джаукян Г. Б., Сараджиева Л.А., Арутюнян Ц. Г. “Очерки по сравнительной лексикологии армянского языка”, Ереван 1983
27. Джаукян Г. Б. “Урартский и индоевропейские языки”, Ереван 1963
28. Дьяконов И. М. “Предыстория армянского народа”, Москва 1969
29. Дьяконов И. М., Старостин С. А. “Хуррито-урартские и восточнокавказские языки”, Москва 1988
30. Дьяконов И. М. “Хурритский язык и другие субстратные языки Малой Азии”, Москва 1980
31. Зиберман М. “Кто такие гайксосы”, www.hapiru.name.ru 2006
32. Капанцян Г. А. “Хайаса – колыбель армян: Этногез армян и их начальная история”, Ереван 1947
33. Меликашвили Н. В. “Урартские клинообразные надписи”, Москва 1960
34. Перепелкин Ю. Я. “История древнего Египта”, Москва 2003
35. Эмин Н. О. “Династический список Хайкидов”, Москва 1884
36. “Ригведа” Москва. Мандалы I-IV 1989 г., Мандалы V- VIII 1995 г., Мандалы X- IX 1999 г
37. История Древнего Востока, Москва 2002
38. Культурное наследие Египта и Христианский Восток. Вып. 2, Москва 2004
39. Helck 1983. Wolfgang Helck. Historisch-Biographische Texte der 2. Zwischenzeit und Neue Texte er 18. Dynastie. Wiesbaden.
40. Tapsell R. Monarchs, Rulers, Dinasties and Kingdoms of the world. London, 1983.

Կանխատեսում եմ հարցը, որ հիմա կտաք: Մենք իրենից կոնկրետ պատասխան ենք ուզում, իսկ նա ցանկ է տալիս: Անարդար է, բայց դրան էլ պատասխանեմ...

Ցանկում բերած գրքերը ու նրանցում բերված վերլուծություններն ու փաստերը հիմնավորում են
1."հյուկսոս"-"հակսոս"-"հայք" կապը
2. Արիների` հայեր լինելը
3. Արիների ու "հյուկսոս"-ների արշավանքների թվականները
4. Այսպես կոչված "խուռիներ"-ի հայականությունը
5. "հյուկսոս"-ների մայրաքաղաքի և արքայատոհմի անվանումը
6. և այլն...


մանկապարտեզ ինչպես տեսնում ես շատերի համար այն համոզիչ չի:

Դա արդեն "շատերի" խնդիրն է:


Չէ հա, բա խի ծանրակշիռ ձաստեր չներկայացրեցիր, Հակսոսների հայ լինելու հանգամանքի վերաբերյալ: Շատ լուրջ աշխատությունններ գրած պատմաբաններ են եղել քննարկմանը համոզված եմ, որոնք աշխատություններ էին գրել ու ՊԱՇՏՊԱՆԵԼ այն:

Իսկ դու ինչու չժխտեցիր Արտակի բերած փաստարկները "հակսոսներ"-ի վերաբերյալ? Հը?


Փոքրացրել, մդաա փաստորեն քո գիրքը կարդող զինվորը ավելի դուխովա պաշտպանելու սահմանը , ինչու չես դիմում հրամանատարությանը գուցե գրքի մոգական ուժի մասին իմանալով , այն իրենց հաշվին բազմացնեն ու տարածեն բանակում:

Մդա... երկրորդ անգամից, բայց հասկացար: Վատ արդյունք չի:


Էլ ասելու բան չկա՞ լավ այսինք հույներս կտրենք:

Ու ինչ-որ մի "պատմական գիտությունների թեկնածու" կոչումը կստիպի ձեզ հավատալ այս ամենին? Կասկածում եմ; հենա, Արտակը, պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ -ասում է նույն ը"հակսոս"-ների մասին, ինչ ես: Կարծես երկուսիս էլ չեք հավատում...


Ու վերջ՞, փաստորեն միակ պատմաբանն ես, որ ճիշտ ա մտածում, իսկ մնացածը զբաղված են մեր պատմությունը ավաղաղելով, նսեմացնելով և այլն:

Ամենևին: Բայց մեծ մասը` ԱՅՈ:


Իսկ դու պայքարի, կարծում եմ լուրջ , հիմնավորված փաստարկների դեպքում ոչ մի պատմաբան չի կարող հակառակը ասի:

Լուրջ ու հիմնավորված փաստարկներ այստեղ էլ են բերվում, բայ դրանցից օգուտ չկա: Ով չի ուզում տեսնի, չի տեսնի: Ընդ որում այստեղ շոշափվում է միայն Ձեր ինքնասիրությունը, իսկ այնտեղ` իրենց "հացը":


դու էս ստում հարգելիս, այն էլ շատ բացահայտ, հենց Տրիբունի հարցերի, շատ ժամանակ ստացվել եսն այսպիսի պատասխան, կարող եք հակառակում ապացուցե, բայց քո կողմից դրա աղբյուրագիտական հիմնավորումը չի բերվել:

Դու ստախոս ես: Եթե ոչ, ապացուցիր վերևում գրված ասածներիդ ճշմարտացիությունը... հարգելիս:


Դու մանր ժուլիկություններով փորձում ես շեղել ավելի լուջ խոսակցությունները… Ու ոմեն հարցի պատասխանում "այ քեզ բան", "իմ գործնա" չգիդեմ ինչա, մի խոսքով խուսափողական, բայց էդ երկու պրիմիտիվ նախադասության համար չեմ կասկածում լավ "պայծառ" ուղեղ է պետք:

Իհարկե, իսկ սա, խոշոր ժուլիկություններով զբաղվող մարդ, անսահման վկայություննէ քո ուղեղի պայծառության

Ուրեմն այդ մաթեմատիկական հաշվարկները քո գրածն էին՝ դու քո գրածը մեջբերել, ինքդ էլ նրան պատասխանել: :)


Հետքրքիր ա, որ քո դեմագոգյաներին ակումցինեը դիմանում են, իսկապես քեզ կորցրել էս,

Ես շատ հանգիստ եմ: Իսկ ձեր դեմագոգիաները չեն կարող ինձ համբերություններից հանել:


որ Հայաստանի գիտ. ակադեմիայում նստած բոլոր պրոֆեսսորների ցածր ես դասում, բայց ինքդ ոչ մի աստիճան կամ գոն ճանաչում չունենալով: Հետաքրքիր է նրանք գիտեն, որ ոմն Լիոն, որի հետ մի գուցե և շփվում են ժամանակ առ ժամանակ , իրենց մասին այս կարծիքն ունի: Կարծում փոխադարձ է:

Վազի ասա ու, եթե իմ գրածների հետ համաձայն չեն ու վստահ են իրենց ճշտին, կանչի այս ֆորում: Մնացածը դատարկ խոսակցություն է:


Նեղություն կրի հարցնի, իսկ միգուց նեղություն կրես նշես՞:

Իսկ գուցե այստեղ մի ամբողջ դոկտորական շարադրեմ, որ որոշ Ֆոմա-անհավատները հավատան?


պատմանանին սուտ խոսելը չի սազում: Դու համեմատություններ էիր անկացնում, որ վրացիների ու մեր գրածները նույն են: Դրանով ինչ էիր ուզում ցույց տալ քո պայծառ ուղեղով բացատրի, թե չէ արդեն հոգնանք ստանդարտ "տենց չի", "ես էդ ի նկատի չունեի" բլա, բլաներ լսելուց:

Ստախոսը դու ես: Ես հիմնավորեցի ձեր ու վրացիների գրածների տարբերության բացակայությունը: Իմ պայծառ ուղեղով որոշ խավար ուղեղների բացատրում եմ - ի դեպ, 5-րդ անգամ

ԵՐԿՈՒՍԴ ԷԼ ԱՆՀԻՄՆ, ԱՆՓԱՍՏԱՐԿ ՈՒ ՉԱՐԱՑԱԾ ՔՆՆԱԴԱՏՈՒՄ ԵՔ

Հասկացար?

Lion
19.11.2008, 14:06
Եվ վերջում մի հարց, որ անընդհատ բարձրացնում եմ, բայց որին պատասխան չեմ ստանում: Ասենք 1 և 2 հատորները զիբիլ են, ասենք... իսկ մնացած հատորների մասին ինչ կարծիք է ֆռռում:

Chuk-ի դրական կարծիքի մասին արդեն լսել եմ: Նրան առանձնացնում եմ, որովհետև նրան 1 և 2 հատորները դուր չեն գալիս: Ու այս ֆոնի վրա հարցս այս պահով Chuk-ի համակիրներին.

1.Մյուս հատորների մասին ինչ կարծիքի եք?
2.Ինչ կարծիքի եք գրքի ռազմական բաղադրիչի մասին?

Chuk
19.11.2008, 14:30
Խնդրում եմ իմ անունից չխոսել: Մասնավորապես.

Chuk-ի դրական կարծիքի մասին արդեն լսել եմ:
Ես դրական կարծիք եմ հայտնել ընդամենը աշխատասիրությանդ, այլ ոչ թե կատարված գործի որակի մասին:

Ու այս ֆոնի վրա հարցս այս պահով Chuk-ի համակիրներին.
Ես այստեղ համակիրներ չունեմ, քո աշխատությունը ունի քննադատներ:

Lion
19.11.2008, 18:08
Ես դրական կարծիք եմ հայտնել ընդամենը աշխատասիրությանդ, այլ ոչ թե կատարված գործի որակի մասին:

Իսկ ես հիմք եմ ընդունել այս բառերդ

Ես գիտեմ, որ դու հզոր գործ ես արել, վիթխարի գործ:


Ես այստեղ համակիրներ չունեմ, քո աշխատությունը ունի քննադատներ:

Լավ, եթե դա քեզ թեթևություն կբերի: Ու այս ֆոնի վրա հարցս այս պահով իմ օպոնոնտներին...:)

Լուսաբեր
19.11.2008, 19:06
լավ էլի... :angry
Ես մենակ զարմանում եմ,գիտեք ինչի վրա,որ ստեղ փոխանակ քննարկեք գրքի մեջի գրածը,դրա մասին մտածեք, նստել եք ու քննադատում եք,փնովում եք,դա համարելով քննադատություն :[
Նրանց ում գրքում գրվածը չեն հավատում,խի եք դա նյութ սարքում? ինչա էլ բան չկա անելու? ես կարծում եմ ստեղ պետկա գրքի նյութը քննարկվի,ոչ թե գրքի թանկ լինելը կամ նկարները,դրանք այլ հարցեր են:Եկեք դա թողնենք ու մտածենք որ մեզ ավելի շատ են նման մարդիկ պետք, ու նման աշխատանքներ:
Լիոն, արի թող լրիվ բացատրականներդ ու սկսի պատմել ամենը գրքի նյութի հետ կապված:Իսկ թե գիրքը թանկա,նկարը անորակա և այլն դա երկրորդական կամ ընդհանրապես նյութի հետ կապ չունեցող են:
Հ.Գ. Ներեն ինձ բոլոր այն մարդիկ, որոնք միգուցէ վատ են զգացել կամ վիրավորվել են գրածիցս:

Lion
19.11.2008, 19:10
լավ էլի... :angry
Ես մենակ զարմանում եմ,գիտեք ինչի վրա,որ ստեղ փոխանակ քննարկեք գրքի մեջի գրածը,դրա մասին մտածեք, նստել եք ու քննադատում եք,փնովում եք,դա համարելով քննադատություն :[
Նրանց ում գրքում գրվածը չեն հավատում,խի եք դա նյութ սարքում? ինչա էլ բան չկա անելու? ես կարծում եմ ստեղ պետկա գրքի նյութը քննարկվի,ոչ թե գրքի թանկ լինելը կամ նկարները,դրանք այլ հարցեր են:Եկեք դա թողնենք ու մտածենք որ մեզ ավելի շատ են նման մարդիկ պետք, ու նման աշխատանքներ:
Լիոն, արի թող լրիվ բացատրականներդ ու սկսի պատմել ամենը գրքի նյութի հետ կապված:Իսկ թե գիրքը թանկա,նկարը անորակա և այլն դա երկրորդական կամ ընդհանրապես նյութի հետ կապ չունեցող են:
Հ.Գ. Ներեն ինձ բոլոր այն մարդիկ, որոնք միգուցէ վատ են զգացել կամ վիրավորվել են գրածիցս:

Ապրես, ճիշտ ես ասում: Բայց ես իրավունք չունեի դա ասելու...


Լիոն ջան ես ուղղակի ապշում եմ քո համբերության վրա ես ճիշտա մենակ կարդացողի դերում եմ,ուղղակի վախենում եմ գրեմ կռիվ եմ անելու:
Սենց մի բան եմ հասկանում,որ որոշ մարդիկ մենակ փնովել գիտեն ու դա անվանում են քննադատություն: Իսկ դու լրիվին նստած հանգիստ բացատրում էս իրենց համար անհասկանալին: Քեզ հաջողություն ու համբերություն:
Ասեմ որ գիրքդ ես կարդացի երբ Արիացին խորհուրդ տվեց:Նա և պապաս շատ հետաքրքրված են այդ գրքով և պատմությամբԵս լրիվ այլ ոլորտի մասնագիտություն ունեմ,բայց հարգում եմ աշխատանքդ:Մեր քաղաքում այդ գրքից չեն վաճառում,լավ կլիներ որ մարդիկ իմանային դրա մասին:Մենք ստեղ առնում ենք ու ուղարկում,բայց որքան մարդիկ կան որ ցանկություն կունենային ծանոթանալ այնտեղ:
Լավ դե,ժամանակ էլ չունեմ, քեզ հաջողություն

Այս բառերդ էլ էին շատ տեղին...

Lion
19.11.2008, 19:16
Հայերն ապրել են Հայկական լեռնաշխարհում ի սկզբանե` մարդկության գիտակցական պատմության սկզբից: Արդեն առաջին շումերական, իսկ հետագայում աքքադական աղբյուրները մանրամասն խոսում են հայերի առաջին պետության` Հայկական լեռնաշխարհում ստեղծված Արատտայի քրմապետության մասին, որն իր բնույթով աստվածապետական պետություն էր: Երկրի գլխին էր կանգնած և անսահմանափակ լիազորություններով էր օժտված Մեծ քուրմը, որը, ըստ ավանդության, նշանակվում էր "Տիեզերքի տիրուհու"` Մայր աստվածուհու կողմից: Արատտայի տիրակալը նստում էր ոսկե գահի վրա, ոտքերի տակ ունենալով ոսկե աթոռակ: Նրան կից գոյություն ուներ խորհրդակցական մարմին` Ավագների ժողովը, որի հետ Մեծ քուրմը խորհրդակցում էր կարևոր հարցերով: Բանակը ղեկավարում էր "Գլխավոր շտաբ"-ը, որը շումերական աղբյուրներում կոչվում էր "Արշավանքի տուն": Այն զարդարված էր թանկարժեք քարերով զարդարված զենքերով: Գոյություն ուներ մշտական և պրոֆեսիոնալ բանակ, որը պատերազմի ժամանակ համալրվում էր աշխարհազորային ուժերով: Պետք է նշել, որ հենց Արատտայի քրմապետությունում առաջին անգամ ձին սկսեցին կիրառել մարտական նպատակներով, որը սկսած մ.թ.ա. 2200 թ-ից, որոշ ժամանակ հսկայական ռազմական և հոգեբանական առավելություն ապահովեց Հայկական բանակին:

Lion
19.11.2008, 19:18
705 – Լեռնային Կիլիկիայի ճ-մ: Մարտերով դեպի արևմուտք նահանջող Հայկական բանակը (մոտ 70.000, 700 մարտակառք)` Արա IV-ի գլխավորությամբ, հաղթեց Անդրեփրատյան Ծոփքում և Կիլիկիայում գերիշխանությունը վերահաստատելու համար արշաված ասորեստանյան բանակին (մոտ 120.000, 1.200 մարտակառք)` Սարգոն II-ի գլխավորությամբ, որը զոհվեց: Հայերը կորցրին մոտ 5.000, թշնամին` մոտ 70.000 զինվոր: Ավարտվեց Հայ-Ասորեստանյան VI պատերազմը, որի արդյունքում Արարատյան թագավորության պահպանեց իր իշխանության տակ Հայաստանի 17 նահանգ:

Սա մոռացված և սովետական պատմագիտության կողմից համարյա ուշադրության չարժանացած ճակատամարտերից մեկն է, որը էականորեն փոխում է Հայ-Ասորեստանյան VI պատերազմի արդյունքը և նրան տալիս նոր բովանդակություն: Իրոք, Լեռնային Կիլիկիայում (արձանագրություններում` "Տավալ") տեղի ունեցած այս ճակատամարտով, որտեղ սպանվեց Սարգոն II-ը (մ.թ.ա. 722-705) և որով վերջացավ Հայ-Ասորեստանյան VI պատերազմը, վերջ տրվեց Ասորեստանի գրեթե հազարամյա հավակնություններին Հայաստանի նկատմամբ և Արարատյան թագավորությունը ստացավ խաղաղ զարգացման հնարավորություն:

Lion
19.11.2008, 19:22
Խաղկտիքում այս ժամանակաշրջանում բնակվող հալդայների (անվանման սկզբի "հ"-ն "խ" է դարձել ռուսալեզու գրականության մեջ` "հ" տառի բացակայության պատճառով) ինքնության մասին տարբեր կարծիքներ են հայտնվել: Ըստ իս հավանական է թվում այն տեսակետը, որ վերջիններս էթնիկ տեսանկյունից հայ ժողովրդի մի մասն էին, ուղղակի հանդիսանում էին Հայկ (Հալդ) աստծո պաշտանմունքին հետևող կրոնական մի ուղղության ներկայացուցիչներ, որոնց կրոնական աշխարհահայացքը տարբերվում էր այդ ժամանակաշրջանում հայ ժողովրդի հիմնական մասի մոտ գերիշխածից և որի հետևանքով էլ ըստ երևույթին նրանց համայնքը սկսել էր լեռներում առանձնացված կյանք վարել, իսկ հետագայում էլ անցել էր ավարառուական արշավանքների: Հետագա դարերում աստիճանաբար դադարեց հայ-հալդայների կրոնական առանձնացվածությունը և նրանք միաձուլվեցին հայ ժողովրդի հիմնական մասին:

Lion
19.11.2008, 19:26
Մ.թ.ա. 160 - Բասենի ճ-մ

Սելևկյանների թագավորությունը փորձեց օգտվել Մեծ Հայքի թագավորության ներքաղաքական անկայուն վիճակից և վերջնական բեկում մտցնել պատերազմում: Մահացու հարված հասցնելու համար Սելևկյանների թագավորությունը Փոքր Ասիայի հելլենիստական թագավորությունների մասնակցությամբ ստեղծեց հզոր մի դաշինք:
Այս անգամ նախատեսվել էր Մեծ Հայքի թագավորության տարածք ներխուժումն իրականացնել արևմուտքից` շրջանցելով Մեծ Հայքի Հարավային զորավարության ուժեղ բանակը:
Դրանից հետո Կապադովկիայի թագավորության տարածքում կենտրոնացած միացյալ Սելևկյանների (մոտ 80.000, 100 փիղ), Կապադովկիայի, Պերգամի, Բյութանիայի, Գալաթիայի և Պաֆլագոնիայի (ընդհանուր` մոտ 50.000) բանակը, ինչպես նաև կատաոնները (մոտ 5.000) Կեսարիա-Կոմագենե-Ծոփք երթուղով ներխուժեցին սկզբում Կոմագենեի, ապա Ծոփքի թագավորության տարածք: Թշնամու գերակշիռ ուժերի առաջ Կոմագենեի (մոտ 5.000) և Ծոփքի (մոտ 15.000) բանակները սկսեցին մանր մարտերով նահանջել` ի վերջո անցնելով Մեծ Հայքի թագավորություն:
Գետանցելով Եփրատը նրա վերին հոսանքներում` թշնամին ներխուժեց Մեծ Հայքի թագավորության տարածք և Դերջան գավառով սկսեց առաջանալ դեպի Բասեն: Մեծ Հայքի Արևմտյան զորավարության բանակը` արքայազն Տիրանի գլխավորությամբ, խուսափելով կանոնավոր մարտից, սկսեց նահանջել դեպի արևելք:
Արդեն Բասենում թշնամուն դիմավորեց Մեծ Հայքի կենտրոնացած բանակը (մոտ 70.000)` Արտաշես I-ի և նրա որդիների գլխավորությամբ, իր կազմում ունենալով Հյուսիսային, Արևելյան և Արևմտյան զորավարությունների բանակները: Այս ընթացքում հարավից արագացրած երթով մոտենում էր Հարավային զորավարության (մոտ 30.000)` Սմբատ Քաջ Բագրատունու գլխավորությամբ, ինչպես նաև Կոմագենեի ու Ծոփքի միացյալ բանակը:
I փուլ – Օգտվելով իր թվական գերակշռությունից` թշնամին վստահորեն սկսեց մարտը և անցավ հարձակման: Բռնկվեց համառ մարտ, որը տևեց մինչև օրվա երկրորդ կեսը: Ի վերջո թշնամու թվական գերակշռության հետևանքով Հայկական բանակը սկսեց աստիճանաբար նահանջել:
II փուլ – Այս բեկումնային պահին վրա հասավ Մեծ Հայքի Հարավային զորավարության, ինչպես նաև Կոմագենեի և Ծոփքի միացյալ բանակը և, ընթացքից մտնելով մարտի մեջ, կործանիչ հարված հասցրեց թշնամու աջին ու ծանր կորուստներ պատճառեց նրան: Զարգացնելով հաջողությունը` Հայկական բանակը անցավ համընդհանուր հարձակման:
III փուլ – Թշնամու բանակը ջախջախիչ պարտություն կրեց ու դիմեց խուճապահար փախուստի: Հայկական բանակը հետապնդեց թշնամու մնացորդներին մինչև Կեսարիա` կոտորելով և անխնա ոչնչացնելով:
Հայերը կորցրին մոտ 20.000, թշնամին` մոտ 80.000 զինվոր: Հայկական բանակը խոշորագույն հաղթանակ տարավ: Արդյունքում Սելևկյանների և Փոքր Ասիայի հելլենիստական թագավորությունները ստիպված եղան մեկընդմիշտ հրաժարվել Հայկական թագավորությունների նկատմամբ ցանկացած ոտնձգություններից, իսկ հետագա տասնամյակներում սկսեցին աստիճանաբար անկում ապրել:

Lion
19.11.2008, 19:30
Մ.թ.ա. 69 մայիս-հոկտեմբեր – Տիգրանակերտի ճ-մ (Աղձնիք, Նփռետ գավառ, Արևմտյան Տիգրիսի ձախ վտակ Քաղիրթի միջին հոսանքից մոտ 12 կմ արևմուտք)

"Տիգրան Մեծը ինքն էլ է եղել զինվոր
և նույնիսկ 72-ամյա հասակում նա
անձամբ էր հայտնվում մարտի դաշտում"

Ա. Ամֆիտեատրով

Ամիդ-Տիգրանակերտ երթուղով արշավանքը շարունակելով` հռոմեական բանակը (մոտ 130.000) մոտեցավ Տիգրանակերտին, որտեղ միացյալ Հայկական կայազորը (մոտ 2.000) և քաղաքի հունական աշխարհազորը (մոտ 2.000)` Մամիկոնյան իշխանի գլխավորությամբ, անցան համառ պաշտպանության:
I փուլ – Հռոմեական բանակը, կիրառելով պաշարողական տեխնիկա և "կրիա" մարտաձևը, բազմիցս գրոհեց քաղաքի պարիսպները, սակայն, այն բանից հետո, երբ բոլոր գրոհները ետ մղվեցին, ստիպված անցավ քաղաքի պասիվ պաշարմանը:
II փուլ – Այս ընթացքում Հայկական մաղխազական (6.000) ու մարդպետական (մոտ 10.000) հեծելազորը խիզախ հարձակում գործեց քաղաքը պաշարողների վրա, որի ընթացքում մաղխազ հեծյալները ճեղքեցին պաշարման օղակը և ստիպեցին վերջիններիս ապաստանել սեփական ճամբարում, իսկ մարդպետ հեծյալները նետաձգությամբ փակեցին դրա մուտքը: Դրանից հետո մաղխազ հեծյալները, կազմելով հզոր վահանափակ, արագորեն քաղաքից դուրս բերեցին արքայական ընտանիքի անդամներին ու պետական գանձարանը:
III փուլ – Ամռան ընթացքում Տիգրան Մեծը սկսեց արագորեն հակամիջոցներ ձեռնարկել: Սակայն իրավիճակը բարդանում էր նրանով, որ հենց նոր հպատակեցված և դեռևս անհանգիստ Հուդայի ու Նաբատայի թագավորություններից, ինչպես նաև Ասորիքից անհնար էր արագորեն դուրս հանել Մեծ Հայքի բանակը, առանց այդ տարածքները վերջնականապես կորցնելու: Մյուս կողմից էլ ճակատամարտը հետաձգելը ևս բավարար ելք չէր, քանի որ թշնամին փաստացի գրավել էր Մեծ Հայքի մի մասը և աստիճանաբար ուժեղանում էր, որին հակառակ էլ Հայկական կայսրությունը աստիճանաբար թուլանում ու փլուզվում էր: Այս ամենը հաշվի առնելով` Տիգրան Մեծը Մեծ Հայքի բանակի հուսալի` Հայկական, մասը թողեց գրաված տարածքներում, մի կողմից այդ տարածքները պահպանելու, մյուս կողմից էլ Հայկական բանակը խնայելու համար, իսկ Մեծ Հայքի բանակի հեծելազորի մի մասով (մոտ 20.000, այդ թվում Մաղխազական և Մարդպետական գնդերը), ինչպես նաև Իբերիայի (մոտ 10.000, որից մոտ 2.500 հեծյալ), Աղվանքի (մոտ 10.000, որից մոտ 2.500 հեծյալ), Ադիաբենեի (մոտ 10.000, որից մոտ 2.500 հեծյալ) և Ատրպատականի թագավորությունների դաշնակից բանակներով (մոտ 10.000, որից մոտ 2.500 հեծյալ) շարժվեց թշնամու ուղղությամբ: Միաժամանակ հիմնական բանակը (100.000)` Բագրատ Բագրատունու գլխավորությամբ, սկսեց աստիճանաբար Ասորիքից նահանջել հյուսիս-արևելյան ուղղությամբ և կենտրոնանալ Մծբինի մոտ:
IV փուլ – Հոկտեմբերի 5-ին Տիգրան Մեծի գլխավորած միացյալ Մեծ Հայքի և նրա դաշնակիցների բանակը մոտեցավ Տիգրանակերտը պաշարած հռոմեական բանակին: Սակայն հռոմեացիները աննկատ հետևակի խոշոր ուժեր (մոտ 10.000 ) անցկացրին Մեծ Հայքի բանակի թիկունքը և դրանք դարանեցին մի բլրակի հետևում:
V փուլ – Հոկտեմբերի 6-ի առավոտյան հռոմեական բանակը դուրս եկավ ճամբարից և ընդունեց հետևյալ մարտակարգը: Առաջին շարքում տեղավորվեց գալաթական, թրակիական և բյութանիական հեծելազորը` Դեյոտարոս I Գալաթացու գլխավորությամբ, երկրորդում` դաշնակից հետևազորը, երրորդում` լեգեոներները` շախմատաձև դասավորված կահորտներից կազմված երեք իրար հաջորդող շարքերով: Միաժամանակ 6.000 հետևակային` Մուրենայի գլխավորությամբ, թողնվեց քաղաքի պաշարումը շարունակելու համար: Մեծ Հայքի բանակի առաջին շարքում տեղավորվեց դաշնակից թեթև հեծելազորը, երկրորդ շարքի ձախում` Ադիաբենեի, Իբերիայի և Աղվանքի հետևազորը` Ադիաբենեի արքայի, աջում` Ատրպատականի հետևազորը` Ատրպատականի Դարեհ արքայի, կենտրոնում` Հայկական հետևազորը` Տիգրան Մեծի գլխավորությամբ, երրորդ շարքում` սակրավորները: Մարտակարգից աջ տեղավորվել էր Հայկական ծանր հեծելազորը` որպես ընդհանուր ռեզերվ :
VI փուլ – Գալաթական, թրակիական և բյութանիական հեծելազորը անցավ հարձակման Մեծ Հայքի բանակի առաջին շարքի վրա, սակայն կարճատև մարտից հետո դիմեց կեղծ փախուստի: Մեծ Հայքի բանակի առաջին շարքը սկսեց ոգևորված հետապնդել նրանց:
VII փուլ – Այս ժամանակ հռոմեական դարանը հարվածեց Մեծ Հայքի բանակի գումակին, որը խուճապահար փախուստի դիմեց և մտավ սակրավորների շարքերը, որից հետո խուճապն ու շփոթը տարածվեց նաև հետևազորի շարքերում: Միաժամանակ կեղծ փախուստի դիմած թշնամու հեծելազորը դադարեցրեց այն և հարվածեց ճակատից:
VIII փուլ – Այս վճռական պահին թշնամու շարքերին հարվածեց Հայկական ծանր հեծելազորը և, շփոթի մատնելով հակառակորդին, հնարավորություն ընձեռնեց Մեծ Հայքի բանակին դուրս գալ մարտից :
IX փուլ – Մեծ Հայքի բանակը պոկվեց թշնամուց և հեռացավ, իսկ թշնամին ի վիճակի չեղավ կազմակերպել հետապնդում: Հայերը կորցրին մոտ 2.000, դաշնակիցները` մոտ 3.000, թշնամին` մոտ 2.000 զինվոր:
X փուլ – Հռոմեական բանակը ուժեղացրեց քաղաքի պաշարումը, բայց քաղաքի կայազորը համառորեն ետ մղեց թշնամու բոլոր գրոհները: Սակայն շուտով Լուկոլլոսին հաջողվեց իր կողմը գրավել քաղաքի պաշտպանությանը մասնակցող հույներին, որոնք ապստամբեցին և գրավեցին 2 աշտարակների միջև ընկած պարսպի մի տարածություն, որով էլ հռոմեական բանակը ներխուժեց ու գրավեց քաղաքը: Մամիկոնյան իշխանը Հայկական կայազորի հետ ճեղքեց պաշարումը և հեռացավ:
Ընդհանուր առմամբ հայերը կորցրին մոտ 3.000, դաշնակիցները` մոտ 4.000, թշնամին` մոտ 10.000 զինվոր: Չնայած այս պարտությանը` Տիգրան Մեծը պահպանեց Հայկական բանակը, որը շարունակեց ռազմական գործողությունները:

Lion
19.11.2008, 19:33
375 – Ալկա ամրոցի ճ-մ (Կորճայք, Կորդուք գավառ)

Մեծ Հայքի (մոտ 90.000, որից 24.000 հեծյալ) և Վարազ-Բակուր արքայի գլխավորած Իբերիայի (մոտ 40.000) միացյալ բանակը` սպարապետ Մուշեղ Քաջ Մամիկոնյանի ընդհանուր ղեկավարությամբ, շարժվեց Բաղեշի մոտ կենտրոնացած հոների (մոտ 120.000) դեմ: Տեղեկանալով այդ մասին` հոների առաջնորդը, իր բանակը բաժանեց 2 մասի: Առաջին և առավել փոքրաքանակ մասը վերջինս տեղադրեց Ջերմաձոր գավառում, իսկ մյուսով նահանջեց դեպի հարավ: Ընդ որում թշնամու բանակի առաջին մասը խնդիր ստացավ դարանից անակնկալ հարձակվել Մեծ Հայքի ու Իբերիայի միացյալ բանակի վրա և, կորուստներ պատճառելով վերջինիս, արագորեն նահանջել դեպի հարավ` քաշելով մարտակարգը կորցրած հակառակորդին դեպի դաշտավայր ու գցելով հոների բանակի երկրորդ մասի հարվածների տակ:
I փուլ – Մեծ Հայքի ու Իբերիայի միացյալ բանակը անակնկալ հարձակվեց դարանած թշնամու վրա և գլխովին ջախջախեց:
II փուլ – Մեծ Հայքի ու Իբերիայի միացյալ բանակը, պահպանելով մարտակարգը, շարունակեց առաջխաղացումը դեպի հարավ և, մոտենալով Ալկա ամրոցի մոտ մարտակարգ ընդունած թշնամուն, ինքն էլ մարտակարգ ընդունեց: Մարտից անմիջապես առաջ երկու բանակների մարտակարգերի միջնատարածքում հանդիպեցին Մուշեղը և հոների առաջնորդը, որը վայելելով հզոր ու անպարտելի ռազմիկի համբավ, վիրավորական տոնով մարտահրավեր էր նետել Հայոց սպարապետին: Տեսնելով իր սպիտակ նժույգով մոտեցող Մուշեղին` հոնը իր ձիով սրընթաց արշավեց վերջինիս ուղղությամբ` նախատեսելով հենց ընթացքից նիզակի հզոր հարված հասցնել Մամիկոնյան իշխանին: Մուշեղը, սակայն, վահանի վրա ընդունելով հակառակորդի հարվածը, ծանր թրով հարվածեց վերջինիս ուսին և, վիրավորելով ու տապալելով հակառակորդին ձիուց, գերեց նրան: Դրանից անմիջապես հետո Մուշեղը հարձակման տարավ հենց նոր իր տարած հաղթանակից ոգևորված քրիստոնյա ռազմիկներին, որոնք համառ մարտում ծանր պարտության մատնեցին հակառակորդին:
III փուլ – Մեծ Հայքի ու Իբերիայի միացյալ բանակը հետապնդեց թշնամուն մինչև Բզաբդե ամրոց և ծանր կորուստներ պատճառեց նրան:
Հայերը կորցրին մոտ 15.000, դաշնակիցը` մոտ 7.000, թշնամին՝ մոտ 60.000 զինվոր: Արդյունքում դեպի Կովկասյան լեռնաշղթայից հարավ հոների արշավանքներին վերջ տրվեց:

Հ.Գ. Այս ճակատամարտը պատկանում է մոռացված ճակատամարտերի թվին: Այս իրադարձությունների մասին խիստ ուշագրավ տեղեկություններ է հայտնում Մեսրոպ Երեցը, որի անտիպ աշխատանքում պահպանված տվյալները փոխանցում է Ղևոնդ Ալիշանը ("Հայապատում"): Հետաքրքիր է, որ Արբելայի մոտ պահպանվել է մի ուշագրավ ժայռաքանդակ, որը ևս վկայում է այս ճակատամարտի մասին: Ժայռաքանդակը, որը պատկանում է ասորի վարպետներին և պատկերում է իր ճերմակ ձիու վրա ճեմող Մուշեղին ու հոների գերված առաջնորդին, հանդիսանում է ասորիների յուրատեսակ երախտիքի տուրքը Հայոց սպարապետին, որի տարած փայլուն հաղթանակը այդ թվում նաև ասորիներին ազատեց հոների դաժան ասպատակություններից:

Lion
19.11.2008, 19:45
959 – Տարոնի ճ-մ: Անիի թագավորության բանակը (մոտ 50.000)` Աշոտ IV Ողորմածի գլխավորությամբ, ջախջախեց Անիի թագավորության տարածք ներխուժած Համդանյանների էմիրության բանակին (մոտ 70.000)` Սեյֆ-Էդ-Դուլայի գլխավորությամբ: Հայերը կորցրին մոտ 15.000, թշնամին` մոտ 55.000 զինվոր:

Հ.Գ. Այս ճակատամարտը, որի շնորհիվ կանխվեց համաարաբական հերթական ագրեսիան Անիի թագավորության նկատմամբ և որում Հայկական բանակի տարած փայլուն հաղթանակը ծանր հարված էր Համդանյանների էմիրությանը, գրականության մեջ գրեթե ուշադրության չի արժանացել: Ցավոք հայտնի չեն այս փայլուն հաղթանակի մանրամասները: Ճակատամարտի մասին սեղմ, սակայն արտահայտիչ մեկ նախադասությամբ հայտնում է Մատթեոս Ուռհայեցին. "Մեր Հայոց 408 թվականին (959 թ. – Մ.Հ.) հայոց զորքը ջարդ տվեց տաճիկների զորահրամանատար Համտունին (Սեյֆ-էդ-Դուլային – Մ.Հ.)":

Lion
19.11.2008, 19:47
1. Արտավան Հովհանի Արշակունի

Արշակունի: 546-548 թթ. Աֆրիկայի դուքս: VI դարի կես - հոր մահից հետո ծառայել է պարսիկներին, սակայն իր երդվյալ թշնամի Ատոմ Ակեացու մահից հետո հայկական ջոկատով անցել է ծառայության բյուզանդացիների մոտ, 545 թ-ին մասնակցել է Կարթագենի ճ-մ-ին, որից հետո, կեղծ հնազանդություն հայտնելով Գոնթարիսին, իր ջոկատով ջախջախել է մավրերին, 546 թ-ի հունվարին իր զինակիցների հետ սպանել է Գոնթարիսին և գրավել Կարթագենը, որի համար հռչակվել է Աֆրիկայի դուքս և այդ պաշտոնը վարել 2 տարի, մարտնչել է Իտալիայում, 552 թ-ի օգոստոսին հայկական ջոկատով գրավել է Սիցիլիան և Սարդինան, մասնակցել է Իտալիայում Ներսես Կամսարականի մղած մարտերին, 555 թ-ի ամռանը Ֆանիի ճ-մ-ում պարտության է մատնել ֆրանկներին, իսկ դրանից անմիջապես հետո Կասուլինի ճ-մ-ում գլխավորել է բյուզանդական բանակի ձախ թևը և մեծ դեր ունեցել հաղթանակում

2. Հովհան Հովհանի Արշակունի

Արշակունի: զորավար, զոհ. 545 թ-ին - հոր մահից հետո ծառայել է պարսիկներին, սակայն իր երդվյալ թշնամի Ատոմ Ակեացու մահից հետո եղբայրների հետ անցել է ծառայության բյուզանդացիների մոտ, զոհվել է 545 թ-ի Կարթագենի ճ-մ-ում

3. Վահան Հովհանի Արշակունի

Արշակունի: Արտավանի եղբայր, զորավար զոհ. 545 թ-ին - հոր մահից հետո ծառայել է պարսիկներին, սակայն իր երդվյալ թշնամի Ատոմ Ակեացու մահից հետո եղբայրների հետ անցել է ծառայության բյուզանդացիների մոտ, զոհվել է 545 թ-ի Կարթագենի ճ-մ-ում

4. Գրիգոր Վահանի Արշակունի

Արշակունի: Զորավար: VI դարի կես - մասնակցել է իր հոր և հորեղբայրների բոլոր ձեռնարկումներին, հատկապես աչքի է ընկել 546 թ-ի հունվարի Կարթագենի գրավման ժամանակ

5.Արտաշիր Արշակունի

Արշակունի: Արտավանի զինակիրը: VI դարի կես - մասնակցել է իր իշխանի բոլոր ձեռնարկումներին, հատկապես աչքի է ընկել 546 թ-ի հունվարի Կարթագենի գրավման ժամանակ

Լեռնցի
19.11.2008, 19:48
էՀ, հակափաստարկների մեջ ինչ որ արհեստական հոտ եմ զգում: Այն տպավորությունն է, որ ցանկանում են անընդհատ վարկաբեկել:
Մարդիկ, մարդ եղեք... !!!մի մոռացեք դրա մասին, որ մարդ եք...հարգեք Ձեր դիմացի մարդուն, ոչ թե ...
Երբևէ եղել եք մի բանավեճի, որտեղ բանավիճում են մի հարցի շուրջ, այդ հարցի գիտակները,... միայն կարելի է հիանալ, լսելով կողքից, թե ինչպես են նրանք ցանկանում, իրոք պարզել ճշմարտությունը, ոչ թե անընդհատ նետեր արձակում մեկը մեկի վրա...
Ես չէ, որ պետք է ասեմ Ձեզ, թե ինչպես բանավիճել, բոլորդ էլ հասուն մարդիկ եք, ունեք կրթություն, դուք պետք է իմանաք բանավիճելու տարրական ԷԹԻԿԱՆ:
Վերջ տվեք Ձևականություններին... ու դրանցից բխող շատ և շատ հիմարություններին:

Lion
19.11.2008, 19:48
775 ապրիլի 24 – Արձն գյուղի ճ-մ (Բագրևանդ, Արածանիի ափին)

"- Քաջարի ռազմիկներ, անձնատուր եղեք:
- Զիբիլ քեզ…"

Կամբրոն, Վաթեռլո 1815

Կարինի մոտ գտնվող և նախորդ պարտությունից հետո ուժերը միավորած Հայկական բանակը (5.000 հեծյալ)` Մուշեղ Քաջ Մամիկոնյանի ու վերջինիս որդի Շապուհի, Սամվել Մամիկոնյանի ու նրա որդի Շապուհի, Հայոց իշխան ու սպարապետ Սմբատ Բագրատունու, վերջինիս որդիներ Աշոտի և Շապուհի, եղբայր Վասակի, եղբայրներ Համազասպ ու Սահակ Արծրունիների, ինչպես նաև Սահակ Բագրատունու և Վահան Դաշույն Գնունու գլխավորությամբ, դադարեցրեց քաղաքի պաշարումը ու Կարին-Բասեն-Բագրևանդ երթուղով շարժվեց Ապահունիք-Բագրևանդ երթուղով առաջխաղացող արաբական բանակի (մոտ 29.800 հեծյալ) դեմ: Վերջինս հասավ Արձն գյուղին և ճամբարեց գյուղի միջով հոսող Արածանի գետի հարավային ափին:
Հաշվի առնելով թշնամու թվական վեցապատիկ գերակշռությունը և այն, որ վերջինիս բանակը ամբողջովին կազմված է հեծելազորից, որի հետ նման պայմաններում անհնար է բաց դաշտում կանոնավոր մարտ տալը, Հայկական բանակի հրամանատարությունը որոշվեց վաղ առավոտյան անակնկալ հարձակում գործել ճամբարած թշնամու վրա: Այդ նպատակով Հայ հեծյալները, թողնելով ձիերը գյուղից մոտ 300 մետր հեռավորության վրա, հետևակ վիճակում մոտեցան թշնամու ճամբարին :
I փուլ – Վաղ լուսաբացին Հայկական բանակը անցավ գետը և անակնկալ հարձակվեց թշնամու վրա, որը խուճապի մատնվելով ու կորուստներ տալով դիմեց փախուստի:
II փուլ – Շուտով պարզվեց, որ թշնամու ռազմիկները այնքան շատ են, որ Հայկական բանակի ուժերը հազիվ են հերիքում ճամբարում գտնվող թշնամու ռազմիկներին ոչնչացնելու համար: Այդ պատճառով ճամբարից մարտի սկզբում փախուստի դիմած թշնամու ռազմիկները, օգտվելով անմիջական հետապնդման բացակայությունից, կենտրոնացրին ուժերը և, ետ վերադառնալով, հարվածեցին Հայկական բանակին: Դա ոգևորեց նաև անմիջականորեն ճամբարում գտնվող թշնամու ռազմիկներին: Բռնկվեց համառ մարտ, որի արդյունքում Հայկական բանակի մի մասին (2.500) հաջողվեց հեռանալ ճամբարից դեպի ոչ հեռու գտնվող ձիերը և պոկվել թշնամուց:
III փուլ – Արաբական բանակը շրջապատեց Հայկական բանակի մյուս մասին (1.000) և առաջարկեց հանձնվել:
IV փուլ – Հայկական բանակը մերժեց թշնամու առաջարկը և անցավ հարձակման` փորձելով ճեղքել շրջապատման օղակը: Սկսվեց համառ ու կատաղի, սակայն խիստ անհավասար մի մարտ, որի արդյունքում, կռվելով մինչև վերջ, ի վերջո ընկան Մուշեղ և Սամվել Մամիկոնյանները, Սմբատ և Սահակ Բագրատունիները, Վահան Դաշույն Գնունին, ինչպես նաև զոհվեցին նրանց գրեթե բոլոր ռազմիկները:
Հայերը կորցրին 3.000, թշնամին` մոտ 7.000 զինվոր:

Lion
19.11.2008, 19:57
1165 սեպտեմբեր – Անարզաբայի ճ-մ

Կիպրոսից արշաված Անդրոնիկ Կոմենոսի գլխավորած բյուզանդական (մոտ 15.000), ինչպես նաև Կիլիկիայում նրան միացած Օշին Հեթումյանի (մոտ 2.000) միացյալ բանակը մոտեցավ քաղաքի մոտ մարտակարգ ընդունած Թորոս Ռուբինյանի բանակին (մոտ 10.000), որից հետո Անդրոնիկի հրամանով նրա բանակը ընդունեց խաչակիր օրդեններին բնորոշ սեպաձև մարտակարգ :
I փուլ – Հայկական բանակը, անտառներով ու ձորակներով աննկատ թևանցնելով թշնամուն, անակնկալ թևային հարվածներ հասցրեց և ծանր պարտության մատնեց վերջինիս:
II փուլ – Հայկական բանակը հետապնդեց և ոչնչացրեց թշնամու փախչող մնացորդներին: Ու թեև այդ ընթացքում Թորոսին աննկատ մոտեցած հեծյալ Անդրոնիկը անակնկալ հարձակումով տապալեց վերջինիս ձիուց և դիմեց փախուստի, սակայն, շնորհիվ հուսալի զրահի ու երկար վահանի, Ռուբինյան իշխանը որևէ էական վնաս չկրեց:
Հայերը կորցրին 400, թշնամին` 4.201 զինվոր:

Հ.Գ. Հայկական ու բյուզանդական աղբյուրներում հիշատակվող այն տեղեկությունը, որ Անդրոնիկն իր բանակը դասավորել էր "խոզի կամ կենդանու" ձևով և որը վերջիններս ընկալել են որպես բյուզանդական զորավարի արհամարհանքի ցույց հայերի նկատմամբ, իրականում պետք չէ հասկանալ ուղղակի իմաստով:
Կարելի է կարծել, որ բյուզանդական բանակը, որն այդ դարաշրջանում արդեն կորցրել էր իր "հռոմեական" որակները և ըստ էության վերածվել էր միջին եվրոպական ֆեոդալական պետության հեծելազորային մի բանակի, իրականում ընդունել է սուր ծայրը դեպի հակառակորդի դասավորության կենտրոնն ուղղված խաչակիր ռազմա-վանական օրդեններին բնորոշ սեպաձև մարտակարգ, որտեղ շարքով կանգնած ռազմիկների ամբողջությունը հեռվից նայելիս իրոք նմանվում է խոզի:
Ըստ երևույթին հենց այս հանգամանքն է, որ չեն ընկալել ռազմական գործին անտեղյակ հոգևորական-պատմիչները: Կարելի է ենթադրել, որ վերջիններս, լսելով ճակատամարտին մասնակցած ռազմիկների կիրառած արտահայտությունները այն մասին, որ Անդրոնիկն իր բանակին տվել է "կենադանու", "խոզ"-ի կամ "խոզի գլխի" ձև ու չխորանալով դրա ռազմա-տակտիկական նրբությունների մեջ, այդ բառերը ընկալել են որպես թշնամու հրամանատարի արհամարհանքի ցույց հայերի նկատմամբ: Իմ տեսակետը անուղղակիորեն հաստատվում է նաև այն հանգամանքով, որ թշնամու բանակը լիակատար անկարողություն դրսևորեց մասերի բաժանված Հայկական բանակի անակնկալ (հավանական է թևային) հարվածին դիմադրելիս: Իսկ հայտնի է, որ "խոզի գլուխ"-ը բավականին արդյունավետ է հակառակորդի մարտակարգերին հզոր ճակատային հարված հասցնելու համար, սակայն միաժամանակ այն նաև խիստ անդյուրաշարժ է, անմանևրունակ, անօգնական ու հատկապես անպաշտպան թևային հարվածներից: Որպես ասվածի հաստատում կարելի է մատնանշել "խոզի գլուխ" մարտակարգի կիրառման ամենահայտնի օրինակներից մեկը` 1242 ապրիլի 5-ի "Սառցաջարդ" անունով հայտնի Չուդ լճի ճ-մ-ը:
Այս օրինակը, ի դեպ, կրկին ցույց է տալիս պատմիչներին գրեթե համատարած բնորոշ այն թերությունը, որ նրանք, լինելով հոգևորականներ և խորթ ռազմական գործից, չէին մտնում ռազմական մանրամասնությունների մեջ ու իրենց աշխատություններում ներկայացնում էին ավելի շատ մարտի հոգեբանա-բարոյական կողմը և արդյունքը: Ռազմական մանրամասները պարզելու տեսակետից արդեն իսկ դժվարընկալելի այս տեղեկատվությունը իր հերթին հետագա մասնագետների թեթև ձեռքով, որոնք իրենք էլ լինելով փայլուն բանասերներ կամ լեզվաբաններ, այնուամենայնիվ չունեին ռազմական պատմության ոլորտի բավարար գիտելիքներ, ավելի է աղավաղվում:

Lion
19.11.2008, 19:59
Ապրես:) Դա էլ չէի կարող ասել, որ չմեղադրեին վեճից փախչելու մեջ:hands

Janita Hero
19.11.2008, 22:38
...

Janita Hero

Ուղղակի հարցն այն է, որ իրեն հարգող մարդը թույլ չի տա այդ մեխից ԻՆՉ ՈՒԶԻ ԿԱԽԻ:)


իրեն հարգող մարդը միշտ չէ ճշմարտության կրողը……:B

Bergmann
19.11.2008, 23:34
1. Հովհաննես Դրասխանակերտցի <<Հայոց պատմություն>>, Երևան 1996
2. Միքայել Չամչյան <<Հայոց պատմություն>>, Երևան 1985
3. Մխիթար Այրիվանցի <<Ժամանակագրական պատմություն>> (ռուսերեն), ՍՊԲ 1869
4. Մովսես Խորենացի <<Հայոց պատմություն>>, Երևան 1997
5. Աբեղյան Մ. <<Հայոց հին գրականության պատմություն>>, Երևան 1975
6. Ալիշան Ղ. <<Այրարատ>>, Վենետիկ 1890
7. Ալիշան Ղ. <<Հայապատում>>, Վենետիկ 1901
8. Այվազյան Ա. Ա. <<Հայաստանի պատմության լուսաբանումը ամերիկյան պատմագրության մեջ>>, Երևան 1998
9. Ավետիսյան Հ. Մ. <<Հայկական լեռնաշխարհի և Հյուսիսային Միջագետքի պետական կազմավորումների քաղաքական պատմությունը մ.թ.ա. XVII-IX դդ>>, Երևան 2002
10. Երեմյան Ս. Տ. <<Հայաստանն ըստ <<Աշխարհացույցի>>>>, Երևան 1963
11. Թովմասյան Պ. Մ. <<Հայկական լեռնաշխարհը և Միջագետքը>>, Երևան 2006
12. Իշխանյան Ռ. Ա. <<Հայ ժողովրդի ծագման և հնագույն պատմության հարցեր>>, Երևան 1988
13. Իշխանյան Ռ. Ա. <<Պատկերազարդ պատմություն հայոց>> գիրք Ա, Երևան 1990
14. Լեո <<Հայ ժողովրդի պատմություն>>, երկերի ժողովածու 10 հատորով, Երևան 1960-1989
15. Ղափանցյան Գ. Ա. <<Ուրարտուի պատմությունը>>, Երևան 1940
16. Մովսիսյան Ա. Ե. <<Բարեպաշտ արքաների աշխարհակալություն: Հարյուրամյա կայսրություն Տիգրան Մեծից առաջ>>, Երևան 1997
17. Մովսիսյան Ա. Ե. <<Հայաստանը Քրիստոսից առաջ երրորդ հազարամյակում>>, Երևան 2005
18. Սարգսյան Ս. Վ. <<Հայ ռազմական արվեստի պատմություն>>, Երևան 1969
19. Վարպետյան Ա. Ս. <<Ովքեր են ի վերջո արիացիները>>, Մարսել 1989
20. Տերյան Ա. <<Միտանի Հայոց հնագույն պետությունը>>, Երևան 2006
21. Օհանյան Մ. Ս. <<Հայաստանը հին աշխարհի երկրների գահակարգում>>, ՊԲՀ N 2, Երևան 2003
22. Аветисян Г. М. “Государство Митани”, Ереван 1984
23. Айвазян С. С. “История России: Армянский след”, Москва 1997
24. Галямов С. “Башкорды от Гильгамеша до Заратуштры”, Уфа 1999
25. Гардон Ч. “Арийцы. Основатели европейской цивилизации”, Москва 2007
26. Джаукян Г. Б., Сараджиева Л.А., Арутюнян Ц. Г. “Очерки по сравнительной лексикологии армянского языка”, Ереван 1983
27. Джаукян Г. Б. “Урартский и индоевропейские языки”, Ереван 1963
28. Дьяконов И. М. “Предыстория армянского народа”, Москва 1969
29. Дьяконов И. М., Старостин С. А. “Хуррито-урартские и восточнокавказские языки”, Москва 1988
30. Дьяконов И. М. “Хурритский язык и другие субстратные языки Малой Азии”, Москва 1980
31. Зиберман М. “Кто такие гайксосы”, www.hapiru.name.ru 2006
32. Капанцян Г. А. “Хайаса – колыбель армян: Этногез армян и их начальная история”, Ереван 1947
33. Меликашвили Н. В. “Урартские клинообразные надписи”, Москва 1960
34. Перепелкин Ю. Я. “История древнего Египта”, Москва 2003
35. Эмин Н. О. “Династический список Хайкидов”, Москва 1884
36. “Ригведа” Москва. Мандалы I-IV 1989 г., Мандалы V- VIII 1995 г., Мандалы X- IX 1999 г
37. История Древнего Востока, Москва 2002
38. Культурное наследие Египта и Христианский Восток. Вып. 2, Москва 2004
39. Helck 1983. Wolfgang Helck. Historisch-Biographische Texte der 2. Zwischenzeit und Neue Texte er 18. Dynastie. Wiesbaden.
40. Tapsell R. Monarchs, Rulers, Dinasties and Kingdoms of the world. London, 1983.

Կանխատեսում եմ հարցը, որ հիմա կտաք: Մենք իրենից կոնկրետ պատասխան ենք ուզում, իսկ նա ցանկ է տալիս: Անարդար է, բայց դրան էլ պատասխանեմ...

Ցանկում բերած գրքերը ու նրանցում բերված վերլուծություններն ու փաստերը հիմնավորում են
1."հյուկսոս"-"հակսոս"-"հայք" կապը
2. Արիների` հայեր լինելը
3. Արիների ու "հյուկսոս"-ների արշավանքների թվականները
4. Այսպես կոչված "խուռիներ"-ի հայականությունը
5. "հյուկսոս"-ների մայրաքաղաքի և արքայատոհմի անվանումը
6. և այլն...


Լիոն, դու երևի աղբյուրներդ խառնել ես, մասնավորապես Դյակոնովը ու Ջահուկյանը չեն ասել, որ խուռիները(նույնն է թե ուրարտացիները) հայկական ծագում ունեն, ընդհակառակը դրան կտրականապես դեմ են եղել


Ревизионистские концепции после своего повторного появления во второй половине ХХ века подверглись критике историками как в Советской Армении, так и за её пределами. Например, академики Б.Н. Аракелян, Г.Б. Джаукян
и Г.Х. Саркисян заявляли, что «решительно отвергают антинаучные тезисы о том, что будто бы урартский язык и урартское государство не существовали и что урартийцы — те же армяне. Эти положения, грубо искажающие историческую действительность, в последние годы распространяются в частности в общедоступной печати нашей республики рядом дилетантов, не являющихся специалистами в этой области исторической науки»[24]. Критиковали эти концепции и такие российские учёные, как академик Б.Б. Пиотровский[6][25] и профессор И.М. Дьяконов[26].

վիկիպեդիա


Իսկ Իշխանյանն ու Այվազյանը մասնագիտությամբ պատմաբան էլ չեն

Chuk
19.11.2008, 23:50
Իսկ ես հիմք եմ ընդունել այս բառերդ

Ես գիտեմ, որ դու հզոր գործ ես արել, վիթխարի գործ:

Տարօրինակաբար անտեսվել է մտքի շարունակություն, կարևորագույն մասը, մեջբերում եմ.

Ես գիտեմ, որ դու հզոր գործ ես արել, վիթխարի գործ ու խոնարհվում եմ աշխատասիրությանդ ու ձգտումներիդ առաջ: Բայց շարունակում եմ մնալ հին կարծիքիս:

Իսկ հին կարծիքս էր, որ ես չեմ հավատում գրքի հավաստիությանը, չեմ ընդունում այն որպես լուրջ աշխատություն: Այո, ես ընդունում եմ, որ դու վիթխարի գործ ես արել, բայց դա չի նշանակում, թե ես իբր համարում եմ, որ դու որակյալ գործ ես արել: Ավելին, հակված եմ այն համարել ոչ որակյալ:
Ի դեպ աշխատասիրության մասով նկատի էի ունեցել նաև առաջին երկու հատորները:

Lion
20.11.2008, 13:51
Լավ Chuk, ընդունում եմ, ես իրոք սխալ էի հասկացել քո խոսքերը:)

Bergmann


Լիոն, դու երևի աղբյուրներդ խառնել ես, մասնավորապես Դյակոնովը ու Ջահուկյանը չեն ասել, որ խուռիները(նույնն է թե ուրարտացիները) հայկական ծագում ունեն, ընդհակառակը դրան կտրականապես դեմ են եղել

Հետաքիքիր մտածողություն ունեք:) Այսինքն ըստ Ձեզ ես պետք է ուղղակի պլագիատով զբաղվեի? Այսինքն ինչ-որ մեկն ասեր, իսկ ես կրկնեի... Ես աշխատանքի մի քիչ այլ մեթոդ ունեմ: Ես քննարկել եմ բոլոր աղբյուրների և սկզբնաղբյուրների հայտնած տվյալները, դիտարկել եմ հավաքված փաստական նյութը, ծանոթացել եմ արտահայտված տեսակետներին և, ուշադիր, ձևակերպել իմ կարծիքը:

Մասնավորապես. ըստ ձեզ "խուռիներ"-ը, բայց իրականում "հարիներ"-ը, ըստ իմ կարծիքի, որը առաջին անգամ այս հիմնավորմամբ արտայատւոմ եմ ես, ուղղակի հայերն էին: Այդ կարծիքին է նաև օրինակ Ա. Տերյանը իր <<Միտանի Հայոց հնագույն պետությունը>>, Երևան 2006 աշխատությունում, թեև այլ հիմնավորմամբ: Նար Սուրեն Այվազյանը, թեև կանխատեսում եմ, թե նրա անուն տալը ինչ օվացիաներ կառաջացնի: Նման կարծիք է արտահայտել նաև Ալեքսանդր Վարպետյանը: "Հակոսոսներ"-ին անառարկելիորեն հայ է համարում նաև Արտակ Մովսիսյանը: Բայց կրկնում եմ - ԱՅՍ հիմնավորումը իմն է և ես չեմ կրկնել որևէ մեկի միտքը: Հուսով եմ պարզ արտահայտվեցի...


Իսկ Իշխանյանն ու Այվազյանը մասնագիտությամբ պատմաբան էլ չեն

Է հետո?? Ըստ քեզ Արմենը ավելի քիչ գիտելիքներ ունի Հայոց պատմության ոլորտում, քան ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետն ավարտած մագիստրատը?? Հերիք է գիտական կոչումներով ու դիպլոմներով դատեք մարդկանց գիտելիքների մասին: Դրա փոխարեն նայեք, թե այդ մարդը ինչ է ասում...

Եվ վերջում: Ցանկերս կարծես սկզբունքորեն բոլորին բավարարեցին, չնայած չեմ կասկածում, որ Bergmann-ի նման էլի պրետենզիաներ կլինեն: Այժմ իմ օպոնենտները ինչից պիտի կառչեն??

Lion
20.11.2008, 13:56
իրեն հարգող մարդը միշտ չէ ճշմարտության կրողը……:B

Գուցե ավելի պարզ արտահայտվեք?

CCoder
20.11.2008, 16:49
Պլուտարքոսի բերած տվյալներին ընդհանրապես և թվական տվյալներին հատկապես, որոնք գրված են ռասիստական դիրքերից և նպատակ ունեն ամեն կերպ փառաբանել հռոմեական պետությունը և բանակը, պետք է վերաբերվել չափազանց զգուշորեն ու դեն նետել նրանք, որոնք չեն տեղավորվում հստակ տրամաբանական շրջանակներում:

Ինձ թվում է դուք բավական մեծ հաջողությամբ շարունակում եք Պլուտարքոսի գործը ուռճացնելով իրական թվերը:)։ Ձեր բերած թվերը նույնպես չեն տեղավորվում հստակ տրամաբանության շրջանակներում։ 300000–անոց մշտական գործող բանակ :o։ Ես կհամաձայնվեմ ձեզ հետ եթե դուք ասեք 100000 մշտական + 200000 ռեզերվ։ Ինչու անիմաստ բեռնել տնտեսությունը, եթե պատերազմական իրավիճակում բավական արագ կարելի էր զորահավաք կազմակերպել, և զորքերի պատրաստվածության մակարդակը բավարար էր քանի, որ չէին հանդիպել լավ պատրաստված թշնամու հետ ինչպիսին հռոմեական բանակն էր, որտեղ շեշտը դրվում էր զորքերի որակի(սպառազինության և մարտիկների պատրաստվածության) և ոչ թե քանակի վրա։ Ինձ թվում է նույն փաստի մասին է խոսում Տիգրանակերտի մոտ կրած պարտությունը, որովհետև մշտական բանակը կլիներ ավելի լավ պատրաստված, կազմված մարտերում կոփված վետերաններից ինչպիսի զորք իր տրամադրության տակ ուներ Լուկուլլոսը։ Չեմ կարծում որ բազմաթիվ հաղթանակներ տարած, հմուտ ստրատեգ, ռազմավար Տիգրան Մեծը թերագնահատեր թշնամուն և հետևեր ոգևորությանը, պատճառը ըստ իս միայն վար ու ցանք իմացող գյուղացիների, որոնց մի 2 օր առաջ զենք էին տվել անպատրաստվածությունն է եղել, և միակ պրոֆեսիոնալ ուժը եղել է հեծելազորը որն իր գործողություններով թույլ է տվել հետևակին հեռանալ առանց մեծ կորուստների։

Խորհուրդ կտամ կարդալ Սուն Ցզիի – «Ռազմական արվեստ» գիրքը։

Lion
20.11.2008, 19:12
Շատ շնորհակալ եմ խորհրդի համար: Ձեր ասած հեղինակի գրվածքների մի մասը կարդացել եմ:

Բայց ես էլ Ձեզ մի խորհուրդ տամ... Խորհուրդ տալուց առաջ ուշադիր ծանոթացեք այն մարդու մտքերին, գաղափարներին և տեսակետներին, ում խորհուրդ եք տալիս: Մասնավորապես, խորհուրդ տալով նման ֆորումներում, նեղություն կրեք և կարդացեք նման մարդու ֆորումային գրածների գոնե հիմնական մասը, նոր խորհուրդ տվեք:

Հակառակ դեպքում չէիք հայտնվի այնպիսի անհեթեթ վիճակում, ինչպիսին հայտնվել եք հիմա, քանի որ, ուշադիր,

Ես որևէ տեղ, ոչ ընդհանրապես, ոչ այս ֆորումում, չեմ ասել, որ Տիգրանն ուներ 300.000-անոց ՄՇՏԱԿԱՆ բանակ:

Հասկացանք իրար?

Bergmann
20.11.2008, 20:24
Հետաքիքիր մտածողություն ունեք:) Այսինքն ըստ Ձեզ ես պետք է ուղղակի պլագիատով զբաղվեի? Այսինքն ինչ-որ մեկն ասեր, իսկ ես կրկնեի... Ես աշխատանքի մի քիչ այլ մեթոդ ունեմ: Ես քննարկել եմ բոլոր աղբյուրների և սկզբնաղբյուրների հայտնած տվյալները, դիտարկել եմ հավաքված փաստական նյութը, ծանոթացել եմ արտահայտված տեսակետներին և, ուշադիր, ձևակերպել իմ կարծիքը:



Չէ, Լիոն, դու գրում ես, որ խուռիները հայեր են ու որպես աղբյուր բերում ես հայտնի արևելագետ Դյակոնովին ու մյուսներին, որոնք դա չեն ասել ու չեն ընդունել


Հերիք է գիտական կոչումներով ու դիպլոմներով դատեք մարդկանց գիտելիքների մասին: Դրա փոխարեն նայեք, թե այդ մարդը ինչ է ասում...

Լավ, տեսնենք մարդը (Ս. Այվազյանը) ինչ է ասում ըստ վիկիպեդիայի


Историей Армении Сурен Айвазян увлёкся в 1960-е гг., намереваясь доказать исключительную древность армянского народа. Встречаясь с академиком Пиотровским, участвовавшим в раскопках древнего урартского города Тейшебаини, он вступил с ним в дискуссию относительно реальности мифологической древней Армении, описанной у Мовсеса Хоренаци. Борис Пиотровский тогда сказал ему: «как геолог, Вы знаете, что ни один природный процесс не происходит бесследно. Если, как Вы утверждаете, древнейшая Армения Мовсеса Хоренаци существовала, то укажите мне археологический объект в Армении, который это подтверждает.»[1].
Сурен Айвазян выбрал в качестве такого объекта древний памятник бронзового века Мецамор, а для доказательства его связи с Арменией опубликовал[2] подложные прорисовки монет с якобы хайасскими (древнеармянскими) иероглифами, отнеся их к XIX веку до н.э. и снабдив их собственными «переводами». (После проверки в отделе нумизматики Исторического музея Армении в 1968 году выяснилось, что эти монеты выпущены атабеками Азербайджана из династии Ильдегизидов в 1133 — 1225 гг. н. э.)[3]. В этой же статье Айвазян опубликовал «хайасские надписи», обнаруженные им на скалах Мецамора, которые после проверки, проведенной в 1968 году профессором В. А. Крачковской, оказались знаками куфического арабского письма XIX века нашей эры[3].
Сурен Айвазян опубликовал ряд неожиданных утверждений, касающихся истории Руси. В частности, он утверждает, что армянин Смбат Багратуни основал Киев в 585 году н.э., что христианские соборы Киева и Новгорода построены армянскими зодчими в X — XI веках, что именно армяне ввели христианство на Руси, а также что настоящее имя Юрия Долгорукого было Геворг Багратуни.

Lion
20.11.2008, 20:34
Չէ, Լիոն, դու գրում ես, որ խուռիները հայեր են ու որպես աղբյուր բերում ես հայտնի արևելագետ Դյակոնովին ու մյուսներին, որոնք դա չեն ասել ու չեն ընդունել

Ոչ: Ես գրում եմ

Ես քննարկել եմ բոլոր աղբյուրների և սկզբնաղբյուրների հայտնած տվյալները, դիտարկել եմ հավաքված փաստական նյութը, ծանոթացել եմ արտահայտված տեսակետներին և, ուշադիր, ձևակերպել իմ կարծիքը:

Հուսով եմ հասկանալի է, որ ես չեմ ասում, որԴյակոնովը գրել է, թե այսպես կոչված "խուռիներ"-ը հայեր են: Իսկ ցանկի մնացած կետերի մասին ինչ կարծիքի եք?


Լավ, տեսնենք մարդը (Ս. Այվազյանը) ինչ է ասում ըստ վիկիպեդիայի

Վիկիպեդիան Հայոց պատմության ուսումնասիրման առումով ուղղակի զիբիլ է, աղբանոց: Ես իմ կարծիքն ունեմ Սուրենի մասին, իսկ վիկիպեդիայի զիբիլը ինձ քիչ է հետաքրքրում:

Lion
20.11.2008, 20:50
Հա, ամենակարևորը: Այստեղ սկսում ես քննադատել Ս. Այվազյանին: Է քննադատի, ասա որ նրա գործը զիբիլ է: Ասենք ճիշտ ես, հետո? Ուրեմն նրա աշխատանքը իրավունք չունեի ընդգրկել այն գրքերի թվում, որոնք կարդացել եմ աշխատանքս ստեղծելիս? Անընդունելի տրամաբանություն է, քանի որ գիտնականները, չընդունելով հանդերձ որևէ մեկի աշխատությունը, եթե իրենց ածխատանքը ստեղծելիս օգտվել են նաև դրանից, թեկուզ և քննադատել են, իրավունք ունեն ընդգրկել այն գրականության ցանկի մեջ:

Ասած լինեի - այդպես է ասում Սուրենը, որւեմն ես ճիշտ եմ, էլի քննադատեիր Սորւենին: Բայց այս դեպքում ուղղակի ասածներիդ իմաստը չեմ տեսնում...

Bergmann
20.11.2008, 20:52
Հուսով եմ հասկանալի է, որ ես չեմ ասում, որԴյակոնովը գրել է, թե այսպես կոչված "խուռիներ"-ը հայեր են


քո խոսքերից :)


29. Дьяконов И. М., Старостин С. А. “Хуррито-урартские и восточнокавказские языки”, Москва 1988

Ցանկում բերած գրքերը ու նրանցում բերված վերլուծություններն ու փաստերը հիմնավորում են

4. Այսպես կոչված "խուռիներ"-ի հայականությունը



Իսկ ցանկի մնացած կետերի մասին ինչ կարծիքի եք?

մնացածի մասին ոչինչ չեմ կարող ասել

Տրիբուն
20.11.2008, 20:54
Մ.թ.ա. 160 - Բասենի ճ-մ

(մոտ 80.000, 100 փիղ), Կապադովկիայի, Պերգամի, Բյութանիայի, Գալաթիայի և Պաֆլագոնիայի (ընդհանուր` մոտ 50.000) բանակը, ինչպես նաև կատաոնները (մոտ 5.000) (մոտ 5.000) և Ծոփքի (մոտ 15.000) բանակները սկսեցին մանր մարտերով նահանջել` ի վերջո անցնելով Մեծ Հայքի թագավորություն:
.. (մոտ 70.000)` Արտաշես I-ի և նրա որդիների գլխավորությամբ, իր կազմում ունենալով Հյուսիսային, Արևելյան և Արևմտյան զորավարությունների բանակները: Այս ընթացքում հարավից արագացրած երթով մոտենում էր Հարավային զորավարության (մոտ 30.000)` Սմբատ Քաջ Բագրատունու գլխավորությամբ, ինչպես նաև Կոմագենեի ու Ծոփքի միացյալ բանակը:Հայերը կորցրին մոտ 20.000, թշնամին` մոտ 80.000 զինվոր:

Խնդրեմ օրինակ, առանց մեծ գրականության ցանկ նշելու, կարող ենք ուղիղ հղում տալ որևէ արժանահավատ սկզբնաղբյուրի, որ սելևկյանների բանակը 100 փղով էր եկել: Մնացած թվերն էլ հանգիստ ենք թողնում:

Lion
20.11.2008, 20:57
Այ քեզ բաաանն: Ուրեմն պիտի երևի այսպես, գրեի հա?

Ցանկում բերած գրքերը ու նրանցում բերված վերլուծություններն ու փաստերը հիմնավորում են այսպես կոչված "խուռիներ"-ի հայականությունը, սակայն, հարգելի տառակերներ, խնդրում եմ ուշադրություն դարձրեք, որ այսպես կոչված "խուռիներ"-ի հայականության տեսակետից ես ներքոշարադրյալ

26.Джаукян Г. Б., Сараджиева Л.А., Арутюнян Ц. Г. “Очерки по сравнительной лексикологии армянского языка”, Ереван 1983
27. Джаукян Г. Б. “Урартский и индоевропейские языки”, Ереван 1963
28. Дьяконов И. М. “Предыстория армянского народа”, Москва 1969
29. Дьяконов И. М., Старостин С. А. “Хуррито-урартские и восточнокавказские языки”, Москва 1988
30. Дьяконов И. М. “Хурритский язык и другие субстратные языки Малой Азии”, Москва 1980

աշխատություններից վերցրել եմ ՄԻԱՅՆ ՓԱՍՏԵՐԸ, իսկ մնացածից, և փաստերը, և հիիմնավորումները` դրանց միացնելով իմ մտահանգումները...

:D:D:D

Lion
20.11.2008, 21:04
Խնդրեմ օրինակ, առանց մեծ գրականության ցանկ նշելու, կարող ենք ուղիղ հղում տալ որևէ արժանահավատ սկզբնաղբյուրի, որ սելևկյանների բանակը 100 փղով էր եկել: Մնացած թվերն էլ հանգիստ ենք թողնում:

Խնդրեմ:

Միանգամից ասեմ, որ սկզբնաղբյուրներում ընդհանրապես նշում չկա փղերի մասին: Ինչի եմ այնուհանդերձ գրել "մոտ 100 փիղ"?:

Սելևկյանների բանակի կազմը և կառուցվածքը իմանալու համար ես կարդացել եմ հատուկ գրականություն: Եթե դրանք դու էլ կարդացած լինեիր, ապա կիմանաիր, որ Սելևկյանների բանակում միշտ էլ եղել են փղեր, որոնք, որպես կանոն կիրառվել են վճռական ճակատամարտերում: Այս ճակատամարտը բոլոր հիմքերն ուներ համարվելու վճռական, այնպես որ ԿԱՐԵԼԻ Է ԵՆԹԱԴՐԵԼ, որ փղեր այնուհանդերձ եղել են: Ուշադրություն դարձրու, գրված է մոտ 100 փիղ, ինչը ենթադրում է վերսիա, ենթադրություն, բայց ոչ հաստատ պնդում: Իսկ ինչու 100? Որովհետև այդ ժամանամաշրջանում Սելևկյանների բանակում փղերը մոտավորապես այդքան էին:

Ռազմական պատմությունը ուսումնասիրելու համար կա 2 մեթոդ.

1/ Նեղ մեթոդ` որի էությունը կայանում է նրանում, որ ընդամենը շարադրվում են սկզբնաղբյուրների տվյալները: Սա այնքան էլ արդյունավետ չէ, քանի որ սկզբնաղբյյուրները հաճախ, հատկապես մեր ռազմական պատմության պարագայում, աղքատիկ են:
2/ Լայն մեթոդ` որի էություն կայանում է ՈՂՋԱՄԻՏ ենթադրություններ անելու մեջ` հաշվի առնելով առկա տեղեկատվության ընդհանուր մակարդակը: Այս մեթոդից օգտվել եմ նաև ես: Սակայն այս մեթոդը օգտագործելիս պարտադիր պետք է պահպանվեն 2 պայման.
ա/ ծայրահեղությունների մեջ չընկնել,
բ/ ենթադրությունը երբեք չներկայացնել որպես 100 տոկոսանոց ճշմարտություն

Տրիբուն
20.11.2008, 21:20
Խնդրեմ օրինակ, առանց մեծ գրականության ցանկ նշելու, կարող ենք ուղիղ հղում տալ որևէ արժանահավատ սկզբնաղբյուրի, որ սելևկյանների բանակը 100 փղով էր եկել: Մնացած թվերն էլ հանգիստ ենք թողնում:
Կասկածում եմ, որ ընդհանրապես կարելի է նման ճշգրտությամբ այն ժամանակվա որևէ ճակատամարտի վերաբերյալ թվեր նշել:

Օրինակի համար, հայտնի Մագնեսիայի ճակատամարտու, որը լուսաբանվել է մի շարք պատմիչների կողմից (Լիվիոս, Ապիանոս, երկուսն էլ հիմնականում սկզբնաղբյուր են նշում ճակատամարտի ժամանակակից Պոլիբիոսին)Սելևկյանների բանակի թվաքանակը տատանվում է 57.000-ից մինչև 300.000, փղերի քանակը 57-ից 102, իսկ հռոմեական բանակի թվաքանակւ 30.000-իմ մինչև 70.000: Ճակատամարտի ընթացքը նկարագրված է ամենայն մանրամասնությամբ; Զորքերի տեղաշարժերը բոլոր ուղղություններով սիրիական պատերազմի ողջ ընթացքում: Բոլոր ռազմավարական ու տակտիակական մանրամասնությունները ներկայացված են; ՈՒ այս ամենով թվերի շուրջ լուրջ տարաձայնություններ կան:

Իսկ հիմա կարդում ենք վերը նշված ճակատամարտը, որը ներկայացված է գրքում, որն իր հերթին կոչված է ներկայացնել հայկական ռազմական արվեստը, ու ինչ ենք տեսնում - հավաքեցին մի էսքան հոգի (էսքան հոգին էլ կոնկրետ թվով գրած), ստեղից ընդեղից, էկան էէէէն կողմից, սկզբից հարձակվեցին, բան չկարացան անեն, հետո մենք հարձակվեցինք, սաղին լարեցինք, թշնամին մեկին չորս մեզանից ավել զոհ տվեց, ու փախավ:

Տրիբուն
20.11.2008, 21:27
Խնդրեմ:

Միանգամից ասեմ, որ սկզբնաղբյուրներում ընդհանրապես նշում չկա փղերի մասին: Ինչի եմ այնուհանդերձ գրել "մոտ 100 փիղ"?:

Սելևկյանների բանակի կազմը և կառուցվածքը իմանալու համար ես կարդացել եմ հատուկ գրականություն: Եթե դրանք դու էլ կարդացած լինեիր, ապա կիմանաիր, որ Սելևկյանների բանակում միշտ էլ եղել են փղեր, որոնք, որպես կանոն կիրառվել են վճռական ճակատամարտերում: Այս ճակատամարտը բոլոր հիմքերն ուներ համարվելու վճռական, այնպես որ ԿԱՐԵԼԻ Է ԵՆԹԱԴՐԵԼ, որ փղեր այնուհանդերձ եղել են: Ուշադրություն դարձրու, գրված է մոտ 100 փիղ, ինչը ենթադրում է վերսիա, ենթադրություն, բայց ոչ հաստատ պնդում: Իսկ ինչու 100? Որովհետև այդ ժամանամաշրջանում Սելևկյանների բանակում փղերը մոտավորապես այդքան էին:


Տեսնում ես որքան ենթադրություններ կան, ու ոչ մի կոնկրետություն; Ի միջի այլոց «մոտ 100 փիղ» արտահայտությունը վերսիա չի ենթադրում, ենթադրում է, որ հաստատ գիտեքին որ ասենք , որ ասենք 90-120 փիղ կար, գրում ենք, մոտ 100 փիղ:

ՄԻ բան էլ հարցնեմ էլի; Ի՞նչ գիտես որ Մեծ Հայքի բանակը գլխավորում էին Արտաշեսն ու որդիները: Կարող ա որդիները չէին: Մենակ չասես, որ սա վերսիա է, ենթադրում եմ, որ Արտաշեսն այդ վճռորոշ ճակատամարտում, բացի որդիներից ուրիշ ոչ մեկին չէր վստահի:

Ավելացվել է 3 րոպե անց

Սելևկյանների բանակի կազմը և կառուցվածքը իմանալու համար ես կարդացել եմ հատուկ գրականություն: Եթե դրանք դու էլ կարդացած լինեիր, ապա կիմանաիր, որ Սելևկյանների բանակում միշտ էլ եղել են փղեր, որոնք, որպես կանոն կիրառվել են վճռական ճակատամարտերում
Լիոն, ու հերիք ա ասել, թե դու ինչ գիտես, ես ինչ չգիտեմ: Սելևկյանների բանակում առկա փղերի մասին, որոնք ի միջի այլոց ոչ միշտ են եղել, բոլորն էլ գիտեն: Ռուսական բանակն էլ ատոմային ռումբ ունի, բայց դա չի նշանակում, որ մի երկու հազար տարի հետո մեկը պիտի գրի «քանի որ ռուսական բանակում մոտ յոթ հազար միջուկային մարտագլխիկ կար, Իսկ վրաստանը փոքր երկիր էր, ապա օսական պատերազմի ժամանակ Ռուսաստանը մի հինգ հատ ատոմային ռումբ գցեց Վրաստանի վրա»:

Տրիբուն
20.11.2008, 21:58
Սելևկյանների բանակի կազմը և կառուցվածքը իմանալու համար ես կարդացել եմ հատուկ գրականություն: Եթե դրանք դու էլ կարդացած լինեիր, ապա կիմանաիր, որ Սելևկյանների բանակում միշտ էլ եղել են փղեր, որոնք, որպես կանոն կիրառվել են վճռական ճակատամարտերում:

Լիոն, քիչ էր մնում մոռանայի հա, սաղ քո պատճառով; :D:D

Մագեսիայից հետո մ.թ.ա 188-ի գարնանը Սելևկյանների ու Հռոմի միջև կնքված խաղաղության պայմանագրի համաձայն, ի թիվս այլ ցավոտ պարտավորությունների, Անտիոքոսը համաձայնվել էր Հռոմին տալ իր բոլոր փղերը: Ինչպես գիտենք, Մագնեսիայից հետո ահագին պրովինցիներ անջատվեցին Սելևկյաններից: Ըստ էության այդ ժամանակից սկսվեց հայկական պետության հերթական վերելքը: Սելևկյանները քո կողմից նշած թվերին արդեն կորցրել էին տարածքի մի հսկայական մասը, ու փղերի հիմնական աղբյուր արևելյան պրովինցիները: Ի լրումն կորցրած տարածքները նշանակում է, որ կորցրել էին նաև մարդկային ռեսուրսները, որոնք կարող էին մոբիլիզացվել: Այսինք Սելևկյանների 135.000-ոց բանակը նույնպես չափազանցություն է:

Կորուստներն էլ մեկ այլ հարց է, չխորանանք: Բայց կարծում եմ սկզբունքայնի սխալ կա, ամեն դեպքում հայկական բանակի ընդհանուր թվաքանակի առումով: Ինչի՞ կես միլիոն չի, ես էտքան եմ ուզում, ու ոչ մի գրամ պակաս:

Տրիբուն
20.11.2008, 22:14
Շատ սխալ ես հավատացած:

1. Վրացիք հիմա սաղ աշխարհով մեկ գոռում են, որ հայերը եկվորներ են տարածաշրջանում: Հուսով եմ գոնե մոտիվացիան հասկանում ես?? Եթե չէ, ասեմ - որ հիմնավորեն, որ իրենք Գուգարքին, Տայքին ու Բարձր Հայքին իբր ավելի շուտ են տիրել:
2. Վրացիք ամեն կերպ նսեմացնում են իմ ու քո ազգի ռազմական պատմությունը, անտեսում են հայերի խաղացած մեծ դերը վրաց պետության կայացման ու պաշտպանման գործում: Մոտիվը հասկանալի է??
3. Վրացիք սաղ աշխարհով մեկ գոռում են, որ իրենց արքայատոհմը ոչ մի կապ չունի հայերի հետ, որովհետև հակառակ դեպքում ստիպված կլինեն ընդունել, սսիլկումս նշված հոդվածում ամրագրված փաստերի ճշմարտացիությունը: Իսկ այդ դեպքում դուրս կգա, որ Քարթլիի թագավորությունը հիմնվել է ընդամենը 980 թվականին: Մոտիվը կրկին բացատրեմ?? Այդ դեպքում նրանք ոչ մի կերպ չեն կարողանա հիմնավորել, որ Տայքը ու Գուգարքը "վրացական տարածքներ" են
4. Վրացիք սաղ աշխարհով պարծենում են, որ Կովկասի ամենալավ զինվորները իրենք են, մինչդեռ գրքումս բերած փաստարկները, չվատաբանելով վրացիներին, այնուհանդերձ այնպսիսի ճշմարտացի փայլով են ներկայացնում Հայ ռազմիկներին, որ վրացիք մնում են ստվերում...

Շարունակեմ?


Վրացիների օգուտը չտեսա; Վրացիները առանց այն էլ խորը, չասեմ ինչի մեջ են հիմա;

Դու էլ դրած գրում ես, որ Եգիպտոսի փարավոններից ահագին մարդ հայ էին, է հետո՞…

Դե հիմա, մԻ հատ հիմա դու ինքդ քո ու վրացիների միջև տարբերությունը ցույց տուր:

Ընգեր, վրացիների դուրս տված ախմախություններին նույն կերպ պատասխանել պետք չի: Մնացեք ձեր բարձրության վրա: Ուզում են քամակով բոմբ քցեն, փաստագրված պատմությունը մնում է փաստագրված պատմություն: Տաս հազար տարվա պատմության մեջ հայկական ու վրացական մուտիլովկեք մտցնելով ժամանակակից ոչ մի տեսակի մոտիվ չի կարող հիմնավորվել: Հավատա, բոլորը թքած ունեն, թե ով ինչ էր անում տաս հազար տարի առաջ: Փաստացի ութսուն տարի առաջ մի հատ ախմախի ստորագրությամբ կորցրած Ղարաբաղը հիմա զոռով ենք պահում, ու դիվանագիտական ասպարեզում պարտություններ ենք կրում, դու եկել ես ուզում ես տաս հազար տարվա կտրվածքով քոչվորի ու նստակյացի հարց լուծես:

Այնպես որ վրացիներին ատվետ տալու փաստարկդ թույլ է, ցավալի է, բարդույթ է, մնա բարձրությանդ վրա: Տաղանդդ ու էներգիադ ափսոս է, անկեղծ եմ ասում:

Norton
21.11.2008, 15:00
Դեմագոգիա և անպատասխանատու վիրավորանք: Այստեղ մեծամտություն չկա: Եթե դա այդպես չէ, ապա ապացուցեք Ձեր պնդումը:

Եթե իրեն մյուս ավելի փորձառու պատմաբաններից վեր դասելը մեծամտություն չէ, ապա ավելի վատ նրանց մասին բամբասանք է:

Այ քեզ բան - լավ եմ անում, չեմ գրում: Չեք հավատում, գտեք սկզբնաղբյուրը, կարդացեք ու ժխտեք: Ես մատնանշում եմ սկզբնաղբյուրը, ուզում եք կոնկրետ էջն էլ նշեմ? Իսկ գուցե տողը? Հը?
Ուրեմն սենց հարևան թեմայում ինքդ ես գրել, օրինակ, որ Խուռիների հայ լինելը քո ենթադրություններն են միայն, այսինքն փաստական ապացույցներ չունեն: Հիմա արդեն պարզ է սկզբնաղբյուրներից թաքցման քո պատճառները:

Անհիմն ու անփաստարկը Ձեր պնդումներն են, որ այս է քանի օր է իրար հետևց փուչիկի պես տրաքում են:
Իսկ հիմա անդրադառնանք փուչիկների, օր օրի ապրզ է դառնում, որ քո գրվածքները ոչ միայն փաստական չեն, այլ ընդամենը քո դատողություններն կամ ցանկություններն են:
Ուրեմն դու բերում ես փաստեր, որոնք աղբյուրագիտությամբ ապացուցված չեն ուստի և արժեք չունեն, ու զարմանալի չի , թե ինչու մյուս պատմաբաների հետ բանավեճից խուսափում ես:

Ուշադիր - հերթական դեմագոգիան և խեղաթյուրումը: Իսկ դու ինչու չես ցույց տալիս այն սսիլկեն, որտեղ ԻՆՁՆԻՑ ԱՂԲՅՈՒՐ ԵՆ ՀԱՐՑՐԵԼ և ԵՍ ՉԵՄ ԱՍԵԼ; Դե ցույց տուր հիանանք: Հակառակ դեպքում դու ստախոս ես, ուղղակի և անվերադարձ:
Ինչպես նշված է հարևան թեմայում, քո ցուցակում կան շատ հեղինակավոր պատմիչներ, որոնք հակառակ կարծիքն են ունեցել, բայց դու օգտվել ես մի հեղինակից՝ Այվազյան, որը նունիսկ պատմաբան չի, ուստի պատմաբանական լուրջ գիտելիքներ չի ունեցել, ինչը դու շատ ես շեշտում քննարկումների ժամանակ:
պարզ ասեցի չէ՞ , հասավ հուսով եմ:

Կանխատեսում եմ հարցը, որ հիմա կտաք: Մենք իրենից կոնկրետ պատասխան ենք ուզում, իսկ նա ցանկ է տալիս: Անարդար է, բայց դրան էլ պատասխանեմ...

Ցանկում բերած գրքերը ու նրանցում բերված վերլուծություններն ու փաստերը հիմնավորում են
1."հյուկսոս"-"հակսոս"-"հայք" կապը
2. Արիների` հայեր լինելը
3. Արիների ու "հյուկսոս"-ների արշավանքների թվականները
4. Այսպես կոչված "խուռիներ"-ի հայականությունը
5. "հյուկսոս"-ների մայրաքաղաքի և արքայատոհմի անվանումը
6. և այլն...
ինչպես նշեց Bergmann, ցուցակում նշված աղբյուրներ կան, որ ընդհանրապես էդ մտքին դեմ են եղել, Դյակոնովը հեղինակավոր պատմաբան է, իսկ դու հաշվի ես առել Այվազյանին, որը պատմաբան էլ չի, կամ Իշխանյանին ու ընդհանրապես դու ոչ մի փաստ չբերեցիր: Ոչ մի հեղինակի այս տեսկատները արտահայտված չեն դա ուղղակի քո "վերլուծությունների" արդյունք են, եթե հակափաստարկ կա, գրիր կոկնկրետ հեղինակլի , որը գոնե մոտավոր ակնարկում է քո ասածներ չշմարտացիությունը:

Դա արդեն "շատերի" խնդիրն է:
Ու վերջ՞:D
Այ հիմա քո վերաբերմունք լուրջ չի: ՇԱՏԵՐԻ համար լուրջ չի, քանի որ հեղինակը անգամ լուրջ պատասխանների չի կարողանում տալ, նույնիսկ սկզբնաղբյուրների մեջ քո մտքերի հակասող հեղինակներ կան:

Իսկ դու ինչու չժխտեցիր Արտակի բերած փաստարկները "հակսոսներ"-ի վերաբերյալ? Հը?
Արդեն պատասխանը կարծես տրված է, համոզիչ չի, քանի որ հիմանվորված չի փաստորով:

Մդա... երկրորդ անգամից, բայց հասկացար: Վատ արդյունք չի:
Մդա, հիմա քեզ նորից բացատրեմ թե՞ հասկացար, որ զինվորը քո գրքեր կարդալով չի , որ ավելի դուխովա դառնալու, ուղղակի "մոգականը" չակերտների մեջ մոռացել էի դնել, իսկ քեզ թվացել է, որ այն իսկապես մոգական ուժ ունի:
Դե սպաում ենք՝ դիմիր նախարարություն:

Ու ինչ-որ մի "պատմական գիտությունների թեկնածու" կոչումը կստիպի ձեզ հավատալ այս ամենին? Կասկածում եմ; հենա, Արտակը, պատմական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ -ասում է նույն ը"հակսոս"-ների մասին, ինչ ես: Կարծես երկուսիս էլ չեք հավատում...

Ասեմ, այսքան "մեծամիտ ու ինքնավստահ" պատմաբանի համար, բարոյական կլիներ գոնե, մի աստիճան ունենալը ու այս փաստերը ակադեմիայում պաշտպանած լինելը:
Էլի եմ ասում, հույս ունեմ կհասնիէ փաստերով հիմնավորված տեսության դեմ, ոչ մի ակադեմիկոս չի կարող հակափաստարկ բերել: Եթե ինչպես դու էս նշում, ամբողջ փաստական է, չեմ հասկանում ինչից ես դու վախենում:

Ամենևին: Բայց մեծ մասը` ԱՅՈ:
Իսկ դու ապացուցիր , որ մեծ մասը սխալ է մտածում, եթե կարող ես, բայց ոչ թե ֆորումում, այլ համապատասխան վայրում:

Լուրջ ու հիմնավորված փաստարկներ այստեղ էլ են բերվում, բայ դրանցից օգուտ չկա: Ով չի ուզում տեսնի, չի տեսնի: Ընդ որում այստեղ շոշափվում է միայն Ձեր ինքնասիրությունը, իսկ այնտեղ` իրենց "հացը":
Ուհու, էլի կրկնեմ՞:D
Կոնկրետ իմ բերված հատվածում դու փաստական ապացույց չես բերել…
Իսկ ակադեմիայում մեծ մասը աղբյուրագիտությանը լավ տիրապետում, ուստի ավելի հեշտ կլինի, "ծանրակշիռ" փաստեր բերելը:
Ու հարցը մի խառնի, ճմարտության բացահայտման մեջ է միմիայն:

ու ստախոս ես: Եթե ոչ, ապացուցիր վերևում գրված ասածներիդ ճշմարտացիությունը... հարգելիս:
Դու ինքդ էլ քո գարռումներին ծանոթ ես ու մշտական պատասխանը դա ա եղել, ոչ մի ապացույց չբերելով, պահանջում ես դիմացինիդ հակառակում ապացուցել: Էլի չկրկնեմ ասյտեղ միակ ու ամենամեծ ստախոսը ով է, քո բերած փաստարկները մեկը մյուսի հետևից պայթում են:

Իհարկե, իսկ սա, խոշոր ժուլիկություններով զբաղվող մարդ, անսահման վկայություննէ քո ուղեղի պայծառության
Մանր ժուլիկություններ են այո, իրեն հարգող պատմաբանը այսպիսի մանր հաշվարկներով կամ չփաստարկաված փաստերով չէր մասնակցի քննարկման: Եթե գիտելիքներդ այդքան բավարարում են դուրս արի ոլորտի մասնագետների հետ քննարկի, իսկ քանի դեռ դա չես արել , քո ոչ միայն գրվածքները բանի տեղ րեն դրվելու, այլ դու ինքդ:
Իսկ եթե քեզ հաճույքա պատճառում , քո իսկ գրառմանը պատասխանել, խնդրեմ այդպես էլ շարուակիր, մենակ նենց աղբյուրների ու փաստերի մասին էլ հարցեր չտրվի:

ազի ասա ու, եթե իմ գրածների հետ համաձայն չեն ու վստահ են իրենց ճշտին, կանչի այս ֆորում: Մնացածը դատարկ խոսակցություն է:
ակադեմիայում նստած պատմաբնները իրենց ապրած կյանքով, աշխատանքով ու փաստերով հիմնավորված աշխատություններով են հասել , այդ բարձր կոչմանը: Կարծեմ դու էիր կասկածի տակ դնում նրանց գործունեություն, եթե պետք է դու էլ կանչի, իսկ շատ ավելի լավ է, ինքդ գնա, այնտեղ ու երես առ երես այս փաստերից խոսա, թե չէ հետևներից բամբասելը էնքան էլ շնորհակալ գործունեություն չի:

Իսկ գուցե այստեղ մի ամբողջ դոկտորական շարադրեմ, որ որոշ Ֆոմա-անհավատները հավատան?
Դոկտորական շարադրելդ պահի, համապատսխան պահի ու վայրի համար, իսկ յաստեղ կարծեմ միայն փաստերից է խոսակցություն գնում:


լավ էլի... :angry
Ինչպես տեսնում ես քննարկվում է, գրքի բովանդակությունը ուստի այս գրառումն անտեղի էր ու ուշացած, իսկ գրքի որակի մասին ես մնում եմ հին կարծիքին:

Մոդերատորական. գրառման խիստ անձնական, վիրավորանքների ու անձնական հարաբերությունների պարզման շեմը թևակոխած հատվածները ջնջվել են:

Lion
21.11.2008, 18:41
http://www.akumb.am/showthread.php?t=9697&page=2

Իմ սկզբունքային խոսակցությունը չուկի հետ բերես հետևյալին...

Ուրեմն Չուկը, չգիտեմ ինչ մտածելով, գրեց


Ուրեմն, Լուսաբեր ջան, ի գիտություն ասեմ, որ մոտ 300 էջանոց, գունավոր, հաստոտ կազմով, որը հավասարազոր ա Լիոնի ասած գունավոր էջերին, դեռ մի բան էլ ավել, ընդ որում լամինացիա արված կամ լաքապատ, գրքի ինքնարժեքը 300-ից 500 օրինակի դեպքում մոտավորապես 1000 դրամ է, մի քիչ ավելի քիչ: Լավ կաց

Ու նամյոկ արեց, որ ես անկհայտ թանկ գնով եմ վաճառում գիրքս խանութում: Մի կողմ թողնենք այն, որ ես եմ հեղինակը ու ինչ գին ուզեմ, կդնեմ գրքիս: Ես կարող էի այդպես ասել, բայց քանի որ ես թաքցնելու բան չունեի, պատասխանեցի


Եղբայր, Ես ուզում եմ վերատպել իմ հատորներից ոմանք: Ասենք հատոր 1-ը, որը կազմում է 52 էջ... Եթե ըստ քո տրամաբանության - 300 էջանոց, գունավոր, հաստոտ կազմով, որը հավասարազոր ա Լիոնի ասած գունավոր էջերին, դեռ մի բան էլ ավել, ընդ որում լամինացիա արված կամ լաքապատ - գրքի մի հատը արժե 300-ից 500 օրինակի դեպքում մոտավորապես 1000 դրամ, ապա 50 էջանոցս կարժենա 6 անգամ քիչ: 1.000-ը բաժանած 6-ի հավասար է 166.6 դրամ: Հանուն մեր ընկերության կլորացնում եմ 170 և առաջարկում եմ քեզ կամ քո տպագրատանը: Ես ուզում եմ իմ առաջին հատորից տպել 300 օրինակ հենց այդ գնով ու այդ պայմաններով... Համաձայն ես/եք?

Սրան հնչեց որոշակիորեն խուսափողական պատասխան


Մենք տպագրատուն չունենք, սակայն եթե իսկապես ցանկանում ես, ապա կարող եմ կապել համապատասխան տպարրանների հետ: Գնի հաշվարկդ, հենց հիմա ասեմ, սխալ է: Պրիմիտիվ 6-ի բաժանումն այս դեպքում չի անցնում: Ինչևէ, եթե հետաքրքրում է, ապա կկապվես իմ հետ կապի անհատական միջոցներում, իսկ եթե վերջում կպարզվի որ ես սխալ եմ ասել կամ չափազանցրել եմ, ապա հրապարակային ներողություն կխնդրեմ: Սակայն ես հակված եմ կարծել, որ քեզ բավական թանկ գին են ասել:

Ուրեմն հստակ է, որ գրվել է, որ եթե Չուկը սխալ եմ ասել կամ չափազանցրել եմ, ապա հրապարակային ներողություն կխնդրեմ:

Իմ մի քանի այցերը տպարաններ, այդ թվում նաև Չուկի ասած տպարաններ, բերեցին հետևության, որ գիրքը տպագրիչները պատրաստ են տպելու 500 դրամի սահմաններում, ընդ որում սա նվազագույնն է: Այսպիսով ես բարոյապես ճիշտ եմ, քանի որ իմ դեպքում ևս ինքնարժեքը 500 դրամ է: Բացի այդ սա ակնհայտորեն տարբերվում է Չուկի ասածից, ըստ որի մոտ 300 էջանոց, գունավոր, հաստոտ կազմով, որը հավասարազոր ա Լիոնի ասած գունավոր էջերին, դեռ մի բան էլ ավել, ընդ որում լամինացիա արված կամ լաքապատ, գրքի ինքնարժեքը 300-ից 500 օրինակի դեպքում մոտավորապես 1000 դրամ է, մի քիչ ավելի քիչ: Ում համար դեռևս վերջնականապես պարզ չէ, ասեմ, որ իմ գիրքը 52 էջ է... Պարզ է , չէ, տրամաբանությունը - եթե 52 էջանոցի դեպքում ինքնարժեքը 500 դրամ է, ապա 1000 էձանոցի դեպքում ոչ միայն գիրքը չի կարող արժենալ 1000 դրամ, այլև կարժենա առնվազն կրկնակի անգամ ավել:

Այսպիսով - ստեղծվել է մի իրավիճակ, երբ Չուկը

1. սխալ է - ես սխալ եմ ասել
2. և չափազանցեցրել է:

Հրապարակային ներեղության պահը թողնում եմ Չուկի խղճին, բայց ամեն ոք կարող է տեսնել ով է ճիշտ, ով սխալ և ով է իր խոսքերի համար պատասխան տալիս...

Վարպետ
21.11.2008, 18:45
Այսպիսով - ստեղծվել է մի իրավիճակ, երբ Չուկը

1. սխալ է - ես սխալ եմ ասել
2. և չափազանցեցրել է:

Հրապարակային ներեղության պահը թողնում եմ Չուկի խղճին, բայց ամեն ոք կարող է տեսնել ով է ճիշտ, ով սխալ և ով է իր խոսքերի համար պատասխան տալիս...

Ես ինքս երաշխավորում եմ, որ եթե հենց հիմա ինձ հանձնեք 300 էջանոց A5 ֆորմատի գիրք, ապա ես այն 500 օրինակով կտպագրեմ հատը 900 դրամ արժեքով:

Ավելացվել է 3 րոպե անց
Ու ի գիտություն ասեմ, որ 50 - 300 հարաբերակցությունը չի կարող համարվել 1/6 գնի պարագայում, քանի որ ծախսի հիմնական մասը արվում է ֆորման պատրաստելու վրա: Եթե Դուք ուզենաք տպագրել 50 էջանոց մեկ գիրք օֆսեթ տպագրության եղանակով, ապա այն ձեր վրա կնստի, ասենք, պայմանականորեն 20.000 դրամ: Իսկ երկու օրինակը, ասենք, 20.150 դրամ:

Վարպետ
21.11.2008, 18:51
Ու հանուն արդարության ավելացնեմ նաև, որ Դուք ոչ թե պետք է հարցնեիք 50 էջանոց գրքի արժեքը, այլ 300, որպեսզի ճշտեիք Չուկի ասածի ճշմարտացիությունը:
Երբ ես ասում եմ Երկրագունդը կլոր է, Դուք պետք է ճշտեք` կլոր է արդյոք նա, այլ ոչ թե ճշտելով որ քառակուսի չէ` ենթարդեք, որ կարող է և եռանկյուն լինել:

Lion
21.11.2008, 18:53
Ես ինքս երաշխավորում եմ, որ եթե հենց հիմա ինձ հանձնեք 300 էջանոց A5 ֆորմատի գիրք, ապա ես այն 500 օրինակով կտպագրեմ հատը 900 դրամ արժեքով

Իմ գիրքը Ա-4 փորմատի է, դրա գինն ասեք...

Դուք պատասխանեք - ինչքան է իմ 52 էջանոց գրքի մեկ հատի ինքնարժեքը?

Ավելացվել է 1 րոպե անց
[QUOTE=Վարպետ;1374401]Ու հանուն արդարության ավելացնեմ նաև, որ Դուք ոչ թե պետք է հարցնեիք 50 էջանոց գրքի արժեքը, այլ 300, որպեսզի ճշտեիք Չուկի ասածի ճշմարտացիությունը:
Երբ ես ասում եմ Երկրագունդը կլոր է, Դուք պետք է ճշտեք` կլոր է արդյոք նա, այլ ոչ թե ճշտելով որ քառակուսի չէ` ենթարդեք, որ կարող է և եռանկյուն լինել:

Ոչ և ևս մեկ անգամ ոչ: Չուկը ՊՆԴԵՑ, որ իմ գիրքը էականորեն ցածր է 500 դրամից մեկ հատի համար ու որպես ապացույց բերեց

Ուրեմն, Լուսաբեր ջան, ի գիտություն ասեմ, որ մոտ 300 էջանոց, գունավոր, հաստոտ կազմով, որը հավասարազոր ա Լիոնի ասած գունավոր էջերին, դեռ մի բան էլ ավել, ընդ որում լամինացիա արված կամ լաքապատ, գրքի ինքնարժեքը 300-ից 500 օրինակի դեպքում մոտավորապես 1000 դրամ է, մի քիչ ավելի քիչ: Լավ կաց

Մի բան, որ ուղղակի գոյություն չունի! Այսքան բան...

Lion
21.11.2008, 19:05
Խախանդ վախտ կպատասխանեմ: Երբ մարդու ինքնասիրությանն են կպնում, ինքդ էլ ես հասկանում, դժվար է նստել ու հանգիստ զրուցել Սելևկյանների մարտական փղերի մասին;)

Lion
21.11.2008, 19:06
Հը, Վարպետ ջան, դժվար է, հա, երևի Չուկին պաշտպանելը...:)

Տրիբուն
22.11.2008, 12:54
Խախանդ վախտ կպատասխանեմ: Երբ մարդու ինքնասիրությանն են կպնում, ինքդ էլ ես հասկանում, դժվար է նստել ու հանգիստ զրուցել Սելևկյանների մարտական փղերի մասին;)

Իսկ ո՞վ ա կպել քո ինքնասիրությանը: Անունը տուր բողոքենք ադմինիստրացիային:

Lion
22.11.2008, 20:01
Իսկ ո՞վ ա կպել քո ինքնասիրությանը: Անունը տուր բողոքենք ադմինիստրացիային:

Հանգիստ եղիր, փառք աստծո ես ինքս լիուլի բավարար եմ ինձ պաշտպանելու համար...:)

Հիմա անցնենք նրան, ինչի համար էլ ըստ էության ես այստեղ եմ, այսինքն հետաքրքիր և փաստարկված զրույցին: Այս անգամ ես կպատասխանեմ մի քիչ այլ կերպ, քանի որ հարցերը ցրված էին հարգարժան Տրիբունի մի քանի պոստերում, երբեմն իրար կրկնում էին և այլն: Ավելին, իմ պատասխանով ես ցույց կտամ, թե ինչպես եմ ես կոնկրետ օրինակի վրա մտածել, օգտվել աղբյուրներից և այլն: Օրինակը մ.թ.ա. 160 թ-ի Բասենի ճ-մ է /նման վերլուծություն ես կարող եմ անել իմ գրքում բերված ցանկացած ճակատամարտի վերաբերյալ/:

Եվ այսպես

Մ.թ.ա. 160 - - որտեղից այս թիվը? Միանգամից ասեմ, հարգելի Տրիբուն, որ չնսեմացնելով հանդերձ Ձեր գիտելիքներ մակարդակը, Հայոց պատմության աղբյուրագիտությանը իրոք վատ եք ծանոթ: Ինչու - որովհետև մի քիչ ծանոթ մարդու մոտ նախևառաջ հարց կառաջանար, թե ես որտեղից եմ ԸՆԴՀԱՆՐԱՊԵՍ վերցրել տեղեկատվությունը այս ճակատամարտի մասին: Ընդ որում ասեմ, տեղեկատվությունը բավականին մանրամասն է: Հնարավոր է, որ դուք կարծել եք, թե ես նկատի եմ ունեցել մ.թ.ա. 165 թ-ի Տմորիքի ճ-մ-ը, ուղղակի այն կոչել եմ Բասենի ճ-մ... Ասեմ, որ ոչ... Տմորիքի ճակատամարտը, ինքնին լինելով բավականին քննարկված է սովետահայ պատմագիտության կողմից /բացի ընդհանուր թեմայով աշխատություններից տես հատկապես Էլչիբեկյան Ժ. Գ. "Հայաստանը և Սելևկյանները", Երևան 1979/, այն դեպքում, երբ առանց չափազանցեցնելու կարող եմ ասել - այս ճակատամարտը հայտնագործել եմ ես և նախկինում սրա մասին գրված չի եղել: Այսիպիսով, վերադառնանք սկզբին` որտեղից այս թիվը?

Պատասխանը մի քիչ երկար կարող է թվալ, բայց ասեմ - դա դրան արժե:

Ըստ Մովսես Խորենացու /Գիրք 2, գլուխ 54/ /այսուհետ և հետագայում մեջբերումները կբերվեն ռուսերեն, որի համար հայցում եմ մոդեռների ներողամտությունը - ինչ արած, Խորենացու հայերեն թվային տարբերակ ինտեռնետում չկա/. "На Западе возникают какие-то смуты, и Арташес в расчете на это с презрением отвергает римскую власть и прекращает выплату дани. Император же Домициан в гневе насылает на него войско, которое, достигнув пределов Кесарии, пускается в преследование Тирана и западной армянской рати и гонит неотступно до обширнейшей долины Басеаяа. Здесь их встречает Артавазд со всеми сыновьями царя, во главе восточной и северной рати. Они вступают в сражение и попадают в крайне тяжелое положение. Однако под конец поспевает Смбат с южной ратью и вступив в битву, спасает сыновей царя, завершая сражение победой. Уже престарелый, он, однако, по-молодому подготовил и провел наступление и, пустившись в преследование, гнал римское войско до самых границ Кесарии."

Ես պատահականորեն չբերեցի այս երկար մեջբերումը, քանի որ այն մեզ անընդհատ պետք է գալու: Բայց նախ ինչ կարելիէ իմանալ այս մեջբերումից ճակատամարտի ժամանակի առումով?: Նախ այստեղ խոսվում է Արտավազդի մասին, այսինքն մեր այս ինքնասեր արքայազնը այս ճակատամարտի ժամանակ եղել է բավականին հասուն, կամ էլ առնվազն, այսպես ասենք, երեխա չի եղել, քանի որ նրան, ինչպես նաև իր եղբայրներին, վստահված է եղել Զորավարության հրամանատարություն - ըստ Խորենացու. /Գիրք 2, գլուխ 53/. "Арташес разделяет на четыре части также начальство над войском: восточную рать оставляет за Артаваздом, западную отдает Тирану, южную вверяет Смбату и северную - Зареху": Ըհը, սա էլ է կարևոր: Այսպիսով Արտավազդը, որը եղբայրներից ամենամեծն էր, ստացել է զորավարություն, ընդ որում այն ժամանակ, երբ իր մյուս 2 եղբայրներն էլ են եղել առնվազն ոչ երեխա, քանի որ երեխային զորավարություն չէին վստահի: Կարող ենք մոտավորապես ենթադրել, որ զորավարության հրամանատար դառնալու ժամանակ Արտավազդը եղել է մոտ 23 տարեկան / +/- 2 տարի/, իսկ փոքր եղբայրները` մոտ 18-20 տարեկան: Անցնենք առաջ - երբ ծնվեց Արտավազդը, սա ամենաէական հարցն է, քանի որ այն օգնում է մեզ քանդել այս խճճված ժամանակագրական հանգույցը: Բայց մինչև առաջ անցնելը արձանագրենք, որ Արտավազդը Արտաշեսի և Սաթենիկի մեծ տղան էր և բնականաբար պետք է ծնված լիներ Սաթենիկի հետ ամուսնանալուց հետո: Այսինքն, երբ է եղել Հայ-Ալանական պատերազմը: Ես իմ գրքում առաջարկել եմ մ.թ.ա. 184 թ-ը` հիմք ընդունելով համաշխարհային սկզբնաղբյուրները...

Հատված "Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք, Գիրք 6"-ից

"Մ.թ.ա 180-ական թվականներին քոչվոր սարմատների մեծաթիվ ու հզոր հորդան անցավ Վոլգան և գլխովին ջախջախեց հիշատակված տարածքներին մինչ այդ տիրող սկյութերին, որոնց փոքր մասը նահանջեց արևմուտք, հետագայում ընդունելով սարմատների գերիշխանությունը, իսկ հիմնական մասը ձուլվեց սարմատների մեջ ու ավելի ուժեղացրեց վերջիններիս: Սրա արդյունքը եղավ մասնավորապես այն, որ Դանուբից Վոլգա ձգվող Մերձսևծովյան և Նախակովկասյան լայնարձակ տափաստաններում ստեղծվեց սարմատների արքայական ցեղ հանդիսացող ալանների (արևմտյան աղբյուրներում` "ռոկսալաններ") գլխավորած Ալանական հզոր թագավորությունը, որը ակտիվ արտաքին ավարառուական քաղաքականություն էր վարում: Հայ-Ալանական պատերազմը այս քաղաքականության արդյունքներից մեկն էր:"

Մ.թ.ա. 180-ական թվականներ... պատմագիտությունը առայժմ զգուշանում է սրանից ավել ասել: Իսկ ինչու ես հանկարծ վերցրեցի ու ասացի մ.թ.ա. 184?

Հատված "Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք, Գիրք 6"-ից

"Արտաշես I-ի որդի Արտավազդը պետք է ծնված լիներ ամենաուշը մ.թ.ա. 183 թվականին, քանզի նրա կրտսեր եղբայրները պետք է գոնե չափահաս լինեին` Արտաշես I-ի թագավորության վերջում իրենց ստանձնած պատասխանատու պաշտոնները վարել կարողանալու համար: Այսինքն եթե համարենք, որ եղբայրներից ամենափոքրը ստանձնել է իր պաշտոնը 18 տարեկան հասակում, ապա գալիս ենք հետևության, որ Արտավազդը արքա է դարձել 23 տարեկանում: Այս ամենի արդյունքում կարելի է գալ հետևության, որ ամենայն հավանականությամբ Հայ-Ալանական պատերազմի ընթացքում Ալանական թագավորության բանակի արշավանքը ու Արտաշեսի և Սաթենիկի ամուսնությունը տեղի են ունեցել մ.թ.ա. 184 թվականին, իսկ Արտավազդը ծնվել է մ.թ.ա. 183 թ-ին:"

Այսպիսով առաջին քարը դրվեց առ այն, որ ճակատամարտը եղել է մ.թ.ա. 160 թ-ին... Սակայն կասկածամիտ ընթերցողը իրավունք ունի համարել այս ամենը շատ երերուն: Ես ինքս էլ հաստատ չէի պնդի, եթե այլ ապացույցներ չունենայի...

Հատված "Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք, Գիրք 6"-ից

"...այս իրադարձությունների հետ կապված Արտաշես I-ի որդիների և հատկապես Արտավազդի` դեռևս որպես արքայորդու, սակայն արդեն բավականին հասուն երիտասարդի հիշատակումը (վերևում հիմնավորվեց Արտաշեսի որդի Արտավազդի ծննդյան թվականը` մ.թ.ա. մոտ 183) մեզ օգնում է պարզել այս ճակատամարտի բավականին ճշգրիտ թվականը: Նույնն է հաստատում նաև "ծերունազարդ" Սմբատ Քաջ Բագրատունու մասին հողորդումը, որը Արտաշես I-ի պատանեկության ու ամուրիության ժամանակ արդեն հասուն այր էր և ուներ երեխաներ, իսկ իր սանի որդիների հասունության ժամանակ իրոք պետք է որ արդեն "ծերունազարդ" լիներ: Այսպիսով ստացվում է մ.թ.ա II դարի մոտ երկրորդ քառորդը, սակայն այն ժամանակը, երբ Արտաշես I-ը դեռ ողջ էր, իսկ արքայազն Արտավազդը` բավականին հասուն: Այսինքն իրադարձությունը կարող է տեղի ունեցած լինել մ.թ.ա. մոտ 165 թ-ից (երբ Արտավազդ արքայազնը գոնե 18 տարեկան կլիներ) մ.թ.ա. 160 թ-ի (երբ մահացավ Արտաշես I-ը) միջև ընկած ժամանակահատվածում, մի ժամանակահատված, երբ Մեծ Հայքը պատերազմում էր Սելևկյանների թագավորության հետ (Հայ-Սելևկյան III պատերազմ):
Ժամանակագրական սահմաններն ավելի փոքրացնել մեզ օգնում է այն հանգամանքը, որ Սելևկյանների թագավորության արքա, հաջորդելով Անտիոք IV Եպիֆանին (մ.թ.ա. 175-163), մ.թ.ա. 162 թվականից հռչակվեց Դեմետրի I Սոտերը (մ.թ.ա. 162-150): Այս ամենից կարելի է գալ հիմնավորված հետևության, որ անկասկած հենց վերջինս է Խորենացու հիշատակած "մի ոմն Դոմետ"-ը: Ավելին. ըստ հունական աղբյուրների Մեծ Հայքի թագավորությունը օգնել էր Սելևկյան նորահռչակ արքայի դեմ Բաբելոնի սատրապ Տիմարքոսի ապստամբությանը օժանդակ ռազմաջոկատով և բնականաբար վերջինս, հատկապես այս հանգամանքի հետ կապված, անկասկած պետք է անհաշտ թշնամական մտադրություններ ունենար Մեծ Հայքի նկատմամբ` մանավանդ, եթե հաշվի առնենք նաև արդեն իսկ ընթացող պատերազմը երկու թագավորությունների միջև: Այսպիսով ժամանակագրական սահմաններն ավելի են փոքրանում` հանգելով մ.թ.ա. 162-160 թվականներին:
Ըստ Հուստինոսի հենց նոր արքա դարձած Դեմետրի I Սոտերը, անմիջապես (մ.թ.ա. 161 թ-ին) պատերազմ սկսեց Կապադովկիայի դեմ, ապաստան տվեց օրինական արքա Արիարաթ IV Եուսեբեսի (մ.թ.ա. 220-161) դեմ ապստամբած վերջինիս եղբայր Օլոֆերնին, որից հետո ներխուժելով Կապադովկիա և տապալելով այդ երկրի օրինական արքային` նոր արքա հռչակեց վերջինիս արդեն հիշատակված եղբայր Օլոֆերնին` Արիարաթ V Եուսեբես Ֆիլիպատորին (մ.թ.ա. 161-130): Սրա համար Սելևկյան գահակալին պետք էր ամենամոտավոր հաշվարկներով ողջ մ.թ.ա. 161 թվականը: Միայն դրանից հետո, կենտրոնացնելով բոլոր ուժերը, ամրապնդվելով Կապադովկիայում և մեծացնելով իր ազդեցությունը ողջ Փոքր Ասիայում, Սելևկյանների թագավորությունը ի վիճակի կլիներ նմանատիպ պատերազմ սկսել Մեծ Հայքի դեմ, մի բան, որը կարող էր տեղի ունենալ արդեն մ.թ.ա. 160 թ-ին:
Հետաքրքիր կերպով այս սխեման հաստատում է նաև այն, որ թշնամին, ըստ Խորենացու, ներխուժումն իրականացրել է ոչ թե հարավից, ինչպես օրինակ մ.թ.ա. 165 թ-ին, այլ արևմուտքից` Կապադովկիայի մայրաքաղաք Կեսարիայից, անկասկած որպես օժանդակություն ունենալով դրածո արքա Արիարաթ V Եուսեբես Ֆիլիպատորի և Փոքր Ասիայի այլ հելլենական պետությունների բանակները:"

Այսպիսով մ.թ.ա. 160-ը, հիմք ընդունելով այս ամենը, կարծես հիմնավորվում է...:)

Մնացածը ավելի հեշտ է

Բասենի ճ-մ - Մովսես Խորենացի /Գիրք 2, գլուխ 54/"На Западе возникают какие-то смуты, и Арташес в расчете на это с презрением отвергает римскую /նկատի է ունեցվում Սելևկյանները: Այս մասին էլ կասեմ, բայց հիմա թեմայից չշեղվեմ - L/ власть и прекращает выплату дани. Император же Домициан в гневе насылает на него войско, которое, достигнув пределов Кесарии, пускается в преследование Тирана и западной армянской рати и гонит неотступно до обширнейшей долины Басеаяа..."

Սելևկյանների թագավորությունը փորձեց օգտվել Մեծ Հայքի թագավորության ներքաղաքական անկայուն վիճակից - Հիմք, խորենացու հաղորդումները Արտավազդ արքայազնի ինքնակամ ու ինքնասեր վարքի մասին, Մուրացյանների բնաջնջումը, Արտաշեսի ընտանեկան խնդիրները Սաթենիկի հետ, Իբերիայի մշտական սպառնալից կեցվածքը հյուսիսում, փոքրասիական հելլենների թշնամանքը - Այս ամենի մասին հիմնականում հայտնում է Խորենացին: Նաև հայտնում են Քարթլիս Ցխովրեբան և հելենական աղբյուրները...

և վերջնական բեկում մտցնել պատերազմում: - Այդ ժամանակ ընթանում էր Հայ-Սելևկյան III պատերազմը /մ.թ.ա. 189-160/:

Մահացու հարված հասցնելու համար Սելևկյանների թագավորությունը Փոքր Ասիայի հելլենիստական թագավորությունների մասնակցությամբ ստեղծեց հզոր մի դաշինք: - հիմք` օտար աղբյուներից հայտնի Կապադովկիայի զավթումը Սելևկյանների կողմից, թեկուզ և ձևականորեն Արիարաթ V-ին գահ բարձրացնելու գնով և խորենացու հաղորդումը, որ ներխուժումը եղել է Կեսարիայից: Այս ֆոնի վրա կարելի է ենթադրել, որ փոքրասիական հունական մյուս պետությունները ևս այս կամ այն չափով մասնակցել էին, քանի որ, մեղմ ասած, չէին սիրում հայերին...

Lion
22.11.2008, 20:19
Այս անգամ նախատեսվել էր Մեծ Հայքի թագավորության տարածք ներխուժումն իրականացնել արևմուտքից` շրջանցելով Մեծ Հայքի Հարավային զորավարության ուժեղ բանակը:
Դրանից հետո Կապադովկիայի թագավորության տարածքում կենտրոնացած միացյալ Սելևկյանների (մոտ 80.000, 100 փիղ), Կապադովկիայի, Պերգամի, Բյութանիայի, Գալաթիայի և Պաֆլագոնիայի (ընդհանուր` մոտ 50.000) բանակը, ինչպես նաև կատաոնները (մոտ 5.000) Կեսարիա-Կոմագենե-Ծոփք երթուղով ներխուժեցին սկզբում Կոմագենեի, ապա Ծոփքի թագավորության տարածք: - Տես վերևում:

Թշնամու գերակշիռ ուժերի առաջ Կոմագենեի (մոտ 5.000) և Ծոփքի (մոտ 15.000) բանակները սկսեցին մանր մարտերով նահանջել` ի վերջո անցնելով Մեծ Հայքի թագավորություն: - հիմք: Այս մարտավարությունը չափազանց բնորոշ էր Հայկական բանակին և կարելի է ասել, որ այստեղ ևս կիրառվել է այս կամ այն չափով:

Գետանցելով Եփրատը նրա վերին հոսանքներում` թշնամին ներխուժեց Մեծ Հայքի թագավորության տարածք և Դերջան գավառով սկսեց առաջանալ դեպի Բասեն: - Այս մասին արդեն խոսվել է...

Մեծ Հայքի Արևմտյան զորավարության բանակը` արքայազն Տիրանի գլխավորությամբ, խուսափելով կանոնավոր մարտից, սկսեց նահանջել դեպի արևելք: - հիմք, Խորենացի. "...Тирана и западной армянской рати и гонит неотступно до обширнейшей долины Басеаяа"

Արդեն Բասենում թշնամուն դիմավորեց Մեծ Հայքի կենտրոնացած բանակը (մոտ 70.000)` Արտաշես I-ի և նրա որդիների գլխավորությամբ, իր կազմում ունենալով Հյուսիսային, Արևելյան և Արևմտյան զորավարությունների բանակները: հիմք - Խորենացի. "их встречает Артавазд со всеми сыновьями царя, во главе восточной и северной рати."

Այս ընթացքում հարավից արագացրած երթով մոտենում էր Հարավային զորավարության (մոտ 30.000)` Սմբատ Քաջ Բագրատունու գլխավորությամբ, ինչպես նաև Կոմագենեի ու Ծոփքի միացյալ բանակը: - Հարավային զորավարության պահով հիմք Խորենացի. "Однако под конец поспевает Смбат с южной ратью" + ռազմական տրամաբանությունը, որ Ծոփքի ու Կոմագենեյի բանակը, խուսափելով հայտնվել առաջխաղացող թշնամական բանակի առջևում, պետք է մի կողմ քաշվեին, իսկ այդ դեպքում նրանք ուղղակի միանում էին Մեծ Հայքի հարավային զորաթևին:

I փուլ – Օգտվելով իր թվական գերակշռությունից` թշնամին վստահորեն սկսեց մարտը և անցավ հարձակման: Բռնկվեց համառ մարտ, որը տևեց մինչև օրվա երկրորդ կեսը: Ի վերջո թշնամու թվական գերակշռության հետևանքով Հայկական բանակը սկսեց աստիճանաբար նահանջել: - հիմք, Խորենացի "Они вступают в сражение и попадают в крайне тяжелое положение." Այս հաղորդումից կարելի է եզրակացնել, որ գործ ունենք համառ ու երկար տևած ճակատամարտի հետ:

II փուլ – Այս բեկումնային պահին վրա հասավ Մեծ Հայքի Հարավային զորավարության, ինչպես նաև Կոմագենեի և Ծոփքի միացյալ բանակը և, ընթացքից մտնելով մարտի մեջ, կործանիչ հարված հասցրեց թշնամու աջին ու ծանր կորուստներ պատճառեց նրան: - հիմք, Խորենացի. "Однако под конец поспевает Смбат с южной ратью и вступив в битву, спасает сыновей царя, завершая сражение победой."

Զարգացնելով հաջողությունը` Հայկական բանակը անցավ համընդհանուր հարձակման: - հիմք, Խորենացի. "Уже престарелый, он, однако, по-молодому подготовил и провел наступление"

III փուլ – Թշնամու բանակը ջախջախիչ պարտություն կրեց ու դիմեց խուճապահար փախուստի: Հայկական բանակը հետապնդեց թշնամու մնացորդներին մինչև Կեսարիա` կոտորելով և անխնա ոչնչացնելով: - հիմք, Խորենացի. ", пустившись в преследование, гнал римское войско до самых границ Кесарии."

Հայկական բանակը խոշորագույն հաղթանակ տարավ: Արդյունքում Սելևկյանների և Փոքր Ասիայի հելլենիստական թագավորությունները ստիպված եղան մեկընդմիշտ հրաժարվել Հայկական թագավորությունների նկատմամբ ցանկացած ոտնձգություններից, իսկ հետագա տասնամյակներում սկսեցին աստիճանաբար անկում ապրել: - Դե սա էլ արդեն հանրահայտ փաստ է:)

Հը, ոնց էր??

Հ.Գ. Մնացին բանակների ու կորուստների թվական տվյալները... Չուկի ականջը կանչի, թող տեսնի ու պնդի, թե անհիմն բաներ եմ գրում;)

Ambrosine
22.11.2008, 20:56
Լիոն, Արտաշեսի մահվան տարեթիվը վերջնական է ընդունվել մթա 160-ը?:think

Տրիբուն
23.11.2008, 12:52
Մ.թ.ա. 160 - - որտեղից այս թիվը? Միանգամից ասեմ, հարգելի Տրիբուն, որ չնսեմացնելով հանդերձ Ձեր գիտելիքներ մակարդակը, Հայոց պատմության աղբյուրագիտությանը իրոք վատ եք ծանոթ: Ինչու - որովհետև մի քիչ ծանոթ մարդու մոտ նախևառաջ հարց կառաջանար, թե ես որտեղից եմ ԸՆԴՀԱՆՐԱՊԵՍ վերցրել տեղեկատվությունը այս ճակատամարտի մասին: Ընդ որում ասեմ, տեղեկատվությունը բավականին մանրամասն է: Հնարավոր է, որ դուք կարծել եք, թե ես նկատի եմ ունեցել մ.թ.ա. 165 թ-ի Տմորիքի ճ-մ-ը, ուղղակի այն կոչել եմ Բասենի ճ-մ... Ասեմ, որ ոչ... Տմորիքի ճակատամարտը, ինքնին լինելով բավականին քննարկված է սովետահայ պատմագիտության կողմից /բացի ընդհանուր թեմայով աշխատություններից տես հատկապես Էլչիբեկյան Ժ. Գ. "Հայաստանը և Սելևկյանները", Երևան 1979/, այն դեպքում, երբ առանց չափազանցեցնելու կարող եմ ասել - այս ճակատամարտը հայտնագործել եմ ես և նախկինում սրա մասին գրված չի եղել: Այսիպիսով, վերադառնանք սկզբին` որտեղից այս թիվը?


Լիոն ջան, շնորհակալություն մանրամասն պատասխանի համար:

Նախ, և ճակատամրտի անվանման, և տարեթվի հետ կապված հարցն իրոք առաջացել էր: Բայց, քո ինքնասիրությունը չվիրավորելու նպատակով, այդ հարցը բաց էի թողել: Քո գրածի քննարկումը սկսել «Բասենի ճակատամարտ ընդհանրապես տեղի չի ունեցել այդ թվականին» և ասել որ «առաջին անգամ եմ կյանքում լսում Բասենի ճակատամարտ մասին» , իմ կողմից այնքան էլ կոռեկտ չէր լինի: Այդ պատճառով էլ քո ու մնացածի ուշադրությունը կենտրոնացրեցի մի քանի կոնկրետ փաստերի վրա, որոնք որպես անառարկելի ճշմարտություն ներկայացված էին այդ հատվածում - փղերը, բանակներ, շարժման ուղղություն, կորուստներ և այլն:

Լիոն, բերածդ հիմնավորումները բացարձակապես համոզիչ չեն: Կներես: Ես շարքային պատմություն սիրող քաղաքացի եմ: Ուղղակի կապ քո հիմնավորումների ու դեպքերի ու կոնկրետ ճակատամարտի նկարագրության միջև չեմ տեսնում բացարձակապես: Եթե սրանք համոզիչ չեն իմ համար, ապա կասկածում եմ, որ կարող են համոզիչ լինել լուրջ գիտնականների համար: Լավ է, որ ինքդ ես ասում, որ դու ես հայտնագործել այս ճակատամարտը: Նախ առանձնապես չեմ հասկանում, թե ինչ է նշանակում ճակատամարտ հայտնագործել: Այն կամ եղել է, կամ չի եղել: Ու մի քիչ զարմանալի է, որ մինչև քո հայտնագործելը, ոչ մեկը չգիտեր այդ ճակատամարտի գոյության մասին:

Lion
23.11.2008, 14:00
Լիոն, Արտաշեսի մահվան տարեթիվը վերջնական է ընդունվել մթա 160-ը?:think

Այո: Համենայն դեպս այսքան ժամանակ, ինչ ես կարդում եմ պատմական գրականություն, ոչ ես եմ հանդիպել այդ թվականը վիճարկո տեսակետի, ոչ էլ ինքս էմ կասկածել այդ թվականի վրա:)

Lion
23.11.2008, 14:16
Եվ այսպես, հարգելի մասնակիցներ, - իմ սկզբունքային վերճը, որը սկսվել էր Chuk-ի հետ այստեղ

http://www.akumb.am/showthread.php?t=9697&page=2

այս բառերից

Ուրեմն, Լուսաբեր ջան, ի գիտություն ասեմ, որ մոտ 300 էջանոց, գունավոր, հաստոտ կազմով, որը հավասարազոր ա Լիոնի ասած գունավոր էջերին, դեռ մի բան էլ ավել, ընդ որում լամինացիա արված կամ լաքապատ, գրքի ինքնարժեքը 300-ից 500 օրինակի դեպքում մոտավորապես 1000 դրամ է, մի քիչ ավելի քիչ: Լավ կաց


և որոնց ես պատասխանեցի այս կերպ

Եղբայր, Ես ուզում եմ վերատպել իմ հատորներից ոմանք: Ասենք հատոր 1-ը, որը կազմում է 52 էջ... Եթե ըստ քո տրամաբանության - 300 էջանոց, գունավոր, հաստոտ կազմով, որը հավասարազոր ա Լիոնի ասած գունավոր էջերին, դեռ մի բան էլ ավել, ընդ որում լամինացիա արված կամ լաքապատ - գրքի մի հատը արժե 300-ից 500 օրինակի դեպքում մոտավորապես 1000 դրամ, ապա 50 էջանոցս կարժենա 6 անգամ քիչ: 1.000-ը բաժանած 6-ի հավասար է 166.6 դրամ: Հանուն մեր ընկերության կլորացնում եմ 170 և առաջարկում եմ քեզ կամ քո տպագրատանը: Ես ուզում եմ իմ առաջին հատորից տպել 300 օրինակ հենց այդ գնով ու այդ պայմաններով... Համաձայն ես/եք?

http://www.akumb.am/showthread.php?t=9697&page=2

ունեցավ հետևյալ վերջը: Ես այցելեցի ր Chuk-ի ասած տպարանները, մի քանի տպարան էլ գնացի իմ նախաձեռնությամբ: Բոլոր տեղերում ինձ 500 դրամից էժան ուղղակի հրաժարվեցին սպասարկել: Ընդ որում դա մինիմումն է - շատ տեղերում ասացին ավելի շատ...

Այսպիսով, ես ինքնարժեքը հաշվեցի 170 դրամ, հիմք ընդունեով Chuk-ի բերած տվյալները: Սակայն քանի որ դրանք սխալ էին, սխալ դուրս եկա նաև ես իմ 170-ով: Իրականում, ինչպես պարզվեց տպարաններում և հատկապես ինձ շատ սիրալիր ընդունած Chuk-ի ընկերոջ մոտ, այն առնվազն արժե 300 դրամ /ծանոթ լինլու, այսինքն սուբյեկտիվ դեպքում/ և 500 դրամ /գործնական, այսինքն օբյեկտիվ դեպքում/:

Այնպես որ Chuk-ի հաշվարկը իր հիմքում սխալ է, ինչն էլ նա պիտի ընդունի և ինչպես խոսատացել է, հրապարակային ներեղություն խնդրի...

Սակայն նա հրաժարվում է ոչ միայն որևէ կերպ մեկնաբանել այս ամենը, այլև ներեղություն խնդրել...:(

Հետևությունները թողնում եմ այս տողերը կարդացողին...

Lion
23.11.2008, 14:32
Լիոն ջան, շնորհակալություն մանրամասն պատասխանի համար:


Չարժե, Տրիբուն ջան... Ես այստեղ եմ հենց դրա, այլ ոչ թե անհամ բազառների համար: Ու որ որոշ մարդիկ այն ոճով վարեին խոսակցությունը, ինչ դու, ով իմ հավերժ օպոնենտ /;):D/, մենք նրանց հետ ավելի պռոդուկտիվ խոսակցություն կունենաինք... Ինչևէ, դա ներքին կուլտուրայի հարց է...


որոնք որպես անառարկելի ճշմարտություն ներկայացված էին այդ հատվածում - փղերը, բանակներ, շարժման ուղղություն, կորուստներ և այլն:


Չէ, այնքան էլ ճիշտ չես: Նախ ես ՈՐՊԵՍ ԱՆԱՌԱՐԿԵԼԻ ճշմարտություն, այսինքն 100 տոկոսանոց ճշմարտություն, պատմության բնագավառում չեմ ներկայացնում ոչինչ: Ավելորդ էլ է խուրդվել, թե ինչու.. լավ գիտես:

Կոնկրետ գո բերած տողերում շատ հավաստի է միայն բանակների շարժման ուղղությունը /մոտ 90 %/: Մնացածը գրել եմ հիմք` ընդունելով, Սելևկյանների բանակի մասին հայտնի տվյալները և այն հանգամանքը, որ Սելևկյանների հետ եղել է Կապադովկիան և մյուս հելեն թագավորությունները: Կորուստները հաշվարկել եմ մի քիչ այլ մեթոդով, որը ևս բավականին հավաստի եմ համարում:


Լիոն, բերածդ հիմնավորումները բացարձակապես համոզիչ չեն: Կներես:

Որևէ խնդիր չեմ տեսնում: Արի քննարկենք, օրինակ, ասացիր "Լիոն, բերածդ հիմնավորումները բացարձակապես համոզիչ չեն:" - հարց, հիմնավորիր, ինչը համոզիչ չեն, ինչում եմ ես սխալվել կոնկրետ փաստերով, տրամաբանական սխեմաներով կամ մտահանգումներով...


Ես շարքային պատմություն սիրող քաղաքացի եմ: Ուղղակի կապ քո հիմնավորումների ու դեպքերի ու կոնկրետ ճակատամարտի նկարագրության միջև չեմ տեսնում բացարձակապես:

Ոնց...? Օրինակ սրա

Այս անգամ նախատեսվել էր Մեծ Հայքի թագավորության տարածք ներխուժումն իրականացնել արևմուտքից` շրջանցելով Մեծ Հայքի Հարավային զորավարության ուժեղ բանակը... Գետանցելով Եփրատը նրա վերին հոսանքներում` թշնամին ներխուժեց Մեծ Հայքի թագավորության տարածք և Դերջան գավառով սկսեց առաջանալ դեպի Բասեն:

և սրա

Ըստ Մովսես Խորենացու /Գիրք 2, գլուխ 54/ /այսուհետ և հետագայում մեջբերումները կբերվեն ռուսերեն, որի համար հայցում եմ մոդեռների ներողամտությունը - ինչ արած, Խորենացու հայերեն թվային տարբերակ ինտեռնետում չկա/. "... насылает на него войско, которое, достигнув пределов Кесарии, пускается в преследование Тирана и западной армянской рати и гонит неотступно до обширнейшей долины Басеаяа"

մեջ որևէ տրամաբանական կապ չես տեսնում?



Լավ է, որ ինքդ ես ասում, որ դու ես հայտնագործել այս ճակատամարտը:[/B] Նախ առանձնապես չեմ հասկանում, թե ինչ է նշանակում ճակատամարտ հայտնագործել: Այն կամ եղել է, կամ չի եղել: Ու մի քիչ զարմանալի է, որ մինչև քո հայտնագործելը, ոչ մեկը չգիտեր այդ ճակատամարտի գոյության մասին:

Հետաքրքիր հարց էր... ափսոս "հայտնագործել" բառ չակերտների մեջ չառա: Իհարկե, բոլորն էլ կարդացել էին Խորենացու երկի այդ մասը, բայց դա համարել էին վիպական, ոչ իրական: Իսկ ես տեսել եմ նրա մեջ իրական պամական իրադարձություն - այսքան բան...:)

Lion
23.11.2008, 14:41
Բարև Ձեզ

Բոլոր նրանց համար, ովքեր հետաքրքրվում են Հայ ժողովրդի պատմությամբ ընդհանրապես և Հայ ժողովրդի ռազմական պատմությամբ մասնավորապես, ուզում եմ անել մի կարևոր ՀԱՅՏԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ.

Երևանի կենտրոնական գրախանութներում`

1. Գրախանութ Աբովյան 25 հասցեով (Երիտասարդականի մոտ)
2. Հրապարակի վրայի երկու գրախանութներ
3. Գրախանութ Մաշտոցի պողոտայի վրա (նախկին Բուկինիստ)
4. ԵՊՀ գրախանութ (կենտրոնական մուտքի մոտ)

արդեն վաճառքի է հանված Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք: Գիրք Առաջինի (մ.թ.ա. 3000-1561) շարունակությունը` Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք: Գիրք Երկրորդ (մ.թ.ա. 1561-883), որն ընդգրկում է Հայ ժողովրդի պատմությունը Հինգի թագավորության (Արմենի, Հայա, Արարատ, Միտանի, Կիլիկիա) ժամանակ:
Ինչպես և նախորդ մասում, այստեղ ևս մանրամասնորեն ու ժամանակագրական կարգով տրվում են այս ժամանակաշրջանում Հայկական բանակի մղած պատերազմներն ու ճակատամարտերը: Մանրամասնորեն նկարագրված է`

1. Հայ-Խեթական II պատերազմը (մ.թ.ա. մոտ 1550-1523)
2. Հայ-Եգիպտական պատերազմը (մ.թ.ա. մոտ 1512-1412)
3. Հայ-Խեթական III պատերազմը (մ.թ.ա. մոտ 1405-1283)
4. Հայ-Ասորեստանյան II պատերազմը (մ.թ.ա. մոտ 1307-1241)
5. Հայ-Ասորեստանյան III պատերազմը (մ.թ.ա. 1115-1110)
6. Հայ-Ասորեստանյան IV պատերազմը (մ.թ.ա. 1078-1071)
7. Հայ-Ասորեստանյան V պատերազմը (մ.թ.ա. 935-771) (սկզբնական փուլը)

Ըստ էության տրվում է Հինգ թագավորությունների պատմությունը, նրանց գահակալների գահացանկերը, պայքարը հարևան գիշատիչ պետությունների դեմ: Այդ հերոսական պայքարի արդյունքում Հայ ժողովուրդը մեծ հաշվով հաջողությամբ ետ մղեց թշնամիների ոտնձգությունները և նախապատրաստեց իր հերթական վերելքը ի դեմս Արարատյան թագավորության…

Ըստ ամենայնի շարունակությունները կհետևեն: Գիրքն ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ առմամբ ընդգրկում է մոտ 4500 պատերազմ և ճակատամարտ մ.թ.ա. 3000-մ.թ. 2007 թվականներում:

Հատված <<Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք, Գիրք 2>>-ից

Արմենիի, Արարատի, Հայայի, Միտանիի և Կիլիկիայի թագավորությունների մասին: Մոռացված Հնգյակը:

1111 – Մանազկերտի ճ-մ (Տուրուբերան, Հարք գավառ)

Ասորեստանյան բանակը (մոտ 73.000, 600 մարտակառք)` Թիգլաթպալասար I-ի գլխավորությամբ, ենթարկվելով Հայայի արքա Արսենի գլխավորած Արմենիի, Արարատի և Հայայի միացյալ Հայկական բանակի (մոտ 30.000, 300 մարտակառք), պարտիզանական հարվածներին, հասավ Հարք:
I փուլ – Հայկական բանակի առաջապահը կազմող 23 իշխանությունների միացյալ ջոկատը (մոտ 15.000, 150 մարտակառք) հարձակվեց ասորեստանյան բանակի առաջապահի վրա, սակայն չհասնելով էական հաջողությունների, նահանջեց: Հայերը կորցրին 120 մարտակառք:
II փուլ – 60 իշխանությունների ուժերից կազմված Հայկական հիմնական բանակը հարձակվեց թշնամու հիմնական բանակի վրա, սակայն տեղի ունեցած համառ մարտում Հայկական բանակը պարտություն կրեց, իսկ բանակի առաջնորդները գերվեցին:
Հայերը կորցրին մոտ 15.000 զինվոր, ուղիղ 120 մարտակառք, թշնամին` մոտ 10.000 զինվոր: Արսենը գերվեց, սակայն հետագայում ազատվեց:

Kuk
23.11.2008, 14:43
Լիոն, հեղինակը դո՞ւ ես: Եվ ի՞նչ արժեն այդ գրքերը:

Lion
23.11.2008, 14:44
Լիոն, հեղինակը դո՞ւ ես: Եվ ի՞նչ արժեն այդ գրքերը:

Հեղինակը ես եմ: Գիրքը գրախանութում դրված է 1.200 դրամով:)

Kuk
23.11.2008, 14:46
Հեղինակը ես եմ: Գիրքը գրախանութում դրված է 1.200 դրամով:)

Քանի՞ էջ է գիրքը, հա՞ստ գիրք է:)

Lion
23.11.2008, 14:48
Քանի՞ էջ է գիրքը, հա՞ստ գիրք է:)

Հաորները ատանվում են 28-52 էջի սահմաններում:)

Ավելացվել է 2 րոպե անց
Ամենազարմանալի համընկնումը, որ գոյություն ունի Չամչյանի գահացանկի և այսպես կոչված ‘‘համընդհանուր ընդունված’‘ կամ դասական պատմության հետ, դա Չամչյանի նշած` Զարմայրի (մ.թ.ա. 1194-1180) գահակալության տարիներն են, որն ըստ Խորենացու (Գիրք 1, գլուխ 32) մասնակցել է Տրոյական պատերազմին և զոհվել այդ ժամանակ: Տրոյական պատերազմը ու Տրոյայի կործանումը, որը մոտավորապես տեղադրվում էր մ.թ.ա. XII դարում, ներկայումս մասնագետների մեծամասնությունը ավելի կոնկրետացնում է մ.թ.ա. 1190-1180 թ-երին՝ որպես ամենածանրակշիռ հիմնավորում ունենալով այն հանգամանքը, որ Խեթթիի վերջին արքա Սուպիլուլիումա II-ը, որը գահ է բարձրացել մ.թ.ա. 1190 թ-ին, գրեթե հետք չի թողել իր մասին և նրա կարճատև տիրապետությունից հետո Խեթթին տառացիորեն ջնջվել է պատմության թատերաբեմից: Այս հանգամանքը ներկայումս բացատրվում է մ.թ.ա. 1190 թ-ից Բալկանյան թերակղզուց ներխուժումներ սկսած այսպես կոչված ‘‘Ծովի ժողովուրդներ’‘-ի (միկենյան հույներ, աքայացիներ, փռյուգացիներ և այլն) մասսայական և չտեսնված ավերիչ արշավանքով, որոնք ըստ Եգիպտոսի փարավոն Ռամզես III-ի (մ.թ.ա. 1184-1153) ‘‘Անալներ’‘-ի կործանեցին Խեթթին և հավանական է, որ հենց նույն ժամանակ էլ 10 տարվա պաշարումից հետո գրավեցին Տրոյան: Այս ամենից պարզ է դառնում, որ Զարմայրը ևս, որը հաշվի առնելով ‘‘Ծովի ժողովուրդներ’‘-ի արշավանքի աննախադեպ չափերը, իր ուժերով օգնում էր Տրոյային, նպատակ ունենալով արգելակել ներխուժողների հնարավոր հետագա արշավանքը դեպի Հայաստան, զոհվել է հենց ճշգրիտ այն տարում, երբ ընկել է Տրոյան: Հետաքրքիր է նաև, որ կրկին ըստ Մխիթար Այրիվանցու (մաս 2) Զարմայրը իշխում էր այն ժամանակ, երբ. ‘‘Հռոմեացիների վրա թագավորեց Էնեյը (Էնեյ (մ.թ.ա. մոտ 1230-1190) – Մ.Հ.)’‘:

Ambrosine
23.11.2008, 23:08
Այո: Համենայն դեպս այսքան ժամանակ, ինչ ես կարդում եմ պատմական գրականություն, ոչ ես եմ հանդիպել այդ թվականը վիճարկո տեսակետի, ոչ էլ ինքս էմ կասկածել այդ թվականի վրա:)

Դե ես էլ չեմ կասկածել էդ թվականի վրա /կլոր, հեշտ հիշվող թիվ ա:D/, բայց իմ կարդացած գրքերի մեծ մասում էլ գրած էր - - - մոտ 160 թ.:think դրա համար հարցրի, տենամ վերջը որ թիվն ա ընդունվում հիմա:)

Տրիբուն
24.11.2008, 09:05
Այս անգամ նախատեսվել էր Մեծ Հայքի թագավորության տարածք ներխուժումն իրականացնել արևմուտքից` շրջանցելով Մեծ Հայքի Հարավային զորավարության ուժեղ բանակը... Գետանցելով Եփրատը նրա վերին հոսանքներում` թշնամին ներխուժեց Մեծ Հայքի թագավորության տարածք և Դերջան գավառով սկսեց առաջանալ դեպի Բասեն:

և սրա

Ըստ Մովսես Խորենացու /Գիրք 2, գլուխ 54/ /այսուհետ և հետագայում մեջբերումները կբերվեն ռուսերեն, որի համար հայցում եմ մոդեռների ներողամտությունը - ինչ արած, Խորենացու հայերեն թվային տարբերակ ինտեռնետում չկա/. "... насылает на него войско, которое, достигнув пределов Кесарии, пускается в преследование Тирана и западной армянской рати и гонит неотступно до обширнейшей долины Басеаяа"

մեջ որևէ տրամաբանական կապ չես տեսնում?



Շատ ընդհանուր տրամաբանական կապ, եթե շատ ես ուզում կարելի է տեսնել: Բայց այդ ընդհանուր տրամաբանական կապի հիման վրա գրել պատմություն ու մանրամասն փաստեր ներկայացնել չի կարելի: Այդ տրամաբանական կապը կարելի էր ներկայացնել մոտավորապես այպես: «Ամենայն հավանականությամբ, մ.թ.ա 160-ական թվականներին Բասենում Հայկական ու Սելևկյան բանակների միջև տեղի է ունեցել վճռական ճակատամարտ, որում հայերը հաղթանակ են տարել»: Իսկ դու դրած մանրամասն ճակատամարտ ես նկարագրել: Ինչպես մի հատ լավ ընկեր մի անգամ ասեց, քո գրքերը ավելի շուտ պատմավեպեր են: Որպես պատմավեպ, ինքս հաճույքով կկարդամ դրանք:

Տրիբուն
24.11.2008, 11:03
Լիոն, էլ չեմ ասում այն մասին, որ Խորենացու մոտ նշված Հռոմեական կայսր Դոմիցիանին Սելևկյան Դեմետրի I Սոտերի հետ ասոցացնելն էլ շաաաատ խոցելի է: Եթե ցանկանում ես, մանրամասն դրան էլ կանդրադառնանք:

Lion
24.11.2008, 13:19
Դե ես էլ չեմ կասկածել էդ թվականի վրա /կլոր, հեշտ հիշվող թիվ ա:D/, բայց իմ կարդացած գրքերի մեծ մասում էլ գրած էր - - - մոտ 160 թ.:think դրա համար հարցրի, տենամ վերջը որ թիվն ա ընդունվում հիմա:)

Չէ, թիվը դա է...:)


Շատ ընդհանուր տրամաբանական կապ, եթե շատ ես ուզում կարելի է տեսնել: Բայց այդ ընդհանուր տրամաբանական կապի հիման վրա գրել պատմություն ու մանրամասն փաստեր ներկայացնել չի կարելի: Այդ տրամաբանական կապը կարելի էր ներկայացնել մոտավորապես այպես: «Ամենայն հավանականությամբ, մ.թ.ա 160-ական թվականներին Բասենում Հայկական ու Սելևկյան բանակների միջև տեղի է ունեցել վճռական ճակատամարտ, որում հայերը հաղթանակ են տարել»: Իսկ դու դրած մանրամասն ճակատամարտ ես նկարագրել: Ինչպես մի հատ լավ ընկեր մի անգամ ասեց, քո գրքերը ավելի շուտ պատմավեպեր են: Որպես պատմավեպ, ինքս հաճույքով կկարդամ դրանք:

Չէ, եղբայր, դու չափազանց խիստ ես... Կոնկրետ այս դեպքում հայտնի է թշնամական բանակի շարժի սկզբնական և վերջնական կետը… Այդ ուղու վրա ամենաանցունակ երթուղին… Քո գրածը անարդարացի կերպով սահմանափակում է մտահանգման հնարավորությունը, ինչի հետ ես իհարկե համաձայն չեմ...

Ինչևէ - որ-ոք չի կարող պնդել, որ ես ԱՆԲԱՐԵԽԻՂՃ վերլուծություն եմ իրականացրել…


Լիոն, էլ չեմ ասում այն մասին, որ Խորենացու մոտ նշված Հռոմեական կայսր Դոմիցիանին Սելևկյան Դեմետրի I Սոտերի հետ ասոցացնելն էլ շաաաատ խոցելի է: Եթե ցանկանում ես, մանրամասն դրան էլ կանդրադառնանք:

Այս ճակատամարտ չի ընդունվում ավանդական պատմագիտության կողմից: Իրոք Մովսես Խորենացին (Գիրք 2, գլուխ 54) այս ճակատամարտի մասին խոսելիս հիշատակում է հռոմեական բանակը և իր կարծիքով կայսեր Դոմիցիանին (81-96): Սակայն մի քանի տող ներքև նա գրում է. "Առասպելներում այս բանը երգել կամենալով` ասում են, թե եկած է եղել մի ոմն Դոմետ, որ ինքը Դոմետիանոս կայսրն է": Այս կապակցությամբ ակադեմիկոս Հ. Հ. Մանանդյանը, կիրառելով ժամանակագրական արհեստական տեղափոխումներ, առաջ է քաշել այն տեսակետը, որ այստեղ խոսքը գնում է Դոմիցիան Կորբուլոնի 58 թ-ի արշավանքի մասին և "մի ոմն Դոմետ"-ը իրականում Դոմիցիան Կորբուլոնն է, մի ենթադրություն, որը ըստ էության ընդունվել է սովետահայ պատմագիտության կողմից:
Սակայն այս իրադարձությունների հետ կապված Արտաշես I-ի որդիների և հատկապես Արտավազդի` դեռևս որպես արքայորդու, սակայն արդեն բավականին հասուն երիտասարդի հիշատակումը (վերևում հիմնավորվեց Արտաշեսի որդի Արտավազդի ծննդյան թվականը` մ.թ.ա. մոտ 183) մեզ օգնում է պարզել այս ճակատամարտի բավականին ճշգրիտ թվականը: Նույնն է հաստատում նաև "ծերունազարդ" Սմբատ Քաջ Բագրատունու մասին հողորդումը, որը Արտաշես I-ի պատանեկության ու ամուրիության ժամանակ արդեն հասուն այր էր և ուներ երեխաներ, իսկ իր սանի որդիների հասունության ժամանակ իրոք պետք է որ արդեն "ծերունազարդ" լիներ: Այսպիսով ստացվում է մ.թ.ա II դարի մոտ երկրորդ քառորդը, սակայն այն ժամանակը, երբ Արտաշես I-ը դեռ ողջ էր, իսկ արքայազն Արտավազդը` բավականին հասուն: Այսինքն իրադարձությունը կարող է տեղի ունեցած լինել մ.թ.ա. մոտ 165 թ-ից (երբ Արտավազդ արքայազնը գոնե 18 տարեկան կլիներ) մ.թ.ա. 160 թ-ի (երբ մահացավ Արտաշես I-ը) միջև ընկած ժամանակահատվածում, մի ժամանակահատված, երբ Մեծ Հայքը պատերազմում էր Սելևկյանների թագավորության հետ (Հայ-Սելևկյան III պատերազմ):
Ժամանակագրական սահմաններն ավելի փոքրացնել մեզ օգնում է այն հանգամանքը, որ Սելևկյանների թագավորության արքա, հաջորդելով Անտիոք IV Եպիֆանին (մ.թ.ա. 175-163), մ.թ.ա. 162 թվականից հռչակվեց Դեմետրի I Սոտերը (մ.թ.ա. 162-150): Այս ամենից կարելի է գալ հիմնավորված հետևության, որ անկասկած հենց վերջինս է Խորենացու հիշատակած "մի ոմն Դոմետ"-ը: Ավելին. ըստ հունական աղբյուրների Մեծ Հայքի թագավորությունը օգնել էր Սելևկյան նորահռչակ արքայի դեմ Բաբելոնի սատրապ Տիմարքոսի ապստամբությանը օժանդակ ռազմաջոկատով և բնականաբար վերջինս, հատկապես այս հանգամանքի հետ կապված, անկասկած պետք է անհաշտ թշնամական մտադրություններ ունենար Մեծ Հայքի նկատմամբ` մանավանդ, եթե հաշվի առնենք նաև արդեն իսկ ընթացող պատերազմը երկու թագավորությունների միջև: Այսպիսով ժամանակագրական սահմաններն ավելի են փոքրանում` հանգելով մ.թ.ա. 162-160 թվականներին:
Ըստ Հուստինոսի հենց նոր արքա դարձած Դեմետրի I Սոտերը, անմիջապես (մ.թ.ա. 161 թ-ին) պատերազմ սկսեց Կապադովկիայի դեմ, ապաստան տվեց օրինական արքա Արիարաթ IV Եուսեբեսի (մ.թ.ա. 220-161) դեմ ապստամբած վերջինիս եղբայր Օլոֆերնին, որից հետո ներխուժելով Կապադովկիա և տապալելով այդ երկրի օրինական արքային` նոր արքա հռչակեց վերջինիս արդեն հիշատակված եղբայր Օլոֆերնին` Արիարաթ V Եուսեբես Ֆիլիպատորին (մ.թ.ա. 161-130): Սրա համար Սելևկյան գահակալին պետք էր ամենամոտավոր հաշվարկներով ողջ մ.թ.ա. 161 թվականը: Միայն դրանից հետո, կենտրոնացնելով բոլոր ուժերը, ամրապնդվելով Կապադովկիայում և մեծացնելով իր ազդեցությունը ողջ Փոքր Ասիայում, Սելևկյանների թագավորությունը ի վիճակի կլիներ նմանատիպ պատերազմ սկսել Մեծ Հայքի դեմ, մի բան, որը կարող էր տեղի ունենալ արդեն մ.թ.ա. 160 թ-ին:
Հետաքրքիր կերպով այս սխեման հաստատում է նաև այն, որ թշնամին, ըստ Խորենացու, ներխուժումն իրականացրել է ոչ թե հարավից, ինչպես օրինակ մ.թ.ա. 165 թ-ին, այլ արևմուտքից` Կապադովկիայի մայրաքաղաք Կեսարիայից, անկասկած որպես օժանդակություն ունենալով դրածո արքա Արիարաթ V Եուսեբես Ֆիլիպատորի և Փոքր Ասիայի այլ հելլենական պետությունների բանակները:
Իր հերթին Խորենացին, տեղեկություն ունենալով "մի ոմն Դոմետ"-ի մասին և հավատարիմ մնալով իր կառուցած ժամանակագրական սխալ սխեմային, որտեղ Երվանդ III-ին, Արտաշես I-ին և հետագաներին վերաբերվող տվյալները տեղավորված են մոտավորապես մ.թ. I-II դարերում, անխուսափելի սխալմամբ այս "մի ոմն Դոմետ"-ին էլ նույնացրել է Հռոմի կայսեր Դոմիցիանի հետ (81-96) և, շարունակելով կուռ տրամաբանական հետևողականությամբ, սակայն ի սկզբանե սխալ, գրել է հռոմեական բանակի մասին, քանի որ, եթե խոսքը Հռոմի կայսեր Դոմիցիանի մասին է, բնականաբար կռվող զորքն էլ պետք է Հռոմի բանակը լինի: Սակայն այժմ հիմնավոր կերպով ապացուցված է, որ Արտաշես I-ը, Երվանդ III-ը և նրանց անմիջական ժամանակակիցները և հաջորդները գործել են ոչ թե մ.թ. I-II, այլ մ.թ.ա. III-II դարերում, իսկ այդ դեպքում "մի ոմն Դոմետ"-ը անխուսափելի և հիմնավոր կերպով սկսում է համապատասխանել իր իրական տիրոջը` Արտաշես I-ի թագավորության վերջին տարիներին Սելևկյանների թագավորության արքա դարձած Դեմետրի I Սոտերին:
Այսպիսով, հաշվի չառնելով հռոմեացիների ու իբր կայսեր Դոմիցիանի մասին հաղորդումները, որոնք Մովսես Խորենացին ընկալել է որպես հռոմեացիների կայսեր և հետևաբար հռոմեացիների մասին հիշատակում, սակայն որոնք իրականում նկատի են ունեցել Սելևկյանների թագավորության արքա Դեմետրի I Սոտերին, կարելի է ասել, որ մենք գործ ունենք իրականում տեղի ունեցած իրադարձության հետ:
Իր հերթին ինչ վերաբերվում է տրվող նկարագությունը, ապա այն ճակատամարտն առասպել ընդունելու իրոք որևէ հիմք չի թողնում, քանզի նկարագրությունը իր բնույթով նման է մեր պատմիչների կողմից նկարագրված այն բազում ճակատամարտերին, որոնք երբևէ առասպելական լինելու կասկած չեն առաջացրել:

Այնպես որ ամեն ինչ ավելի քան տրամաբանական է...:)

Տրիբուն
24.11.2008, 14:44
Չէ, թիվը դա է...:)


Ինչևէ - որ-ոք չի կարող պնդել, որ ես ԱՆԲԱՐԵԽԻՂՃ վերլուծություն եմ իրականացրել…


Կներես Լիոն, ես պիտի պնդեմ, ու հիմա ասեմ, թե ինչու:




Այս ճակատամարտ չի ընդունվում ավանդական պատմագիտության կողմից: Իրոք Մովսես Խորենացին (Գիրք 2, գլուխ 54) այս ճակատամարտի մասին խոսելիս հիշատակում է հռոմեական բանակը և իր կարծիքով կայսեր Դոմիցիանին (81-96): Սակայն մի քանի տող ներքև նա գրում է. "Առասպելներում այս բանը երգել կամենալով` ասում են, թե եկած է եղել մի ոմն Դոմետ, որ ինքը Դոմետիանոս կայսրն է":


Արի, եթե բանը հասել է նրան, որ Խորենացուց ենք մեջբերում անում, ու նրան ենք ընդունում, որպես հիմնական աղբյուր քո այս ճակատամարտի համար, ապա մեջբերումն անենք ամբողջությամբ, այլ ոչ թե միայն այն մասով որը հարմար է քեզ: Չգիտես ինչի, դու Գիրք երկրորդ, մաս 54-ից ամնբողջությամբ բաց ես թողնում վերջին պարբերությունը:

На Западе возникают какие-то смуты, и Арташес в расчете на это с презрением отвергает римскую власть и прекращает выплату дани. Император же Домициан в гневе насылает на него войско, которое, достигнув пределов Кесарии, пускается в преследование Тирана и западной армянской рати и гонит неот­ступно до обширнейшей долины Басеаяа. Здесь их встречает Артавазд со всеми сыновьями царя, во главе восточной и северной рати. Они вступают в сражение и попадают в крайне тяжелое по­ложение. Однако под конец поспевает Смбат с южной ратью и вступив в битву, спасает сыновей царя, завершая сражение побе­дой. Уже престарелый, он, однако, по-молодому подготовил и провел наступление и, пустившись в преследование, гнал римское войско до самых границ Кесарии.

Воспевая это событие в легендах, говорят: «Пришел некто Домет», который и является императором Домицианом: однако не сам он пришел сюда, а его именем иносказательно обозначают его повеление и войско.

К счастью для Арташеса, в Риме в это самое время умирает Домициан и после него царствует Нерва не более года. Окры­ленные этим в еще большей мере, армянские и персидские войска совершают набеги даже на Грецию. Глядя на них, египтяне и палестинцы также прекращают выплату дани римлянам.

Այս մասը հուշում է, որ Խորենացին ի նկատի ուներ հենց Դոմիցիանին (81-96),Փլաբիոսների դինաստիայի վերջին կայսրին, քանի որ, իրոք, նրանցի հետո Հռոմի կայսր է դարձել Ներվան (96-98)՝ Անտոնինսների առաջին ներկայացուցիչն ու Տրոյանոսին որդեգրողը: Խորենացին միայն սխալվել է նրանում, որ ասում է, որ Ներվան կառավարել է մեկ տարուց էլ քիչ, այնինչ Ներվան կայսր է եղել մոտ մեկուկես տարի:

Դոմետը, հենց ինքը Դոմիցիանն է, ու ոչ թե Դեմետրի Սոտերը: Ու միայն անունների մեջ նմանություն տեսնելով, այս մասը պետք չէր 250 տարով հետ տանել, ու հարմարեցնել քո հայտնաբերած ճակատամարտին:




Իր հերթին Խորենացին, տեղեկություն ունենալով "մի ոմն Դոմետ"-ի մասին և հավատարիմ մնալով իր կառուցած ժամանակագրական սխալ սխեմային.

Խորենացու մոտ, իրոք ժամանակագրական սխեման իդեալական չի: Բայց մասեր կան, ու սա վերաբերում է նաև այս մասին, որտեղ ամեն ինչ լիարժեք համընկնում է ընդունված պատմագիտականա ժամանակագրության հետ: Այսպես, բաժին 54-ից հետո, բաժին 55-ում Խորենացին գրում է Տրոյանոս (98-117) կայսեր մասին: Նորից լիարժեք համընկնում է հռոմեական կայսրերի գահակալության տարիների հետ: Տրոյանոսը որդեգրվել է վերևում գրված ու Խորենացու բաժին 54-ում գրված Ներվայի կողմից, ու կայսր է դարձել նրանից անմիջապես հետո:

Հիմա, հարց է առաջանում, իսկ ո՞վ էր Արտաշեսը: Այս իրադարձությունները 250 տարով հետ տանելու ու մեր Արտաշես առաջինին ու Սելևկյաններին հարմարեցնելու փոխարեն, կարելի էր ենթադրել, որ Խորենացին սխալվել է մեր թագավորի անվան հարցում, կամ էլ այդ թվականներին Հայոց գահին նստած Սանատրուկ Արշակունուն հայերը հետագայում անվանել են Արտաշես: Ի միջի այլոց, Տիրան անունն էլ հայեր մեջ մտել է պարթև Արշակունիների հետ:

Հայտնի է նաև, որ իրոք Սանատրուկը հաջող կռիվներ է մղել հռոմեացիների դեմ, ու Մեծ Հայքին է միացրել Օսրոյենեն, ու արևմուտքի խառնակություններն էլ ու հաջորդած ռազմական գործողությունները երևի վերաբերում են հենց այս դեպքերին:

Հիմա, ինչու՞ է այդ դեպքում Խորենացին Սանատրուկին հատկացնում առանձին մի քանի բաժին Գիրք 3-րդում: Սա էլ քո ասած Խորենացու, սխալ ժամանակագրական սխեմայի արդյունք է: Հնարավոր է նաև, որ Տրդատ առաջինի ու Սանատրուկի միջև եղել է ևս մեկ թագավոր, որի անունը չի պահպանվել: Բոլորն էլ գիտեն, որ Սանատրուկի գահակալման սկիզբը հայտնի չի: Խորանացուն հարցնել չենք կարող, թե ու ու ինչ ի նկատի ուներ, բայց նաև չենք կարող անտեսել այն փաստը, որ բաժիններ 54-ում և 55-ում, նրա ժամանակագրական սխեման լիարժեք համընկնում է հռոմեկան կայսրերի գահակալության տարիների ու անունների հետ:

Ավելին: Մի փաստ էլ կա, որի վրա ցանկանում եմ ուշադրությունդ հրավիրել: Խորենացու բաժին 54-ից, բացի Ներվայից անտեսել ես նաև հետևյալ տողերը.

Глядя на них, египтяне и палестинцы также прекращают выплату дани римлянам.

Հայնտնի է, որ Եգիպտոսում իշխող Պտղոմեյանները միշտ մրցակցության մեջ են եղել Սելևկյանների հետ, ու քո նշած թվականներին հարկատու չեն եղել Սելևկյաններին: Մագնեսիայից հետո, իրոք եղել է պատերազմ Եգիտոսի ու Սելեևկյանների միջև, որից հետո Սելևկյաններին է անցել Կելեսարիան, որի համար ահագին ժամանակ Եգիպտոսի հետ պատերազմել են: Բայց Պտղոմեյանները Սելևկյաններին հարկատու չեն եղել: Իսկ այ Դոմետիանոսի ժամանակ Եգիպտոսը Հռոմի պրովինցիա էր արդեն հարյուր տարի, ու ամենայն հավանականությամբ, իրոք ոգևորված Հռոմի պարտություններով ու ժամանակավոր թուլացմամբ, դադարել է մի քանի տարի հարկեր վճարել:

Այնպես որ գոնե ինձ համար, Խորենացու «ոմն Դոմետը», հենց ինքն է Դոմետիանոս կայսրը - Imperator Caesar Domitianus Augustus Germanicus, Pontifex Maximus, Tribuniciae potestatis XVI, Imperator XXIII, Consul XVII, Pater Patriae,

Lion
24.11.2008, 18:29
Այսպիսով, հարգելի Տրիբուն, մեր վեճի մեխը հետևյալ հարցն է -

Ով էր, այնուհանդերձ, այդ "մի ոմն Դոմետ"-ը:)

Այս հարցի վերաբերյալ նախևառաջ հիշենք Մանանդյանի կարծիքը, ըստ որի այստեղ խոսքը գնում է Դոմիցիան Կորբուլոնի 58 թ-ի արշավանքի մասին և "մի ոմն Դոմետ"-ը իրականում Դոմիցիան Կորբուլոնն է, մի ենթադրություն, որը ըստ էության ընդունվել է սովետահայ պատմագիտության կողմից:

Այսպիսով, վերսի 1 - Կորբուլուն:

Մյուս տեսակետն էլ է տարածված, որը ասացիր դու, որ "մի ոմն Դոմետ"-ը Հռոմի կայսր Դոմիցիանն (81-96) է: Սա էլ է տեսակետ:

վերսիա 2 - Դոմիցիան:

Եվ երրորդ վերսիան առաջ քաշեցի ես, "մի ոմն Դոմետ"-ին նույնացնելով Դեմետրի I Սոտերի (մ.թ.ա. 162-150) հետ:

Հիմա արի քննարկենք հերթով, այսպես ասած քցենք բռնենք պլյուս մինուսները, թե որ վերսիան է ավելի հավանական: Առժամանակ Կուրբոլնի վերսիան մի կողմ թողնենք, քանի որ ես ու դու նրա կողմնակիցները չենք...

"մի ոմն Դոմետ"-ը Դոմիցիանն է

Այս տեսակետի օգտին են խոսում /եթե բան մոռանամ, ավելացրու/.

1. Խորենացու ուղղակի հաղորդումը
2. քո մատնանշած "եգիպտացիներ"-ի պահը:

Այս տեսակետի դեմ են խոսում.

1. Կայսեր Դոմիցիանի կենսագրությունը մանրամասնորեն հայտնի է: Ավելին, I դարի վերջի հռոմեական պատմությունը ևս լայնորեն լուսաբանված է: Եվ այս պայմաններում մենք որևէ տեղեկություն չունենք Դոմիցիան կայսեր մղած որևէ մի պատերազմի մասին հայերի կամ վերջին վարիանտ պարթևների հետ: Ավելին, Դոմիցիանի իշխելու ժամանակաշրջանը համարվում է Հռոմի պատմության խաղաղ ժամանակներից մեկը:
2. Դոմիցիանի վերսիային անուղղակի կերպով դեմ է նաև Մանանդյանը:
3. Արտաշես I-ի կառավարման թվականները հաստատապես ու անժխտելի հայտնի են: Ըստ էության անժխտելի է նաև, որ մեր քննարկած դեպքում Պատմահայրը նկատի ունի հենց Արտաշես I-ին, այլ ոչ թե ուրիշ արքայի, քանի որ հիշատակում է նրա որդիներին, Սմբատ Բագրատունուն և այլն:

"մի ոմն Դոմետ"-ը Դեմետրի I Սոտերn է

Այս տեսակետի օգտին են խոսում.

1.Արտաշեսի, նրա ընտանիքի ու Սմբատի մասին հաղորդումները,
2. Այն հանգամանքը, որ ըստ խորենացու Արտաշեսը ապրել է Դոմիցիանի ժամանակ, որից էլ ելնելով նա անխուսափելիորեն է խոսել Դոմիցիանի մասին,
3. Կայսեր Դոմիցիանի կենսագրությունը մանրամասնորեն հայտնի է: Ավելին, I դարի վերջի հռոմեական պատմությունը ևս լայնորեն լուսաբանված է: Եվ այս պայմաններում մենք որևէ տեղեկություն չունենք Դոմիցիան կայսեր մղած որևէ մի պատերազմի մասին այերի կամ վերջին վարիանտ պարթևների հետ: Ավելին, Դոմիցիանի իշխելու ժամանակաշրջանը համարվում է Հռոմի պատմության խաղաղ ժամանակներից մեկը:
4. Արտաշես I-ի կառավարման թվականները հաստատապես ու անժխտելի հայտնի են: Ըստ էության անժխտելի է նաև, որ մեր քննարկած դեպքում Պատմահայրը նկատի ունի հենց Արտաշես I-ին, այլ ոչ թե ուրիշ արքայի, քանի որ հիշատակում է նրա որդիներին, Սմբատ Բագրատունուն և այլն:

Այս տեսակետի դեմ են խոսում.

1. Խորենացու հաղորդումը հռոմեացիների մասին:

Այսքան բան: Իսկ դա էլ բացատրվում է նրանով, որ Խորենացին սխալ է պատկերացրել Արտաշեսի իշխանության ժամանակաշրջանը:

Հիմա ասա ինչն եմ սխալ ու ժխտի իմ բերած պլյուսները իմ վերսիայի վերաբերյալ...:)

Տրիբուն
25.11.2008, 10:01
Այսպիսով, հարգելի Տրիբուն, մեր վեճի մեխը հետևյալ հարցն է -

Ով էր, այնուհանդերձ, այդ "մի ոմն Դոմետ"-ը:)



Միայն դա չէ իհարկե: Եթե Դոմետիանոսին պարզենք էլ, բաց է մնալու 100 փղի հարցը :hands Բայց արի ըստ քո նախասիրության, նախ պարզենք Դոմետի ով լինելը: Առաջարկում եմ Մադաթյանին կամ ուրիշներին հղումներ տալու փոխարեն օգտագործել սեփական տրամաբանությունը: Կարծես դու ինքդ էլ ես դիմում այդ մեթոդին՝ քո գրքերը գրելիս:


Այսպիսով, հարգելի Տրիբուն, մեր վեճի մեխը հետևյալ հարցն է -

Ով էր, այնուհանդերձ, այդ "մի ոմն Դոմետ"-ը:)

Այս տեսակետի օգտին են խոսում /եթե բան մոռանամ, ավելացրու/.

1. Խորենացու ուղղակի հաղորդումը
2. քո մատնանշած "եգիպտացիներ"-ի պահը:



Մոռացար, ավելացնում եմ ևս երկու կետ:

3. Խորենացու մոտ, նույն բաժնում Դոմետիանոսին հաջորդած Ներվայի հիշատակումը, որը կայսր է դարձել Դոմետիանոսից ամնիջապես հետո:
4. Խորենացու մոտ, ամնիջապես հաջորդ բաժնում, Տրոյանոսի մասին հիշատակումը, որը կայսր է դարձել Ներվայից անմիջապես հետո:

Ըստ այդմ, եթե «ոմն Դեմետին» Դոմետիանոս կայսեր փոխարեն նույնացնում ենք Սելևկյան Դեմետրի (ճիշտ արտասանությունը Դեմետրիուս, ի միջի այլոց) Սոտերի հետ, ապա Ներվային էլ պետք է նույնացնել Ալեքսանդ Վալասի հետ, իսկ Տրոյանոսին Դեմետրիոս Նիկանորի հետ:

Միայն այս դեպքում ամեն ինչ կընկնի իր տեղը, ու Խորանացու Դոմետիանոս-Ներվա-Տրոյանոս եռյակը կհամապատասխանի քո Դեմետրիուս-Ալեքսանդր-Դեմետրիուս եռյակի հետ:

Lion
25.11.2008, 12:52
Եթե Դոմետիանոսին պարզենք էլ, բաց է մնալու 100 փղի հարցը

Արի հերթով... մոտ 100 փղին, ինչպես նաև թվական տվյալների մենք կանդրադառնանք, երբ բարով-խերով պրծնենք այս քննարկումը:)


Առաջարկում եմ Մադաթյանին

:D


կամ ուրիշներին հղումներ տալու փոխարեն օգտագործել սեփական տրամաբանությունը: Կարծես դու ինքդ էլ ես դիմում այդ մեթոդին՝ քո գրքերը գրելիս:

Միանշանակ:


Մոռացար, ավելացնում եմ ևս երկու կետ:

3. Խորենացու մոտ, նույն բաժնում Դոմետիանոսին հաջորդած Ներվայի հիշատակումը, որը կայսր է դարձել Դոմետիանոսից ամնիջապես հետո:
4. Խորենացու մոտ, ամնիջապես հաջորդ բաժնում, Տրոյանոսի մասին հիշատակումը, որը կայսր է դարձել Ներվայից անմիջապես հետո:

Ըստ այդմ, եթե «ոմն Դեմետին» Դոմետիանոս կայսեր փոխարեն նույնացնում ենք Սելևկյան Դեմետրի (ճիշտ արտասանությունը Դեմետրիուս, ի միջի այլոց) Սոտերի հետ, ապա Ներվային էլ պետք է նույնացնել Ալեքսանդ Վալասի հետ, իսկ Տրոյանոսին Դեմետրիոս Նիկանորի հետ:

Միայն այս դեպքում ամեն ինչ կընկնի իր տեղը, ու Խորանացու Դոմետիանոս-Ներվա-Տրոյանոս եռյակը կհամապատասխանի քո Դեմետրիուս-Ալեքսանդր-Դեմետրիուս եռյակի հետ:

Կետերդ ընդունված են: Բայց մինչև առաջ անցնելը արի հստակեցնենք վեճի պլատֆորմը - քո առարկությունները իմ վերջի պոստի վերաբերյալ ընդամենը այս պոստն է՞, դրանից ավել ասելու բան չունե՞ս:

Տրիբուն
25.11.2008, 13:00
Արի հերթով... մոտ 100 փղին, ինչպես նաև թվական տվյալների մենք կանդրադառնանք, երբ բարով-խերով պրծնենք այս քննարկումը:)



:D



Միանշանակ:



Կետերդ ընդունված են: Բայց մինչև առաջ անցնելը արի հստակեցնենք վեճի պլատֆորմը - քո առարկությունները իմ վերջի պոստի վերաբերյալ ընդամենը այս պոստն է՞, դրանից ավել ասելու բան չունե՞ս:
Լիոն, ես քննության չեմ նստած:

Որքան կարողանում եմ, այնքան էլ առարկում եմ - հակաճառածիդ հակաճառում եմ:

Դրանից ավելի ասելու բանս էլ ասել եմ նախորդ պոստերում, հիմա չեմ կրկնելու: Կոնկրետ ուզում ես, ոչ մի բանի հետ էլ համաձայն չեմ, անվանումից ու տարեթվից սկսած, մարդով, փղով, կորուստներով վերջացրած: Հիմա էս պահին սրանից ենք զրուցում, սա կքննարկենք: Հետո կերևա, թե ինչ ենք անելու:

Lion
25.11.2008, 13:08
Տրիբուն ջան, մի ջղայնացի... Ուղղակի ուզում էի վեճի պլատֆորմը հստակեցնեքին, որ անցած ու քննարկած բաները այլևս չքննարկեինք: Լավ, պատասխանեմ...

"Մի ոմն Դոմետ"-ի իմ բերած կետերը արդեն իսկ հերքոuմ են քո բերած Դոմետիանոս-Ներվա-Տրոյանոս կապը: Մասնավորապես, ինչպես արդեն ասացի կայսեր Դոմիցիանի կենսագրությունը մանրամասնորեն հայտնի է: Ավելին, I դարի վերջի հռոմեական պատմությունը ևս լայնորեն լուսաբանված է: Եվ այս պայմաններում մենք որևէ տեղեկություն չունենք Դոմիցիան կայսեր մղած որևէ մի պատերազմի մասին հայերի կամ վերջին վարիանտ պարթևների հետ: Ավելին, Դոմիցիանի իշխելու ժամանակաշրջանը համարվում է Հռոմի պատմության խաղաղ ժամանակներից մեկը:
Բացի այդ Արտաշես I-ի կառավարման թվականները հաստատապես ու անժխտելի հայտնի են: Ըստ էության անժխտելի է նաև, որ մեր քննարկած դեպքում Պատմահայրը նկատի ունի հենց Արտաշես I-ին, այլ ոչ թե ուրիշ արքայի, քանի որ հիշատակում է նրա որդիներին, Սմբատ Բագրատունուն և այլն:

Այս ամենով հանդերձ ինչո՞ւ այնուհանդերձ համաձայն չեմ


Սելևկյան Դեմետրի Սոտերի հետ, ապա Ներվային էլ պետք է նույնացնել Ալեքսանդ Վալասի հետ, իսկ Տրոյանոսին Դեմետրիոս Նիկանորի հետ:

սրա հետ: Ամեն ինչ շատ պարզ է: Բանն այն է, որ Խորենացուն ուղղակի շփոթության մեջ է գցել նրա ժամանակագրական համակարգը… Այսինքն հռոմեացիների պահով Խորենացին ի սկզբանե սխալ է… Այդ դեպքում իհարկե ճիշտ չէ նաև "համառել" նրա սխալում և, հիմք ընդունելով դա, կատարել ևս մի քանի սխալներ՝ Ներվա, Տրայանոս և այլն...


(ճիշտ արտասանությունը Դեմետրիուս, ի միջի այլոց)

Սկզբունքորեն չեմ վիճարկում, թեև հունական և լատինական անունները տարբեր լեզուներով արտասանվում են տարբեր կերպ և այստեղ որևէ կանոն մատնանշելը դժվար է…

Հ.Գ. - Ներվա… Երևի առաջին ներվի դեղը սա է եղել:D

Տրիբուն
25.11.2008, 13:18
Տրիբուն ջան, մի ջղայնացի... Ուղղակի ուզում էի վեճի պլատֆորմը հստակեցնեքին, որ անցած ու քննարկած բաները այլևս չքննարկեինք: Լավ, պատասխանեմ...

"Մի ոմն Դոմետ"-ի իմ բերած կետերը արդեն իսկ հերքոuմ են քո բերած Դոմետիանոս-Ներվա-Տրոյանոս կապը: Մասնավորապես, ինչպես արդեն ասացի կայսեր Դոմիցիանի կենսագրությունը մանրամասնորեն հայտնի է: Ավելին, I դարի վերջի հռոմեական պատմությունը ևս լայնորեն լուսաբանված է: Եվ այս պայմաններում մենք որևէ տեղեկություն չունենք Դոմիցիան կայսեր մղած որևէ մի պատերազմի մասին հայերի կամ վերջին վարիանտ պարթևների հետ: Ավելին, Դոմիցիանի իշխելու ժամանակաշրջանը համարվում է Հռոմի պատմության խաղաղ ժամանակներից մեկը:
Բացի այդ Արտաշես I-ի կառավարման թվականները հաստատապես ու անժխտելի հայտնի են: Ըստ էության անժխտելի է նաև, որ մեր քննարկած դեպքում Պատմահայրը նկատի ունի հենց Արտաշես I-ին, այլ ոչ թե ուրիշ արքայի, քանի որ հիշատակում է նրա որդիներին, Սմբատ Բագրատունուն և այլն:

Այս ամենով հանդերձ ինչո՞ւ այնուհանդերձ համաձայն չեմ



սրա հետ: Ամեն ինչ շատ պարզ է: Բանն այն է, որ Խորենացուն ուղղակի շփոթության մեջ է գցել նրա ժամանակագրական համակարգը… Այսինքն հռոմեացիների պահով Խորենացին ի սկզբանե սխալ է… Այդ դեպքում իհարկե ճիշտ չէ նաև "համառել" նրա սխալում և, հիմք ընդունելով դա, կատարել ևս մի քանի սխալներ՝ Ներվա, Տրայանոս և այլն...



Սկզբունքորեն չեմ վիճարկում, թեև հունական և լատինական անունները տարբեր լեզուներով արտասանվում են տարբեր կերպ և այստեղ որևէ կանոն մատնանշելը դժվար է…

Հ.Գ. - Ներվա… Երևի առաջին ներվի դեղը սա է եղել:D
Փաստորեն, քո գրածներից ես անում եմ հետևյալ հետևությունները.
1. Խորենացում երկու գլխում ոչ մի անունը ճշմարտության հետ չի բռնում, այսինք հռոմեացին հռոմեացի չի, ԴԴոմետիանոսը Դոմետիանոսի չի, Ներվան կապ չունի ովա, Տրոյանոսի վրա թքած, հիմա տաղայա գրել ա էլի:
2. Եթե ինչ որ մեկի կենսագրությունը հայտնի է, իսկ մյուսինը ոչ, ապա անհայտի կենսագրությունը կարելի է լրիվ հարմարեցնել մեր ուզած պատմությանը:
3. Եթե Խորենացին սխալ է այնպիսի պարզ հարցում, որ Հռոմեացուն Սելևկյանից չի տարբերում, ապա նրան չի կարելի վստահել այլ հարցերում նույնպես:
4. Հայ մեկ թագավորի ու նրա որդու անվան համընկնումը լիովին բավարար է, որ ուզածդ ճակատամարտը մի 250 տարով այս ու այն կողմ տանենք:

Lion
25.11.2008, 13:26
1. Խորենացում երկու գլխում ոչ մի անունը ճշմարտության հետ չի բռնում, այսինք հռոմեացին հռոմեացի չի, ԴԴոմետիանոսը Դոմետիանոսի չի, Ներվան կապ չունի ովա, Տրոյանոսի վրա թքած, հիմա տաղայա գրել ա էլի:

Չէ, ամե ինչ այդքան ծայրահեղ չի... Տես: Հայտնելով ճիշտ այն տեղեկությունը, որ Արշակ I-ին հաջորդել է նրա որդին՝ Արտաշեսը (Գիրք 2, գլուխ 11), Խորենացին սխալմամբ վերջինիս չի նույնացնում Մեծ Հայքի սկզբում կառավարիչ, իսկ հետագայում՝ արքա, Արտաշես I-ի (մ.թ.ա. 201-189՝ կառավարիչ, մ.թ.ա. 189-160՝ արքա) հետ, այլ, ինքն էլ զարմանալով (Գիրք 2, գլուխ 13), սակայն չդիմանալով հունական աղբյուրների հայտնած խիստ արժանահավատ (բացառությամբ այն բանի, որ Տիգրան I Աշխարհակալը (մ.թ.ա. 569-565` գահակից, 565-522) այստեղ կոչվում է Արտաշես) տեղեկությունների ճնշմանը և, չմտածելով, որ դրանք վերաբերվում են հայոց մեկ ուրիշ արքայի, նրան վերագրում է իրականում մոտ 300 տարի առաջ ապրած Տիգրան I Աշխարհակալի արարքները:
Իր հերթին իրական Արտաշես I-ին, որի մասին Խորենացին այնուհանդերձ տեղեկություններ ունեցել է, նա ներկայացնում է որպես այլ, Արշակ I-ի որդի Արտաշեսի հետ կապ չունեցող և իրականում գոյություն էլ չունեցած անձնավորության. որպես Մեծ Հայք թագավորության Սանատրուկ (75-110) արքայի որդի Արտաշեսի, և տեղադրում է մոտավորապես II դարում:
Այսպիսով Մովսես Խորենացու աշխատության 2-րդ գրքի 9-րդ գլխի ավարտից հետո հեղինակը, օբյեկտիվորեն ու իր կամքից անկախ ընկնելով շփոթմունքի մեջ և հայտնելով տեղեկություններ, որոնք չեն վերաբերվում տվյալ ժամանակահատվածին ու այդ ժամանակահատվածում գործող անձանց, "պատմության թելը" կրկին գտնում է 2-րդ գրքի 15-րդ գլխից սկսած՝ խոսելով Պոմպեոսի արևելք գալու մասին, որից հետո նրա տեղեկությունները կրկին դառնում են խիստ արժանահավատ և ճիշտ, պարունակելով չափազանց արժեքավոր, բացառիկ ու այլ աղբյուրներում չհանդիպող տվյալներ Հայաստանի մ.թ.ա. I - մ.թ. I դարերի պատմության մասին:
Հետագայում, սակայն, Խորենացին իր երկի 2-րդ գրքի 37-ից 63-րդ գլուխներում կրկին սխալմունքի մեջ է ընկնում, բայց այս անգամ այդ սխալն ավելի պարզ է և վերը նշվածի ֆոնի վրա՝ ավելի բացատրելի: Հավատարիմ իր կառուցած սխալ ժամանակագրական սխեմայի՝ նա Արտաշես I-ին վերաբերվող հիմնական տեղեկությունները տեղափոխել է II դար, որը, ինչպես արդեն նշվեց, սխալ է:
Այսպիսով բացառությամբ մասսամբ 55-րդ գլխի, Մովսես Խորենացու աշխատության 2-րդ գրքի 37-ից 63-րդ գլուխները իմաստային տեսանկյունից պետք է անմիջապես հաջորդեն 15-րդ գլխին, որից հետո պետք է նոր տեղադրվեն 16-36-րդ գլուխները, հետո՝ 55-րդ գլուխի համապատասխան հատվածները, որից հետո՝ 64-րդ գլուխը և այլն:


2. Եթե ինչ որ մեկի կենսագրությունը հայտնի է, իսկ մյուսինը ոչ, ապա անհայտի կենսագրությունը կարելի է լրիվ հարմարեցնել մեր ուզած պատմությանը:

Չէ իհարկե: Բայց իմ ասածի մեջ կոնկրետ այս դեպքո)մ իմաստ կա...


3. Եթե Խորենացին սխալ է այնպիսի պարզ հարցում, որ Հռոմեացուն Սելևկյանից չի տարբերում, ապա նրան չի կարելի վստահել այլ հարցերում նույնպես:

Դա հավասարազոր է նրան, որ մեկ անգամ հանցագործություն կատարածի կյանքի մնացած բոլոր արարքներն էլ հանցագործություն որակեն…


4. Հայ մեկ թագավորի ու նրա որդու անվան համընկնումը լիովին բավարար է, որ ուզածդ ճակատամարտը մի 250 տարով այս ու այն կողմ տանենք:

Ոչ միայն թագավորի ու որդու...:)

Տրիբուն
25.11.2008, 13:36
Լիոն, հիմա պատկերացնու՞մ ես, որ ամեն մեկը սեփական մեկնաբանությամբ սկսի գլուխները այս ու այն կողմ տանել, առաջ ու հետ բերել, անունները հարմարեցնել ու այդ ամենի հիման վրա պատմություն գրել, ինչ կստացվի:

Lion
25.11.2008, 13:40
Լիոն, հիմա պատկերացնու՞մ ես, որ ամեն մեկը սեփական մեկնաբանությամբ սկսի գլուխները այս ու այն կողմ տանել, առաջ ու հետ բերել, անունները հարմարեցնել ու այդ ամենի հիման վրա պատմություն գրել, ինչ կստացվի:

Ես քննարկման համար առաջարկել եմ վերսիա, որը ըստ ինձ անչափ տրամաբանական է... Համենայն դեպս, և թող սա մեծամտություն չդիտվի, իմ առաջարկած կառուցվածքը առայժմ Խորենացու ժամանակագրությունը պազաբանելու ամենատրամաբանական փորձերից մեկն է...

Տրիբուն
25.11.2008, 15:39
Ես քննարկման համար առաջարկել եմ վերսիա, որը ըստ ինձ անչափ տրամաբանական է... Համենայն դեպս, և թող սա մեծամտություն չդիտվի, իմ առաջարկած կառուցվածքը առայժմ Խորենացու ժամանակագրությունը պազաբանելու ամենատրամաբանական փորձերից մեկն է...

Լիոն ջան, մի հատ քո գրածներին նայի, ոչ մեկից վերսիայի հոտ չի գալիս: Գրված է այնպես, որ կարծես հազար տոկոսանոց ճշմարտություն լինի:

Ասենք ոնց կարելի է վերսիա անվանել հետյալ տողերը:


Դրանից հետո Կապադովկիայի թագավորության տարածքում կենտրոնացած միացյալ Սելևկյանների (մոտ 80.000, 100 փիղ), Կապադովկիայի, Պերգամի, Բյութանիայի, Գալաթիայի և Պաֆլագոնիայի (ընդհանուր` մոտ 50.000) բանակը, ինչպես նաև կատաոնները (մոտ 5.000) Կեսարիա-Կոմագենե-Ծոփք երթուղով ներխուժեցին սկզբում Կոմագենեի, ապա Ծոփքի թագավորության տարածք: Թշնամու գերակշիռ ուժերի առաջ Կոմագենեի (մոտ 5.000) և Ծոփքի (մոտ 15.000) բանակները սկսեցին մանր մարտերով նահանջել` ի վերջո անցնելով Մեծ Հայքի թագավորություն:


Ընկեր, մնում ա փղերի անունները փիղ առ փիղ գրես, որ ավելի հաստատ լինի:

Կամ «սկսեցին մանր մարտերով նահանջել» արտահայտությունը: Կարո՞ղ ա բոլորովին առանց մարտերի են նահանջել: Մարդ ես էլի:

Lion
25.11.2008, 18:21
Լիոն ջան, մի հատ քո գրածներին նայի, ոչ մեկից վերսիայի հոտ չի գալիս: Գրված է այնպես, որ կարծես հազար տոկոսանոց ճշմարտություն լինի:


Տրիբուն ջան, վերսիա բառը օգտագործել էի իմ կողմից առաջարկված Խորենացու ժամանակագրական սխեմայի վերաբերյալ:)


Ասենք ոնց կարելի է վերսիա անվանել հետյալ տողերը:

Իսկ բուն ճակատամարտի նկարագրությունը մի քիչ ավել է, քան վերսիա...:)


Ընկեր, մնում ա փղերի անունները փիղ առ փիղ գրես, որ ավելի հաստատ լինի:

Դե չէ... ես իմ կատեխիզիսի մեջ դեռ դրան չեմ հասել:D


Կամ «սկսեցին մանր մարտերով նահանջել» արտահայտությունը: Կարո՞ղ ա բոլորովին առանց մարտերի են նահանջել: Մարդ ես էլի:

Դա էլ է տարբերակ… Արի քննարկենք, որն է ավելի հավանական… Ինչո՞ւ եմ ես կողմ «մանր մարտեր» տարբերակին…

1. Դա Հայկական բանակի սիրած մարտավարությունն էր նման դեպքերում,
2. Դա տրամաբանական է:)

Տրիբուն
26.11.2008, 11:51
1. Դա Հայկական բանակի սիրած մարտավարությունն էր նման դեպքերում,
2. Դա տրամաբանական է:)

Դրա համար էլ, Լիոն ջան, վերսիաներով ու «սիրած մարտավարություն», «տրամաբանական է» ենթադրությունների հիմա վրա գրում են ոչ թե տարեգիրք, այլ պատմավեպ:

Lion
26.11.2008, 13:43
Ոչ, եղբայր, դու ճիշտ չես… Դու անարդարացի և անհիմն սահմանափակում ես տրամաբանական մտահանգման և ողջամիտ դատողությունների ընձեռած հնարավորությունները:

Ասեմ նաև, որ իմ կիրառած մեթոդը, որը քեզ դուր չեկավ, իրականում պատմության և մասնավորապես ռազմական պատմության ոլորտում չափազանց կիրառելի է… Մասնավորապես Հանս Դելեբրյուկը, Կլաուզվիցը, Ռազինը, Սարգսյանը և այլոք լայնորեն օգտվել են այս մեթոդից...

Իսկ պատմավեպը դա ուղղակի այլ բան է:)

Տրիբուն
26.11.2008, 13:53
Ոչ, եղբայր, դու ճիշտ չես… Դու անարդարացի և անհիմն սահմանափակում ես տրամաբանական մտահանգման և ողջամիտ դատողությունների ընձեռած հնարավորությունները:

Ասեմ նաև, որ իմ կիրառած մեթոդը, որը քեզ դուր չեկավ, իրականում պատմության և մասնավորապես ռազմական պատմության ոլորտում չափազանց կիրառելի է… Մասնավորապես Հանս Դելեբրյուկը, Կլաուզվիցը, Ռազինը, Սարգսյանը և այլոք լայնորեն օգտվել են այս մեթոդից...

Իսկ պատմավեպը դա ուղղակի այլ բան է:)
Լիոն ջան, մեթոդիդ դեմ ոչինչ չունեմ:

Բայց,
1. Խորենացու գլուխները վերև ներքև անելով, ու մեզ պետքական ժամանակաշրջանին հարմարեցնելով
2, հռոմեկան կայսրերի անունները սելևկյան թագավորներին հարմարեցնելով,
3. փիղ ունեին, ուրեմն փիղ բերած կլինեին տրամաբանությամբ,
4. սիրած մարտավարությունն էր, ուրեմն պետք է որ այդպես եղած լինի եզրակացությամբ
5. բանակների թվաքանակի վերաբերյալ ենթադրություններով/վերսիայով
6. այդ ճակատամարտի մասին ոչ մեկը չգիտեր, ես եմ հայտնագործել, բարձրագոչ հայտարարությամբ
քո տարեգիրքը, գոնե ինձ համար, համոզիչ չի դառնում: Բայց, նորից եմ ասում, եզրակացությունները թողնենք ակադեմիական շրջանակներին/մասնագետներին: Ես մասնագետ չեմ, ինչպես մի քանի անգամ ինքդ նշել ես:

Lion
26.11.2008, 14:02
1. Խորենացու գլուխները վերև ներքև անելով, ու մեզ պետքական ժամանակաշրջանին հարմարեցնելով

Դա շատ տրամաբանական վերսիա է…


2, հռոմեկան կայսրերի անունները սելևկյան թագավորներին հարմարեցնելով,

Այստեղ "հարմարեցում" չկա - Խորենացին ակնհայտորեն սխալվել է:


3. փիղ ունեին, ուրեմն փիղ բերած կլինեին տրամաբանությամբ,

Հավանականությունը անչափ մեծ է: Եթե Սելևկյանների բանակը ողջ ուժերը ու ռեսուրսները լարելով կենաց ու մահու պայքարի էր դուրս եկել, ապա բնականաբար նա պետք է օգտագործեր իր բոլոր հաղթաղթերը, որոնցից գլխավորը համարվում էին փղերը:


4. սիրած մարտավարությունն էր, ուրեմն պետք է որ այդպես եղած լինի եզրակացությամբ

Դա ավելի հավանական է, քան որ "դա այդպես ՉՊԻՏԻ եղած լինի":)


5. բանակների թվաքանակի վերաբերյալ ենթադրություններով/վերսիայով

Սա առանձին թեմա է: Կարող եմ դրան էլ անդրադառնալ…


6. այդ ճակատամարտի մասին ոչ մեկը չգիտեր, ես եմ հայտնագործել, բարձրագոչ հայտարարությամբ

Ես չեմ ասել "ոչ ոք չգիտեր"… Ես ասել եմ "ես եմ հայտնագործել"՝ նկատի ունենալով, որ ես եմ առաջին անգամ այն հանել "վիպական" կամ "սխալ" որակված ճակատամարտերի շարքից:


քո տարեգիրքը, գոնե ինձ համար, համոզիչ չի դառնում:

Ես ու դու որևէ խնդիր չունենք այդ փաստի հետ:)


Բայց, նորից եմ ասում, եզրակացությունները թողնենք ակադեմիական շրջանակներին/մասնագետներին:

Դրան էլ կհասնեմ...


Ես մասնագետ չեմ, ինչպես մի քանի անգամ ինքդ նշել ես:

:)

Տրիբուն
26.11.2008, 14:04
Եթե Սելևկյանների բանակը ողջ ուժերը ու ռեսուրսները լարելով կենաց ու մահու պայքարի էր դուրս եկել

Սա էլ մի ուրիշ հարց է: Իսկ ի՞նչ գիտենք, որ դա Սելևկյանների համար կենաց մահու պայքար էր:

Lion
26.11.2008, 14:07
Սա էլ մի ուրիշ հարց է: Իսկ ի՞նչ գիտենք, որ դա Սելևկյանների համար կենաց մահու պայքար էր:

Դրան արդեն անդրադարձել եմ: Նախ Մեծ Հայքն ու Սելևկյանները այդ ժամանակ լրջորեն վիճարկում էին քաղաքական առաջնությունը առնվազն Միջագետքում, ինչպես նաև Հայաստանի այլ տարածքներում… Այդ մասին է վկայում նաև Տմորիքի ճակատամարտը, հակահայկական լայն դաշինքի ստեղծումը, հայերի պրոպարթևական կողմնորոշումը, անձնական պահը /Մեծ Հայքը Տիմարքոսին էր օգնել ընդդեմ Դեմետրի/ և այլն...:)

Տրիբուն
26.11.2008, 23:18
Դրան արդեն անդրադարձել եմ: Նախ Մեծ Հայքն ու Սելևկյանները այդ ժամանակ լրջորեն վիճարկում էին քաղաքական առաջնությունը առնվազն Միջագետքում, ինչպես նաև Հայաստանի այլ տարածքներում… Այդ մասին է վկայում նաև Տմորիքի ճակատամարտը, հակահայկական լայն դաշինքի ստեղծումը, հայերի պրոպարթևական կողմնորոշումը, անձնական պահը /Մեծ Հայքը Տիմարքոսին էր օգնել ընդդեմ Դեմետրի/ և այլն...:)
Վիճարկում էին…

Վիճարկելը կենաց մահու կռիվ կոչել կարելի՞ է: Եթե կենաց մահու կռիվ էր, ապա պարտությունից հետո ինչպե՞ս Սելևկյանները չկործանվեցին վերջնականապես:

Lion
27.11.2008, 13:15
Վիճարկում էին…

Վիճարկելը կենաց մահու կռիվ կոչել կարելի՞ է: Եթե կենաց մահու կռիվ էր, ապա պարտությունից հետո ինչպե՞ս Սելևկյանները չկործանվեցին վերջնականապես:

Այո, վիճարկումը կարելի է երբեմն անվանել կենաց ու մահու կռիվ… Ինչևէ - եթե քեզ այս բառն է հուզում, այն կարող եմ փոխարինել ուրիշով…

Սելևկյանները իրոք այս ճակատամարտից հետո լրջագույն անկում ապրեցին, իսկ նրանց հոգևարքը ձգվեց մոտ 100 տարի… Ինչո՞ւ… Պատճառը շատ պարզ էր - թուլացած Սելևկյանները արդեն վտանգավոր չէին Մեծ Հայքի համար, իսկ նրանց "վերջ տալ" Մեծ Հայքը ամեն դեպքում չէր ուզում, քանի որ Սելևկյնանները շեղում էին թափ հավաքող Պարթևական թագավորության ուշադրությունը ու դրանով ավելի ընդգծում Պարթևական թագավորության "դաշնակից" Մեծ Հայքի թագավորության կարևորությունը, դաշնակիցներ, որոնց մեջ արդեն մ.թ.ա. 2-րդ դարի սկզբից սկսած առկա էր քաղաքական առաջնություն ունենալու համար մղվող խուլ մրցակցություն...

Տրիբուն
27.11.2008, 14:31
Այո, վիճարկումը կարելի է երբեմն անվանել կենաց ու մահու կռիվ… Ինչևէ - եթե քեզ այս բառն է հուզում, այն կարող եմ փոխարինել ուրիշով…

Սելևկյանները իրոք այս ճակատամարտից հետո լրջագույն անկում ապրեցին, իսկ նրանց հոգևարքը ձգվեց մոտ 100 տարի… Ինչո՞ւ… Պատճառը շատ պարզ էր - թուլացած Սելևկյանները արդեն վտանգավոր չէին Մեծ Հայքի համար, իսկ նրանց "վերջ տալ" Մեծ Հայքը ամեն դեպքում չէր ուզում, քանի որ Սելևկյնանները շեղում էին թափ հավաքող Պարթևական թագավորության ուշադրությունը ու դրանով ավելի ընդգծում Պարթևական թագավորության "դաշնակից" Մեծ Հայքի թագավորության կարևորությունը, դաշնակիցներ, որոնց մեջ արդեն մ.թ.ա. 2-րդ դարի սկզբից սկսած առկա էր քաղաքական առաջնություն ունենալու համար մղվող խուլ մրցակցություն...
Փաստորեն ամբողջ աշխարհով մեկ ընդունված փաստը, որ Սելևկյանները կորցրեցին իրենց ազդեցությունը ու վերացան աշխարհի երեսից հզորացող Հռոմի պատճառով, սխալ է:

Lion
27.11.2008, 18:39
Հարգելի Տրիբուն:)

Սկսենք նրանից, որ "աշխարհով մեկ ընդունված լինել"-ը դեռ չի նշանակում որևէ երևույթի ճշմարտացիության ապացույց: Հիշենք, որ մի ժամանակ "աշխարհով մեկ ընդունված" էր, թե երկիրը կլոր չէ, իսկ արևը պտտվում է երկրագնդի շուրջը: Չխորանամ, ինձ թվում է դու ինձ հասկացար:)


Սելևկյանները կորցրեցին իրենց ազդեցությունը ու վերացան աշխարհի երեսից հզորացող Հռոմի պատճառով, սխալ է:

Հզորացող Հռոմը ընդամենը պատճառներից մեկն էր: Ավելին, այն նույնիսկ գլխավոր պատճառը չէր: Ի դեպ, Սելևկյանների վերջնականապես "վերացրեց" ոչ թե Հռոմը, այլ Տիգրան Մեծը… Իսկ Հռոմի զասլուգան միայն այն էր, որ Պոմպեոսը ուղղակի հրաժարվեց ճանաչել Սելևկյան գահի վերջին ԹԵԿՆԱԾՈՒԻ իրավունքները:

Ըստ իս Սելևկյանների թուլացման պատճառներն էին.

1. Ժողովրդա-էթնիկ պահը - Ալեքսանդրի ու նրա հաջորդների նվաճումներից հետո հելլենկական էլեմենտը գտնվում էր խորը դեմոգրաֆիկ անկումում,
2. "Անապատի" հարձակումը ի դեմս պարթևների ու քուշանների,
3. Արտադրողական հարաբերությունների զարգացումով պայմանավորված Մեծ Հայքի թագավորության վերելքը,
4. Եվ այլն...

Տրիբուն
27.11.2008, 20:33
Եթե նույնիսկ մնացածն ընդունեմ էլ, ապա Մեծ Հայքի զարգացումը, ընդհամենը պատճառներից մեկն է: Էլի կենաց մահու կռիվ չի ստացվում:

Ի միջի այլոց կլոր երկրի օրինակը հեչ տեղին չէր: Բաներ կան, որ ԱՅՈ, եթե ընդունվում են ամբողջ աշխարհի կողմից, ուրեմն հենց այդպես է: Հիմա լուրջ կասկածում եմ, որ քո այս մի ճակատամարտով, պիտ ամբողջ աշխարհի գիտնականներին սխալ հանես:

Մեկ էլ, էտ արտադրական հարաբերությունների վերելքը երևի մենակ Մեծ Հայքին էր հա՞ վերաբերվում: Մնացածը վերելք չէին ապրում:

Lion
28.11.2008, 13:08
Եթե նույնիսկ մնացածն ընդունեմ էլ, ապա Մեծ Հայքի զարգացումը, ընդհամենը պատճառներից մեկն է: Էլի կենաց մահու կռիվ չի ստացվում:

Եվ կրկին ոչ:) 20-րդ դարում ԽՍՀՄ-ն ու ԱՄՆ կենաց ու մահու պայքարի մեջ էին, թեև արդյունքում ստացված ԽՍՀՄ-ի փլուզումը տեղի ունեցավ նաև ու մեծապես այլ պատճառներով: Այսինքն՝ այլ պատճառների առկայությունը չի ենթադրում անպայման "կենաց ու մահու"-ի բացակայություն:


Ի միջի այլոց կլոր երկրի օրինակը հեչ տեղին չէր: Բաներ կան, որ ԱՅՈ, եթե ընդունվում են ամբողջ աշխարհի կողմից, ուրեմն հենց այդպես է:

Ինձ համար նման հարցերում "ամբողջ աշխարհի կողմից ընդունված լինել"-ը նույնիսկ ԵՐՐՈՐԴԱԿԱՆ ապացուցողական նշանակություն չունի:


Հիմա լուրջ կասկածում եմ, որ քո այս մի ճակատամարտով, պիտ ամբողջ աշխարհի գիտնականներին սխալ հանես:

Ինչո՞ւմ սխալ հանեմ:


Մեկ էլ, էտ արտադրական հարաբերությունների վերելքը երևի մենակ Մեծ Հայքին էր հա՞ վերաբերվում: Մնացածը վերելք չէին ապրում

Այո և դրա ապացույցը - հելլենական աշխարհին պատած խորը ճգնաժամը ու դրան հակառակ Մեծ Հայքի վերելքը:)

Տրիբուն
28.11.2008, 13:38
Եվ կրկին ոչ:) 20-րդ դարում ԽՍՀՄ-ն ու ԱՄՆ կենաց ու մահու պայքարի մեջ էին, թեև արդյունքում ստացված ԽՍՀՄ-ի փլուզումը տեղի ունեցավ նաև ու մեծապես այլ պատճառներով: Այսինքն՝ այլ պատճառների առկայությունը չի ենթադրում անպայման "կենաց ու մահու"-ի բացակայություն:


Ուրիշ ժամանակ կասես չի կարելի համեմատել, տարբեր ժամանակներ են, բան-ման; Հիմա հարմար էր չէ համեմատելը:

Էլ չասեմ, որ համեմատությունն էլ տեղին չէր:

Կամ եթե շատ ես ցանկանում յոթ կայսրությունների պես Մեծ Հայքն էլ տեսնել որպես արդեն կայացած գերտերություն, ու մի ակ հակակշիռ Սելեևկյաններին, ապա բան չունեմ ասելու - թքել ենք մնացածի վրա, Հռոմ, Եգիպտոս, Պարթևներ, Մակեդոնիա-Հունաստան ...


Ինձ համար նման հարցերում "ամբողջ աշխարհի կողմից ընդունված լինել"-ը նույնիսկ ԵՐՐՈՐԴԱԿԱՆ ապացուցողական նշանակություն չունի:



Ուրած եմ քո համար, բայց դա քո գրածները ավելի հավաստի չի դարձնի:


Ինչո՞ւմ սխալ հանեմ:


Արդեն հանեցիր պրծար էլի:


Այո և դրա ապացույցը - հելլենական աշխարհին պատած խորը ճգնաժամը ու դրան հակառակ Մեծ Հայքի վերելքը:)

Ու չգիտես ինչու հենց Արտաշիսյանների ժամանակ Հայաստանում հենց նույն չգնաժամ ապրող հելենիստական մշակույթը սկսեց գերիշխել ու գագաթնակետին հասավ Տիգրանի ու որդու կառավարման տարիներին:

Lion
28.11.2008, 13:56
Ուրիշ ժամանակ կասես չի կարելի համեմատել, տարբեր ժամանակներ են, բան-ման; Հիմա հարմար էր չէ համեմատելը:

Էլ չասեմ, որ համեմատությունն էլ տեղին չէր:

Այստեղ ընդամենը խոսք գնաց "կենաց ու մահ պայքար 2 պետությունների մեջ" երևույթի մասին, այնպես որ անալոգիան տեղին է...


Կամ եթե շատ ես ցանկանում յոթ կայսրությունների պես Մեծ Հայքն էլ տեսնել որպես արդեն կայացած գերտերություն, ու մի ակ հակակշիռ Սելեևկյաններին, ապա բան չունեմ ասելու - թքել ենք մնացածի վրա, Հռոմ, Եգիպտոս, Պարթևներ, Մակեդոնիա-Հունաստան ...

Ես նման բան չեմ ասել: Դու ես ցանկանում, դու տես: Իսկ ես ասում եմ, որ մ.թ.ա. 2-րդ դարի կեսերի վիճակով տարածաշրջանային գերտերությունները 3 էին՝ Մեծ Հայք, Սելևկյաններ, Պարթևական թագավորություն… Նույն դարի վերջերում Սելևկյանները արդեն գերտերություն չէին...


Ուրած եմ քո համար, բայց դա քո գրածները ավելի հավաստի չի դարձնի:

"Ամբողջ աշխարհի կողմից ընդունված լինելը " իր հերթին չի ուժեղացնի քո ասածների ապացոցողական ուժը: Այնպես որ առաջարկում եմ այդ փաստարկը հանգիստ թողնել:)


Արդեն հանեցիր պրծար էլի:

Ո՞ւմ, ինչո՞ւմ:


Ու չգիտես ինչու հենց Արտաշիսյանների ժամանակ Հայաստանում հենց նույն չգնաժամ ապրող հելենիստական մշակույթը սկսեց գերիշխել ու գագաթնակետին հասավ Տիգրանի ու որդու կառավարման տարիներին:

Դա արդեն անկախ զարգացում էր և արտաքին ֆակտորների հետ կապ չուներ: Դա հելլենական հիմքի վրա առաջացած, սակայն հայերի ուժով զարգացող երևույթ էր…

Տրիբուն
28.11.2008, 14:11
30 տարի դրանից առաջ Սելևկյաններին Մագնեսիայում քացու տակ գցող Հռոմը կապ չուներ, որը արդեն ակտիվորեն միջամտում էր հունական պոլիսների ներքին գործերին ու նստած էր Սելևկյանների շնչին, ու Եգիպտոսին էլ փրկեց հենց մոտավորապես քո ճակատամարտի ժամանակաշրջանում:

Դե էլ չենք խոսում այն մասին, թե ոնց էին Սելևկյանները էտքան զորք հավաքել Մագնեսիայի կատաստրոֆայից հետո:

Lion
28.11.2008, 18:53
30 տարի դրանից առաջ Սելևկյաններին Մագնեսիայում քացու տակ գցող Հռոմը կապ չուներ, որը արդեն ակտիվորեն միջամտում էր հունական պոլիսների ներքին գործերին ու նստած էր Սելևկյանների շնչին, ու Եգիպտոսին էլ փրկեց հենց մոտավորապես քո ճակատամարտի ժամանակաշրջանում:

Մագնեսիայից հետո Հռոմը արևելքում բավականին պասիվանում է: Ես ասացի տարածաժրջանային գերտերությունների մասին: Հռոմը այդ ժամանակ դեռևս այնքան էլ տարածաշրջանում չէր: Չնայած, լավ, ավելացնենք նաև Հռոմը:)


Դե էլ չենք խոսում այն մասին, թե ոնց էին Սելևկյանները էտքան զորք հավաքել Մագնեսիայի կատաստրոֆայից հետո:

Այն ժամանակներում զորք միշտ էլ կհավաքվեր, կարևորը փող լիներ…

Տրիբուն
28.11.2008, 21:54
Մագնեսիայից հետո Հռոմը արևելքում բավականին պասիվանում է: Ես ասացի տարածաժրջանային գերտերությունների մասին: Հռոմը այդ ժամանակ դեռևս այնքան էլ տարածաշրջանում չէր: Չնայած, լավ, ավելացնենք նաև Հռոմը:)



Այն ժամանակներում զորք միշտ էլ կհավաքվեր, կարևորը փող լիներ…
Կիսակործոնվող տերությունը փող էր ճարել.. տալիք արած կլինի մի տեղից :)))))

Լիոն ջան, ախպեր ջան; Կհասկնա՞ս միտքս: Քո մեթոդով, սկզբից հայտնագործում ենք ճակատամարտը, հետո պատմական դեպքերն ու զարգացումները հարմարեցնում ենք դրան:

Եթե քեզ շատ ա պետք ճակատամարտ, որտեղ հայերը ավելի քիչ զորքով դուրս եկան թշնամու գերազանցող ուժերի դեմ ու գլխովին ջաղջախեցին՝ մեկին չորս քիչ զոհ տալով, վերջում էլ հարիֆների բերած փղերին խորոված արեցին ու կերան, ապա մնացած ամեն ինչը կարող ենք մանրից հարմարեցնել դրան - անուններից սկսած, տարեթվերով ու մնացած թվերով վերջացրած:

Մեղապարտ
28.11.2008, 22:13
Այս մեկ ամսվա ընթացքում որոշակի կարծիքներ եմ ստացել Մ.Հակոբյանի «ՌԱԶ ՄԱԿԱՆ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ» վերաբերյալ հիմանակնում այն բաժանվում է մի քանի խմբերի:
Միջագետքի պատմության մասնագետները շոկի մեջ են քանի որ ,չեն կարողանում հասկանալ այդ ինչպես հեղինակին հաջողվեց ընդհարացնել մի հզոր շերտ որի մասին մեր Հայ ժողովրդի Պատմության մեջ կա մի քանի տող:
Շոկը փոխվում է զարմանքի իսկ զարմանքը փոխվում է առհամարանքի որը ավարտվում է հետևյալ մտքով «ով էլ ասես կարող է գրրել»: Ես այդ ակադեմիական «գիգանտներին» պատասխանում եմ իսկ ինչու, մինչև այժմ չեք գրել:Պատասխան չկա:
Հաջորդ խումբը դրանք սիրողներն են որոնք հաստատ համոզված են, որ գրքի մեջ շատ ճշմարտություններ կան նաև կա շատ սուբեկտիվ մոտեցում:Նրանք ուրախ են գոնե որ այս կա:
Հաջորդ խումբը սխալ մանեկողների խումբն է, որոնց համար անհետաքրքիր է աշխատանքի ծավալը նրանք երջանիկ են սխալ գտնելու համար և այն վայելելու:
Խոսել եմ շատ լուրջ երկու մասնագետների հետ որոնք, իրոք կարդացել են աշխա տանքները նրանք ասել են հետևյալ « հեղինակը նորից պետք է խմբագրի իր աշխատանքը և անի հետևյալը առավելագույնս հրաժարվի սուբեկտիվիզմից,այն դեպքեր որոնք իր լուսաբանման արդյունքն է ապա այդ լուսաբանումները պետք է լինի հստակ առանձնացված որպես հեղինակի եզրակացություն:
Այն թվական տվյալները որոնք կապված են բանակի հետ ,պետք է ներկայացվի որպես վերլուծության արդյունք:
Խմբագրվելուց հետո այն կամ պետք է ներկայանա որպես որոշակի դեպքերի խրոնոլոգիա կամ պետք է ներկայանա որպես գիտա հանրամատչելի աշրատանք կամ պատմական դեպքերի գեղարվեստական շարադրանք կամ որպես մենագրություն :
Ես դեռ չեմ կարդացել սակայն ինձ համար պարզ է ,որ այս աշխատանքը իր հասանելիք զանգը արդեն հնչեցրել է:

Lion
29.11.2008, 10:36
Տրիբուն


Կիսակործոնվող տերությունը փող էր ճարել.. տալիք արած կլինի մի տեղից )))

Բասենի ճ-մ-ից առաջ այն ԴԵՌ կիսակործանվող պետություն չէր: Դրանից հետո սկսեց "կիսակործանվել"...


Լիոն ջան, ախպեր ջան; Կհասկնա՞ս միտքս: Քո մեթոդով, սկզբից հայտնագործում ենք ճակատամարտը, հետո պատմական դեպքերն ու զարգացումները հարմարեցնում ենք դրան:

Ամենևին ոչ: Ճակատամարտը իրոք եղել է, ուղղակի այն մնացել է ստվերում, նրան լուրջ չեն վերաբերվել: Իսկ իմ դեպքում այն, ինչպես մոզայկայի հատիկը, գտնում է իր հստակ տեղը դեպքերի տրամաբանական շղթայում:)


Եթե քեզ շատ ա պետք ճակատամարտ, որտեղ հայերը ավելի քիչ զորքով դուրս եկան թշնամու գերազանցող ուժերի դեմ ու գլխովին ջաղջախեցին՝ մեկին չորս քիչ զոհ տալով, վերջում էլ հարիֆների բերած փղերին խորոված արեցին ու կերան, ապա մնացած ամեն ինչը կարող ենք մանրից հարմարեցնել դրան - անուններից սկսած, տարեթվերով ու մնացած թվերով վերջացրած:

Ես ընդամենը արձանագրող եմ... ինձ ավելացնել կամ պակասեցնել պետք չէ:)

Հարգելի Վանական

Ուրախ եմ քեզ կրկին տեսնել այս ֆորումում: Անձամբ ինձ համար քո բացակայությունը զգալի էր:) Եղբայր, քո պոստը ինձ շատ հետաքրքրեց, դրա համար էլ փորձեմ մանրամասն պատասխանել դրան, հնթացս անելով մի քանի հարցադրումներ...


Միջագետքի պատմության մասնագետները շոկի մեջ են քանի որ ,չեն կարողանում հասկանալ այդ ինչպես հեղինակին հաջողվեց ընդհարացնել մի հզոր շերտ որի մասին մեր Հայ ժողովրդի Պատմության մեջ կա մի քանի տող:
Շոկը փոխվում է զարմանքի իսկ զարմանքը փոխվում է առհամարանքի որը ավարտվում է հետևյալ մտքով «ով էլ ասես կարող է գրրել»: Ես այդ ակադեմիական «գիգանտներին» պատասխանում եմ իսկ ինչու, մինչև այժմ չեք գրել:Պատասխան չկա:

Նույն ուղին անցել եմ նաև ես: Նույնիսկ այս ֆորումում նույն այդ վերաբերմունքն է, թեև ավելի շատ սիրողական մակարդակով: Այնուհանդերձ խոսքը հնչել է և այն անպայման կունենա արձագանք:)


Հաջորդ խումբը դրանք սիրողներն են որոնք հաստատ համոզված են, որ գրքի մեջ շատ ճշմարտություններ կան նաև կա շատ սուբեկտիվ մոտեցում:Նրանք ուրախ են գոնե որ այս կա:

Ահա. ինչ է սուբյեկտիվ մոտեցումը? Եթե նկատի է ունեցվում, որ ես անհիմն գերագնահատել կամ թերագնահատել եմ որևէ երևույթ /ասենք միտումնավոր բաց եմ թողել Հայկական բանակի համար որևէ պարտված ճակատամարտ, միտումնավոր ավել եմ ցույց տվել Հայոց պետության հաջողությունները կամ նվազեցրել եմ պարտությունները/, ապա ասեմ, որ դա այդպես չէ և ես կարող եմ հիմնավորել իմ ամեն մի խոսքը: Բայց եթե սուբյեկտիվ մոտեցման տակ նկատի է ունեցվում ավելի նեղ մի հարց /ասենք որևէ ամրոցում պաշտպանվող կայազորի թիվը, կողմերի կորուստները և այլն/, ապա, այո, իհարկե այստեղ կա սուբյեկտիվ մոտեցում: Սակայն ոչ վատ իմաստով: Դա իմ կարծիքն է, իմ մոտեցումը, որը բնականաբար ձևավորվել է իմ անցած ուղու, իմ կարդացած ինֆորմացիայի և իմ ուղեղի կողմից դրա ընդհանրացման արդյունքում: Այստեղ ես որևէ խնդիր չեմ տեսնում և տեղ եմ թողնում այլ մենկաբանությունների համար: Պատահական չէ, որ իմ գրքում այդչափ հաճախ օգտագործվում է "մոտ" տերմինը, որը նշանակում է ենթադրություն, վերսիա... Մասնավորապես թվական տվյալների վերաբերյալ այսպիսի մի միտք կա իմ գրքի առաջաբանում.

"Հատկապես ուզում եմ ընթերցողի ուշադրությունը հրավիրել այս հանգամանքի վրա, քանի որ բերված ճակատամարտերի ճնշող մեծամասնության վերաբերյալ մարտնչող բանակների թվական տվյալները, ինչպես նաև կորուստները հայտնի չեն: Այս դեպքում կա սկզբունքային երկու լուծում.
ա) ընդհանրապես չանրադառնալ թվական տվյալներին և կորուստներին,
բ) փորձել այնուհանդերձ գոնե մոտավորապես նշել դրանք` հիմնվելով եղած տեղեկատվության վերլուծության, իրադարձության ընթացքի, պետությունների ու նրանց բանակների ռազմական պոտենցյալների, ճակատամարտի ընթացքի ու տևողության և այլ կողմնակի հանգամանքների վրա:
Ես ընտրել եմ երկրորդ լուծումը, քանզի թվական տվյալները չնշելը ցանկացած դեպքում ելք չէ, այն դեպքում, երբ իմ կողմից տրված լուծման դեպքում ընթերցողը գոնե մոտավոր պատկերացում կունենա մարտնչող բանակների թվակազմի և նրանց կրած կորուստների մասին, որն էլ իր հերթին հիմք կտա առավել ամբողջական պատկերացում կազմել իրադարձության վերաբերյալ:
Ուզում եմ հատկապես ուշադրություն հրավիրել մի կարևոր հանգամանքի վրա: Ենթադրաբար տրված թվերը երբեք էլ չեն ենթադրում որևէ կամայական մոտեցում: Յուրաքանչյուր, այո, ընթերցող, առանց չափազանցության ես դա կարող եմ ասել, յուրաքանչյուր նման դեպքում իրականացվել է մարտնչող բանակների և երկրների ռազմական պոտենցյալի, պատերազմի ու ճակատամարտի ընթացքի, ռազմա-քաղաքական և այլ հանգամանքների խորը ու բազմակողմանի վերլուծություն` բազմաբնույթ հանգամանքների համակարգային հաշվառումով:
Հատկապես պահանջկոտ ընթերցողին հրավիրում եմ իրականացնել նմանատիպ տվյալների փոքրիկ վերլուծություն և ես վստահ եմ, որ նա ևս, օբյեկտիվ ու անկողմնակալ մոտեցման դեպքում, կհանգի մոտավորապես իմ բերած թվերին… "


Հաջորդ խումբը սխալ մանեկողների խումբն է, որոնց համար անհետաքրքիր է աշխատանքի ծավալը նրանք երջանիկ են սխալ գտնելու համար և այն վայելելու:

Դե այս մարդկանց առաջնորդում է հիմնականում նախանձը ու չարությունը: Նման մարդիկ միշտ էլ եղել են, կան և կլինեն: Նույն Ղազար Փարպեցին, որ աշխատանքով հիմա բոլորս հիանում ենք, Վահան Մամիկոնյանին գրած իր հայտնի նամակում բողոքում է նման մարդկանց վերաբերմուն քից: Բայց Ղազարի մասին հիմա բոլորս գիտենք և բարձր ենք գնահատում նրանց, իսկ նման մարդկանցից գոնե մեկի անունը մեզ չի հասել:)


Խոսել եմ շատ լուրջ երկու մասնագետների հետ

Ինձ անչափ հետաքրքիր է, ովքեր են այդ մարդիկ: Խնդրում են նամակով տեղեկացրու այդ մարդկանց մասին:)


որոնք, իրոք կարդացել են աշխա տանքները նրանք ասել են հետևյալ « հեղինակը նորից պետք է խմբագրի իր աշխատանքը և անի հետևյալը առավելագույնս հրաժարվի սուբեկտիվիզմից,

Խնդրեմ: Ինձ թվում է, որ ես "առավելագույնը հրաժարվել եմ սուբյեկտիվիզմից", բայց ես պատրաստ եմ ընդունել ցանկացած կոնստրուկտիվ քննադատություն: Բոլոր այն դեպքում, երբ ինձ տրամաբանական ողջամիտ մեթոդների կիրառմամբ և փաստերի վերլուծությամբ ԿԱՊԱՑՈՒՑՎԻ, որ ես սուբյեկտիվ եմ, ես անմիջապես կուղղեմ իմ գրքի այդ հատվածը: Օրինակ, արդեն մի քանի օր է, որ Տրիբուն-ի հետ քննարկում ենք իմ գրքի վիճահարույց ճակատամարտերից մեկը: Ըստ իս առայժմ նա ոչինչ չի ապացուցել...


այն դեպքեր որոնք իր լուսաբանման արդյունքն է ապա այդ լուսաբանումները պետք է լինի հստակ առանձնացված որպես հեղինակի եզրակացություն:

Համաձայն եմ: Դա արդեն հաջորդ քայլում:) Չնայած ասեմ,ո ր շատ դեպքերում արդեն իսկ ներկայիս վիճակով իմ գրքում ծանոթագրությունների մեջ կա նշում այն մասին, որ սա իմ եզրակացությունն է և տրված են անհրաժեշտ պարզաբանումներ...


Այն թվական տվյալները որոնք կապված են բանակի հետ ,պետք է ներկայացվի որպես վերլուծության արդյունք:

Այ սա շատ լուրջ է... Գրքում կա, ուշադիր, մոտ 5.300 ճակատամարտ և պատերազմ: Ամեն մեկի կապակցությամբ առնվազն հիշատակվում է 4 թվական տվյալ` 2 բանակների թվակազմը և նրանց կորուստները: Սա արդեն արեց մոտ 22.000 վերլուծություն: Գումարենք ևս մոտ 8.000 վերլուծություն, նկատի ունենալով, որ շատ ճակատամարտերում հակամարտող բանակները 2-ից ավել են... Կլորացնենք ու կստանանք մոտ 30.000 վերլուծություն: Հիմա դուք ոնց եք պատկերացնում 30.000 ծանոթագրությունը իմ գրքի մեջ??:o


Խմբագրվելուց հետո այն կամ պետք է ներկայանա որպես որոշակի դեպքերի խրոնոլոգիա կամ պետք է ներկայանա որպես գիտա հանրամատչելի աշրատանք կամ պատմական դեպքերի գեղարվեստական շարադրանք կամ որպես մենագրություն :

Այ սա չհասկացա...


Ես դեռ չեմ կարդացել սակայն ինձ համար պարզ է ,որ այս աշխատանքը իր հասանելիք զանգը արդեն հնչեցրել է:

Եվ դեռ շարունակում է հնչեցնել ու կհնչեցնի:hands

Lion
29.11.2008, 10:51
Դեպի արևելք արշավող Հայ-արիական բանակի առաջնորդի անունը պահպանվել է իրանական լեգենդար աղբյուրներում և "Ավեստա"-ում "Հայա մարտ/դա" ձևով: Այստեղ ակնհայտ է սակայն "Հայ" արմատը, որ ընդունելով որպես "Հայկ", այս անունը կարելի է մեկնաբանել հետևյալ տարբերակներից մեկով.
1. "Հայկ ի մարտ"` այսինքն "Հայկ, որը նետվում է մարտի",
2. "Հայ մարդ",
3. "Հայերին մարտի տանող□` "հայ ի մարտ", որպես պաշտոնի անվանում:
Ինձ առավել ընդունելի է թվում (թեև հնարավոր են նաև այլ տարբերակներ) իմ բերած երեք տարբերակների միավորումը, որոնք իրենց "մասն" են ներդրել անվան ձևավորման մեջ, այսինքն. "հայ մարդիկ, որոնց առաջնորդում է հայերին մարտի տանողի պաշտոնը զբաղեցնող և ինքն էլ մարտի նետվող Հայկը", չնայած ընդունելի են նաև առանձին մեկնաբանումները: Հետաքրքիր է, որ այս Հայկի որդու անունը ըստ "Ավեստա"-ի "Հաոսինգխա" է, որտեղ, սակայն "գխա" հնդկական վերջավորությունը դեն նետելուց հետո մնում է "Հաոսին" անունը` այսինքն "Հայկ-որդի" (օգտագործելով հայերենի հետ ընդհանուր հնդեվրոպական արմատ ունեցող ռուսերենի պահպանած հայերենի "որդի"-ին համարժեք "сын" բառը): Հատկանշական է, որ այս Հայկ-որդին տեղացիներին ծանոթացնում է մետաղամշակությանը, դարբնությանը և մետաղից տարաբնույթ իրեր պատրաստելու արհեստին` որը կրկին բնորոշ էր Հայկական լեռնաշխարհին: Հայկ-որդու հաջորդները ևս մեծամասսամբ կրել են հայերի մոտ հաճախ հանդիպող անուններ: Արիական գերիշխանության արևելյան տարածքներում որոշ ժամանակ իշխած և անկասկած Հայկազունիներից սերող "Մարտի նետվող" Հայկերի դինաստիայից հետագայում իշխանությունն անցավ տեղական արմատներ ունեցող Կայենիդների դինաստիային, որը թեև կրկին շարունակում էր արիական ավանդույթները, սակայն արդեն մեծապես հենվում էր հայ-արիական և տեղական ժողովուրդների միաձուլման վրա հիմնաված նոր էթնոսի էթնոմշակութային բազայի վրա: Կայենիդների դինաստիայից հետագայում առաջացան պարսկական Աքեմենյան և Սասանյան դինաստիաները, որոնց կրած "Արյաց արքա" տիտղոսն այս ամենի ֆոնի վրա լիովին բացատրելի է:
"Մարտի նետվող" Հայկերի դինաստիայի գահացանկն ունի հետևյալ տեսքը (փակագծերում տրվում է այս անունների "միջազգային-ընդունված" ձևը).
1. Հայկ Իմարտ (Հ/Գայոմարտ, Հ/Գայա մարտ/դա) (մոտ 1700-1670)
2. Հայկ-որդի (Խաոսինգխա, Հաոսինգխա) որդի (մոտ 1670-1630)
3. Թահմաուրպա որդի (մոտ 1630-1600)
4. Իիմա որդի (մոտ 1600-1580)
5. Աժդահա (Աժդահակա) եղբայր (մոտ 1580-1570)
6. Տիրան-Տարոն (Տրաետաոնա) Աժդահայի որդի (մոտ 1570-1540)
7. Մանուչար (Մանուճեհր) (մոտ 1540-1510)
8. Նազար (Նավզար) (մոտ 1510-1480)
9. Զավան (Զավ) (մոտ 1480-1450)
10. Հերշասպ (մոտ 1450-1420)

Lion
29.11.2008, 11:06
Հիմք ընդունելով Մովսես Խորենացու հաղորդումները (գիրք 2, գլուխ 17), կարելի է կարծել, որ վերանայման կարիք ունի Տիգրան II Մեծի գահակալման ժամանակի վերջի հարցը, քանի որ ըստ Պատմահոր (գիրք 2, գլուխ 17-21) հայոց այս մեծագույն արքան մահացել է մ.թ.ա. 38 թ-ին: Ամենայն հավանականությամբ սկսած արդեն մ.թ.ա. 55 թ-ից հռոմեական աղբյուրներում հիշատակվող և Մեծ Հայքի կառավարման գործում ակտիվ դերակատարություն ստանձնած Արտավազդ III-ը հանդիսացել է խորը ծերության հասած իր հոր գահակից կառավարողը և միայն վերջինիս մահից հետո է կառավարել միանձնյա:

Տրիբուն
29.11.2008, 14:24
Տրիբուն

Օրինակ, արդեն մի քանի օր է, որ Տրիբուն-ի հետ քննարկում ենք իմ գրքի վիճահարույց ճակատամարտերից մեկը: Ըստ իս առայժմ նա ոչինչ չի ապացուցել...



Հոպ, Տրիբունը ապացուցելու ոչինչ չունի; Տրիբուն ոչ մի փաստ այստեղ չի ներկայացնում ու պատմության գիրք էլ չի գրել, որ որևէ բան ապացուցի: Երևույթները թարս ներկայացնելու կարիք չկա, Լիոն; Տրիբունը կարող է թերահավատորեն վերաբերվել քո փաստերին, դա իր իրավունքն է, իսկ ապացուցելը քո խնդիրն է:

Ի միջի այլոց, դու էլ դեռ ոչինչ չես ապացուցել: Բացի ընդհանուր բնույթի դատողություններից, որոնք բացարձակապես համոզչի չեն, ոչ մի ապացույց ի օգուտ այն բանի, որ այդպիսի ճակատամարտ ընդհանրապես եղել է ՉԿԱ:

Առավել ևս, նույնիսկ այն աղբյուները, որոնց դու հղում ես կատարում, իսկ խոսքը վերաբերվում է հատկապես Խորենացուն, լրիվ հակառակն են ապացուցում: Իսկ դու նույն աղբյուներում բացարձակապես ամեն ինչ խեղաթյուրելով, փորձում ես դրանք ներկայացնել որպես քո գրածները հավաստող ու ապացուցող փաստեր:

Ավելացվել է 3 րոպե անց

Այ սա շատ լուրջ է... Գրքում կա, ուշադիր, մոտ 5.300 ճակատամարտ և պատերազմ: Ամեն մեկի կապակցությամբ առնվազն հիշատակվում է 4 թվական տվյալ` 2 բանակների թվակազմը և նրանց կորուստները: Սա արդեն արեց մոտ 22.000 վերլուծություն: Գումարենք ևս մոտ 8.000 վերլուծություն, նկատի ունենալով, որ շատ ճակատամարտերում հակամարտող բանակները 2-ից ավել են... Կլորացնենք ու կստանանք մոտ 30.000 վերլուծություն: Հիմա դուք ոնց եք պատկերացնում 30.000 ծանոթագրությունը իմ գրքի մեջ??

Եթե դա համարվում է ֆունդամենտալ գիտական հետազոտույուն, ապա ցանկացած փաստի վերաբերյալ պիտի լինի ծանոթագրություն; Հակառակ դեպքում այն ոչ մի արժեք չունի, համոզիչ չէ, թերահավատության պատ-առ է հանդիսանում: Ու էական չի դա 30.000 ծանոթագրություն է, թե 300.000:

Լիոն, մարդիկ մի հատ գիրք են գրում, մի ճակատամարտի վերաբերյալ, տարիներով վրան աշխատում են, որ ամեն թիվ ու փաստ քչից ծատից հիմնավորված լինի; Դու ուզում ես հիմա ստեղ մի անգամից 5300 պատերազմի ու ճակատամարտի մասին գրես ու ոչ մի կասկածի տեղիք դրանք չտան, նույնիսկ առանց ծանոթագրությունների:

Տրիբուն
29.11.2008, 14:29
Խմբագրվելուց հետո այն կամ պետք է ներկայանա որպես որոշակի դեպքերի խրոնոլոգիա կամ պետք է ներկայանա որպես գիտա հանրամատչելի աշրատանք կամ պատմական դեպքերի գեղարվեստական շարադրանք կամ որպես մենագրություն :
Ես դեռ չեմ կարդացել սակայն ինձ համար պարզ է ,որ այս աշխատանքը իր հասանելիք զանգը արդեն հնչեցրել է:

Միանշանակ համաձայն եմ: Հատկապես պատմական դեպքերի գեղարվեստական շարանդրանքի հետ;

Մեղապարտ
29.11.2008, 14:51
Ըստ ինձ հասած տեսակետների սուբեկտիվ մոտեցումը բխում է «բ» կետից որը դրական է գնահատվում մասնագետների կողմից սակայն այն ընկալել որպես կատարված ռազմական դեպքերի իրականին մոտ պատկեր ժամանակ է պահան ջում տարիներ: Նորից բոլորի ուշադրությունը հրավիրում եմ այն բանի վրա, որ սա իմ տեսակետը չէ, ես ներկայացնում եմ ինձ հասած տեսակետները որոնք ինձ համար արժեքավոր են:
Երկրորդ տարբերակը ամենա խոցելին է քանի որ հերքելու համար երկրորդ մարդը պետք է համարժեք աշխատանք կատարած լինի ինչ որ մի բան հերքելու համար :
Նա դրա կարիքը չունի և հեղինակին անմիջապես մեղադրում է սուբեկտիցիզմի մեջ մատնանշելով հազար ումի աղբյուրներ որոնք վերաբերում են նույն դեպքերին և որտեղ հայի հետք ընդհանրապես շրջանցված է :
Հեղինակի խնդիրը կայանում է նրանում բացահայտել, մատնանշել, փաստել , ընդ հանրացնել և ներկայացնել որպես տեսակետ որը թեկուզ և խոցելի է բայց «ուժեղ ների մեջ հավասար է»:
Հրապարակված որևէ աշխատանք հստակ դասակարգում է և այն արվում է հետ ևյալ կերպ :
1. Գիտական թեզի պաշտպանման համար
2. Հոբի(այս դեպքում հեղինակի ֆանտազիան անսահմանաթակ է)
3. Ընդիմախոսություն
4. Մենագրություն
Քո «ռեֆերենտները» ի նկատի ունեն խմբագրվել վերը նշված տարբերակները:
Այն թվական տվյալները որոնք կապված են բանակի հետ ,պետք է ներկայացվի որպես հեղինակի վերլուծության արդյունք այլ մոտեցում չկա:
Ես այդ պատմաբանների մասին չեմ կարող ասել քանի որ նրանք խաղտում են «ցեխի կանոնները»:Սակայն կարող եմ ասել որ իրենց կողմից առաջարկված շտկումները իմ կարծիքով կուժեղացնի աշխատանքը և այն կմոտեցնի ակադե միական շրջանակներում քննարկումներ անցկացնելու համար :

Lion
30.11.2008, 16:11
Հոպ,

Բայց էս “հոպ”-ի պահը շատ դուրևս եկավ: Հարգելի Տրիբուն, արի բառախաղերով չզբաղվենք, քանի որ եթե դո ինձ վերջին պոստերում ինչ-որ բան չես ապացուցում, ապա քո գրածները անիմաստ են, իսկ եթե ապացուցում ես, ապա վերջին գրածդ է անիմաստ…

Lion
30.11.2008, 16:37
Տրիբունը կարող է թերահավատորեն վերաբերվել քո փաստերին, դա իր իրավունքն է, իսկ ապացուցելը քո խնդիրն է:

Իսկ թերհատավության հիմքերը ցույց տալը և փաստարկելը, այսինքն… որևէ բան ապացուցելը Տրիբունի խնդիրը չէ??


Ի միջի այլոց, դու էլ դեռ ոչինչ չես ապացուցել: Բացի ընդհանուր բնույթի դատողություններից, որոնք բացարձակապես համոզչի չեն, ոչ մի ապացույց ի օգուտ այն բանի, որ այդպիսի ճակատամարտ ընդհանրապես եղել է ՉԿԱ:

Հա-հա… շատ ծիծաղելի էր… Սկզբնաղբյուրը մեջբերեցի, քաղաքական իրավիճակի վերլուծությունն արեցի, բանակների կառուցվացքին ու արշավանքի ուղղությունների անդրադարձա, ճակատամարտի փուլերը հիմնավորեցի… և սա համարվում է “ընդհանուր բնույթի դատողություն” – Ասեմ, դու անչափ օբյեկտիվ ես: Երևի կուզենայիր, որ հիմնվեի հակամարտող բանակների մարտական հրամանների ու զեկուցագրերի վրա??

Տրիբուն ջան – համառությունը և սեփական տեսակետները պաշտպանելը լավ բան է, բայց երբ դա վերաբերվում է անբարեծղճության, կորցնում է իր ողջ պռոդուկտիվ բաղադրիչը և վերածվում է չգիտես ինչի…


Առավել ևս, նույնիսկ այն աղբյուները, որոնց դու հղում ես կատարում, իսկ խոսքը վերաբերվում է հատկապես Խորենացուն, լրիվ հակառակն են ապացուցում:

Դա այդպես չէ և ես դրա մասին արդեն խոսել եմ… Դու չես կարողացել որևէ կերպ ճխտել փաստարկներս: Եթե որևէ մեկը կկասկածի իմ այս պնդմանը` թող ուղղակի ծանոթանա այս թեմայով մեր վերջին պոստերին:


Իսկ դու նույն աղբյուներում բացարձակապես ամեն ինչ խեղաթյուրելով, փորձում ես դրանք ներկայացնել որպես քո գրածները հավաստող ու ապացուցող փաստեր:

Առայժմ անհիմ ու ոչ մի կոնկրետ բան չասող պնդում է…


Եթե դա համարվում է ֆունդամենտալ գիտական հետազոտույուն, ապա ցանկացած փաստի վերաբերյալ պիտի լինի ծանոթագրություն; Հակառակ դեպքում այն ոչ մի արժեք չունի, համոզիչ չէ, թերահավատության պատ-առ է հանդիսանում: Ու էական չի դա 30.000 ծանոթագրություն է, թե 300.000:

Լավ, թող լինի… Եվ այսպես, վերցնում ենք իմ գրքի ամենամիջին ճակատամարտերից մեկը: Փորձենք պատկերացնել այդ ճակատամարտի “ծանոթագրական համակարգ”-ը…: Իրադարձություններին մասնակցում են միջինը 2 բանակներ:

Եվ այսպես, ծանոթագրության տեսքով պետք է տալ/հիմնավորել

1. ճակատամարտի թվականը,
2. ճակատամարտի տեղը,
3. ճակատամարտից առաջ ստեղծված իրավիճակը
4. թիվ 1 բանակի արշավի երթուղին,,
5. թիվ 2 բանակի արշավի երթուղին,,
6. թիվ 1 բանակի առկայությունը,
7. թիվ 2 բանակի առկայությունը,
8. թիվ 1 բանակի հրամանատարի մասին տվյալներ,
9. թիվ 2 բանակի հրամանատարի մասին տվյալներ,
10. թիվ 1 բանակի թվակազմի մասին տվյալներ,
11. թիվ 2 բանակի թվակազմի մասին տվյալներ,
12. հակամարտող բանակների գործողությունների մասին տվյալներ
13. թիվ 1 բանակի կորուստների մասին տվյալներ,
14. թիվ 2 բանակի կորուստների մասին տվյալներ,
15. ճակատամարտից հետո ստեղծված իրավիճակը:

Ըհը – առնվազն 15 ծանոթագրություն մեկ ճակատամարտի համար, ընդ որում սա դեռ մինիմումն է, քանի որ բանակները, նրանց հրամանատարները հաճախ մեկից ավել են, ճակատամարտը ունենում է բարդ փուլեր և այլն… Եվ ամեն ինչ վերածվում է աբսուրդի:

Երևի բոլորդ էլ կարդացել եք կամ գոնե ծանոթ եք ՀԽՍՀ 13 ահտորանոց հանրագիտարանին: Պատասխանեք, խնդրեմ, դուք նրանում ղումներ տեսել եք? Իհարկե ոչ, քանի որ այն իր շարադրած փաստերի տեսակետիվ ունի այլ մեթոդական կառուցվածք: Այլ օրինակ բերեմ – երևի չեք կարդացել, բայց կա այսպիսի մի գիրք “Իստօռիյա վօեննօգօ իսկւստոա”, հեղինակը Ռազինն է և տպվել է 1950-ականներին: Նույն այդ գրքում էլ Ռազինը ձեր մեթոդով չի առաջնորդվում: Իսկ Ռազինը համարվում է ԱՊՀ տարածաշրջանի այս ոլորտի հիմնադիր հայրերից մեկը: Նույն վիճակն է նաև արտասահմանում` Դելեբրյուկ, Կլաուզվից, Թեյլոր և այլոք…

Այնպես որ ըստ իս դուք ուղղակի ավելորդ պռիդիռկեք եք անում…


Լիոն, մարդիկ մի հատ գիրք են գրում, մի ճակատամարտի վերաբերյալ, տարիներով վրան աշխատում են, որ ամեն թիվ ու փաստ քչից ծատից հիմնավորված լինի; Դու ուզում ես հիմա ստեղ մի անգամից 5300 պատերազմի ու ճակատամարտի մասին գրես ու ոչ մի կասկածի տեղիք դրանք չտան, նույնիսկ առանց ծանոթագրությունների:

Նախ ծանոթագրությունները վիճահարույց համարվող ճակատամարտերի պարագայում կան: Հարգելի Տրիբուն, նույն այս Բասենի ճակատամարտը իմ գրքում համեմված է մանրամասն ծանոթագրություններով: Երկրորդ ես չեմ ուզում


ոչ մի կասկածի տեղիք դրանք չտան

Խնդրեմ, կասկածեք ինչքան ուզում եք, փաստարկված քննադատեք – դա առաջ կմղի գիտությունը: Սակայն գործեք ՓԱՍՏԱՐԿՎԱԾ, այլ ոչ թե հիմք ընդունելով ընդհանուր դատողությունները, որ “սաղ աշխարհը գիտի, թե սա այսպես է”, “դու անհիմն ես գրել” և այլն…


Միանշանակ համաձայն եմ: Հատկապես պատմական դեպքերի գեղարվեստական շարանդրանքի հետ;

Այսինքն?

Հարգելի Վանական


Երկրորդ տարբերակը ամենա խոցելին է քանի որ հերքելու համար երկրորդ մարդը պետք է համարժեք աշխատանք կատարած լինի ինչ որ մի բան հերքելու համար :

Լավ էր ասված… Ընդ որում հաշվի առեք, որ իմ այս դատողությունները ես երբէ չեմ ներկայացրել որպես բացարձակ ճշմարտություն:


Հեղինակի խնդիրը կայանում է նրանում բացահայտել, մատնանշել, փաստել , ընդ հանրացնել և ներկայացնել որպես տեսակետ որը թեկուզ և խոցելի է բայց «ուժեղ ների մեջ հավասար է»:

Իհարկե - և մասնավորապես հենց դրա համար եմ ես հիմա այստեղ:


Հրապարակված որևէ աշխատանք հստակ դասակարգում է և այն արվում է հետ ևյալ կերպ :
1. Գիտական թեզի պաշտպանման համար
2. Հոբի(այս դեպքում հեղինակի ֆանտազիան անսահմանաթակ է)
3. Ընդիմախոսություն
4. Մենագրություն
Քո «ռեֆերենտները» ի նկատի ունեն խմբագրվել վերը նշված տարբերակները:

Ճիշտն ասած չհասկացա…:(


Այն թվական տվյալները որոնք կապված են բանակի հետ ,պետք է ներկայացվի որպես հեղինակի վերլուծության արդյունք այլ մոտեցում չկա:

Բազմիցս ասել եմ /այդ թվում գրքի մեջ/, այստեղ էլ եմ ասում – թվական տվյալից առաջ դրված “մոտ” բառը ենթադրում է հենց դա…


Ես այդ պատմաբանների մասին չեմ կարող ասել քանի որ նրանք խաղտում են «ցեխի կանոնները»:Սակայն կարող եմ ասել որ իրենց կողմից առաջարկված շտկումները իմ կարծիքով կուժեղացնի աշխատանքը և այն կմոտեցնի ակադե միական շրջանակներում քննարկումներ անցկացնելու համար :

Միանշանակ համաձայն եմ ցանկացած քննադատության և երկխոսության, իսկ արդյունքում` շտկման: Սակայն մի էական պայմանով – մինչ այդ պետք է այդ գործին ձեռնամուխ լինողը ողջամիտ տրամաբանական և փաստական մեթոդների կիրառմամբ ինձ համոզի, որ իմ որևէ տվյալը սխալ է: Այդ դեպքում ես առաջինը շնորհակալություն կհայտնեմ այդ մարդուն աշխատանքս ավելի որակյալ դարձնելու համար և անհապաղ կանեմ շտկումը: Իմ պայմանը թող տարօրինակ չթվա, քանի որ ես ամեն մի թիվ կամ փաստ գրել եմ հիմնավորված, իմ ներքին տրամաբանական սխեմաներում այն ստուգելուց հետո: Բնական է, որ այն ինձ համար ճիշտ է – թող ուրեմն քննադատողը բարի լինի ինձ ՆԵՐՔՆԱՊԵՍ համոզի, որ ես սխալվում եմ…

Lion
30.11.2008, 16:56
Ինչ վերաբերվում է Երվանդունիներին: Այժմ գիտության մեջ ամենատարածված կոնցեպցիայի համաձայն այս տոհմը իշխել է Մեծ Հայքի թագավորությունում մոտավորապես մ.թ.ա. 6-րդ դարի կեսերից մինչև 2-րդ դարի սկիզբը: Սակայն ասեմ, որ իմ բազմամյա հետազոտությունները լուրջ հիմքեր են տալիս կասկաելու այս տեսությանը: Ըստ իմ առաջարկած տեսակետի Երվանդունիները ՄԵծ Հայքի թագավորությունում իշխել են մ.թ.ա. 331 թ-ից /երբ մահացավ վերջին Հայկազունի արքա Վահեն/ մինչև մ.թ.ա. 248 թ-ը…

Այսինքն ես մ.թ.ա. 612 թ-ից սկսած մինչև մ.թ.ա. 331-ը համարում եմ, որ Մեծ Հայքը ոչ միայն եղել է անկա պետություն /թեև եղել է կոնֆեդերատիվ հարաբերությունների մեջ/, այլև այնտեղ իշխել են Արշակունիները: Իսկ մ.թ.ա. 247 թ-ից Մեծ Հայքում հաստատվեցին Արշակունիները…, թեև Երվանդ Վերջինը մի պահ փորձեց վերականգնել Երվանդունիների գահատոհմի իշխանությունը, սակայն Արտաշեսի ու Սմբատի ջանքերի շնորհիվ նա մատնվեց անհաջողությամբ: Ընդհանուր գծերով առայժմ այսքանը, իսկ եթե պետք լինի, կմանրամասնեմ…

Մեղապարտ
30.11.2008, 18:36
Հրապարակված որևէ աշխատանք հստակ դասակարգում է և այն արվում է հետ ևյալ կերպ :
1. Գիտական թեզի պաշտպանման համար
2. Հոբի(այս դեպքում հեղինակի ֆանտազիան անսահմանաթակ է)
3. Ընդիմախոսություն
4. Մենագրություն
Քո «ռեֆերենտները» ի նկատի ունեն խմբագրվել վերը նշված տարբերակները:

Քո ուշադրությունը հրավիրում եմ հետևյալ հարցադրումներին
«Գիտական թեզի պաշտպանություն» սա նշանակում է որ հայ պատմագրության մեջ ռազմանկան իրադրձությունները որոնք լուսաբանվում են պետք է վերջում հիմնավորի ինչ որ բան օրինակի համար:
ա-Հայկական զինուժը տարածաշրջանի հնագույն կազմակերպված և ամենա առաջադիմական համակարգն էր :
բ-այն տարածում էր քաղաքակրդություն:
գ-այն շատ մոբիլ էր և կայուն:
Հոբի չեմ գրում քանի որ հասկանալի է:
«Ընդիմախոսություն »պետք է մերժի հին դրույթները պատճառաբանելով նրանց թերի կամ սխալ լինելը և առաջարկի այն որը վերականգնում է կամ ավելի մոտ է պատմական ճշմարտության:
«Մենագրություն» աշխատանքի խնդիրն է իր ուսումնասիրությունների հիման վրա վերականգնել այն , որը ըստ հեղինակի տեղի է ունեցել սակայն ինչ, ինչ պատճառներով դուրս է մնացել ընդհանրապես ուսումնասիրման դաշտից:
Կարծիք հայտնողները, որոնք մասնագետներ են պետք է կարողանան աշխատանքը քննության ենթարկել այս հարթություններից մեկում ակադեմիական եզրակագություն և գնահատական տալու համար:

Իմ խորին համաոզմամաբ քո աշխատանքի մասին կարծիք հայտնած «ռեֆերենտները»
ցանականում են քո կատարած աշխատանքը տեսնել այս հարթություններից մեկում:

Տրիբուն
30.11.2008, 20:19
Տրիբուն ջան – համառությունը և սեփական տեսակետները պաշտպանելը լավ բան է, բայց երբ դա վերաբերվում է անբարեծղճության, կորցնում է իր ողջ պռոդուկտիվ բաղադրիչը և վերածվում է չգիտես ինչի…


Լրիվ համաձայն եմ:


Դա այդպես չէ և ես դրա մասին արդեն խոսել եմ… Դու չես կարողացել որևէ կերպ ճխտել փաստարկներս: Եթե որևէ մեկը կկասկածի իմ այս պնդմանը` թող ուղղակի ծանոթանա այս թեմայով մեր վերջին պոստերին:



Բացարձակապես ճիշտ չես: Էսքան բան Լիոն: Թող ծանոթանան:

Թողնում ենք, որ ուրիշները դատեն, թե կոնկրետ այս թեմայի տակ ում բերած փաստարկներն ու հակափաստարկներն են ավելի համոզիչ:

Chuk
30.11.2008, 23:24
Առակ
առաջադեմ շինարարի,
փորձառու շինարարների
ու
գանձ որոնողի
մասին

Կար ժամանակ, որ շինարարները բարձրահարկ շինություններ չէին կարողանում կառուցել: Առաջին հարկի վրա կառուցված երկրորդ հարկը նրանից փոքր էր լինում, հաջորդն էլ ավելի փոքր, էն մեկն առավել փոքր ու էսպես գնում-գնում էին հարկերն ու ավարտվում: Եթե մյուս շինարարն ուզում էր ավելի բարձրահարկ շինություն սարքեր, միակ ձևն այն էր, որ պիտի առաջին հարկն ավելի մեծ սարքեր:

Բայց մի օր ծնվեց մի առաջադեմ շինարար ու ասաց. «Ես կշինեմ ամենաբարձրահարկ շինությունը ու նրա առաջին հարկը մեծ չի լինի»: Սա բռնեց, ինչ որ ձող գտավ ու խրեց հողի մեջ, ամուր ամրացրեց: «Սա հիմքն է», - ասաց, - «ու մյուս հարկերը կկառուցեմ նրա վրա»: Ու այս ձողի վրա հմուտ կերպով կառուցեց առաջին հարկը, բավական փոքր: Սրա վրա մի ուրիշ հարկ կառուցեց՝ ավելի մեծ: Հետո ավելի մեծը: Էլ ավելի մեծը: Շատ ավելի մեծը: Ու շինեց մի հսկայական բարձրահարկ շինություն: Այդքան բարձր շինություն չկար աշխարհում: Ու հավաքվեցին փորձառում շինարարներն ու ասեցին. «Շատ առաջադեմ է այս շինարարը, ոսկի հիմք է դրել, հարուստ հիմք է դրել ու դրա վրա կարողացել է կառուցել աշխարհի ամենաբարձր շինությունը»: Ու բոլորն աշխարհի բոլոր ծայրերից գալիս ու հիանում էին այդ շինությամբ ու ասում. «ոսկե հիմք է, հզոր շինություն, առաջադեմ շինարար»:

Ու կար մի մարդ, որ իր ողջ կյանքում գանձ էր որոնել: Լսեց այս մարդը հսկա շինության մասին, լսեց դրա ոսկե հիմքի մասին ու ասաց. «ես պիտի տեսնեմ այդ ոսկին, կարծես թե գտնում եմ իմ փնտրած գանձը»: Ասաց, գործիքներն առավ ու եկավ, որ հիմքը գտնի: Փորեց մի փոքր, շատ փոքր ձողի շուրջը որ տեսնի, գտնի այդ հիմքի ոսկին, բայց մի քանի բահի զարկից հանկարծ երերաց ձողը, երերաց շինությունը ու փուլ եկավ:


Գրականություն
- Եզոպոս, «Առակներ»
- Մխիթար Գոշ, «Առակներ»
- Վարդան Այգեկցի, «Առակներ»
- Կրիլով, «Առակներ»
- Խնկո Ապեր, «Առակներ»
- Մկրտիչ Կորյուն, «Առակներ»

Մեղապարտ
30.11.2008, 23:33
Մոդերատորական. թեմայից դուրս գրառումը ջնջվել է:

Lion
01.12.2008, 13:12
Մահացա՞վ, թե՞ սպանվեց: Ինչքան հիշում եմ Վահեն չընդունելով Ալեքսանդր Մակեդոնացու գերիշխանությունը սպանվում է:

Զոհվեց Գավգամելայի ճակատամարտի վերջում:(

Lion
01.12.2008, 13:27
Վանական

Եթե առաջնորդվենք քո ասած դասակարգիչներով, ապա թող իմ աշխատանքը լինի ՄԵՆԱԳՐՈՒԹՅՈՒՆ - թեև այս ամենը ես չեմ համարում էական...


Տրիբուն


Բացարձակապես ճիշտ չես: Էսքան բան Լիոն: Թող ծանոթանան:

Ես փաստեր բերեցի, որոնք չհերքվեցին - այսքան բան:


Թողնում ենք, որ ուրիշները դատեն, թե կոնկրետ այս թեմայի տակ ում բերած փաստարկներն ու հակափաստարկներն են ավելի համոզիչ:

Իհարկե...

Chuk

Իմ կարծիքով առակդ բացարձակապես անտեղի էր...

Նորմարդ
01.12.2008, 14:06
Չուկ
Խնդրում եմ մեկնաբանես առակդ ես իմ վրա առաքելություն չեմ վերցնում դա անելու, եթե բացատրես գրառմանդ հիմքը և ապացուցես, որ այն առնչվում է թեմային առակդ կմնա, բայց հիմա ակումբի որոշ անդամներ պնդում են որ այն թեմայի հետ բացարձակապես կապ չունի: Սպասում եմ արձագանքիդ մինչ այդ գրառումը չեմ հեռացնի քանզի ես էլ եմ կասկածում թեղնել թե ջնջել, բայց կարծում եմ քո բացատրությունը վերջ կդնի իմ, և ոչ միայն, կասկածներին…

Տրիբուն
01.12.2008, 14:23
Ես փաստեր բերեցի, որոնք չհերքվեցին - այսքան բան:


Ի՞նչ փաստ, որտե՞ղ:

Լիոն, դու ինքդ քո գրածները չես կարող փաստեր համարել: Կայսրերի ու տարիների հարմարեցնելն է փաստ, թե՞ փիղ կենդանու գոյությամբ հիմնավորված Սելևկյանների բանակում փղեր տեսնելը: :D

Ավելացվել է 1 րոպե անց


Չուկ
Խնդրում եմ մեկնաբանես առակդ ես իմ վրա առաքելություն չեմ վերցնում դա անելու, եթե բացատրես գրառմանդ հիմքը և ապացուցես, որ այն առնչվում է թեմային առակդ կմնա, բայց հիմա ակումբի որոշ անդամներ պնդում են որ այն թեմայի հետ բացարձակապես կապ չունի: Սպասում եմ արձագանքիդ մինչ այդ գրառումը չեմ հեռացնի քանզի ես էլ եմ կասկածում թեղնել թե ջնջել, բայց կարծում եմ քո բացատրությունը վերջ կդնի իմ, և ոչ միայն, կասկածներին…

Կարծում եմ, որ գրառումն ուղղակիրոն առնչվում է թեմայի վերջին մի քանի գրառումների հետ, առ այն, որ վեճ է ծավալվել, թե ում փաստարկներն են ավելի հիմնավոր: Չուկը գեղարվեստական մոտեցում է ցուցաբերել, գնահատեք արվեստը:

Նորմարդ
01.12.2008, 14:25
Կարծում եմ, որ գրառումն ուղղակիրոն առնչվում է թեմայի վերջին մի քանի գրառումների հետ, առ այն, որ վեճ է ծավալվել, թե ում փաստարկներն են ավելի հիմնավոր: Չուկը գեղարվեստական մոտեցում է ցուցաբերել, գնահատեք արվեստը:
Ես էլ եմ այդպես կարծում, սակայն հետաքիր կլիներ լսել նաև հեղինակին այնպես որ սպասենք նրան :)

Chuk
01.12.2008, 15:51
Չուկ
Խնդրում եմ մեկնաբանես առակդ ես իմ վրա առաքելություն չեմ վերցնում դա անելու, եթե բացատրես գրառմանդ հիմքը և ապացուցես, որ այն առնչվում է թեմային առակդ կմնա, բայց հիմա ակումբի որոշ անդամներ պնդում են որ այն թեմայի հետ բացարձակապես կապ չունի: Սպասում եմ արձագանքիդ մինչ այդ գրառումը չեմ հեռացնի քանզի ես էլ եմ կասկածում թեղնել թե ջնջել, բայց կարծում եմ քո բացատրությունը վերջ կդնի իմ, և ոչ միայն, կասկածներին…
Նոր, նախ ասեմ, որ գրառումս արել եմ իբրև շարքային ակումբցի, հետևաբար դու՝ բաժնի մոդերատորդ, այն բաժնին ու թեմային անհամապատասխան տեսնելու դեպքում պիտի ջնջես:

Բայց ամեն ինչ շատ պարզ է:

Բոլորս էլ, ովքեր թեմայի քննարկմանը քիչ թե շատ հետևել ենք, տեսել ենք, որ այստեղ Lion-ի ու Տրիբունի մեջ փոքրիկ բանավեճ է ծավալվել, որ ըստ էության երկուսի մոտ էլ ավարտվել է նույն մտքով, մեջբերում եմ երկուսինն էլ.

Եթե որևէ մեկը կկասկածի իմ այս պնդմանը` թող ուղղակի ծանոթանա այս թեմայով մեր վերջին պոստերին:

Թողնում ենք, որ ուրիշները դատեն, թե կոնկրետ այս թեմայի տակ ում բերած փաստարկներն ու հակափաստարկներն են ավելի համոզիչ:
Ես ծանոթացել եմ այդ գրառումներին, փաստարկներին ու հակափաստարկներին այնքան, որքան որ ինձ թույլատրում է իմ ժամանակը, խելքը, գիտելիքները: Ծանոթացել եմ և որպես թեմայի ընթերցող, որպես բանավեճին հետևող անձ արել եմ իմ հետևությունը, որը շարադրել եմ առակի տեսքով:

Իմ հետևությունն է.
որքան էլ որ հանճարեղ է Lion-ի (առաջադեմ շինարարի) աշխատությունը, նրա հիմքի խախուտ է, և որքան էլ որ շատ գան փորձառու շինարարներ (Վանական, Արիացի, Լուսաբեր և այլք) ու հիանան այդ շինության (աշխատության) արտաքին տեսքով, միշտ էլ մի օր կգտնվի մի գիտելիք (այստեղ գանձ) որոնող (տվյալ դեպքում Տրիբունը), ում բահի անգամ թեթև հարվածները կտապալեն այդ շինությունը: Ես հարցն այդպես եմ ընկալել և քանի որ վիճաբանությունը հասել էր այն փուլ, որ ըստ էության ընթերցողներն էլ պիտի իրենց տեսակետը հայտնեին, ես այդպես հայտնեցի:

Միաժամանակ գրականության ցանկս բերելով ես ցույց տվեցի, թե որքանով եմ լուրջ վերաբերվում Lion-ի բերած փաստարկներին, որոնք սովորաբար, ըստ իս, ունենում են հենց այդ տեսքը:


Իմ կարծիքով առակդ բացարձակապես անտեղի էր...
Գուցե:
Միանգամայն հնարավոր է, որ անտեղի է:
Առակս ընդամենը իմ կարծիքի ու մտածմունքների բարձրաձայնումն էր՝ տվյալ հարցի վերաբերյալ:
Իսկ կարծիքս, ամեն դեպքում, շարունակում է մնալ իմ սուբյեկտիվ կարծիքը, որը չի հավակնում լինել բացարձակ ճշմարտություն:

Lion
01.12.2008, 16:52
Ես էլ եմ այդպես կարծում, սակայն հետաքիր կլիներ լսել նաև հեղինակին այնպես որ սպասենք նրան :)

Ես այդ կարծիքին չեմ: Սակայն ֆորումների իմ երկարատև փորձը ասում է, որ մոդեռատորը երբեք իր ընկերոջ դեմ չի գնա: Այնպես որ, թող մնա - իսկ տեղի ունեցած անբերախղճությունն էլ թող քո խղճն մնա, Նորմարդ...


Նոր, նախ ասեմ, որ գրառումս արել եմ իբրև շարքային ակումբցի, հետևաբար դու՝ բաժնի մոդերատորդ, այն բաժնին ու թեմային անհամապատասխան տեսնելու դեպքում պիտի ջնջես:

Դեմագոգիա - շատ էլ լավ գիտենք, ով է ստեղ տերն ու տնօրենը...:)

Նորմարդ
01.12.2008, 17:14
Ես այդ կարծիքին չեմ: Սակայն ֆորումների իմ երկարատև փորձը ասում է, որ մոդեռատորը երբեք իր ընկերոջ դեմ չի գնա: Այնպես որ, թող մնա - իսկ տեղի ունեցած անբերախղճությունն էլ թող քո խղճն մնա, Նորմարդ...



Դեմագոգիա - շատ էլ լավ գիտենք, ով է ստեղ տերն ու տնօրենը...:)
Չդիմացա պիտի օֆֆտոպեմ :)
Հարգելի Լիոն ջան, եթե ուշադիր լինեիր, ապա կնկատեիր, որ մասնավորապես Չուկի գրառումները բազմիցս ջնջել ու խմբագրել եմ կարող եմ կոնկրետ օրինակներ բերել :) Փառք Աստծու կան նաև իմ այդ արարքների պատճառով քննարկումները, ամեն դեպքում ես արդար եմ իմ խղճի հանդեպ:
Մյուս կողմից էլ ես կարելի է ասել դավանում եմ Արիստոտելի »Պլատոնը իմ ընկերն է, սկայն արդարությունը ավելի թանկ է« հայտնի խոսքին :)
Ինչևէ վաղը այս թեմայի որոշ օֆֆտոպային գրառումներ կջնջվեն այդ թվում նաև այս գրառումը, Չուկի առակը կմնա ես այդպես եմ հարմար գտնում և վերջ :)

Lion
01.12.2008, 18:15
ես այդպես եմ հարմար գտնում և վերջ

Ինչն էլ հենց ապացուցվում էր... :B

Հայկօ
01.12.2008, 20:03
Եթե ըստ քո տրամաբանության - 300 էջանոց, գունավոր, հաստոտ կազմով, որը հավասարազոր ա Լիոնի ասած գունավոր էջերին, դեռ մի բան էլ ավել, ընդ որում լամինացիա արված կամ լաքապատ - գրքի մի հատը արժե 300-ից 500 օրինակի դեպքում մոտավորապես 1000 դրամ, ապա 50 էջանոցս կարժենա 6 անգամ քիչ: 1.000-ը բաժանած 6-ի հավասար է 166.6 դրամ:

Lion, դու ի սկզբանե սխալ տրամաբանությամբ ես շարժվել: Գիրքը ո՛չ համասեռ զանգված է, ո՛չ էլ մի կիլո պանիր, որ բոլոր մասերը նույն գինը ունենան, դու էլ կարողանաս բաժանել-բազմապատկել :): Չուկի ասած 1000 դրամի առյուծի բաժինը կազմն է, որ անկախ գրքի հաստությունից՝ մնում է նույնը, էլեկտրականության ծախսը, աշխատողների վարձը և այլն և այլն և միայն հետո՝ էջերի թիվը: 50 էջանոցիդ դեպքում պակասում է ընդամենը 250 բարակ էջի թղթի գին, մնացածը մնում է նույնը: Էնպես որ՝ ոչ մի սխալ չկա: Մանավադ որ՝ Չուկը քեզ ախր շատ լավ գին է առաջարկել, ընկեր-ծանոթ է գտել քեզ համար, նման այլ մանր-մունր բաներ: Լավության համար ներողություն չեն պահանջում:

Lion
01.12.2008, 20:09
Հայկօ ջան, ցավդ տանեմ... Նա պնդեց, որ գինս, այսինքն 500 դրամը, ԷԱԿԱՆՈՐԵՆ բարձր է գրքի իրական ինքնարժեքից: Ես պտտվեցի բոլոր տպարաններում, հարձրեցի, դաժե գնացի իր ընկերոջ մոտ… Ապեր, նույն 500 դրամն էր ԼԱՎԱԳՈՒՅՆ դեպքում...

Խնդիրը ընդամենը սա է: Այսինքն, Չոըկը սխալվել էր այն պնդումում, թե ես գրքի ինքնարժեքը ԷԱԿԱՆՈՐԵՆ ցածր եմ ցույց տվել, քանի որ ԼԱՎԱԳՈՒՅՆ դեպքում կարելի է տպել իմ 500 դրամով...

Այսքան բան:)

Chuk
01.12.2008, 20:50
Ուրեմն ասեմ, որ իմ՝ Լիոնի հետ ունեցած խոսակցությունը խիստ ուսանելի փորձ էր: Միշտ հետաքրքիր է մարդկային տիպերի մտածողությունը տեսնելը: Բացի դրանից տեսնելով, թե մեր «վեճի» ժամանակ ինչպես է վարվում փաստերի հետ, ես լրացուցիչ համոզվեցի, որ չեմ կարող հավատ ընծայել իր «Ռազմական տարեգրքում» արված վերլուծություններին ու եզրահանգումներին, քանզի կարծում եմ, որ դրանք արված են նույն ոճով, ինչ ոճով մեր խոսակցությունն էր:

Այսպես, Լիոնն այս թեմայում հիշեցրեց մեր խոսակցությունից մի քանի դրվագ, մոռանալով այլ դրվագներ: Ես հիշեցնեմ դրանք: Նախ ուշադրություն դարձրեք իր գրառումում մեջբերված իմ գրառման իմ հետևյալ խոսքերին.

Գնի հաշվարկդ, հենց հիմա ասեմ, սխալ է: Պրիմիտիվ 6-ի բաժանումն այս դեպքում չի անցնում:
Սա դիտարկենք որպես սկիզբ իր ասած 170 դրամին: Կրկնում եմ, իր ասած, այլ ոչ թե իմ ասած:
Հետո նայենք իմ մի այլ գրառումը:

Նամակիդ պատասխանել եմ: Այո՛, ես հրապարակային ներողություն կխնդրեմ, սխալված լինելու դեպքում: Բայց ակնկալում եմ քո ներողությունն ընթերցողներից, եթե պարզվի, որ նույն գիրքը կարելի էր տպել 150-500 սահմանում, և միաժամանակ ներողություն կխնդրես անձամբ ինձնից, խոսքերիս նկատմամբ կասկած հայտնելու համար ;)
Այստեղ ես արդեն խոսում եմ գնից, առաջին անգամ խոսում եմ այդ ծավալի գրքի գնից: Ուշադրություն դարձրեք 500 դրամին ;)
Ինչին մեր հարգարժան Լիոնը պատասխանել է.

Անպայման, բայց մի էական պայմանով: Եթե իմ ԲՈԼՈՐ հատորները այդ պայմաններով ու այդ գնով տպեն:
Այսինքն համաձայնվել է:
Նկատենք, որ այս զրույցի ժամանակ տպաքանակից խոսակցություն չի գնում: Այժմ մի թեթև խոսենք տպաքանակից:
Ոչ մի մարդ, ով մտածում է նաև ընթերցողի մասին, չի տպում 500-ից պակաս տպաքանակով: Աշխատում են ավելի շատ քանակով տպել, քանզի որքան շատ է տպաքանակը, այնքան մատչելի է գրքի մեկ հատը: Հազվադեպ տպում են 300 օրինակ, հազարից մեկ ավելի քիչ: Թերևս Լիոնինը այդ հազարից մեկն է, բայց հիմա ես ցանկանում եմ մեջբերել իր նամակն ինձ՝ տպարաններ այցելելուց հետո: Նորից հիշեցնեմ, մենք տպաքանակներից չենք խոսել: Միակ դեպքը, երբ ես խոսել եմ տպաքանակից եղել է այն դեպքը, երբ ես բերել եմ 300 էջանոց գրքի օրինակը: Այսպիսով իր նամակը.

Տիգրան Մեծ - տպում են ոչ պակաս, քան 1000 օրինակ, իսկ մեկ հատորի ինքնարժեքը 250 դրամ է:
Աոդ - հրաժարվեցին անել գործը,
Էյ-Ջի-Փրինտ - տպում են ոչ պակաս, քան 500 օրինակ, իսկ մեկ հատորի ինքնարժեքը 520 դրամ է:
Էդիտ-Փրինտ - տպում են ոչ պակաս, քան 500 օրինակ, իսկ մեկ հատորի ինքնարժեքը 500 դրամ է:
Այսպիսով, ինչպես տեսնում ենք, ավելի գներն ավելի քան տեղավորվում են իմ ասած սահմանում: Իր ճշտած գները: 20 դրամը այս դեպքում մանրուք է, սակայն ասեմ, որ որքան գիտեմ AG Print-ը տպարան չունի, աշխատում են Print-երներով, հետևաբար բնական է, որ պիտի թանկ լինի: Իմ ուղարկած տեղը Էդիթ Փրինտն է, որի հետ ունենք զուտ գործնական հարաբերություններ և պիտի ասեմ, որ էժան տեղերից չէ: Ինչպես նաև էժան տեղերից չէ Տիգրան Մեծը: Որակյալ այլ տպագրատներ էլ կան, ովքեր ավելի էժան կարող են անել: Բայց այդ դեպքն էլ անտեսենք: Ի դեպ, նույն Էդիթ Փրինտում իմ համար այդ նույն գիրքը հաշվել էին 300 դրամով, ինչը, ճիշտն ասած, նշանակում է, որ բանակցելու դեպքում պարոն Լիոնի համար էլ կարող էր դառնալ այդքան կամ մոտավորապես այդքան: Սա ենթադրում եմ, ոչ թե հաստատ ասում: Բացառված չէ, որ մեր գործնական հարաբերությունները հաշվի առնելով իմ համար ավելի էժան են տպում: Այս մասին Լիոնը գիտի: Հուշեմ, որ եթե նա հետաքրքրված լիներ ընթերցողի հարմարությամբ, կարող էր ինձ խնդրել իր համար բարեխոսել: Ի դեպ այդպիսի խնդրանք եթե հիմա լինի, ես հրաժարվում եմ:

Այնպես որ, ինչպես տեսնում եք, իր խոստումի համաձայն ինքը պիտի ներողություն խնդրի ինձնից ու իր ընթերցողներին: Այս մասին ես իրեն նամակով ասել եմ, միաժամանակ ասելով, որ դա չեմ պահանջում ու ինձ պետք չի դա, հասկացնելով որ այս թեման այլևս ֆորումում չեմ շոշափելու: Ու չէի շոշափի, եթե չլիներ այս թեման, որտեղ իրականությունը խեղաթյուրված ներկայացվել է (թերևս ինչպես իր գրքերում, իմ կարծիքով):

Ինչևէ, պարզապես ասեմ, որ մեր նամակագրության ժամանակ ինքն արդեն խոսել է տպաքանակներից: Պարզվում է, իրեն հարմար է քիչ տպաքանակով տպել... հասկանում եմ, լրիվ օբյեկտիվ հասկանում եմ, բայց դա հարմար չէ ընթերցողին, այդ մասին կգրեմ քիչ անց:

Այստեղ ուզում եմ ասել, որ մեր նամակագրության ժամանակ ես իրեն խորհուրդներ եմ տվել, թե ինչ կարող է անի, որ գիրքն ավելի որակով ստացվի (տեխնիկական կատարման իմաստով), ավելի մատչելի լինի գինը (մասնավորապես հաստ գրքերի տպագրում, գունավոր նկարներից (անորակ նկարներից) հրաժարում և այլն), ինչպես նաև խորհուրդներ եմ տվել, թե ինչ միջոցառումներ կարելի է անել, որպեսզի գրքի հավաստիության նկատմամբ հավատը մեծանա: Բոլոր առաջարկներս էմոցիոնալ կերպով մերժվել են: Կրկին իր գործն է: Ինքն է հեղինակը, ինքն է որոշողը: Գիրքն իրենն է, ինքն է որոշում դրա թե որակը, թե ֆորմատը, թե գինը և այլնը:

Սակայն ես կարծում եմ, որ ինքը սխալ, խիստ սխալ տարբերակ է ընտրել:
Մի տեղ իր ընթերցողներից մեկն ասաց, կամ էլ գուցե հենց ինքը, որ 1200 դրամը մեծ գումար չէ գրքի համար: Համաձայն եմ: Միաժամանակ ինքն ասաց, որ իր շահույթը գրքից ընդամենը 300 դրամ է և որ ինքը վաճառում է հնարավորին չափ ինքնարժեքին մոտ: Նորից համաձայն եմ: Բայց կա մի բայց: Ես այդ մասին կբարձրաձայնեմ, թեև չէի ուզում, բայց Լիոնն ինձ հարկադրեց:

Եթե խանութում հարցնենք, թե ի՞նչ արժի մեկ լուցկին ու լսենք «1 դրամ» պատասխանը, մեր աչքին էժան կթվա: Այդ գնով եթե գնենք 50 լուցկի, կարժենա 50 դրամ: Մինչդեռ 1 տուփ լուցկին, որի մեջ կա 50 լուցկի, արժի 10 դրամ:

Մատչելի է 1200 դրամը մեկ գրքի համար ու խիստ անմատչելի 78000 դրամը մեկ աշխատուըյան համար, որի մոտավոր ծավալը երևի թե 1500-2000 էջի սահմաններում է:

Ես մի տեղ օրինակ եմ բերել Տեր-Պետրոսյանի գիրքը: Նորից կբերեմ: Մոտ 1100-1200 էջանոց աշխատությունը 2 հատորով, միասին, ընդ որում գունավոր նկարներով, շքեղ, հաստ կազմով, որակյալ, վաճառվում է 17500 դրամով: Սրանից հեղինակի շահույթը իմ հաշվարկներով 20%-ը պիտի լինի: Այսինքն յուրաքանչյուր օրինակի համար ~3500 դրամ: Աշխատության յուրաքանչյուր օրինակից ստացված շահույթը:

Եթե Լիոնի յուրաքանչյուր գրքից շահույթը 300 դրամ է, ապա 65 հատորից 65*300, այսինքն աշխատության մեկ օրինակից շահույթը 19500 դրամ: Այսինքն ավելի շատ, քան վաճառվում է Տեր-Պետրոսյանի աշխատության մեկ օրինակը: Սա նորմալ է, ես սրա դեմ բան չունեմ: Հեղինակն իրավունք ունի և պետք է ստանա իր աշխատության պտուղը նաև դրամական տեսքով: Սակայն այդ դեպքում եկեք չասենք, որ շահույթը չնչին է...

Սա է ողջ պատմությունը ու ես ցավում եմ, որ հարկադրված եղա բարձրաձայն այսպիսի հաշվապահական հաշվարկներ ցույց տալ:

Lion
02.12.2008, 12:55
Ուրեմն ասեմ, որ իմ՝ Լիոնի հետ ունեցած խոսակցությունը խիստ ուսանելի փորձ էր: Միշտ հետաքրքիր է մարդկային տիպերի մտածողությունը տեսնելը: Բացի դրանից տեսնելով, թե մեր «վեճի» ժամանակ ինչպես է վարվում փաստերի հետ, ես լրացուցիչ համոզվեցի, որ չեմ կարող հավատ ընծայել իր «Ռազմական տարեգրքում» արված վերլուծություններին ու եզրահանգումներին, քանզի կարծում եմ, որ դրանք արված են նույն ոճով, ինչ ոճով մեր խոսակցությունն էր:

Ուրեմն ասեմ, որ Չուկի հետ խոսակցությունը շատ ուսանելի փորձ էր մարդկանց ճանաչելու առումով: Կա մարդկային մի տեսակ /տիպ/, որ իրեն դնում է ամենաարդարադատի ու ճիշտի տեղը... Ընդ որում այնպես հիմնավորապես է դնում և այդ ԴԻՄԱԿԸ նրա դեմքին այնքան լավ է նստում, որ առաջին հայացքից թվում է, թե հենց դա է նրա դեմքը... Բայց երբ խորանում ես, պարզվում է որ այդ դիմակի տակ նույն, սովորական, մանրախնդիր, չարամիտ, նեղմիտ ու անբարետես դեմքն է... Ընդ որում ցավն այն է, որ նույն այդ դիմակի կրողը ինքն է մյուսներին մեղադրում այդ արատների մեջ, ընդ որում մեղադրում է այնքան հմտորեն ու այնքան լավ է խաղում իր դիմակի տակ, որ միայն մեծ դժվարությամբ է հնարավոր պարզել այդ մարդու իրական դեմքը: Մասնավորապես, մարդկային այս տեսակը խաղում է արդարամիտ դեմոկրատի դերը, սակայն ցանկացած պահին պատրաստ է վիրավորել դիմացինին...

Բայց երբ պարզում ես, նայում ես դիմակի տակ... այսպես ասեմ - կորցնում ես մարդկային որոշ տեսակի նկատմամբ հավատդ: Այս խոսքերս Չուկին են վերաբերվում? Ոչ, վերաբերվում են մարդկային որոշակի տեսակի... Չուկը պատկանում է այդ տեսակին? Թող ամեն մեկն ինքն իր համար որոշի... Ես կարծիքս չեմ արտահայտի, քանի որ, ի տարբերություն ոմանց, սովորություն չունեմ առանց ծայրահեղ անհրաժեշտության վիրտուալ վիրավորանքներ շաղ տալ...


Մեջբերում:
Գնի հաշվարկդ, հենց հիմա ասեմ, սխալ է: Պրիմիտիվ 6-ի բաժանումն այս դեպքում չի անցնում:

Սա դիտարկենք որպես սկիզբ իր ասած 170 դրամին: Կրկնում եմ, իր ասած, այլ ոչ թե իմ ասած:
Հետո նայենք իմ մի այլ գրառումը:

Ըհը - փաստերի ակնհայտ խեղաթյուրում... Ինչ հեշտ է, չե Չուկ, խիղճը կորցնել ու ընդամենը մի էական դետալ բաց թողնելով այլափոխել խոսքի ողջ իմաստը: Հիշեցնեմ հիշատակված խոսակցություւնը ամբողջովին


Ուրեմն, Լուսաբեր ջան, ի գիտություն ասեմ, որ մոտ 300 էջանոց, գունավոր, հաստոտ կազմով, որը հավասարազոր ա Լիոնի ասած գունավոր էջերին, դեռ մի բան էլ ավել, ընդ որում լամինացիա արված կամ լաքապատ, գրքի ինքնարժեքը 300-ից 500 օրինակի դեպքում մոտավորապես 1000 դրամ է, մի քիչ ավելի քիչ: Լավ կաց

Իմ 170 դրամը վերաբերվում էր սրան: Ընդ որում ասեմ, որ տպարանային գործի իմ ոչ քիչ փորձն ասում է, որ այստեղ էականը ոչ թե էջերն են /Չուկը, հուսով եմ, դա լավ գիտի/, այլ ֆորման և այլ հարակից պարագաները: Եվ այսպես, Չուկն ասաց, որ 300 էջանոց հիանալի որակի գիրքը արժեէ հազար դրամ - նորից եմ կրկնում, էջերի քանակությունը էականորեն չի ազդում գրքի գնի վրա... Բայց ճշմարիտ լինելու համար ես էլի եմ իջնում 1000 դրամից...

Բայց մինչև առաջ անցնելը հիշեցնեմ - ինձ մեղադրեցին, որ ես ԷԱԿԱՆՈՐԵՆ բարձր ինքնարժեքով եմ տպել: Այսինքն կոնկրետ 500 դրամի դեպքում դրանից ԷԱԿԱՆՈՐԵՆ ՑԱԾՐԸ կարող էր լինել առնվազն կրկնակիից ցածրը: Այսինքն ես տպել եմ մեկ հատը 500 դրամով, դա ըստ Չուկի էականորեն բարձր է, տո եստ ըստ իրեն 1 հատը կարելի էր տպել 500 դրամից շատ ու շատ քիչ... ասենք 250 դրամ և ավելի ներքև...

Հիմա վերեդառնանք վերևում գրածին: Չուկը հենց նոր ողջ իր պերճախոսության ուժով հերքեց 170 դրամը, որը հիմնված էր իր ասած տվյալների վրա: Իհարկե, հերքելու արժանի թիվ է, քանի որ այդպիսի շուկայական գին չկա: Բայց այդ դեպքում... ուր կորավ այդքան թմբկահարվող այն գաղափարը, որ ես էականորեն բարձր եմ տպել գիրքը...

Մեկ այլ կողմից գանք... Չուկը մեջբերեց իմ նամակը, այո, ես այցելել եմ այդ տպարանները ու եթե ժամանակ ունենայի մյուսներն էլ կայցելեի...

Բոլոր տպարաններում ԼԱՎԱԳՈՒՅՆ դեպքում մեիջին գինը 500 դրամն է: Եվ այսպես, կրկին թմբկահարվող "ԷԱԿԱՆՈՐԵՆ ԲԱՐՁՐ"-ի գաղափարը տրաքում է: Հիշեցնեմ, 500 դրամ են պահանջում գրքիս 1 հատի համար... Ես ինքնս էլ եմ տպում նման գնով, այնպես որ Չուկը սխալվեց

Չուկը սխալվեց - կրկնում եմ ու ես 1000 անգամ կարող եմ կրկնել այս խոսքերը; Չուկը դու սխալվել ես, իմ տպած ինքնարժեքից ԷԱԿԱՆՈՐԵՆ ցածր շուկայական գին չկա: Ու ազնիվ մարդը կընդունի իր սխալը...

Ինչ վերաբերվում է Չուկի արած իբր կոնստրուկտիվ առաջարկներին, թե նա ինձ առաջարկել է


Այստեղ ուզում եմ ասել, որ մեր նամակագրության ժամանակ ես իրեն խորհուրդներ եմ տվել, թե ինչ կարող է անի, որ գիրքն ավելի որակով ստացվի (տեխնիկական կատարման իմաստով), ավելի մատչելի լինի գինը (մասնավորապես հաստ գրքերի տպագրում, գունավոր նկարներից (անորակ նկարներից) հրաժարում և այլն), ինչպես նաև խորհուրդներ եմ տվել, թե ինչ միջոցառումներ կարելի է անել, որպեսզի գրքի հավաստիության նկատմամբ հավատը մեծանա: Բոլոր առաջարկներս էմոցիոնալ կերպով մերժվել են: Կրկին իր գործն է: Ինքն է հեղինակը, ինքն է որոշողը: Գիրքն իրենն է, ինքն է որոշում դրա թե որակը, թե ֆորմատը, թե գինը և այլնը:

նման բաներ: Այո, եղել է... Բայց ես չեմ համաձայնվել ու ճիշտ եմ արել: Նախ մենք խոսում ենք հենց այն գրքի մասին, որը դրված է գրախանությում և որն էլ հանդիսանում է վեճի առարկան. թեմայից պետք չէ շեղվել - ինքնարժեքի վեճը հենց ԱՅԴ ԳՐՔԻ ՄԱՍԻՆ Է, իր գունավոր նկարներով, առավելություններով և թերություններով: Հիմա ինձ առաջարկում են հրաժարվել նկարներից, որ գրքի ինքնարժեքը ընկնի, անել այս և այն... Բայց եղբայր, գուցե ես սկսեմ էջը 6 դրամով քսերոքս անել, հա, այդպես ավելի էժան կլինի...

Այսինքն Չուկը ուզում է ԻՐ ՊԱՏԿԵՐԱՑՐԱԾ ձևով տեսնել իմ գիրքը - իր խնդիրն է, բայց գրքի հեղինակը ես եմ և այն կտպեմ այն ձևով, ինչը առավել հարմար կգտնեմ ինքնարժեքի, շուկայական գնի և ընթերցողի գրպանին համապատասխանության առումով:

Մյուս առաջարկը - տպել մեծ հատորներով, երբ որպես օրինակ բերվում է Լ. Տեր-Պետրոսյանի գիրքը: Ես սկզբունքորեն դեմ եմ եղել այդ լուծումին Ի ՍԿԶԲԱՆԵ, քանի որ գտնում եմ, որ այդ դեպքում 1 հատ գրքի ինքնարժեքը և շուկայական գինը անչափ կբարձրանան: Այսպես, հիշատակված գիրքը վաճառվում է 17.500 դրամով... Իսկ հիմա հարց եմ տալիս, քանի ընթերցողի գրպանին է դա հարիր? քանի ընթերցող չկարդաց այդ գիրքը զուտ գնի համար: Իսկ քանիսն էին ուզում ծանոթանալ Ռանսիմենեի աշխատության փայլուն թարգմանությանը և չարեցին դա, որովհետև չէին կարող իրենց թույլ տալ դա... Շատ շատերը:

Իսկ իմ դեպքում, խնդրեմ - մարդուն հետաքրքրում է Մարզպանական Հայաստանի ապստամբությունները կամ Մեծ Հայքի ռազմական պատմությունը մ.թ. IV դարում? խնդրեմ ընդամենը 1.200 դրամով առնում է իրեն հետաքրքրող հատորը, այլ ոչ թե վճարում է 17.500 դրամ ընդամենը Մարզպանական Հայաստանի էպոխային ծանոթանալու համարև առնում է իրեն ըստ էության պետք չեկող ինֆորմացիա: Հիշեցնեմ - 1200 դրամը այն գումաը չէ, որ միջին ՀՀ քաղաքացուն գրքի համար անհասանելի լինի: Մասնավորապես, դա 2 տուփ սիգարետի կամ 3 ժամ ինտերներտի փող է... Իսկ այ 17.500...

Այսպիսով

1. Փաստերի համադրումից կարելի է գալ միանշանակ հետևության, որ իմ 500 դրամը միանգամայն իրական և ռեալ թիվ է և այն նման աշխատանքի շուկայական արժեքից ոչ ԷԱԿԱՆՈՐԵՆ բարձր է, ոչ էլ ցածր,
2. Չուկի առաջարկները իմ գրքի կառուցվածքի վերաբերյալ ես գտել եմ համենայն դեպս իմ տեսանկյունից անհիմ և հանգիստ ձևով մերժել եմ:

Chuk
02.12.2008, 16:58
Ակումբում վերջին օրերին ծավալված մի շարք վիճաբանությունները, այդ թվում իմ նամակագրական վիճաբանությունը Լիոնի հետ ինձ բերել են այն եզրակացությանը, որ սա մարդկային այն տիպն է, որը երբևէ չի ընդունի իր սխալը: Ի տարբերություն Լիոնի ես սա կասեմ ու ասում եմ բաց ճակատով, ուղիղ իր երեսին, այլ ոչ թե իր նման՝ գրելով, բայց ասելով, որ իբր իմ մասին չէ: Լիոն, այդ արած մանր խորամանկություն է, հասկանալի յուրաքանչյուր մարդու ;)

Ինչևէ: Ես իմ կողմից պատրաստվում եմ թեման թարգել, տալով մի քանի վերջնական գնահատական:
1. Ես ասել եմ, որ 300 էջանոց գիրքը մի քիչ ավելի պակաս արժի, քան 1000 դրամը: Ներողություն, շփոթվել եմ: Իրականում այդ ծավալի գրքի միջին գինն է 1000 դրամը: Այո՛, կարելի է գտնել տեղեր, որ դրանից մի քիչ ավել կամ մի քիչ պակաս են տպում: Բայց դա այնքան էական չէ: Օրինակը ես բերել եմ, ցույց տալու համար աբսուրդը, թե որքան անհեթեթ է, որ եթե այդ ծավալի գիրքն այդ արժեքն ունի, 5-ից 10 անգամ պակաս ծավալ ունեցողը վաճառվում է 1200 դրամով: Այստեղ ես ոչ մի խոսք չէի ասել Լիոնի ծախած գրքերի ինքնարժեքի մասին: Իրեն հատուկ պրիմիտիվ հաշվարկով Լիոնը ենթադրեց, որ ուրեմն պիտի այս թիվը բաժանի 6-ի, որ ստանա իր գրքի ինքնարժեքը՝ 170 դրամը: Ինքն իրեն հակասում է այս թեմայում, երբ իմ գլխին դասախոսություն է կարդում այն մասին, որ գրքի գինը կախված չէ էջերից: Սա հասարակ դեմագոգիա է, ուրիշ ոչինչ:

2. Ես ասել եմ, որ Լիոնի տպած գրքի ինքնարժեքը պիտի լինի 150-500 սահմաններում և Լիոնը խոստացել է այդ պարագայում բոլորից ներողություն խնդրել: Ինչպես պարզվել է հենց իր այցելությունների ժամանակ, ես բացարձակ ճիշտ եմ եղել (Այդ թվում իրեն մի տեղ 250 դրամ են առաջարկել, իսկ օրինակ ինձ 300 այնտեղ, որտեղ իրեն 500, հետևաբար ոչ, 500-ը ամենամատչելի գինը չի):

3. Ես Լիոնին տարբեր խորհուրդներ եմ տվել ոչ թե մեր այս գումարային վեճի շրջանակներում, այլ որպես բարեկամ, որպես բարի խորհուրդ: Այո՛, ես այս ոլորտում այն մարդն եմ, ով կարող է Լիոնին արժեքավոր խորհուրդներ տա՝ ելնելով ոլորտում ունեցած իմ մեծ փորձից, որն, ի դեպ, Լիոնի մոտ իսպառ բացակայում է: Այդ խորհուրդները մերժվել են, դրդապատճառներն ինձ չեն հետաքրքրում: Ի դեպ իմացել եմ, որ նրան խորհուրդներ են տվել իր այցելած տպարաններից նաև մեկում, բայց նորից անարդյունք: Թերևս Լիոնը հեղինակների այն տիպին է պատկանում, որը համարում է, որ իր ճշմարտությունից այն կողմ ոչինչ չկա: Ցավոք այսպիսի հեղինակներ էլի կան և իմ հրատարակչությունում ունեցած փորձն ասում է, որ նրանք իսկական փորձանք են գրահրատարակչական ոլորտի գլխին:

4. Լիոնը տարբեր առիթներով ճշմարտությունը խեղաթյուրելով փորձում է առաջ մղել իր ճշմարտությունը: Այդպիսի օրինակներ բազում են նաև այս թեմայում, որոնցից մեկը նոր գրավեց ուշադրությունս: Այստեղ նա քննարկման մասնակիցներից մեկին հարցնում է. «ինչքան է իմ 52 էջանոց գրքի մեկ հատի ինքնարժեքը?»: Որպեսզի ամեն ինչ պարզ լինի, ասեմ, որ Լիոնը տպում է 65 գրքույկ, տետրակ, որոնցից միայն մեկն է 52 էջ (առաջինը), մյուսները 28-48 էջ: Սա ըստ իր իսկ խոսքերի: Ընդ որում չգիտեմ, թե քանիսն են 28, բայց գրախանութում ձեռքս ընկածների բացարձակ մեծամասնությունը 28 էր: Ի դեպ սա ինձ արդեն որոշ հուշում է տալիս նաև, թե ինչու նույն տպարանում ինձ համար հաշվել էին 300, իր համար 500 դրամ: Հնարավոր է, որ հաշվել են տարբեր գրքեր: Բայց սա լոկ ենթադրություն է:

Այսպիսով, ես շարունակում եմ պնդել ու զրույցին հետևած ցանկացած անձ պիտի որ ինձ հետ համաձայնվի, առնվազն եթե ոլորտից գլուխ է հանում, որ առաջարկված գինը թանկ է: Ու թե որքանով է այն արդարացվում իր ինքնարժեք, տոկոս-մոկոսով, էական չէ:

Ես ասում եմ, որ կարելի էր մոտ 1000 դրամով տպվել 300 էջանոց գիրք, թող լինի 1500, որ կլիներ իր 8 գրքի ծավալին: Այս գնի մեջ տեղավորվելու համար անհրաժեշտ է ընդամենը գունավոր էջերից հրաժարվել (որոնք գրքին որպես մասնագետ պնդում եմ, որ արժեք չեն տալիս, անգամ գցում են իրենց անորակության պատճառով): Ավելացնենք 500 դրամ հարակից ծախսեր, լինում է 2000 դրամ: Ավելացնենք իր շահույթը, որն ինքը կարծես թե հաշվել է գրքի ինքնարժեքի 50% (ի դեպ բավական պատկառելի տոկոս է, ցավոք հայ հեղինակները այդքան տոկոս իրենց գրքերից չեն ստանում): Ստացվեց 3000 դրամ: Խանութը պահանջում է կախված դեպքերից 20-30%: Հաշվենք շատով՝ 30%-ով: ստացվում է 3900 դրամ: Սա այն դեպքում, երբ այդ 8 հատորը վաճառվում է 9600 դրամով: Այս պարագայում 65 հատորը կարժենար մոտ 32000 դրամ (կլորացրել եմ՝ բարձրացնելով), երբ իր առաջարկած տարբերակով արժի 78000 դրամ: Իրականում կարելի է ավելի հաստ գրքեր անել, բանակցել ու ավելի էժան տպել, իրականում ես շատ եմ հաշվել հարակից ծախսերը, իրականում հայ հեղինակները սովորաբար սահմանափակվում են 10-30% շահույթով (անգամ դասագրքերի հեղինակները, երբ երևի ամենքդ էլ գիտեք որ դա այսօր, ցավոք սրտի, Հայաստանի ամենահզոր բիզնեսներից է): Մնացած դատողությունները թողնում եմ թեմայի ընթերցողին:

Վերջում նորից եմ կրկնում, գրքի ֆորմատը, ոճը, ձևը, գինը և այլնը ընտրելը եղել ու մնում է հեղինակի (ծայրահեղ դեպքում հրատարակչի) մենաշնորհը ու այն ինչ անում է Լիոնը իր իրավունքն է: Իմ իրավունքն է իմ տեսակետը հայտնել հարցի վերաբերյալ, ինչն անում եմ:

Ես մի վայրկյան անգամ չեմ կասկածում, որ Լիոնը սրան մի հատ պատմավեպի չափ տեքստով պատասխանելու է, բայց քիչ հավանական է, որ ես նորից նրան գրեմ, քանի որ այլևս իրեն համոզելու խնդիր չունեմ: Ես վաղուց հրաժարվել եմ դրանից: Ես ընդհանրապես այս զրույցը վաղուց թարգված էի համարում, որոշել էի նրան չանդրադառնալ՝ հարգելով հեղինակի որոշումը, թեկուզ այն բացարձակ սխալ եմ համարում: Բայց ինչպես երեկ պարզեցի, ինքը որոշել էր մեր խոսակցությունից կտրված ու խեղաթյուրված ինչ-որ բաներ ներկայացնել, ի դեպ խիստ տարօրինակաբար ոչ այն թեմայում, որտեղ վեճը ծավալվել էր, այլ մի այլ թեմայում, որը ես չէի մտնում ու ինչի արդյունքում շաբաթից ավել չէի նկատել:

Լիոն, գրքերիդ հաջողություն :)

Vestigium
02.12.2008, 21:19
Ես մի հարց ունեմ, շատ շնորհակալ կլինեի եթե շուտ արզագանքեիք. Մովսես խորենացին ասում է, որ Արտաշես առաջինը որդին էր Սանատրուկ թագավորի, այդպես էլ չգտա յամանակագրային կապը, բայց Արտաշեսի իսկ արամեերեն արձանագրութեունների մեջ ասվում է, որ նա որդին է Զարեհի. Հիմա ձեռքիս տակ ունեմ մի գրքույկ Ա. Ամուրեան տպագրված Թեհրանում, կոչվում է Հայ նախարարների ցեղային ծագումը ըստ Մ. խորենացու, որտեղ վերջինս բոլոր ակնաոու հայ տները տեսնում է օտար ծագումով.
խնդրում եմ պարզաբանեք ,թե ով էր իրականում Արտաշես առաջինը թե մորական թե հորական կողմից, և եթե հնարավոր է նշեք աղբյուրը.

շնորհակալություն

Nareco
03.12.2008, 03:24
Զոհվեց Գավգամելայի ճակատամարտի վերջում:(

Գավգամելայի ճակատամարտի վերջո՞ւմ: Ի նկատի ունես «կռիվը» սկսելուց չէ, այլ «վերջում», թե սա ուրիշ «վերջում» է: :think Մի փոքր կմանրամասնեի՞ր:
Ու եթե դժվար չէ, որտեղից կարող եմ այդ տեղեկությունը ճշտել:

Հարգանքներով

Lion
03.12.2008, 13:04
"Վերջում" բառը ավելորդ է... Այն պատահական էր գրվել, չէի նկատել:( Գրելիս մտածել էի Հայկազունիների տոհմի վերջանալու մասին, դրա համար էլ մեխանիկորեն գրել էի "վերջում":) Պատահում է...

Իսկ Վահեի մասին Խորենացին /Գիրք 1, գլուխ 31/ ասում է /կներեք ռուսերեն մեջբերման համար/. "Вахе... восстает против Александра Македонского и поигибает от него." Այստեղ "восстает" բառը մի քիչ ճշգրիտ չէ... Չեմ հիշում հայերեն բնօրինակում ոնց էր ու վախենում եմ սխալվել, բայց այնտեղ կարծես "ընբոստանում" բառն էր...

Այս ինֆորմացիայի հիման վրա ուսումնասիրողները, սկսած Չամչյանից, ենթադրել են, որ խոսքը վերաբերվում է Գավգամելային ճակատամարտին… Իրոք, Սա Գրանիկը չէր, քանի որ այնտեղ արքաները Արիական կողմից չէին մասնակցում, Իսոսը ևս քիչ հավանական է, քանի որ արքայի զոհվելու դեպքում դժվար թե Մեծ Հայքը այնպես կազմակեպված մասնակցեր Գավգամելային - մնում է Գավգամելան, թեև մեծապես ենթադրության /ինձ համար - 90 տոկոս/ մակադակին:)

Lion
03.12.2008, 13:17
Արտաշեսի ծագման վերաբերյալ արտահայտվել են տարբեր տեսակետներ: Մինչսովետական ժամանակաշրջանում հավանական էր համարվում քո /Խորենացու/ առաջարկած տեսակետը, սովետական ժամանակաշրջանում, հիմք ընդունելով հիշատակված արձանագրությունը, հավանական էին համարում, որ նա Զարեհ անունով ոմն հայազգի նախարարի որդի է: Վերջին կարծիքը բավականին լուրջ է… Բայց ես ինձ թույլ եմ տվել առաջ քաշել այլ տեսակետ, որը հիմնված է Խորենացու տվյալների վրա և ենթադրում է, որ Արտաշեսի արձանագրությունում տեղի է ունեցել որըէ սխլմունք - ասենք խոսքը ուրիշ Արտաշեսի մասին է և այլն: Իմ տեսակետը, որը միաժամանակ առնչվում է նաև այսպես կոչված "Արտաշեսյաններ"-ի գահատոհմի ժխտմանը և առաջին Արշակունիներին, հետևյալն է.

Վաղարշակ I արքան իրականում գոյություն ունեցած անձնավորություն է, քանզի այն բանից հետո, երբ մ.թ.ա. 248 թ-ին (տես օր.՝ Дройзен И. “История эллинизма”, Ростов-на-Дону 1995, Толстов С. П. “Древный Хорезм”, Москва 1947, Тревер К. В. “Памятники греко-бактрийского истусства”, Москва-Ленинград 1940) Դահ ցեղախմբի Ապար ցեղի ներկայացուցիչ Արշակ I Քաջը (մ.թ.ա. 248-247) գրավեց Պարթևստանը և դարձավ Պարթևական թագավորության առաջին արքան, վերջինիս եղբայրը հենց նույն ժամանակ էլ հայ նախարարների և հատկապես Բագրատունիների համաձայնությամբ ու ակտիվ աջակցությամբ, ամենայն հավանականությամբ Սելևկյանների թագավորության դեմ Հայաստանի և Պարթևստանի միասնական ճակատ ապահովելու նպատակով, բազմեց Մեծ Հայքի գահին:
Այսպիսով հաստատվում է ավանդականորեն չընդունվող Վաղարշակ I-ի (մ.թ.ա. 247-225) իրականությունը և նրա թագավորության տարիները (22 տարի (Գիրք 2, գլուխ 8)), որից հետո իր հաստատումն է գտնում նաև վերջինիս որդի Արշակ I-ի (մ.թ.ա. 225-212) իրականությունը և թագավորության տարիները (13 տարի (Գիրք 2, գլուխ 9)):
Հենց Արշակ I-ի մասին տվյալներով էլ վերջանում է Խորենացու երկի սկզբնական մասի համար հիմնական և արժանահավատ աղբյուր հանդիսացած Մար Աբաս Կատինայի աշխատությունը, շնորհիվ որի Խորենացու աշխատանքի այդ մասը հարթ, հստակ և ժամանակագրական տեսանկյունից համեմատականորեն կոռեկտ տեսք ունի:
Դրանից հետո աղբյուրների սղության և խառնաշփոթի պատճառով Խորենացին ընկնում է շփոթմունքի մեջ: Հայտնելով ճիշտ այն տեղեկությունը, որ Արշակ I-ին հաջորդել է նրա որդին՝ Արտաշեսը (Գիրք 2, գլուխ 11), Խորենացին սխալմամբ վերջինիս չի նույնացնում Մեծ Հայքի սկզբում կառավարիչ, իսկ հետագայում՝ արքա, Արտաշես I-ի (մ.թ.ա. 201-189՝ կառավարիչ, մ.թ.ա. 189-160՝ արքա) հետ, այլ, ինքն էլ զարմանալով (Գիրք 2, գլուխ 13), սակայն չդիմանալով հունական աղբյուրների հայտնած խիստ արժանահավատ (բացառությամբ այն բանի, որ Տիգրան I Աշխարհակալը (մ.թ.ա. 569-565` գահակից, 565-522) այստեղ կոչվում է Արտաշես) տեղեկությունների ճնշմանը և, չմտածելով, որ դրանք վերաբերվում են հայոց մեկ ուրիշ արքայի, նրան վերագրում է իրականում մոտ 300 տարի առաջ ապրած Տիգրան I Աշխարհակալի արարքները:
Իր հերթին իրական Արտաշես I-ին, որի մասին Խորենացին այնուհանդերձ տեղեկություններ ունեցել է, նա ներկայացնում է որպես այլ, Արշակ I-ի որդի Արտաշեսի հետ կապ չունեցող և իրականում գոյություն էլ չունեցած անձնավորության. որպես Մեծ Հայք թագավորության Սանատրուկ (75-110) արքայի որդի Արտաշեսի, և տեղադրում է մոտավորապես II դարում:
Այսպիսով Մովսես Խորենացու աշխատության 2-րդ գրքի 9-րդ գլխի ավարտից հետո հեղինակը, օբյեկտիվորեն ու իր կամքից անկախ ընկնելով շփոթմունքի մեջ և հայտնելով տեղեկություններ, որոնք չեն վերաբերվում տվյալ ժամանակահատվածին ու այդ ժամանակահատվածում գործող անձանց, "պատմության թելը" կրկին գտնում է 2-րդ գրքի 15-րդ գլխից սկսած՝ խոսելով Պոմպեոսի արևելք գալու մասին, որից հետո նրա տեղեկությունները կրկին դառնում են խիստ արժանահավատ և ճիշտ, պարունակելով չափազանց արժեքավոր, բացառիկ ու այլ աղբյուրներում չհանդիպող տվյալներ Հայաստանի մ.թ.ա. I - մ.թ. I դարերի պատմության մասին:
Հետագայում, սակայն, Խորենացին իր երկի 2-րդ գրքի 37-ից 63-րդ գլուխներում կրկին սխալմունքի մեջ է ընկնում, բայց այս անգամ այդ սխալն ավելի պարզ է և վերը նշվածի ֆոնի վրա՝ ավելի բացատրելի: Հավատարիմ իր կառուցած սխալ ժամանակագրական սխեմայի՝ նա Արտաշես I-ին վերաբերվող հիմնական տեղեկությունները տեղափոխել է II դար, որը, ինչպես արդեն նշվեց, սխալ է:
Հիմք ընդունելով այս ամենը՝ կարելի է ասել, որ Արշակ I-ի որդի Արտաշեսը հորական կողմից հանդիսանում էր Վաղարշակ I-ի թոռը և պարթևների առաջին արքա Արշակ I Քաջի և երկրորդ արքա Տրդատ I-ի (մ.թ.ա. 247-211) եղբոր թոռը, իսկ մորական կողմից նա, ինչպես հայտնում է Սեբեոսը (Սեբեոս, մաս 1), սերել է Բագրատունիների (Բագրատունի էր նրա հոր մայրը` Բագրատ Բագրատունու աղջիկը և Վաղարշակ I-ի կինը) և, ըստ երևույթին նաև, ինչպես հայտնվում է իր թողած արձանագրություններում, Երվանդունիների տոհմից (ամենայն հավանականությամբ Երվանդունի է եղել նրա մայրը՝ Արշակ I-ի կինը):
Այսպիսով մանկահասակ Արտաշեսը մորական կողմից լինելով Բագրատունիների և Երվանդունիների տոհմերի, իսկ հորական կողմից՝ հայ ավագանու ու ժողովրդի համաձայնությամբ արդեն երկու սերունդ Մեծ Հայքում իշխած Հայ Արշակունիների ուղիղ ժառանգորդը, լիակատար իրավական հիմքեր ուներ հաջորդել ըստ երևույթին իր քեռի և Արշակունիների փեսա Երվանդի կողմից հղացած դավադրությանը զոհ գնացած իր հորը: Սակայն Արտաշես արքայազնի մանկահասակության պատճառով նրա խնամակալ է նշանակվում իր ամենամոտիկ ազգականը՝ քեռին, որն էլ գահը վերջնականապես գրավելու համար կոտորում է քրոջ բոլոր որդիներին և իրեն հռչակում Մեծ Հայքի արքա՝ Երվանդ III (մ.թ.ա. 212-201):
Սակայն իր դաժանության և գահին բռնատիրելու պատճառով նա չի ընդունվում հայ նախարարների ու բանակի կողմից: Երկրում ստեղծվում է խառը և կիսաապստամբական վիճակ: Շատ նախարարներ հրաժարվում են ենթարկվել նոր արքային, իսկ ենթարկվողներն էլ առանձնապես հավատարիմ չէին և հարմար առիթի էին սպասում նրանից ազատվելու համար (օրինակ՝ հետևազորի հրամանատար Արգամ Մուրացյանը և գրեթե բոլոր կուսակալությունների հրամանատարները): Արդյունքում կազմալուծվում է բանակը և փլուզվում է Հայկական թագավորությունների փոխօգնության դաշինքը:
Այս բոլորից էլ օգտվելով Ատրպատականի թագավորությունը գրավում է Մեծ Հայքի թագավորության արևելյան նահանգները, իսկ Պոնտոսի թագավորությունը՝ Մեծ Հայքի օգնությունից զրկված Փոքր Հայքի թագավորության ծովափնյա գավառները: Իր հերթին Սելևկյանների թագավորությունը ներխուժում է Ծոփքի, իսկ հետագայում նաև Փոքր Հայքի՝ կրկին Մեծ Հայքի օգնությունից զրկված թագավորություններ և դրանք վերջնականապես ենթարկեցնում իրեն: Ինքը՝ Երվանդ III-ը, ըստ Խորենացու, Սելևկյանների թագավորությանն է զիջում Հայոց Միջագետք նահանգը և դառնում նրանց հարկատու:
Հենց այս ամենն է, որ խիստ բացասական ու դժնի կերպար է պահպանել Երվանդ III-ի մասին Խորենացու մոտ (Գիրք 2, գլուխ 37), քանզի նա իր վարքագծով իրոք անկման հասցրեց Վաղարշակ I-ի և Արշակ I-ի օրոք ծաղկող, միջազգային բարձր հեղինակության հասած, Սելևկյանների թագավորության ոտնձգությունները հաջողությամբ ետ մղած ու նրան պարտության մատնած թագավորությունը: Երվանդ III-ը վերացրեց հայկական թագավորությունների փոխօգնության դաշինքը ու թույլ տվեց նրանց նվաճումը, թեև հանուն արդարության պետք է նշել նաև, որ նա իրականացրեց լայն շինարարական գործունեություն և թույլ չտվեցեց Գուգարքի նվաճումը Իբերիայի կողմից:
Իր հերթին Սմբատ Քաջ Բագրատունին Արշակ I-ի երեխաներից (իր հորաքրոջ թոռներից) կարողացավ փրկել միայն փոքրիկ արքայազն Արտաշեսին և (հատկանշական փաստ), ըստ Խորենացու, նրա հետ հեռացավ ոչ թե մի այլ երկիր, այլ հենց Պարթևական թագավորություն (Գիրք 2, գլուխ 37), քանզի հենց այստեղ, այլ ոչ թե այլ երկրում, Արտաշեսի ազգական Արշակունիները ցանկացած դեպքում առավելապես կհոգային իրենց փոքրիկ ազգականի շահերը (իհարկե իրենց պետության շահերի ենթատեքստում՝ ձգտելով Մեծ Հայքում պահպանել Արշակունիների իշխող դինաստիան) և առավել հավանական է, որ Երվանդ III-ի պահանջով չէին սպանի կամ հանձնի նրան:
Հենց այդպես էլ լինում է, երբ, ըստ Խորենացու, ի պատասխան Արտաշեսին հանձնելու պահանջի, Երվանդ III-ը վիրավորական տոնով մերժում է ստանում (Գիրք 2, գլուխ 38): Դա վերը նշվածի ֆոնի վրա ամենի ինչից զատ բացատրելի է նաև այն տեսանկյունից, որ Երվանդ III-ը սպանել էր Պարթևական թագավորությունում այդ ժամանակ թագավորող Արշակ I Քաջին հաջորդած նրա եղբոր` Տրդատ I-ի (մ.թ.ա. 247-211) հարազատ եղբոր տղային ու նրա զավակներին:
Այսպիսով բացառությամբ մասսամբ 55-րդ գլխի, Մովսես Խորենացու աշխատության 2-րդ գրքի 37-ից 63-րդ գլուխները իմաստային տեսանկյունից պետք է անմիջապես հաջորդեն 15-րդ գլխին, որից հետո պետք է նոր տեղադրվեն 16-36-րդ գլուխները, հետո՝ 55-րդ գլուխի համապատասխան հատվածները, որից հետո՝ 64-րդ գլուխը և այլն:
Շփոթմունքից խուսափելու համար տանք ողջ ուսումնասիրության արդյունքում հստակեցված Մեծ Հայքի թագավորության առաջին Հայ Արշակունիների գահացանկը՝
1. Վաղարշակ I (մ.թ.ա. 247-225)
2. Արշակ I որդի (մ.թ.ա. 225-212)
3. Երվանդ III Երվանդունի (մ.թ.ա. 212-201)
4. Արտաշես I Արշակ I-ի որդի (մ.թ.ա. 201-189՝ կառավարիչ, մ.թ.ա. 189-160՝ արքա)

Lion
03.12.2008, 13:52
Ակումբում վերջին օրերին ծավալված մի շարք վիճաբանությունները, այդ թվում իմ նամակագրական վիճաբանությունը Լիոնի հետ ինձ բերել են այն եզրակացությանը, որ սա մարդկային այն տիպն է, որը երբևէ չի ընդունի իր սխալը: Ի տարբերություն Լիոնի ես սա կասեմ ու ասում եմ բաց ճակատով, ուղիղ իր երեսին, այլ ոչ թե իր նման՝ գրելով, բայց ասելով, որ իբր իմ մասին չէ: Լիոն, այդ արած մանր խորամանկություն է, հասկանալի յուրաքանչյուր մարդու

Ես փորձեցի մեղմել խոսքերս: Ընդ որում ոչ միայն քեզ չվիրավորելու, այլև պարզ ինքնապաշտպանության մղումով, քանի որ շատ ստոր մոդեռատորներ մարդուն դրդում են նման տողերի, հետո վիրավորված-դեմագոգիկ տոնով վերջինիս արգելափակում են:( Ուզում եմ հիշեցնել ընթերցողներիս, որ ես վիճում եմ մի մարդու հետ, որը այս տարածքում գլխավորն է և նրանից է կախված ամեն ինչ - այնպես որ ինքնապաշտպանության պարզագույն միջոցը, ինչպես նաև վիրտուալ վիրավորանքներից հնարավորինս զերծ մնալու սովորությունս ինձ ստիպեց գրել հենց այդ կերպ...


1. Ես ասել եմ, որ 300 էջանոց գիրքը մի քիչ ավելի պակաս արժի, քան 1000 դրամը: Ներողություն, շփոթվել եմ: Իրականում այդ ծավալի գրքի միջին գինն է 1000 դրամը: Այո՛, կարելի է գտնել տեղեր, որ դրանից մի քիչ ավել կամ մի քիչ պակաս են տպում: Բայց դա այնքան էական չէ: Օրինակը ես բերել եմ, ցույց տալու համար աբսուրդը, թե որքան անհեթեթ է, որ եթե այդ ծավալի գիրքն այդ արժեքն ունի, 5-ից 10 անգամ պակաս ծավալ ունեցողը վաճառվում է 1200 դրամով: Այստեղ ես ոչ մի խոսք չէի ասել Լիոնի ծախած գրքերի ինքնարժեքի մասին: Իրեն հատուկ պրիմիտիվ հաշվարկով Լիոնը ենթադրեց, որ ուրեմն պիտի այս թիվը բաժանի 6-ի, որ ստանա իր գրքի ինքնարժեքը՝ 170 դրամը: Ինքն իրեն հակասում է այս թեմայում, երբ իմ գլխին դասախոսություն է կարդում այն մասին, որ գրքի գինը կախված չէ էջերից: Սա հասարակ դեմագոգիա է, ուրիշ ոչինչ:

Վատ չես շփոթեցնում թեման, Չուկ: Բայց ինձ մոտ քո այդ պրիոմները չեն անցնի, ինչն էլ հիմա կտեսնես: Եվ այսպես, Չուկը ընդունեց, որ 300 էջանոց գիրքը արժե միջինը 1000 դրամ: Ուշադրություն դարձրեք այս հանամանքի վրա.

300 էջանոց գիրքը արժե միջինը 1000 դրամ

ֆիքսենք այս հանգամանքը և անցնենք առաջ: Ինչպես ասաց Չուկը, գրքի գնի մեջ որոշիչը էջերը չեն: Ես դա գիտեի, սակայն վերջնական ու հստակ տեսքով պռոբլեմը պատկերացրեցի միայն այն բանից հետո, երբ զրուցեցի ինձ անչափ սիրալիր ու բարեհամբյուր ընդունած Չուկի ընկերը հանդիսացող տպարանի տիրոջ հետ: Իհարկե - կարևորը ֆորման է և այլ հարակից ծախսերը: Չուկը սա լավ գիտի, մյուսներին էլ եթե հետաքրքիր, կմանրամասնեմ - այս մասին առայժմ այսքանը...

Եվ այսպես, ֆիքսենք ևս մի կարևոր հանգրվան

Գրքի ինքնարժեքի մեջ էջերի քանակությունը կարևոր դեր չի խաղում:

Եվ այսպես՝

1. 300 էջանոց գիրքը արժե միջինը 1000 դրամ
2. Գրքի ինքնարժեքի մեջ էջերի քանակությունը կարևոր դեր չի խաղում:

Հետևություն - իմ 52 էջանոց գրքի և Չուկի ասած 300 էջանոց գրքի մեջ ԷՋԵՐԻ ՔԱՆԱԿՈՒԹՅՈՒՆԸ ինքնարժեքի վրա էականորեն չի ազդում: Այսպես, եթե նույն ֆորման սարքելը 300 էջանոց գրքի ինքնարժեքը դարձնում է 1000 դրամ, ապա զուտ էջերի արժեքը այնքան քիչ է տարբերություն տալիս, որ իմ 52 էջանոց գիրքը կկազմի ասենք 900 դրամ, լավ 800 դրամ...

Սա տեսական մասն էր, իսկ այժմ անցնենք գործնական հատվածին:

Արդեն բազմիցս ասվեց, որ տպարաններում նմանատիպ գործը անում են /ըստ իմ այցելած տպարանների/ նմանատիպ տեսքով

Տիգրան Մեծ - տպում են ոչ պակաս, քան 1000 օրինակ, իսկ մեկ հատորի ինքնարժեքը 250 դրամ է:
Աոդ - հրաժարվեցին անել գործը,
Էյ-Ջի-Փրինտ - տպում են ոչ պակաս, քան 500 օրինակ, իսկ մեկ հատորի ինքնարժեքը 520 դրամ է:
Էդիտ-Փրինտ - տպում են ոչ պակաս, քան 500 օրինակ, իսկ մեկ հատորի ինքնարժեքը 500 դրամ է:

Եվ այսպես - նույն 500 դրամն է, Չուկ, կրկնում եմ - նույն 500 դրամը, ուշադրություն դարձրու այս հանգամանքի վրա:

Մեր վեճը սկսվեց նրանից, որ ինձ մեղադրեցին թանկ ինքնարժեքով գիրքս տպելու մեջ: Հիմա ես հարցնում եմ ցանկացած տրամաբանող մարդու.

Հաշվի առնելով, որ Չուկի ասած տվյալները հիմք ընդունող տեսական դատողությունը և գործնական փորձը ապացուցում են, որ գիրքը կարելի է տպել միջինը 500 դրամով, արդա՞ր է արդյոք նույն այդ Չուկի մեղադրանքը ինձ առ այն, որ ես թանկ գնով եմ տպել գիրքս: Հարցը հստակության աստիճան պարզ է՝ տեսական դատողությունները և գործական փորձը վկայում են, որ նման գործի շուկայական արժեքը մոտավորապես 500 դրամ է: Այսքան բան. ու այս պարզ մտքից, հարգարժան Չուկ, պետք չէ հեռանալ և աջ ու ձախ ընկնել:

Իմ 500 դրամը բռնում է շուկայական 500 դրամի հետ՝ վերջ:

Ու հենց այս պարզ հետևությունը հաշվի առնելով դու պետք է հրապարակային ներեղություն խնդրես, եթե ուզում ես հավատարիմ մնալ տվածդ խոսքին...

Հ.Գ. Նկարների պահով քննարկումը համարում եմ սպառված: Ինձ խորհուրդ տվողները եթե հանկարծ գիրք տպեն, թող Հանրապետական մետրոյի անցումում 4 գրաքային էջը 6 դրամով իրենց գիրքը քսերոքս անեն ու խանությում դնեն 200 դրամով:) Խնդիր չեմ տեսնում...


նրանք իսկական փորձանք են գրահրատարակչական ոլորտի գլխին:

Խե-խե... իհարկե հասկանալի է տպագրատան տերերի նեղսրտվածությունը: Ինչքան հաճույքով իրենց աստղաբաշխական գինը կկրակեին ինձ վրա, իսկ այսպես ես տպեցի իմ գիրքը ինձ ձեռնտու գնով, իրենց փող չհասավ... դրա համար էլ նեղսրտում են:P Առողջություն իրենց...


4. Լիոնը տարբեր առիթներով ճշմարտությունը խեղաթյուրելով փորձում է առաջ մղել իր ճշմարտությունը: Այդպիսի օրինակներ բազում են նաև այս թեմայում, որոնցից մեկը նոր գրավեց ուշադրությունս: Այստեղ նա քննարկման մասնակիցներից մեկին հարցնում է. «ինչքան է իմ 52 էջանոց գրքի մեկ հատի ինքնարժեքը?»: Որպեսզի ամեն ինչ պարզ լինի, ասեմ, որ Լիոնը տպում է 65 գրքույկ, տետրակ, որոնցից միայն մեկն է 52 էջ (առաջինը), մյուսները 28-48 էջ: Սա ըստ իր իսկ խոսքերի: Ընդ որում չգիտեմ, թե քանիսն են 28, բայց գրախանութում ձեռքս ընկածների բացարձակ մեծամասնությունը 28 էր: Ի դեպ սա ինձ արդեն որոշ հուշում է տալիս նաև, թե ինչու նույն տպարանում ինձ համար հաշվել էին 300, իր համար 500 դրամ: Հնարավոր է, որ հաշվել են տարբեր գրքեր: Բայց սա լոկ ենթադրություն է:

Ըհը - անցանք բացահայտ անհիմն մեղադրաքների: Ուրեմն ասեմ, որ այն տեղում, ուր եղել է Չուկը, նա ցույց է տվել իմ գրքի 2-րդ հատորը /48 էջ/, իսկ ես՝ 1-ը /52 էջ/: Իհարկե, Չուկը իրավունք ունի ինձ չհավատալ, բայց թող հարցնի իր ընկերոջից ու մեկ էլ մեր զրույցին ներկա մի երրորդ անձից /Չուկի ընկերը լավ գիտի ով էր այդ պահին ներկա զրույցին/. ի դեպ, նույն այդ երրորդ անձը մոտ կես ժամ ուշադիր կարդաց 1-ին հատորը, ծանոթացավ նրա բովանդակությանը, այնպես որ նա հաստատ կհիշի ես որ հատորն էի իրեն ներկայացրել...


Այսպիսով, ես շարունակում եմ պնդել ու զրույցին հետևած ցանկացած անձ պիտի որ ինձ հետ համաձայնվի, առնվազն եթե ոլորտից գլուխ է հանում, որ առաջարկված գինը թանկ է: Ու թե որքանով է այն արդարացվում իր ինքնարժեք, տոկոս-մոկոսով, էական չէ:

Դե իհարկե... կրկնում եմ, ինքնարժեքը 500 դրամ, 250-300 դրամ մտնում է խանութը, 100 դրամ այլ ծախսեր... հեղինակին մնում է 300 դրամ - երևի հեղինակը դրա իրավունքն էլ չունի:( Իսկ նույն այդ 1200 դրամը 2 պաչկա սիգարետի փող է կամ 3 ժամ ինտերնետ ակումբից ինտերնետից օգտվելու փող... Շատ թանկ է, խոսք չկա - ուղղակի աստղաբաշխական շահույթ եմ ստանում:P


Ես մի վայրկյան անգամ չեմ կասկածում, որ Լիոնը սրան մի հատ պատմավեպի չափ տեքստով պատասխանելու է

Պատմավեպի չափ պատասխան չստանալու համար ՊԱՏՄԱՎԵՊԻ ՉԱՓ պոստ մի գրիր, բարեկամ:)


, բայց քիչ հավանական է,

Իհարկե - որովհետև գրելու բան չունես և ամեն պոստից հետո ավելի ու ավելի ակնհայտ է դառնում քո սխալը և հրապարակային ներեղությունից վերաբերյալ տվածդ խոստումը չկատարելը:B


Լիոն, գրքերիդ հաջողություն

Մերսի:)

Ներսես_AM
03.12.2008, 14:28
․․․․․․Իհարկե - կարևորը ֆորման է և այլ հարակից ծախսերը: Չուկը սա լավ գիտի, մյուսներին էլ եթե հետաքրքիր, կմանրամասնեմ - այս մասին առայժմ այսքանը...

Եվ այսպես, ֆիքսենք ևս մի կարևոր հանգրվան

Գրքի ինքնարժեքի մեջ էջերի քանակությունը կարևոր դեր չի խաղում:

Եվ այսպես՝

1. 300 էջանոց գիրքը արժե միջինը 1000 դրամ
2. Գրքի ինքնարժեքի մեջ էջերի քանակությունը կարևոր դեր չի խաղում:

Հետևություն - իմ 52 էջանոց գրքի և Չուկի ասած 300 էջանոց գրքի մեջ ԷՋԵՐԻ ՔԱՆԱԿՈՒԹՅՈՒՆԸ ինքնարժեքի վրա էականորեն չի ազդում: Այսպես, եթե նույն ֆորման սարքելը 300 էջանոց գրքի ինքնարժեքը դարձնում է 1000 դրամ, ապա զուտ էջերի արժեքը այնքան քիչ է տարբերություն տալիս, որ իմ 52 էջանոց գիրքը կկազմի ասենք 900 դրամ, լավ 800 դրամ...



Հետևությունդ սխալ էր, քանի որ ճիշտ հետևություն անելու դեպքում կտպեիր մի քանի 300 էջանոց հատորներ իսկ գնի տարբերությունը 50 էջի համեմատ կլիներ ընդամենը 100, լավ 200 դրամ։ Որ ոչ թե 300 էջի մեջ քո դեպքում 600, լավ 1200 դրամ ;)
Ու դա դեռ միայն ինքրաժեքը

Chuk
03.12.2008, 16:59
Ես երկար մտածելուց հետո որոշեցի, որ այնուամենայնիվ հասունացել է ներողություն խնդրելու պահը և ես դա կանեմ:

Եվ այսպես, բոլոր ակումբցիներից ներողություն եմ խնդրում, որ առիթը դարձա այսպիսի դատարկաբանություն կարդալու, որ իմ պատճառով ձեր անգին ժամանակը ծախսեցիք այս հիմար խոսակցությունը կարդալու համար: Անկեղծորեն բոլորից ներողություն եմ խնդրում:

Ներողություն եմ խնդրում նաև Լիոնից, որ նա կարծել է, թե ես իրեն մեղադրում եմ թանկ գնով գիրքը տպելու ու վաճառելու մեջ: Իրականում նա ճիշտ է կարծում, ես այդպես էլ անում եմ պնդում եմ, բայց ինքը կոնտեքստն է սխալ հասկանում: Ես իրեն մեղադրում եմ ոչ թե խալտուրայով զբաղվելով փող աշխատելու մեջ (ինչպես ինքն է ենթադրում), այլ մեղադրում եմ ոլորտից գլուխ չհանելով գլխից մեծ գործ բռնելով անհամաչափ գործունեության մեջ: Ես ընդամենն ասում եմ, որ այդ գիրքը կարելի էր նվազագույնը 50%-ով ավելի մատչելի դարձնել առանց որևէ ջանք գործադրելու ու կշահեին թե ինքը, թե՛ ընթերցողը: Եթե մեր այս գիտնականը անընդհատ բերում է սիգարետի ու ինտերնետ ակումբից օգտվելու գները (թերևս այդ երկուսից էլ շատ է օգտվում, դրա համար), ապա ես կբերեմ գրքերի օրինակը, որովհետև ինքս գրքեր հաճախ եմ առնում (իսկ սիգարետ երբեք, ինտերնետ ակումբներ չեմ հաճախում): Ահա, ուրեմն եթե գրքի գինը 2 անգամ ավելի էժան լիներ խանութում (նկատի ունեմ ողջ աշխատության), ապա ավելացած գումարով (որն ավելի քան 100 դոլար կլիներ) ընթերցողը կկարողանար գներ ասենք մեկ տասնյակ պատմական այլ գրքեր, աշխատություններ: Կամ հանրագիտարաններ: Կամ գեղարվեստական գրքեր: Ու ամեն ինչ հրաշալի կլիներ:

Ես պարզապես վերջնական մի քանի ուղղում մտցնեմ Լիոնի ստերի մեջ.
- Այն մարդը, ում մոտ պարոնը գնացել է, նրա հետ ունեմ զուտ գործնական հարաբերություններ, ընկերս չի:
- Էջերի գինը բնականաբար նշանակություն ունի և մեծ նշանակություն ունի գրքի գնի մեջ: Ավելին ասեմ: Եթե տպում ես 8 գիրք 28 էջանոց և յուրաքանչյուրի համար մի գունավոր կազմ, ապա մեծ տրամաբանություն ու խելք պետք չի հասկանալու համար, որ 224 էջանոց գիրքը մեկ կազմով շատ ավելի էժան է լինելու (ֆորմա, բան ման, որոնք Լիոնը սիրում է կրկնել, բայց երևի թե չգիտի, թե դա ինչ է):
- 500 դրամը միջին շուկայական գինը չի: Դա այն միջին գինն է, որն ինքն իր համար կարողացել է գտնել:
- Հեղինակն իրավունք ունի շահույթ ստանալու, դա սուրբ իրավունք է, բայց դա քողարկել պետք չէ: Ես վերևում շատ փոքրիկ թվաբանական հաշվարկով ցույց տվել եմ իրական օգուտը, որը մանր գրքերով տպվելու դեպքում ստացվում է աշխատության մեկ օրինակից: Այստեղ ո՛չ մի վատ բան չկա :)

Այսպիսով ներողություն բարեկամներս, անկեղծ ներողություն Լիոն, որ փորձել եմ օգնել քեզ ու քո ընթերցողներին, ներողություն, որ հանդգնել եմ քեզ խորհուրդներ տալ, ներողություն, որ կասկածի տակ եմ դրել գրքիդ հավաստիությունը, չէ որ դու տասը տարի դրա վրա աշխատել ես, ներողություն, ներողություն, ներողություն...

Եվ ներողություն քո փոխարեն, որ խախտեցիր մեր պայմանը, ու ներողություն խնդրելուդ խոստումը չկատարեցիր: Ներողություն բարեկամներս: Ներողություն Առյուծ Մհեր :)

Vestigium
03.12.2008, 18:16
Լիոն ջան ,շատ շնորհակալ եմ. Մի բան էլ եմ ցանկանում հասկանալ , այս շրջանում Մ. Հայքում Երվանդունիներն էին, Հայ Արշակունիների գահացանկը, որ դու տվեցիր, ինձ շփոթության մեջ է գցում, չեմ կառողանում հասկանալ նրանց կապը ,
Երվանդ III Երվանդունի (մ.թ.ա. 212-201)
4. Արտաշես I Արշակ I-ի որդի (մ.թ.ա. 201-189՝ կառավարիչ, մ.թ.ա. 189-160՝ արքա)

այքանը հասկանում եմ, իսկ այսքանը՛ ոչ
1. Վաղարշակ I (մ.թ.ա. 247-225)
2. Արշակ I որդի (մ.թ.ա. 225-212)
բացատրիր ղնդրում եմ ինչ կարգավիճակով էին նրանք կառավարում՛ որպես Երվանդունի ՞.
շնորհակալություն

Lion
03.12.2008, 18:45
Ես երևի լավ չհասկացա..., բայց հասկացա սենց -


մի քանի 300 էջանոց հատորներ իսկ գնի տարբերությունը 50 էջի համեմատ կլիներ ընդամենը 100, լավ 200 դրամ։ Որ ոչ թե 300 էջի մեջ քո դեպքում 600, լավ 1200 դրամ ;)
Ու դա դեռ միայն ինքրաժեքը

այսինքն իմ գրքի համեմատ 300 էջը 6 անգամ ավել է , տո եստ 150 /միջինը/ անգամ 6՞: Այսինքն իմ գրքի ծուկայական արժեքը կազմեր 500 անգամ 6՞...

Խնդրում եմ պարզաբանել:)

Lion
03.12.2008, 19:02
Ես երկար մտածելուց հետո որոշեցի, որ այնուամենայնիվ հասունացել է ներողություն խնդրելու պահը և ես դա կանեմ:

Ներեղությունդ, չնայած համեմված էր փքուն նախադասություններով ու փաստերի խեղաթյորումով, ընդունված է... Հասկանալի է խորամանկությունդ, նման հետևյալ առակի.

Մեկին դատարանը պարտադրում է մյուսից ներեղությոն խնդրել… Այն մարդը, ումից պետք է ներեղություն խնդրեին, սապասում է իր տանը: Այս մարդը գալիս է, դոuռ ծեծում է և, հարցնելով մի պատահական մարդու անուն, ասում է.
-Կներեք, այսինչը այստեղ է ապրո՞ւմ:
-Ոչ,- բնականաբար լսվում է ի պատասխան:
-Ներեղություն եմ խնդրում,- ասումէ մարդը և համարում իր ներեղությունը խնդրած...

Մտածիր այս առակի վրա, առակների սիրահար Չուկ...


Ներողություն եմ խնդրում նաև Լիոնից, որ նա կարծել է, թե ես իրեն մեղադրում եմ թանկ գնով գիրքը տպելու ու վաճառելու մեջ: Իրականում նա ճիշտ է կարծում, ես այդպես էլ անում եմ պնդում եմ, բայց ինքը կոնտեքստն է սխալ հասկանում: Ես իրեն մեղադրում եմ ոչ թե խալտուրայով զբաղվելով փող աշխատելու մեջ (ինչպես ինքն է ենթադրում), այլ մեղադրում եմ ոլորտից գլուխ չհանելով գլխից մեծ գործ բռնելով անհամաչափ գործունեության մեջ:

Ես համակարծիք չեմ:


Ես ընդամենն ասում եմ, որ այդ գիրքը կարելի էր նվազագույնը 50%-ով ավելի մատչելի դարձնել առանց որևէ ջանք գործադրելու ու կշահեին թե ինքը, թե՛ ընթերցողը:

Ես արել եմ այնքանը, ինչքան կարողացել եմ:


Եթե մեր այս գիտնականը անընդհատ բերում է սիգարետի ու ինտերնետ ակումբից օգտվելու գները (թերևս այդ երկուսից էլ շատ է օգտվում, դրա համար),

Սխալվում ես - ես չեմ ծխում:)


ապա ես կբերեմ գրքերի օրինակը, որովհետև ինքս գրքեր հաճախ եմ առնում (իսկ սիգարետ երբեք, ինտերնետ ակումբներ չեմ հաճախում): Ահա, ուրեմն եթե գրքի գինը 2 անգամ ավելի էժան լիներ խանութում (նկատի ունեմ ողջ աշխատության), ապա ավելացած գումարով (որն ավելի քան 100 դոլար կլիներ) ընթերցողը կկարողանար գներ ասենք մեկ տասնյակ պատմական այլ գրքեր, աշխատություններ: Կամ հանրագիտարաններ: Կամ գեղարվեստական գրքեր: Ու ամեն ինչ հրաշալի կլիներ:

Ուղղակի հարգարժան Չուկը չգիտես նչու անընդհատ ենթադրում է, որ «Ն» հաճախորդը անպայման պետք է առնի իմ 65 հատորից յուրաքանչյուրը: Ու ես չեմ կարողանում նրան բացատրել, որ հարգելիս, մարդը կառնի ՄԻԱՅՆ ԻՐՆ ՀԵՏԱՔՐՔՐՈՂ ԷՊՈԽԱՆ... Վռոդե պարզ միտք է, չէ, բայց չի ընկալվում:(


Ես պարզապես վերջնական մի քանի ուղղում մտցնեմ Լիոնի ստերի մեջ.

Այս ասածիդ համար ներեղության պահ է առաջանում, քանի որ.


- Այն մարդը, ում մոտ պարոնը գնացել է, նրա հետ ունեմ զուտ գործնական հարաբերություններ, ընկերս չի:

Երբ ես ներս մտա հարգելի ընկերոջդ սենյակը ո, ցույց տալով նրան գիրքը, ասացի ինչքանով կտապի, մեր խոսակցությունը ունեցավ հետևյալ տեսքը.

-Հա, մի երկու օր առաջ էլ էին այս գրքի համար հարցնում, ես ասացի...
-Դա ես չեմ եղել... Ինչքանով կտպեք այս գրքի 1 հատորը, ինձ իմ մի ծանոթն է այստեղ ուղարկել...
-Հա, գիտեմ, Արտակը... ՆԱ ԻՆՁ ՇԱՏ ՀԱՐԱԶԱՏ ՄԱՐԴ Է և նրա համար ես ասել եմ 300 դրամ...

Ես սա կարող եմ կրկնել քո ընկերոջ ներկայությամբ, հարգելի Չուկ, որ առանց մտածելու մարդկանց ստախոս ես անվանում...:(


- Էջերի գինը բնականաբար նշանակություն ունի և մեծ նշանակություն ունի գրքի գնի մեջ: Ավելին ասեմ: Եթե տպում ես 8 գիրք 28 էջանոց և յուրաքանչյուրի համար մի գունավոր կազմ, ապա մեծ տրամաբանություն ու խելք պետք չի հասկանալու համար, որ 224 էջանոց գիրքը մեկ կազմով շատ ավելի էժան է լինելու (ֆորմա, բան ման, որոնք Լիոնը սիրում է կրկնել, բայց երևի թե չգիտի, թե դա ինչ է):

Կրկին փաստերի խեղաթյուրում: Խոսքը գնում է, ուշադիր, 1 էկզեմպլյարի գնի մասին, որի շուկայական գինը 500 դրամ է - վերջ: Մնացածը դատարկ խոսակցություն է:


- 500 դրամը միջին շուկայական գինը չի: Դա այն միջին գինն է, որն ինքն իր համար կարողացել է գտնել:

Ես այդ գնին հանգել եմ այսպես: Վերցրել եմ 519999 համարը, գրել ԵՐԵՎԱՆԻ ԲՈԼՈՐ տպարանների և կազմարարական կենտրոնների տվյալները և 1 շաբաթ պտտվել դրանցում: Այնպես որ հանգիստ եղիր, դա իրական գին է...



- Հեղինակն իրավունք ունի շահույթ ստանալու, դա սուրբ իրավունք է, բայց դա քողարկել պետք չէ: Ես վերևում շատ փոքրիկ թվաբանական հաշվարկով ցույց տվել եմ իրական օգուտը, որը մանր գրքերով տպվելու դեպքում ստացվում է աշխատության մեկ օրինակից: Այստեղ ո՛չ մի վատ բան չկա :)

Իհարկե վատ բան չկա: Վատը քո թվաբանական հաշվարկն է, քանի որ տեսականորեն միանգամից ընդունում ես, որ մարդը միանգամից առնում է 65 հատոր: Իսկ ես բազում անգամ ասացի, որ դա որպես կանոն այդպես չէ: Նման կերպ կարելի է համարել, որ "ՀԺ" օրաթերթը արժե 2600 դրամ...


Եվ ներողություն քո փոխարեն, որ խախտեցիր մեր պայմանը, ու ներողություն խնդրելուդ խոստումը չկատարեցիր:

Ես պայման չեմ խախտել: Ես միշտ ի խոսքի տերն եմ...


Ներողություն բարեկամներս: Ներողություն Առյուծ Մհեր :)

Ներված ես...

H.G.


Ես պարզապես վերջնական մի քանի ուղղում մտցնեմ Լիոնի ստերի մեջ.

Սա համարում եմ վիրավորանք - հուսովե եմ մոդեռատոռը կարձագանքի...

Ներսես_AM
03.12.2008, 19:03
Եվ այսպես՝

1. 300 էջանոց գիրքը արժե միջինը 1000 դրամ
2. Գրքի ինքնարժեքի մեջ էջերի քանակությունը կարևոր դեր չի խաղում:

Հետևություն - իմ 52 էջանոց գրքի և Չուկի ասած 300 էջանոց գրքի մեջ ԷՋԵՐԻ ՔԱՆԱԿՈՒԹՅՈՒՆԸ ինքնարժեքի վրա էականորեն չի ազդում: Այսպես, եթե նույն ֆորման սարքելը 300 էջանոց գրքի ինքնարժեքը դարձնում է 1000 դրամ, ապա զուտ էջերի արժեքը այնքան քիչ է տարբերություն տալիս, որ իմ 52 էջանոց գիրքը կկազմի ասենք 900 դրամ, լավ 800 դրամ...


մի հատ էլ փորձեմ :)

Ամենևին տեղյակ չեմ ինչ 150 ի մասին է խոսքը և չեմ էլ ուզում խորանամ ձեր հաշվարկների մեջ: Բայց ձեր այս գրառումի մեջ նշված կետերից արվում է հետևյալ եզրակացությունը:
Ինչպես դուք պնդում եք գրքում էջերի քանակությունը 50-ից դարձնելով 300 գրքի ինքնարժեքը բարձրանում է 100, քարը տրաքի 200 դրամով: Ճիշտ է՞: Պատասխանը վերևում մեջբերվածում է: Ճիշտ է: Հիմա եթե դուք տպում եք 300 էջանոց աշխատություն այն արժենում է 1000 դրամ իսկ բաժանելով 6 մասի դառնում է 6*800, 4200 դրամ: դե դրան էլ գումարած խանութի ու հեղինակին մնացող գումար:

Lion
03.12.2008, 19:08
մի հատ էլ փորձեմ :)

Ամենևին տեղյակ չեմ ինչ 150 ի մասին է խոսքը և չեմ էլ ուզում խորանամ ձեր հաշվարկների մեջ: Բայց ձեր այս գրառումի մեջ նշված կետերից արվում է հետևյալ եզրակացությունը:
Ինչպես դուք պնդում եք գրքում էջերի քանակությունը 50-ից դարձնելով 300 գրքի ինքնարժեքը բարձրանում է 100, քարը տրաքի 200 դրամով: Ճիշտ է՞: Պատասխանը վերևում մեջբերվածում է: Ճիշտ է: Հիմա եթե դուք տպում եք 300 էջանոց աշխատություն այն արժենում է 1000 դրամ իսկ բաժանելով 6 մասի դառնում է 6*800, 4200 դրամ: դե դրան էլ գումարած խանութի ու հեղինակին մնացող գումար:

Գուցե, չխորանամ... Այստեղ իմ այդ գրածի մեջ էականն այն էր, որ Չուկի ասածը սխալ է - Նման գրքի համար 500 դրամից ցածր շուկայական ինքնարժեք Երըանում գոյություն չունի...

Chuk
03.12.2008, 19:13
Գուցե, չխորանամ... Այստեղ իմ այդ գրածի մեջ էականն այն էր, որ Չուկի ասածը սխալ է - Նման գրքի համար 500 դրամից ցածր շուկայական ինքնարժեք Երըանում գոյություն չունի...

Փոքրիկ հուշում. Չուկը չի սխալվել և ինչ ասել է եղել է բացարձակ ճշմարտություն :)

Ավելացվել է 3 րոպե անց

-Հա, մի երկու օր առաջ էլ էին այս գրքի համար հարցնում, ես ասացի...
-Դա ես չեմ եղել... Ինչքանով կտպեք այս գրքի 1 հատորը, ինձ իմ մի ծանոթն է այստեղ ուղարկել...
-Հա, գիտեմ, Արտակը... ՆԱ ԻՆՁ ՇԱՏ ՀԱՐԱԶԱՏ ՄԱՐԴ Է և նրա համար ես ասել եմ 300 դրամ...
Ես այդ մասին արդեն քեզնից տեղեկացել եմ և մեկ վայրկյան անգամ չեմ կասկածում, որ պատասխանն այդ տեսքը պիտի ունենար :)
Պարոն Մկրտիչը քեզ միանգամայն ճիշտ է ասել, ինչպես և ես եմ ճիշտ ասում, որ մեր հարաբերությունները զուտ գործնական են, ընկերներ չենք:

Թերևս երկար մտածես, որ հասկանաս, որ դրանք իրար հակասող բաներ չեն ;)

Chuk
03.12.2008, 19:18
Սա համարում եմ վիրավորանք - հուսովե եմ մոդեռատոռը կարձագանքի...
Այդ հատվածը կջնջվի միայն մեկ պարագայում, եթե դու վերադառնաս հարևան թեմա և ներողություն խնդրես այն անձանցից, ում մեղադրել ես «Լկտի սուտ» խոսելու մեջ: Հակառակ դեպքում ես քեզ նաև դեմագոգ կանվանեմ: Իսկ ասածներդ իսկապես սուտ էին:

հ.գ. Ի դեպ, երկար ժամանակ չեմ ասել, հիմա ասեմ. ներեղություն չի, ներողություն ա ;)

Lion
03.12.2008, 19:21
Փոքրիկ հուշում. Չուկը չի սխալվել և ինչ ասել է եղել է բացարձակ ճշմարտություն :)

Խնդիր չկա - սկսենք նորից…:)

Չուկն ինձ ասել է, որ ես ինքնարժեքի տեսանկյունից Էականորեն թանկ եմ տպում իմ գրքի մեկ հատորը... Որպես իր ասածի ապացույց նա բերեց ծավալուն մի սխեմա 300 էջանոց գրքի վերաբերյալ, որի 1 հատի ինքնարժեքը արժե 1000 դրամ:

300 էջանոց գիրքը արժե միջինը 1000 դրամ

Սա շատ կարևոր է: Գրքի ինքնարժեքի մեջ որոշիչը էջերը չեն: Կարևորը ֆորման է և այլ հարակից պարագաները...

Եվ այսպես, ֆիքսենք ևս մի կարևոր հանգրվան

Գրքի ինքնարժեքի մեջ էջերի քանակությունը կարևոր դեր չի խաղում:

Եվ այսպես՝

1. 300 էջանոց գիրքը արժե միջինը 1000 դրամ
2. Գրքի ինքնարժեքի մեջ էջերի քանակությունը կարևոր դեր չի խաղում:

Հետևություն - իմ 52 էջանոց գրքի և Չուկի ասած 300 էջանոց գրքի մեջ ԷՋԵՐԻ ՔԱՆԱԿՈՒԹՅՈՒՆԸ գրքի արժեքի վրա լրջորեն չի ազդում, քանի որ, եթե նույն ֆորման սարքելը 300 էջանոց գրքի ինքնարժեքը դարձնում է 1000 դրամ, ապա զուտ էջերի արժեքը այնքան քիչ է տարբերություն տալիս, որ իմ 52 էջանոց գիրքը կկազմի ասենք 900 դրամ, լավ 800 դրամ...

Ես այս հաշվարկը հաստատել եմ նաև գործնականում: Ես չալարեցի և այցելեցի մի քանի տպարաններ…: Ստացվեց հետևյալ արդյունքը

Տիգրան Մեծ - տպում են ոչ պակաս, քան 1000 օրինակ, իսկ մեկ հատորի ինքնարժեքը 250 դրամ է:
Աոդ - հրաժարվեցին անել գործը,
Էյ-Ջի-Փրինտ - տպում են ոչ պակաս, քան 500 օրինակ, իսկ մեկ հատորի ինքնարժեքը 520 դրամ է:
Էդիտ-Փրինտ - տպում են ոչ պակաս, քան 500 օրինակ, իսկ մեկ հատորի ինքնարժեքը 500 դրամ է:

Եվ այսպես - նույն 500 դրամն է:

Մեր վեճը սկսվեց նրանից, որ ինձ մեղադրեցին թանկ ինքնարժեքով գիրքս տպելու մեջ: Հիմա ես հարցնում եմ բարձրացնում ցանկացած տրամաբանող մարդու առաջ.

Հաշվի առնելով, որ Չուկի ասած տվյալները հիմք ընդունող տեսական դատողությունը և գործնական փորձը ապացուցում են, որ գիրքը կարելի է տպել միջինը 500 դրամով, արդա՞ր է արդյոք նույն այդ Չուկի մեղադրանքը ինձ առ այն, որ ես թանկ գնով եմ տպել գիրքս: Հարցը հստակության աստիճան պարզ է՝ տեսական դատողությունները և գործական փորձը վկայում են, որ նման գործի շուկայական արժեքը մոտավորապես 500 դրամ է: Այսքան բան. ու այս պարզ մտքից, հարգարժան Չուկ, պետք չէ հեռանալ և աջ ու ձախ ընկնել:

Պատասխանեք խնդրեմ այս հարցին,տրամաբանող մարդիկ...

Chuk
03.12.2008, 19:22
Գրառումդ չեմ կարդում, քանզի գիտեմ ինչն ես կրկնելու:
Միայն խնդրում եմ, որպեսզի տրամաբանող մարդկանց վրա հղում չանես. նրանք իրենց եզրահանգումն արդեն արել են ;)

Lion
03.12.2008, 19:23
Պարոն Մկրտիչը ասաց.

- Նա ինձ շատ հարազատ մարդ է...

Ես, ինչպես նաև ցանկացած մարդ իմ տեղում, այս խոսքերը կհասկանա այնպես, որ դու իրեն արյունակցական հարազատ չես, սակայն նա քեզ իրեն շատ մոտիկ է համարում...

Ես հասկացել եմ այսպես - դա այդպես չէ՞:

Chuk
03.12.2008, 19:24
Ես հասկացել եմ այսպես - դա այդպես չէ՞:

Կրկնում եմ ևս մեկ անգամ. Մեր հարաբերությունները զուտ գործանական են: Դա չի հակասում հարազատության սկզբունքին: Հուսով եմ, գոնե հիմա կհասկանաս :)

Lion
03.12.2008, 19:24
Այդ հատվածը կջնջվի միայն մեկ պարագայում, եթե դու վերադառնաս հարևան թեմա և ներողություն խնդրես այն անձանցից, ում մեղադրել ես «Լկտի սուտ» խոսելու մեջ: Հակառակ դեպքում ես քեզ նաև դեմագոգ կանվանեմ: Իսկ ասածներդ իսկապես սուտ էին:

հ.գ. Ի դեպ, երկար ժամանակ չեմ ասել, հիմա ասեմ. ներեղություն չի, ներողություն ա ;)

Ես այս ֆորումի ցանկացածխ թեմայում կարող եմ պատասխան տալ իմ ասած ցանկացած խոսքի համար: Եթե սուտ է, ուրեմն սուտ է - մատնանշի որ գրառումնէ և ես կհիմնավորեմ իմ խոսքերը... Իսկ քո խոսքերը, ի տարբերություն իմոնց, հենց նոր հերքվեցին...

Ես գիտեմ ներեղություն բառը ոնց է գրվում: Բայց ես գրում եմ այսպես /այդպես եմ ուզում/:)

Ավելացվել է 1 րոպե անց

Կրկնում եմ ևս մեկ անգամ. Մեր հարաբերությունները զուտ գործանական են: Դա չի հակասում հարազատության սկզբունքին: Հուսով եմ, գոնե հիմա կհասկանաս :)

Եվ այսպես - Ձեր հարաբերությունները զուտ գործնական են և դ չի հակասում հարազատության սկզբունքին... Հաշվի առնելով Մկրտիչիի ասածները, ես ենթադրել եմ, որ ձեր հարաբերությունները իրենց ներքին էոըթյամբ և բնույթով մոտ են ընկերականին: Բայց եթե ձեր հարաբերությունները ընկերական չեն ըստ քեզ - խնդիր չկա... ուղղակի ասա այդ մասին:)

Lion
03.12.2008, 19:31
Գրառումդ չեմ կարդում, քանզի գիտեմ ինչն ես կրկնելու:
Միայն խնդրում եմ, որպեսզի տրամաբանող մարդկանց վրա հղում չանես. նրանք իրենց եզրահանգումն արդեն արել են ;)

Դե թող այստեղ անեն, տեսնենք ու հիանանք այդ "տրամաբանող" մարդկանցով...

Chuk
03.12.2008, 19:47
Դե թող այստեղ անեն, տեսնենք ու հիանանք այդ "տրամաբանող" մարդկանցով...

Վստա՞հ ես, որ ցանկանում ես լսել այդ մարդկանց խոսքերը :)


Ես խնդրում եմ թեմայի ընթերցողներին գրել իրենց տեսակետները, իսկ վաղը կամ մյուս օրը թեման կմաքրվի բոլոր թեմայից դուրս գրառումներից :)

Ավելացվել է 2 րոպե անց

Եվ այսպես - Ձեր հարաբերությունները զուտ գործնական են և դ չի հակասում հարազատության սկզբունքին... Հաշվի առնելով Մկրտիչիի ասածները, ես ենթադրել եմ, որ ձեր հարաբերությունները իրենց ներքին էոըթյամբ և բնույթով մոտ են ընկերականին: Բայց եթե ձեր հարաբերությունները ընկերական չեն ըստ քեզ - խնդիր չկա... ուղղակի ասա այդ մասին:)
Դպրոցների ցածր դասարանի երեխաների համար շատ է կիրառվում օրինակներ բերելու սկզբունքը: Ես էլ փորձեմ:

Այսպես, ենթադրենք Տրիբունին իմ կյանքում տեսել եմ միայն մեկ անգամ: Ես չգիտեմ իր ապրած կյանքի ու մնացածի մասին գրեթե ոչինչ: Բայց ինքն իմ հարազատն է: Եթե վաղն դու գաս ինձ ինչ-որ պատվեր տալու (հրատարակչությունում) ու քեզնից ասենք 100000 դրամ ուզեմ այդ գործի համար, ապա Տրիբունից, քանի-որ իմ հարազատն է, կուզեմ 50000 դրամ:

Հուսով եմ, որ գոնե հիմա կհասկանաս:
Թե՞ իզուր եմ հուսով ;)

Lion
03.12.2008, 19:52
Վստա՞հ ես, որ ցանկանում ես լսել այդ մարդկանց խոսքերը :)


Ես խնդրում եմ թեմայի ընթերցողներին գրել իրենց տեսակետները, իսկ վաղը կամ մյուս օրը թեման կմաքրվի բոլոր թեմայից դուրս գրառումներից :)

Ճշտենք հասկացությունները - ես վստահ եմ, որ ուզում եմ լսել բոլոր տրամաբանող մարդկանց տեսակետները իմ գրած սխեմայի սխալ լինելու և հետևաբար Չուկի ասածի /այն մասին, որ ես ինքնարժեքի տեսնկյունից էականորեն բարձր գնով եմ տպում/ ճիշտ լինելու մասին...

Այսքանը - մնացածը ով ինչ կգրի մոդեռատորին հաճոյանալու համար, ինչ կասեն նույն այդ մոդեռատոռի ընկերները "ընկերոջս սխալը իմ ճիշտն է" սկզբունքով կամ ինչ կխոսեն նմանակները, ինձ չի հետաքրքրում...:)

Ambrosine
03.12.2008, 19:53
Վստա՞հ ես, որ ցանկանում ես լսել այդ մարդկանց խոսքերը :)

Ես խնդրում եմ թեմայի ընթերցողներին գրել իրենց տեսակետները, իսկ վաղը կամ մյուս օրը թեման կմաքրվի բոլոր թեմայից դուրս գրառումներից :)


ամեն ինչ նորից?:o
Պետք չի նորից սրել դրությունը. կարծես թե ամեն ինչ ուզում է շտկվել

Chuk
03.12.2008, 19:53
Ճշտենք հասկացությունները - ես վստահ եմ, որ ուզում եմ լսել բոլոր տրամաբանող մարդկանց տեսակետները իմ գրած սխեմայի սխալ լինելու և հետևաբար Չուկի ասածի /այն մասին, որ ես ինքնարժեքի տեսնկյունից էականորեն բարձր գնով եմ տպում/ ճիշտ լինելու մասին...
Դու կարդում ու չես հասկանում թե ինչ ես կարդում :)
Ես երբևէ չեմ ասել, որ դու ինքնարժեքի տեսակետից էականորեն բարձր ես տպել :)
Ես ասել եմ, որ դու ընտրել ես թանկ ճանապարհ:

Lion
03.12.2008, 20:01
Դու կարդում ու չես հասկանում թե ինչ ես կարդում :)
Ես երբևէ չեմ ասել, որ դու ինքնարժեքի տեսակետից էականորեն բարձր ես տպել :)
Ես ասել եմ, որ դու ընտրել ես թանկ ճանապարհ:

Իսկ դու, հարգելի ընկեր, կարդում ու չես հասկանում մի պարզ ճշմարտություն: Ես սա եմ, հասկանում ես սա... Ես արել եմ այն, ինչ կարողացել եմ անել, ինչ թույլ են տվել իմ կապերը, իսկ ավելի ճիշտ կապերի ԻՍՊԱՌ բացակայությունը այդ ոլորտում:

Դու մեջ ես մտցնում սուբյեկտիվ կապը... Է հա, պարզա - եսքան տարի էդ գործում ես - վստահ եմ, որ ուզենաս, կարաս գործնակաում ձրի տպես: Այ քեզ բան... Ես էլ ուզենամ, քեզ էնքան ծակուծուկ կցույցտամ ՀՀ օրենսդրության մեջ, որ հանգիստ կխուսափես հազար ու մի պարտականությունից...

Ու ինչն է կարևոր - որ նույնիսկ այդ վիճակում էլ ես տպել եմ /սուբյեկտիվ պահը հանած/ գործնական-ծ)ջառնական գնով:)

Chuk
03.12.2008, 20:03
Իսկ դու, հարգելի ընկեր, կարդում ու չես հասկանում մի պարզ ճշմարտություն: Ես սա եմ, հասկանում ես սա... Ես արել եմ այն, ինչ կարողացել եմ անել, ինչ թույլ են տվել իմ կապերը, իսկ ավելի ճիշտ կապերի ԻՍՊԱՌ բացակայությունը այդ ոլորտում:

Դու մեջ ես մտցնում սուբյեկտիվ կապը... Է հա, պարզա - եսքան տարի էդ գործում ես - վստահ եմ, որ ուզենաս, կարաս գործնակաում ձրի տպես: Այ քեզ բան... Ես էլ ուզենամ, քեզ էնքան ծակուծուկ կցույցտամ ՀՀ օրենսդրության մեջ, որ հանգիստ կխուսափես հազար ու մի պարտականությունից...

Ու ինչն է կարևոր - որ նույնիսկ այդ վիճակում էլ ես տպել եմ /սուբյեկտիվ պահը հանած/ գործնական-ծ)ջառնական գնով:)

Ես քեզ հասկանում ու չեմ մեղադրում դրանում, ես քեզ մեղադրում եմ այլ բանում :)
Դիցուք դու չունես կապեր, այնպիսի բարեկամներ, ովքեր քեզ ճիշտ խորհուրդներ կտային, որը կօգներ քո իսկ գործին:

Հիմա այդ մարդն ակամա հայտնվել էր (ես էի), ինչու՞ այդպես ագրեսիվ ընդունեցիր ու որոշեցիր բոլոր խորհուրդներն անտեսել: Ախր շատ լավ առաջարկներ էի անում, լրիվ լուրջ ;)

Lion
03.12.2008, 20:08
Աստված է վկա... Ես ագրեսիա չդրսևորեցի: Ուղղակի դու ինքդ այնպես դրեցիր շեշտադրումը Ի ՍԿԶԲԱՆԵ, որ ստացվեց իմ արած գործի վարկաբեկում, իսկ ինձ էլ ցույց տվեցիր գծուծ, ժլատ և խեղճ ընթերցողների վրա կոպեկներ աշխատող լույսի տակ...

Իսկ ես, եթե սուտ եմ ասում, թող այս գիշեը չլուսացնեմ, այս գործը անելիս ԱՌԱՋԻՆ ՀԵՐԹԻՆ այլ մղում եմ ունեցել:)

Chuk
03.12.2008, 20:12
Աստված է վկա... Ես ագրեսիա չդրսևորեցի: Ուղղակի դու ինքդ այնպես դրեցիր շեշտադրումը Ի ՍԿԶԲԱՆԵ, որ ստացվեց իմ արած գործի վարկաբեկում, իսկ ինձ էլ ցույց տվեցիր գծուծ, ժլատ և խեղճ ընթերցողների վրա կոպեկներ աշխատող լույսի տակ...

Իսկ ես, եթե սուտ եմ ասում, թող այս գիշեը չլուսացնեմ, այս գործը անելիս ԱՌԱՋԻՆ ՀԵՐԹԻՆ այլ մղում եմ ունեցել:)
Ես մեղք չունեմ քո ընկալման համար, բայց ես հրաշալի հիշում եմ, թե ինչ անկեղծությամբ քեզ խորհուրդներ էի տալիս, իսկ դու ինձ աշխարհի բոլոր մեղքերում մեղադրում էիր (նամակագրության ժամանակ)՝ կատաղացնելով մի այլ աստիճանի: Բայց անգամ դրանից հետո ես ունենալով շատ ասելիք իմ տեսակետի օգտին որոշեցի ֆորումում թեման չշարունակել ու այդ ամենը չշարադրել, իսկ դու արեցիր, ընդ որում իմ դեմ խեղաթյուրված բաներ գրելով (չարացած), ինչի արդյունքում, խոստովանում եմ, իրոք չարացա ;)

Lion
03.12.2008, 20:12
Բարև Ձեզ!

Բարեկամներ: Լույս են տեսել <Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք> մատենաշարի հերթական հատորները, որոնք ընդգրկում են 1220-1508 թվականները: Այս հատորներում ևս շարունակվել է մանրամասն վերլուծության ենթարկվել քննարկվող ժամանակահատվածի Հայ ժողովրդի ռազմական տարեգրությունը: Այստեղ են և մոնղոլական արշավանքները ու դրանց դեմ հայերի մղած պայքարը, Մոնղոլական բանակի կազմում Հայ ռազմիկների մղած դաշնակցային մարտերի տարեգրությունը և նկարագրությունը, Կիլիկիայի թագավորության մղած և լայն հասարակությանը ոչ այնքան հայտնի ճակատամարտերը, դրանց տակտիկական մանրամասները և այլն:
Համապատասխան հատորներում քննարկվել է նաև Լենկ-Թեմուրի արշավանքների տարեգրությունը, Ղարա-ղոյունլուների և Աղ-ղոյունլուների պայքարը, մոռացության խավարից հանվել են բազում մոռացված պատերազմներ, ճակատամարտեր և հերոսներ:
Մի խոսքով, Ձեր դատին ներկայացվող մատենաշարը ընդգրկում է թաթար-թուրքմենական քոչվորների դարաշրջանի մասին այն ամենը, ինչ դուք կուզենայիք իմանալ, սակայն աղբյուրների հրատարակված չլինելու, դրանք ոչ բավարար վերլուծված կամ մակերեսային շարադրված լինելու պատճառով մինչ այժմ դժվարացել եք իմանալ:
Գրքերը, ինչպես և նախորդ հատորները, գտնվում են Հրապարակի վրայի գրախանութներում, Համալսարանի գլխավոր մուտքի մոտ գտնվող գրախանությում, Բուժ.ուսումնարանի մոտ գտնվող գրախանութում, ինչպես նաև հանրահայտ <Բուկինիստ>-ում /Մաշտոցի պողոտա/:
Մի խոսքով – աստված ինձ ուժ տվեց ու չպակասեցրեց իմ եռանդը շարունակելու այս դժվարին աշխատանքը: Փառք աստծո, առայժմ ամենադժվար խոչընդոտը ընդամենը աշխատանքի ծավալն է, որը ինձ հաջողվում է հաղթահարել: Եվս մի քանի ամսվա աշխատանք, ևս մի քանի հատորներ... և Հայ ժողովուրդը կունենա իր ռազմական տարեգրությունը ամփոփ տեսքով: Իսկ այդ հանգամանքով քիչ ազգեր կարող են հպարտանալ...

Ambrosine
03.12.2008, 20:14
Հիմա այդ մարդն ակամա հայտնվել էր (ես էի), ինչու՞ այդպես ագրեսիվ ընդունեցիր ու որոշեցիր բոլոր խորհուրդներն անտեսել: Ախր շատ լավ առաջարկներ էի անում, լրիվ լուրջ ;)

Չգիտեմ՝ տրամաբանողների մեջ եմ, թե ոչ, բայց...
Լիոն ջան, Չուկի արած առաջարկների մասին գիտեմ:oy լուրջ, վատը չէին, կասեի նույնիսկ՝ շատ էլ լավն էին՝ հաշվի առնելով, որ դուք իրար լրիվ օտար մարդիկ եք:)

իմ կարծիքը... բովանդակությունը թողնենք մի կողմ:)
կոնկրետ ես կցանկանայի, որ քո գրքերը լինեին հաստափոր հատորներով:hands իրոք

մի քանի դարաշրջան, էպոխա միացնեիր իրար... չգիտեմ, միգուցե ուշ չի որոշ թերություններ շտկելու համար: Գիտես ինչու? որովհետև... եթե դիտարկեմ մի ուրիշ առումով, ապա ես վիրավորվում եմ որպես հայ, որ ինչ-որ իրավունքի շպառգալկան նույն ծավալի է, ինչ իմ ազգի ռազմական պատմության մի հատորը:(

եթե արդեն ուշ է հաստափոր հատորների համար, ապա բան չունեմ ասելու, իսկ եթե հնարավոր է ինչ-որ բան անել, ուրեմն.. ;)

Lion
03.12.2008, 20:16
Astgh ջան - կաին նաև այլ պատճառներ, որ ինձ ստիպեցին այս տեսքով տպել - և դրանց մեջ առաջնային ֆինանսականն էր...

Իսկ Չուկի առաջարկները... կհիշեցնե՞ք որոնք էին դրանք:

Չուկ, ես քո նկատմամբ չարություն չեմ ունեցել: Ես նեղվել եմ քո անարդար վերաբերմունքից...

Chuk
03.12.2008, 20:21
Astgh ջան - կաին նաև այլ պատճառներ, որ ինձ ստիպեցին այս տեսքով տպել - և դրանց մեջ առաջնային ֆինանսականն էր...

Իսկ Չուկի առաջարկները... կհիշեցնե՞ք որոնք էին դրանք:

Չուկ, ես քո նկատմամբ չարություն չեմ ունեցել: Ես նեղվել եմ քո անարդար վերաբերմունքից...
Բացարձակապես անարդար վերաբերմունք չի եղել:
Քո թույլտվությամբ ես ավելի ուշ այս թեմայում համակարգված առաջարկների փաթեթ կդնեմ, թեև ճիշտն ասած իմ ցանկությունները քեզ բարի խորհուրդներ տալու շատ է կորել ;)

Lion
03.12.2008, 20:23
Բացարձակապես անարդար վերաբերմունք չի եղել:
Քո թույլտվությամբ ես ավելի ուշ այս թեմայում համակարգված առաջարկների փաթեթ կդնեմ, թեև ճիշտն ասած իմ ցանկությունները քեզ բարի խորհուրդներ տալու շատ է կորել ;)

Առաջարկներդ կունենա տեսական նշանակություն...:) Ես գնում եմ, վաղը կպատասխանեմ:B

Chuk
04.12.2008, 02:28
Զուտ տեսական նշանակություն, այսինքն չեն օգտագործվելու այդ խորհուրդները... ինչևէ.

Գրքի արտաքին տեսք
Անկախ նրանից, որ գրքի հիմնական գնահատականը նրա բովանդակությունն է, խիստ կարևոր է նրա արտաքին ներկայանալի տեսքը: Գրքի ձևավորումն ու էջադրումը լուրջ մասնագիտություն է: Համակարգիչ ունենալը և Microsoft Word ծրագրում տեքստեր լցնել իմանալը բավարար չէ գիրք սարքելու, ձևավորելու, էջադրելու համար: Ընդհանրապես լուրջ գրքերը չեն սարքվում այդ ծրագրով, կան հատուկ հրատարակչական ծրագրեր, բայց շատ չխորանանք:

Քո գրքի արտաքինը, սա զուտ մասնագիտական գնահատական է, խայտառակ վատն է: Չկա պահպանված տեքստի ձևաչափման տարրական նորմերը, սկսած միջտողային, միջբառային, միջտառային հեռավորությունների անհամաչափությունից մինչև տողադարձերի ինսպառ անտեսում, ֆոնտերի սխալ ընտրում և այլն:

Համառորեն խորհուրդ եմ տալու ինքնուրույն չզբաղվել այդ գործով, քանի որ դա քո գործը չէ, այլ պատվիրել այն համապատասխան մասնագետների:

Պետք է իսպառ մոռանալ անորակ նկարները գրքում դնելու մասին. դրանք ոչ միայն չեն բարձրացնում գրքի արժեքը, այլև գցում են: Ինտերնետից բեռնավորված 72dpi խտայնությամբ մանր նկարը երբևէ չի կարող պիտանի լինել տպագիր այդպիսի նյութի համար: Նախընտրելի է չունենալ նկար, քան ունենալ այդ որակի նկար:

28-48 էջանոց գրքույկները հարմար չեն ոչ ընթերցման, ոչ պահելու, ոչ խնամքի համար: Դրանք պարզապես չունեն «գրքի շնորհք», երբևէ չեն կարող ասոցացվել գիրք հասկացության հետ: Պետք է անցնել հաստ գրքերի, կատարել խմբավորումներ, տպել մեկ ընդհանուր հաստ գիրք: Հատուկ ուշադրություն է պետք դարձնել այդ գրքի շապիկին, քանի որ գրքում դա ամենից առաջ նկատելի բանն է: Այն պետք է լինի համեստ, դասական, բայց լավ ձևավորմամբ: Անսկբունք ընտրված ֆոնտով գրված վերնագիրը, սև շրջանակն ու ինչ-որ, էլի անորակ, նկարի մեջտեղում դնելը չի բավարարում գրքի նորմալ շապիկ հասկացությանը:

Գրքի ինքնարժեքը
Գրքի գինը կապված է բազում հանգամանքներից, այդ թվում էջերի քանակ, շապիկի ձև, թղթի որակ, տպաքանակ և այլն:
Հատի դեպքում մատչելի գին ստանալու համար ցանկալի է 16 հատ 28-48 էջանոց գրքի փոխարեն տպել ~600 էջանոց 1 գիրք, ցանկալի է գոնե 500 օրինակ տպաքանակով:

Ես հստակ հասկանում եմ, որ ավելի հեշտ է տվյալ պահին 20 օրինակ 28 էջանոց գիրք տպելու փող ճարել, քանց թե մեկ անգամից այդպիսի: Այսուհանդերձ դա է ճիշտ ճանապարհը: Ֆինանսերի բացակայության դեպքում, եթե աշխատանքն իրոք լուրջ և լավն է, օգտակար է, պետք է գտնել շահագրգիռ անձինք, ովքեր իրենց վրա կվերցնեն ծախսերը. այդպիսիք կարելի է փորձել որոնել շահագրգիռ հրատարակչություններում, շահագրգիռ հասարակական կազմակերպություններում, շահագրգիռ գործարարների շրջանակում: Այո՛, սա շատ դժվար է, բայց կարծում եմ, որ լրիվ ռեալ:

Պետք է հստակ հասկանալ, որ այս դեպքում միանգամից ծախսը շատ է, բայց միաժամանակ շատ է իրական օգուտը, հնարավոր է մինչև տասնապատիկ անգամ ավելի քիչ գումար ծախսել ընդհանուր գործի վրա: Միաժամանակ գրքերը ընթերցողի համար կլինեն ավելի մատչելի, ինչը պիտի որ էական բարձրացնի դրա գնման քանակը:

Ինքնարժեքը պակասեցնելու հարցում մեծապես կօգնի նաև գունավոր նկարներից հրաժարումը. ես համոզված, որպես մասնագետ պնդում եմ, որ այդ գունավոր նկարները, որոնք ես տեսել եմ քո գրքում, ոչ մի արժեք նրան չեն տալիս: Նույն նկարները կարող էին դառնալ սև ու սպիտակ, իսկ եթե սև ու սպիտակ դարձնի մասնագետը, ապա նրանք ավելի որակով կլինեն, դրանք նայել ավելի հարմար կլինի: Հրաժարվելով այս գունավոր նկարներից, դրանց փոխարեն դնելով սևերը, վիզուալ իմաստով գրքի ընթերցողին բացարձակապես ոչնչից չզրկելով, կարելի է էական նվազեցնել գրքի ինքնարժեքը. թերևս բոլորին է հայտնի, որ գունավոր տպագրությունը շատ ավելի թանկարժեք հաճույք է, քան սև և սպիտակ տպագրությունը:

Եթե անպատճառ ցանկանում ես նկարները ցույց տալ ընթերցողիդ, առաջարկում եմ ստեղծել վեբ կայք և դրանցում դնել այդ նկարները: Այսօր այդպիսի վեբ կայք ստեղծելը պատչելի է: Ավելին, կարելի է գրանցվել որևէ անվճար բլոգում ու այս խնդրի դեպքում դա էլ բավարար կլինի: Սրա առավելություններից մեկն այն է, որ քո օգտագործած նկարները էկրանի համար նախատեսված նկարներ են, այսինքն եթե տպված վիճակում անորակ են ու բան չի հասկացվում, էկրանին կլինեն որակով, բան կհասկացվի: Հաջորդ առավելությունն այն է, որ միշտ նոր նկարներ գտնելու դեպքում կարող ես լրացնել և ընթերցողդ ավելի շատ նյութի կծանոթանա: Ինչպես նաև կայքում կարելի կլինի տեղադրել նյութեր, որոնք այս կամ այն պատճառով չեն մտել գրքի մեջ, կամ հասունացել են ավելի ուշ: Միաժամանակ ընթերցողիդ հետ քննարկումներ անցկացնելու տեղ կլինի:
Կայքի հասցեն հարկավոր կլինի պարզապես նշել գրքում, ու գրել, որ այնտեղ կարելի է գտնել այսինչ նյութերը:


Գրքի հավաստիություն
Կատարված է հսկայածավալ աշխատանք, որի հավաստիությունը չի կարող կասկածի տակ չլինել, քանի որ մեկ անհատը կատարել է հսկայական բազայի վերլուծություններ ու դրանք ներկայացրել հանրությանը: 10 տարի լինի նա դրա վրա աշխատած, թե 200, այն մնում է իր սուբյեկտիվ վերլուծությունները, որոնցում սխալված լինելու հավանականությունը բավական մեծ է: Ֆորումներում ոչ մասնագետների հետ այն քննարկման դնելը հարցի լուծում չի կարող լինել: Փոխարենը հարցի լուծում կարող են լինել.

- համահեղինակների ձեռք բերումը: Յուրաքանչյուր ժամանակաշրջան վերլուծությունները համապատասխան մասնագետի հետ կարելի է նորից քննարկել, նա անի իր վերլուծություններ, եզրահանգումները: Այս դեպքում հավանական է դառնում մեկը մյուսի սխալի հայտնաբերումը, շտկումը, հանրօգուտ գործը: Չէ որ նպատակը ոչ թե ինքնագովազդն է, այլ Հայաստանի ռազմական պատմության ցույց տալը, հանրությանը օգուտ տվող գործ անելը:

- համահեղինակների փոխարեն կարող է գործել գիտական խմբագրի հասկացությունը, էլի յուրաքանչյուր ժամանակաշրջանի համար համապատասխան մասնագետ: Այս մարդիկ պիտի անցնեն այն ճանապարհը, ինչը դու ու գտնեն քո սուբյեկտիվ վերլուծությունների բացերը:

- Կարող է գործել նաև խմբագրական մեծ խորհուրդ, պատմաբանների խորհուրդ, ովքեր կկատարեն այդ նույն աշխատանքը:

- Կարող է գործել ընդդիմախոսի ինստիտուտը, յուրաքանչյուր ժամանակաշրջանի համար մի մասնագետ լուրջ վերլուծության ենթարկելով հայտնի իր կարծիքը:

Ես գիտեմ, Մհեր, որ դու ասում ես, որ գրքիդ յուրաքանչյուր բառի համար պատասխան ունես: Չեմ կասկածում, որ ունես: Բայց հարց է, թե այդ պատասխանդ որքանով է ճիշտ: Միանշանակ է, որ դու չես տեսնում դրա հնարավոր սխալը, եթե այդպես վստահ պնդում ես, բայց այնուամենայնիվ սխալների առկայությունը խիստ հավանական է:



Եվ վերջում, գրքին անհրաժեշտ է սրբագրիչ, խմբագիր:
Թերևս այսքանը:

Ասեմ, որ սրանք պարզապես բարի խորհուրդներ են, ետին միտք չունեցող: Ինչպես նաև տեղեկացնեմ, որ եթե որոշես կետ առ կետ սրանց առարկել, ես չեմ պատրաստվում մտնել «բանավեճի» մեջ ու ապացուցել իմ ասածների ճշմարտությունները: Սրանք ընդամենը խորհուրդներ են, կուզես ընդունիր, կուզես ոչ:

WhiteSmoke{F}
04.12.2008, 04:17
Մի բան պարզ դարձավ, էս բանավեճում հաղթանակը նրա կողմն է, ով կկարողոնա իր վրա նետված քարերից, ոտքի տակ ավելի բարձր պատվանդան սարքել: Լիոն, եթե քո մտավախությունն է, որ Չուկը իր խոսքերով պատվազրկում է քո աշխատանքը, այնքան էլ ճիշտ չէ: Կոնկրետ ինձ մոտ չես պատվազրկվում, թեկուզ մի կաթիլ: Ու հրաշալի է, որ եսքան խելացի տղամարդիկ ունենք: Ոչինչ որ մի քիչ տաքարյուն են: Դա ել իրա պլյուսներն ունի: Անկեղծ եմ ասում, զգում եմ, որ Չուկի խոսքերում շատ մեծ պատրաստակամություն կա քեզ օգտակար լինելու: Օգտագործի դա: Իսկ տողատակեր միշտ էլ կարելի է գտնել, լա՞վ: Եթե նրա առաջարկած տարբերակը քեզ հարմար չէ, դա ուրիշ բան: Բայց մեր փրագրեսիվ դարում ամեն ինչ լուծվում է « դաժան մրցակցության» ֆոնի վրա: Դա հաջողության կանոններից է: Շատ լավ է, որ Չուկը քեզ կօգնի էլի, եթե վատ չընդունես, մենք էլ կկարողանանք ավելացնել մեր ընթերցարանը քո գրքերով: Իսկ ներողության պահը տղաներ ջան, ավելորդ է: Լինում է , չէ՞, խոսքի մեջ էլ կարող ենք ասել, ամբողջ աշխարհի դիմաց ներողություն կխնդրեմ, կամ էլ ասում ենք, ականջս կկտրեմ: Բայց շատ բանալա դա պահանջելը: Տաքարյուն են մեր տղամարդիկ էլի: Բայց դա էլ իր պլյուսներն ունի

Lion
04.12.2008, 13:41
Զուտ տեսական նշանակություն, այսինքն չեն օգտագործվելու այդ խորհուրդները... ինչևէ.

Ինչպես և գրեթե միշտ - իմ խոսքերը սխալ ընկալեցիր: Ես նկատի ունեի, ոչ թե այն, որ խորհուրդներդ չեմ օգտագործի /խելքի մոտ խորհուդրը չօգտագործելը ուղղակի հիմարություն է/ այլ հետևյալը: Ինձ թվաց, թե կոնկրետ առաջարկ է արվելու գիրքը տպելու վերաբերյալ ու դրա պահով ես ասացի այն, ինչ ասացի...:)


Գրքի արտաքին տեսք
Անկախ նրանից, որ գրքի հիմնական գնահատականը նրա բովանդակությունն է, խիստ կարևոր է նրա արտաքին ներկայանալի տեսքը: Գրքի ձևավորումն ու էջադրումը լուրջ մասնագիտություն է: Համակարգիչ ունենալը և Microsoft Word ծրագրում տեքստեր լցնել իմանալը բավարար չէ գիրք սարքելու, ձևավորելու, էջադրելու համար: Ընդհանրապես լուրջ գրքերը չեն սարքվում այդ ծրագրով, կան հատուկ հրատարակչական ծրագրեր, բայց շատ չխորանանք:

Միանգամայն համաձայն եմ: Բայց իմ տեխնիկական ու ֆինանսական հնարավորությունները ավելին անել թույլ չտվեցին:(


Քո գրքի արտաքինը, սա զուտ մասնագիտական գնահատական է, խայտառակ վատն է: Չկա պահպանված տեքստի ձևաչափման տարրական նորմերը, սկսած միջտողային, միջբառային, միջտառային հեռավորությունների անհամաչափությունից մինչև տողադարձերի ինսպառ անտեսում, ֆոնտերի սխալ ընտրում և այլն:

Սկզբունքորեն ճիշտ է, թեև զգալիորեն չափազանցված...


Համառորեն խորհուրդ եմ տալու ինքնուրույն չզբաղվել այդ գործով, քանի որ դա քո գործը չէ, այլ պատվիրել այն համապատասխան մասնագետների:

Երբ որ սպոնսոր կանգնես կամ սպոնսոր գտնես, հենց այդպես էլ կանեմ:)

Պ
ետք է իսպառ մոռանալ անորակ նկարները գրքում դնելու մասին. դրանք ոչ միայն չեն բարձրացնում գրքի արժեքը, այլև գցում են: Ինտերնետից բեռնավորված 72dpi խտայնությամբ մանր նկարը երբևէ չի կարող պիտանի լինել տպագիր այդպիսի նյութի համար: Նախընտրելի է չունենալ նկար, քան ունենալ այդ որակի նկար:

Համաձայն չեմ: Ճաշակի հարց է... Ըստ իս ավելի լավ է թեկուզ և անորակ նկարով ընթերցող տեսնի ասենք ինչպիսին է եղել 10-րդ դարի բյուզանդական ռազմիկը, քան ընդհանրապես նկարը չտեսնի և բյուզանդական ռազմիկի փոխարեն պատկերացնի հռոմեական լեգեոներ:(


28-48 էջանոց գրքույկները հարմար չեն ոչ ընթերցման, ոչ պահելու, ոչ խնամքի համար: Դրանք պարզապես չունեն «գրքի շնորհք», երբևէ չեն կարող ասոցացվել գիրք հասկացության հետ: Պետք է անցնել հաստ գրքերի, կատարել խմբավորումներ, տպել մեկ ընդհանուր հաստ գիրք: Հատուկ ուշադրություն է պետք դարձնել այդ գրքի շապիկին, քանի որ գրքում դա ամենից առաջ նկատելի բանն է: Այն պետք է լինի համեստ, դասական, բայց լավ ձևավորմամբ: Անսկբունք ընտրված ֆոնտով գրված վերնագիրը, սև շրջանակն ու ինչ-որ, էլի անորակ, նկարի մեջտեղում դնելը չի բավարարում գրքի նորմալ շապիկ հասկացությանը:

Երբ որ սպոնսոր կանգնես կամ սպոնսոր գտնես, հենց այդպես էլ կանեմ:) Կրկնում եմ - իմ ֆինանսները և իմ տեխնիկական հնարավորությունները այսքան են:)


Գրքի ինքնարժեքը
Գրքի գինը կապված է բազում հանգամանքներից, այդ թվում էջերի քանակ, շապիկի ձև, թղթի որակ, տպաքանակ և այլն:
Հատի դեպքում մատչելի գին ստանալու համար ցանկալի է 16 հատ 28-48 էջանոց գրքի փոխարեն տպել ~600 էջանոց 1 գիրք, ցանկալի է գոնե 500 օրինակ տպաքանակով:

Եվ ինչ կարժենա դա? Ասենք մի 4000 դոլլար, չէ?


Ես հստակ հասկանում եմ, որ ավելի հեշտ է տվյալ պահին 20 օրինակ 28 էջանոց գիրք տպելու փող ճարել, քանց թե մեկ անգամից այդպիսի:

Ուռաաա... հասկացվեցի:)


Այսուհանդերձ դա է ճիշտ ճանապարհը: Ֆինանսերի բացակայության դեպքում, եթե աշխատանքն իրոք լուրջ և լավն է, օգտակար է, պետք է գտնել շահագրգիռ անձինք, ովքեր իրենց վրա կվերցնեն ծախսերը. այդպիսիք կարելի է փորձել որոնել շահագրգիռ հրատարակչություններում, շահագրգիռ հասարակական կազմակերպություններում, շահագրգիռ գործարարների շրջանակում: Այո՛, սա շատ դժվար է, բայց կարծում եմ, որ լրիվ ռեալ:

Խնդրեմ: Ես չեմ կարողացել գտնել, եթե դու գտնես - ես պատրաստ եմ լրջորեն քննարկել այդ աղբյուրներից ֆինանսավորման միջոցով գիրքը տպելու հարցը: Բայց դնում եմ մի էական պայման, որից ՈՉ ՄԻ ԳՆՈՎ ՉԵՄ ՆԱՀԱՆՋԻ - սրբագրական ու խմբագրական փոփոխություններից բացի ՈՐԵՎԷ ԱՅԼ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆ իմ գրքում թույլ չեմ տա; Դա իմ ստեղծագործությունն է, իմ պատկերացրածն է և իմ վերլուծությունն է և այն կտպվի կամ հենց այնպես, ինչպես ես եմ ուզում, կամ չի տպվի որևէ այլ կերպ ԸՆԴՀԱՆՐԱՊԵՍ:)


Պետք է հստակ հասկանալ, որ այս դեպքում միանգամից ծախսը շատ է, բայց միաժամանակ շատ է իրական օգուտը, հնարավոր է մինչև տասնապատիկ անգամ ավելի քիչ գումար ծախսել ընդհանուր գործի վրա: Միաժամանակ գրքերը ընթերցողի համար կլինեն ավելի մատչելի, ինչը պիտի որ էական բարձրացնի դրա գնման քանակը:

Երբ որ այդ "միանգամից շատ ծախս" կազմող գումաը պատրաստ կլինի - ձեն հանեք:)


Ինքնարժեքը պակասեցնելու հարցում մեծապես կօգնի նաև գունավոր նկարներից հրաժարումը. ես համոզված, որպես մասնագետ պնդում եմ, որ այդ գունավոր նկարները, որոնք ես տեսել եմ քո գրքում, ոչ մի արժեք նրան չեն տալիս: Նույն նկարները կարող էին դառնալ սև ու սպիտակ, իսկ եթե սև ու սպիտակ դարձնի մասնագետը, ապա նրանք ավելի որակով կլինեն, դրանք նայել ավելի հարմար կլինի: Հրաժարվելով այս գունավոր նկարներից, դրանց փոխարեն դնելով սևերը, վիզուալ իմաստով գրքի ընթերցողին բացարձակապես ոչնչից չզրկելով, կարելի է էական նվազեցնել գրքի ինքնարժեքը. թերևս բոլորին է հայտնի, որ գունավոր տպագրությունը շատ ավելի թանկարժեք հաճույք է, քան սև և սպիտակ տպագրությունը:

Գունավոր նկարներից ես չեմ հրաժարվի և այս հարցում որևէ զիջում չի լինի:)


Եթե անպատճառ ցանկանում ես նկարները ցույց տալ ընթերցողիդ, առաջարկում եմ ստեղծել վեբ կայք և դրանցում դնել այդ նկարները: Այսօր այդպիսի վեբ կայք ստեղծելը պատչելի է: Ավելին, կարելի է գրանցվել որևէ անվճար բլոգում ու այս խնդրի դեպքում դա էլ բավարար կլինի: Սրա առավելություններից մեկն այն է, որ քո օգտագործած նկարները էկրանի համար նախատեսված նկարներ են, այսինքն եթե տպված վիճակում անորակ են ու բան չի հասկացվում, էկրանին կլինեն որակով, բան կհասկացվի:

Ես մտածում եմ կայք ստեղծելու մասին: Հավանաբար մյուս տարվա վերջերին այս իդեան ավելի գործնական տեսք կունենա, քանի որ ես դեռևս պետք է լուծեմ մի քանի սկզբունքային հարցեր...


Հաջորդ առավելությունն այն է, որ միշտ նոր նկարներ գտնելու դեպքում կարող ես լրացնել և ընթերցողդ ավելի շատ նյութի կծանոթանա: Ինչպես նաև կայքում կարելի կլինի տեղադրել նյութեր, որոնք այս կամ այն պատճառով չեն մտել գրքի մեջ, կամ հասունացել են ավելի ուշ: Միաժամանակ ընթերցողիդ հետ քննարկումներ անցկացնելու տեղ կլինի:
Կայքի հասցեն հարկավոր կլինի պարզապես նշել գրքում, ու գրել, որ այնտեղ կարելի է գտնել այսինչ նյութերը:

Բլոգներից էլ օգտվել, համոթս ինձ, ուղղակի չգիտեմ, թեև շատ կուզենայի սովորել:B


Գրքի հավաստիություն
Կատարված է հսկայածավալ աշխատանք, որի հավաստիությունը չի կարող կասկածի տակ չլինել, քանի որ մեկ անհատը կատարել է հսկայական բազայի վերլուծություններ ու դրանք ներկայացրել հանրությանը: 10 տարի լինի նա դրա վրա աշխատած, թե 200, այն մնում է իր սուբյեկտիվ վերլուծությունները, որոնցում սխալված լինելու հավանականությունը բավական մեծ է:

Չէի ասի, որ ԱՅԴՔԱՆ ՄԵԾ Է, սակայն անկասկած է, որ սխալներ կարող են լինել: Իսկ ինչու այնուհանդերձ ԱՅԴՔԱՆ ՄԵԾ չէ? Քանի որ ես տվյալները ոչ միայն վերցրել եմ սկզբնաղբյուրներից ու դրանք ստուգել մենագրություններով և այլ մասնագիտական գրականությունով, այլև հենց այդ մասնագիտական գրականության հայտնած տվյալներն էլ եմ ստուգել միմյանցով` խաչաձև սիստեմով: Ըստ իս սա ԱՀԱԳԻՆ քչացրել է սխալվելու հավանականությունը, թեև բնականաբար 100 տոկոսով չի վերացրել այն...


Ֆորումներում ոչ մասնագետների հետ այն քննարկման դնելը հարցի լուծում չի կարող լինել:

Գուցե...


Փոխարենը հարցի լուծում կարող են լինել.

- համահեղինակների ձեռք բերումը: Յուրաքանչյուր ժամանակաշրջան վերլուծությունները համապատասխան մասնագետի հետ կարելի է նորից քննարկել, նա անի իր վերլուծություններ, եզրահանգումները: Այս դեպքում հավանական է դառնում մեկը մյուսի սխալի հայտնաբերումը, շտկումը, հանրօգուտ գործը: Չէ որ նպատակը ոչ թե ինքնագովազդն է, այլ Հայաստանի ռազմական պատմության ցույց տալը, հանրությանը օգուտ տվող գործ անելը:

Ոչ մի դեպքում; Սա ԻՄ աշխատանքն է և նրա վրա կգրվի միայն իմ անունը:) Նրա համար չեմ ես 10 տարի քարշ եկել հանրայինում, եսիմ քանի տասնյակ հազարի մասնագիտական գրականություն առել և աչքիս լույսը փչացրել ինտեռնետի հարյուրավոր սայթեր քրքրելով, որ հիմա ևս մեկը տեր դառնա իմ գործին: Շնորհակալ եմ:)


- համահեղինակների փոխարեն կարող է գործել գիտական խմբագրի հասկացությունը, էլի յուրաքանչյուր ժամանակաշրջանի համար համապատասխան մասնագետ: Այս մարդիկ պիտի անցնեն այն ճանապարհը, ինչը դու ու գտնեն քո սուբյեկտիվ վերլուծությունների բացերը:

Համաձայն եմ: Դժբախտաբար այդպիսի մարդ գտնելը դժվար է:

1. Չկա այնպիսի մի մասնագետ, որ նույնքան լավ իմանա բոլոր էպոխաները: Այս դեպքում անհրաժեշտ է ԽՄԲԱԳՐԱԿԱՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴ, իսկ դա կազմակերպելն էլ առայժմ իրական չեմ համարում,
2. Չկա այնպիսի մասնագետ, որ որ ոչ միայն նույնքան լավ իմանա բոլոր էպոխաների պատմությունը, այլև ռազմական պատմությունը: Ընդ որում, գուցե մեծամտություն համարեք, բայց ինձնից լավ Հայ ժողովրդի ռազմական պատմության ոլորտի մասնագետ գտնելը ՀՀ-ում բավականին դժվար է: Եթե տեղը գիտեք, ասեք... հաճույքով կծանոթանամ հետը:),
3. Այդ արդիկ ԵՐԲԵՔ չեն կարող անցնել այն ճանապարհը, ինչ ես: Նախ 1 գիրք խմբագրելու համար դա նրանց ընդհանրապես պետք չէ... Եվ հետո, ես այս ճանապարհը անցել եմ 10 տարում /գիրքը գրել սկսել եմ 22.01.1999 թ-ին/, իսկ նրանք պետք է ամեն ինչ սկսեն զրոյից:

Չնայած այս ամենին, ես ԵՐԱԶՈՒՄ եմ այն մասին, որ կգա մի օր, երբ ես կհանձնեմ իմ գիրքը մասնագետների խմբի դատին, որոնք մի կողմ կնետեն նախանձը առ այն, որ այս գիրքը իրենք չեն գրել, նեղմտությունը առ այն, որ գրքի շատ տեսակետներ հակասում են իրենց դոկտորականներին և թեկնածուականներն, կարերիզմը առ այն, որ ես "վայիս կլինեմ իրենց հացին", փառամոլությունը առ այն, որ ես կտանեմ իրենց փառքի մի մասը և... ուղղակի մասնագիտական վերլուծության կենթարկեն գիրքս` հնարավորություն տալով ինձ պաշտպանել տեսակետներս...


- Կարող է գործել նաև գիխմբագրական մեծ խորհուրդ, պատմաբանների խորհուրդ, ովքեր կկատարեն այդ նույն աշխատանքը:

Տես վերևում...


- Կարող է գործել ընդդիմախոսի ինստիտուտը, յուրաքանչյուր ժամանակաշրջանի համար մի մասնագետ լուրջ վերլուծության ենթարկելով հայտնի իր կարծիքը:

Տես վերևում...


Ես գիտեմ, Մհեր, որ դու ասում ես, որ գրքիդ յուրաքանչյուր բառի համար պատասխան ունես: Չեմ կասկածում, որ ունես: Բայց հարց է, թե այդ պատասխանդ որքանով է ճիշտ:

Միանգամայն համաձայն եմ: Ես ասում եմ "պատասխան ունեմ", նկատի ունենալով, որ ամեն մի տառը և նույնսիկ սխալը գրվել է համապատասխան հիմնավորմամբ: Եվ եթե իմ սխալը համոզիչ կերպով, հերքելով իմ բոլոր հակափաստարկները, ցույց տրվի, ես խորին շնորհակալություն կհայտնեմ այդ լավ մարդուն, որը բարձրացրեց իմ գրքի արժեքը և անմիջապես կուղղեմ սխալս: Բայց դու տես - հարևան թեմայում Բասենի ճակատամարտի պահով վիճում եմ Տրիբուն-ի հետ: Ես շարադրում եմ իմ հիմնավորումները, հավանական ենթարդրությունները, որոնք առայժմ չեն հերքվել; Թող Տրբունը օրինակ կանգնի ու ասի, թե գիտես ինչ, ապեր, Դեմետրի Սոտերի հարցով սխալվել ես, քանի որ նա թագավորել է ոչ թե քո ասած թվերին, այլ ուրիշ թվերի, կամ Սելևկյանների բանակի թվաքանակը շատ ես ցույց տվել, քանի որ այսինչ պատմիչը ասում է, որ նրանց բանակը ավելի քիչ է եղել, կամ Խորենացուն սխալ ես մեկնաբանել, քանի որ սա այսպես է...


Միանշանակ է, որ դու չես տեսնում դրա հնարավոր սխալը, եթե այդպես վստահ պնդում ես, բայց այնուամենայնիվ սխալների առկայությունը խիստ հավանական է:

:)


Եվ վերջում, գրքին անհրաժեշտ է սրբագրիչ, խմբագիր:

Երկուսն էլ կան: Իսկ այն, թե ինչ որակով են աշխատում, դա արդեն ուրւշ հարց է...:think


Թերևս այսքանը:

Ասեմ, որ սրանք պարզապես բարի խորհուրդներ են, ետին միտք չունեցող: Ինչպես նաև տեղեկացնեմ, որ եթե որոշես կետ առ կետ սրանց առարկել, ես չեմ պատրաստվում մտնել «բանավեճի» մեջ ու ապացուցել իմ ասածների ճշմարտությունները: Սրանք ընդամենը խորհուրդներ են, կուզես ընդունիր, կուզես ոչ:

Այնուհանդերձ պատասխանեցի կետ առ կետ, քանի որ այս խոսակցություը շատ եմ կարևորում...:)

Ավելացվել է 1 րոպե անց
WhiteSmoke{F} ջան

Գովքի համար մերսի, ես ինձ ահագին լավ զգացի:) Մնացած ասածներիդ հետ էլ եմ սկզբունքորեն համաձայն...

Lion
04.12.2008, 13:48
Լիոն ջան ,շատ շնորհակալ եմ. Մի բան էլ եմ ցանկանում հասկանալ , այս շրջանում Մ. Հայքում Երվանդունիներն էին, Հայ Արշակունիների գահացանկը, որ դու տվեցիր, ինձ շփոթության մեջ է գցում, չեմ կառողանում հասկանալ նրանց կապը ,
Երվանդ III Երվանդունի (մ.թ.ա. 212-201)
4. Արտաշես I Արշակ I-ի որդի (մ.թ.ա. 201-189՝ կառավարիչ, մ.թ.ա. 189-160՝ արքա)

այքանը հասկանում եմ, իսկ այսքանը՛ ոչ
1. Վաղարշակ I (մ.թ.ա. 247-225)
2. Արշակ I որդի (մ.թ.ա. 225-212)
բացատրիր ղնդրում եմ ինչ կարգավիճակով էին նրանք կառավարում՛ որպես Երվանդունի ՞.
շնորհակալություն

Կներես ուշ պատասխանելու համար; Դեռ երեկ էի պատրասվում գրել, սակայն խիստ աշխույժ խոսակցությունը այլ թեմանորվ շեղեց ինձ...:B

Այժմ գիտության մեջ ամենատարածված կոնցեպցիայի համաձայն այս տոհմը իշխել է Մեծ Հայքի թագավորությունում մոտավորապես մ.թ.ա. 6-րդ դարի կեսերից մինչև 2-րդ դարի սկիզբը: Սակայն ասեմ, որ իմ բազմամյա հետազոտությունները լուրջ հիմքեր են տալիս կասկաելու այս տեսությանը: Ըստ իմ առաջարկած տեսակետի Երվանդունիները Մեծ Հայքի թագավորությունում իշխել են մ.թ.ա. 331 թ-ից /երբ մահացավ վերջին Հայկազունի արքա Վահեն/ մինչև մ.թ.ա. 248 թ-ը…

Այսինքն ես մ.թ.ա. 612 թ-ից սկսած մինչև մ.թ.ա. 331-ը համարում եմ, որ Մեծ Հայքը ոչ միայն եղել է անկախ պետություն /թեև եղել է կոնֆեդերատիվ հարաբերությունների մեջ/, այլև այնտեղ իշխել են Արշակունիները: Իսկ մ.թ.ա. 247 թ-ից Մեծ Հայքում հաստատվեցին Արշակունիները…, թեև Երվանդ Վերջինը մի պահ փորձեց վերականգնել Երվանդունիների գահատոհմի իշխանությունը, սակայն Արտաշեսի ու Սմբատի ջանքերի շնորհիվ նա մատնվեց անհաջողությամբ: Ընդհանուր գծերով առայժմ այսքանը, իսկ եթե պետք լինի, կմանրամասնեմ…

Կարելի է ենթադրել, որ Երվանդ Վերջինը ամենայն հավանականությամբ եղել է Արտաշեսի քեռին, և ոչ ուղիղ գծով Երվանդունիների տոհմից: Ըստ երևույթին սակայն ոչ մի կերպ չի համակերպվել այն մտքի հետ, որ Երվանդունիները կորցրել են արքայությունը Մեծ Հայքում և այդ պատճառով էլ ոտնձգել են նույնիսկ իր փեսայի և քրոջ երեխաների կյանքի դեմ...:(

Chuk
04.12.2008, 15:48
Ես քեզ լրիվ հասկացա, Մհեր:
Քո հնարավորություններդ այդ են, խնդիր չկա: Յուրաքանչյուր անում է իր հնարավորությունների սահմաններում, դա նորմալ է, սակայն այստեղ կա մի հետաքրքիր պահ:

Բերեմ կոպիտ օրինակ: Եթե ես խանութից 50000 դրամով գնեմ կոշիկ, որը իմ ոտներն անընդհատ ցավացնի, տակը պոկվի և այլն, իսկ հետո պարզվի, որովհետև այդքան թանկ էր, որովհետև այն սարքել է ինչ-որ անհատ, որը չի կարողացել մեծաքանակ հումք ձեռք բերել, անորակ է, որովհետև ունեցած գործիքներն ու նյութերը էլի գնի հետ կապված բավական անորակ են եղել և այլն, դա ինձ չի խանգարի չափազանց խիստ քննադատել այդ կոշիկն ու ասել, որ այն անորակ է: Չնայած որ մարդկայնորեն կհասկանամ, որ այն սարքողը չէր կարող ավելի լավը սարքել և չէր կարող ավելի էժան վաճառել:

Հիմա էլ ես քեզ եմ հասկանում, բայց դա չի նշանակում, որ ես չպիտի քննադատեմ: Որովհետև հասկացիր, որ այն ամենը, ինչը ասեցիր, որ քո հնարավորության սահմաններում չեն, քննադատության առարկա են: Ես կետ առ կետ չեմ անդրադառնում:

Ինչ վերաբերվում է առաջարկին, որ ես հովանավոր ճարել, ապա ասեմ, որ ես այդ հարցում շահագրգիռ չեմ՝ ի տարբերություն քեզ: Անկեղծ ասած տվածս խորհուրդների համար շնորհակալություն էլ է հասնում :oy

Իսկ ինչ վերաբերվում է համահեղինակների ու խմբագիրների ինստիտուտին, ապա ուշադրություն չդարձրեցիր, որ ես գրել եմ՝ յուրաքանչյուր ժամանակաշրջանի համար իր մասնագետը: Այսուհանդերձ իմ համար ընդունելի չի «իմ գիրքն է վրան միայն իմ անունը պիտի գրվի» ձևակերպումը, երբ խոսքը գնում է գիտության մասին: Գիտության մեջ կարևոր է ոչ թե հեղինակը, այլ նյութը: Քանի դեռ չկան այս ինստիտուտները քո գրքի դեպքում, անձամբ ինձ համար խիստ կասկածի տակ է նրա հավաստիությունը: Սա իմ տեսակետն է, որը ոչ մեկին չեմ պարտադրում:

Եվ մեկ էլ արտաքին տեսքի մասին, որ ասացիր, որ հնարավորություններդ չեն ներել այդպիսի մասնագետի պատվիրել՝ նկատի ունենալով գումարները: Ուրեմն ասեմ, որ եթե իմ ասած սկզբունքով գիրքը սարքվեր, այսինքն հետևված լինեին բոլոր խորհուրդները, ապա գրքի ինքնարժեքը շատ ավելի քիչ կլիներ, քան հիմա է՝ քո ընտրած տարբերակով: Ու այդ գրքի ինքնարժեքի մեջ ներառվում է նաև համապատասխան համակարգչային մասնագետին հասանելիք գումարը, սրբագրիչին ու խմբագրին հասանելիք գումարը, գիտական խմբագրին հասանելիք գումարը: Տարբերությունը զուտ այն է, ինչպես ասացի, որ մի դեպքում պետք է մոտդ նախնական գումար լինի, մյուս դեպքում հենց «ձեռդ փող է ընկնում մի քանի գիրք տպում ես» սկզբունքն է: Այդ երկրորդը ձևը իմ գնահատմամբ խիստ վատ ճանապարհ է:

Lion
04.12.2008, 18:01
Քննադատիր... բայց հիշիր, որ պետք չէ մարդուն քննադատել այն բանի համար, ինչը ինքը ի վիճակի չի եղել անելու, այլ դրա փոխարեն արել է ուժերի ներածը: Ըստ իս վերջին դեպքում ավելի շատ պետք է ընբռնումով մոտենալ...

Կարդացել ես Չեխով? Հիշում ես նրա մի պատմվածքը աղքատ գյուղական քահանայի մասին? Եթե չէ, կարդա...


Ինչ վերաբերվում է առաջարկին, որ ես հովանավոր ճարել, ապա ասեմ, որ ես այդ հարցում շահագրգիռ չեմ՝ ի տարբերություն քեզ:

Ես իհարկե շահագրգիռ եմ, սակայն դեռ չեմ ճարել և յոլա եմ գում տեղական միջոցներով:)


Անկեղծ ասած տվածս խորհուրդների համար շնորհակալություն էլ է հասնում

Իսկ ես չեմ հայտնի, չնայած և դու ճիշտ ես: Սա ես համարում եմ բարոյական կոմպենսացիա քո նախկին անարդար վերաբերմունքի համար:)


Իսկ ինչ վերաբերվում է համահեղինակների ու խմբագիրների ինստիտուտին, ապա ուշադրություն չդարձրեցիր, որ ես գրել եմ՝ յուրաքանչյուր ժամանակաշրջանի համար իր մասնագետը:

Եթ կարողանաս կազմակերպել, շնորհակալ կլինեմ: Ես առայժմ չեմ կարող դա կազմակերպել...


Այսուհանդերձ իմ համար ընդունելի չի «իմ գիրքն է վրան միայն իմ անունը պիտի գրվի» ձևակերպումը, երբ խոսքը գնում է գիտության մասին: Գիտության մեջ կարևոր է ոչ թե հեղինակը, այլ նյութը: Քանի դեռ չկան այս ինստիտուտները քո գրքի դեպքում, անձամբ ինձ համար խիստ կասկածի տակ է նրա հավաստիությունը: Սա իմ տեսակետն է, որը ոչ մեկին չեմ պարտադրում:

Իմ գրքի վրա միայն իմ անունը պետք է գրվի, քանի որ դրա վրա աշխատել եմ մենակ ես: Սա չի նշանակում, որ ես չեմ գրի գիրք համահեղինակությամբ; Բայց սա իմն է, միայն իմը: Համարեք սա գրքի վրա 10 տարի լիքը ջանք, միջոցներ ու առողջություն վատնած հեղինակի կամակորություն...


Եվ մեկ էլ արտաքին տեսքի մասին, որ ասացիր, որ հնարավորություններդ չեն ներել այդպիսի մասնագետի պատվիրել՝ նկատի ունենալով գումարները: Ուրեմն ասեմ, որ եթե իմ ասած սկզբունքով գիրքը սարքվեր, այսինքն հետևված լինեին բոլոր խորհուրդները, ապա գրքի ինքնարժեքը շատ ավելի քիչ կլիներ, քան հիմա է՝ քո ընտրած տարբերակով: Ու այդ գրքի ինքնարժեքի մեջ ներառվում է նաև համապատասխան համակարգչային մասնագետին հասանելիք գումարը, սրբագրիչին ու խմբագրին հասանելիք գումարը, գիտական խմբագրին հասանելիք գումարը: Տարբերությունը զուտ այն է, ինչպես ասացի, որ մի դեպքում պետք է մոտդ նախնական գումար լինի, մյուս դեպքում հենց «ձեռդ փող է ընկնում մի քանի գիրք տպում ես» սկզբունքն է:

Դե ինչ ասեմ... քեզ ես հանդիպեցի միայն հիմա, երբ գրքի 85 տոկոսը արդեն պատրաստ է, իսկ 10 տոկոսն էլ շատ շուտով պատրաստ կլինի... Գետանցումին ձիերը չեն փոխում:) Բացի այդ դուք ինձնից կուզեիք միանգամից մի կլորիկ գումար, իսկ այդ տարբերակը ինձ ձեռնտու չէ...


Այդ երկրորդը ձևը իմ գնահատմամբ խիստ վատ ճանապարհ է:

Դրա գործնական ալտերնատիվը գիրքը ընդհանրապես չտպելն է: Իսկ ես գերադասում եմ, որ գիրքը տպվի թեկուզ և այսպես /չնայած քո քննադատությունը գրքի որակի վերաբերյլ չափազանցեցված է - դրանում յուրաքանչյուրը կարող է համոզվել, մտնելով գրախանութ/, քան թե չտպվի...:)

Nareco
04.12.2008, 19:44
Կներես ուշ պատասխանելու համար; Դեռ երեկ էի պատրասվում գրել, սակայն խիստ աշխույժ խոսակցությունը այլ թեմանորվ շեղեց ինձ...:B

Այժմ գիտության մեջ ամենատարածված կոնցեպցիայի համաձայն այս տոհմը իշխել է Մեծ Հայքի թագավորությունում մոտավորապես մ.թ.ա. 6-րդ դարի կեսերից մինչև 2-րդ դարի սկիզբը: Սակայն ասեմ, որ իմ բազմամյա հետազոտությունները լուրջ հիմքեր են տալիս կասկաելու այս տեսությանը: Ըստ իմ առաջարկած տեսակետի Երվանդունիները Մեծ Հայքի թագավորությունում իշխել են մ.թ.ա. 331 թ-ից /երբ մահացավ վերջին Հայկազունի արքա Վահեն/ մինչև մ.թ.ա. 248 թ-ը…

Այսինքն ես մ.թ.ա. 612 թ-ից սկսած մինչև մ.թ.ա. 331-ը համարում եմ, որ Մեծ Հայքը ոչ միայն եղել է անկախ պետություն /թեև եղել է կոնֆեդերատիվ հարաբերությունների մեջ/, այլև այնտեղ իշխել են Արշակունիները: Իսկ մ.թ.ա. 247 թ-ից Մեծ Հայքում հաստատվեցին Արշակունիները…, թեև Երվանդ Վերջինը մի պահ փորձեց վերականգնել Երվանդունիների գահատոհմի իշխանությունը, սակայն Արտաշեսի ու Սմբատի ջանքերի շնորհիվ նա մատնվեց անհաջողությամբ: Ընդհանուր գծերով առայժմ այսքանը, իսկ եթե պետք լինի, կմանրամասնեմ…

Կարելի է ենթադրել, որ Երվանդ Վերջինը ամենայն հավանականությամբ եղել է Արտաշեսի քեռին, և ոչ ուղիղ գծով Երվանդունիների տոհմից: Ըստ երևույթին սակայն ոչ մի կերպ չի համակերպվել այն մտքի հետ, որ Երվանդունիները կորցրել են արքայությունը Մեծ Հայքում և այդ պատճառով էլ ոտնձգել են նույնիսկ իր փեսայի և քրոջ երեխաների կյանքի դեմ...:(

Մահանալն ու զոհվելը տարբեր հասկացություններ են:
Հարևան թեմայում հենց այս խնդրին արդեն անդրադարձել ենք: Բայց այստեղ նույն պատմությունն է: Ձեր այս անփութության պատճառով, մարդիկ արդեն որոշակի պատկերացում կարող են կազմել Ձեր իսկ կազմած գրքերի հավաստիության վերաբերյալ:

Հ.գ. Хорошее от плохого, отличное от хорошего отличаются мелочами.
Կներեք աֆորիզմը ռուսերեն մեջբերելու համար: :

Chuk
04.12.2008, 22:44
Իսկ ես չեմ հայտնի, չնայած և դու ճիշտ ես:
Խնդրեմ :)
Ես սա կոչում եմ բարոյական նկարագիր :) Առանց վիրավորանքի ;)

Vestigium
05.12.2008, 00:52
Լիոն ջան ևս մեկ անգամ շնորհակալ եմ. Մեր պատմագրության մեջ նման խառնաշփոթություններ շատ կան ցավոք սրտի.

Եվս մեկ բան էի ուզում հարցնել.. Մամիկոնյանների ծագման մասին.. նախկին գրաոումներիցդ մեկում կարդացի, հիմա տեղը չեմ գտնում, ուր գտնում ես , որ Ճենաստանը սխալ է մեկնաբանված. բայց խորենացին , ես հետո կարդացի կիկին, չի ասում , որ նրանք նույն երկրի հյուսիսից նույն երկրի այլ մասն են տեղափոխվել . եթե կան այլ բացատրություններ կապված Մամիկոնյանների ծագման հետ և եթե ոչ չինացի այլ ինչ ազգության, խնդրում եմ պարզաբանել .
շնորհակալություն

Lion
05.12.2008, 13:28
Խնդրեմ:) Համաձայն իմ բարոյական նկարագրի քո խորհուրդները ոչ լիովին, սակայն որոշակիորեն կոմպենսացրեցին այն անարդարությոնները և վիրավորանքները, որ դու թույլ տվեցիր իմ նկատմամբ ֆորումում...:) Այնպես որ շնորհակալություն չի լինի...

Lion
05.12.2008, 13:45
Եվս մեկ բան էի ուզում հարցնել.. Մամիկոնյանների ծագման մասին.. նախկին գրաոումներիցդ մեկում կարդացի, հիմա տեղը չեմ գտնում, ուր գտնում ես , որ Ճենաստանը սխալ է մեկնաբանված. բայց խորենացին , ես հետո կարդացի կիկին, չի ասում , որ նրանք նույն երկրի հյուսիսից նույն երկրի այլ մասն են տեղափոխվել . եթե կան այլ բացատրություններ կապված Մամիկոնյանների ծագման հետ և եթե ոչ չինացի այլ ինչ ազգության, խնդրում եմ պարզաբանել .
շնորհակալություն

Մամիկոնյանների մասին իմ տեսակետը հետևյալն է.

Սխալ է սկսած Խորենացու առաջին կրկնակողներից և նրա աշխատությունից առաջինը օգտված պատմիչներից մինչ այսօր գրականության մեջ տարածված այն տեսակետը, թե Մամիկոնյան տոհմի հայրենիքը Չինաստանն է և, որ նրանք եկել են Հայաստան III դարի կեսերին:
Ինչպես ցույց է տալիս Մովսես Խորենացու բերած տվյալների (Գիրք 2, գլուխ 81) ուշադիր վերլուծությունը, նրանք ոչ թե <<եկել են Հայաստան>>, այլ ընդամենը տեղաշարժվել են Հայաստանի մի գավառից մյուսը: Ըստ Պատմահոր Մամիկոնյանները տեղաշարժվել են. <<… արևելյան հյուսիսային քաջատոհմիկ ու գլխավոր աշխարհից` Ճենաստանից, որ ես (Մովսես Խորենացին – Մ.Հ.) բոլոր հյուսիսային ազգերի մեջ առաջինն եմ համարում>>: Ինչպես տեսնում ենք Խորենացին նկատի ունի մի տարածք, որը գտնվում է Հայաստանից (V դարում ապրած Խորենացու իր ժամանակին բնորոշ <<Հայաստան>>-ի հյուսիսային սահմանի մի մասը Պարխարյան լեռներն էին) հյուսիս-արևելք: Ոչ մի ակնարկ չկա Հայաստանից արևելք գտնվող Չինաստանի մասին: Իսկ <<Ճենաստանը>> (իրականում Փոքր Հայքի Խաղկտիք գավառը, որը իրոք <<հյուսիսային գլխավոր աշխարհն էր>>) աշխարհագրորեն իրոք գտնվում է <<Խորենացու Հայաստանի>> հյուսիսում և հյուսիս-արևելքում, այն դեպքում, երբ Մամիկոնյանների տոհմական կալվածքները, մինչև Տարոնին տիրելը և այն իրենց կալվածքների կենտրոն դարձնելը, գտնվում էին Տայքում` Խաղկտիքի սահմանում, կենտրոն ունենալով Էրախանի ամրոցը և իրենց որոշ մասով ընդգրկելով նաև Պարխարյան լեռները: Այսինքն պատմիչը նկատի ունի Տայքի հյուսիսը` Պարխարյան լեռները, որոնք երկար ժամանակ այնտեղ բնակված ճաների անունով խոսակցականում կոչվում էին <<Ճենաստան>>:
Լրիվ տրամաբանական այս սխեմայից զատ կարելի է բերել նաև մի քանի այլ ուղղակի և անուղղակի ապացույցներ.
1. հռոմեական աղբյուրները Լուկոլլոսի արշավանքի ժամանակ որպես Տիգրանակերտի կայազորի հրամանատար հիշատակում են Մամիկին, որը ըստ Ն. Ադոնցի <<Մամիկոնյան>> անվանման կրճատ ձևն է,
2. մ.թ.ա. 51 թ-ին Հայկական բանակը առաջնորդել է Վասակ իշխանը, իսկ 62 թ-ի գարնան Հռանդեայի ճակատամարտին ու դրան նախորդած իրադարձություններին մասնակցել է ևս մեկ Վասակ իշխան` մի անուն, որը բնորոշ էր Մամիկոնյաններին,
3. վաղ միջնադարում և հատկապես V դարում մեր պատմիչները հստակ պատկերացում չունեին Չինաստանի մասին և ըստ նրանց արևելքում <<աշխարհը վերջանում էր>> Հնդկաստանով, առավել ևս, որ այդ ժամանակաշրջանում Չինաստանը հաճախ չուներ ներկայիս Չինաստանի սահմանները և սահմանափակվում էր միայն ներկայիս Չինաստանի հարավ-արևելքով` Հուանհե և Յանցզի գետերի հովիտներով,
4. քիչ հավանական է, որ եկվոր փախստականներին Տրդատ II Մեծը հանձներ այնպիսի մի կարևորագույն պաշտոն, ինչպիսին սպարապետությունն է, թեկուզև Սլկունիների տոհմին հաղթելուց ու նրանց ամրոցը գրավելուց հետո, այսինքն ողջ բանակը, իր և իր երկրի ապագան դներ եկվոր, օտար ու ըստ էության չստուգված և առանձնակի հեղինակության չհասած և միայն իրենց խորամանկությամբ աչքի ընկած անձանց տիրապետության տակ, քանի որ Ողականը եկվորները գրավեցին ու Սլկունիներին ոչնչացրին ըստ էությամբ խորամանկությամբ,
5. օտար տոհմը չէր կարող միանգամից այնքան սիրել, նվիրվել իր նոր հայրենիքին, նրանում մի քանի տարում ուղղակի չէր հասցնի ձևավորվել այն տոհմական հայասիրական-հայրենասիրական մթնոլորտը` տարոնականությունը, որով դաստիարակվել և որը մարտի դաշտում միանգամից դրսևորում են Մամիկոնյան հենց առաջին ժառանգական սպարապետները` Վաչեն, Վասակը, Մուշեղը և այլն:
Այսպիսով, ընդհանրացնելով վերը բերված բոլոր ապացույցները, կարելի է գալ միանշանակ հետևության, որ Մամիկոնյանների տոհմը տոհմիկ հայկական է և նրանց <<եկվորության>> մասին որևէ տվյալ ուղղակի չկա, այլ այդ թեզը առաջ է եկել զուտ <<ճեն>> բառը որպես <<չին>> սխալ մեկնաբանելուց:

Լիակատար պարզության համար մեջբերեմ նաև Խորենացուն (Գիրք 2, գլուխ 81) (Ներեղություն եմ խնդրում ռուսերեն ցիտատի համար - Խորենացու հայերեն թվային տարբերակը չկա).

"
81
О том, откуда и как появился род Мамиконеанов

Арташир, сын Сасана, скончавшись, оставил царство своему сыну Шапуху. В его дни, говорят, пришел в Армению предок рода Мамиконеанов с северо-востока, из благородной и великой страны и от первого среди северных народов, а именно — ченов..."

Lion
05.12.2008, 13:46
Nareco ջան

Եթե ինչ-որ մեկը ինտեռնետ ակումբում նստած վիճակում ֆորումում արած գրառման հիման վրա պետք է կարծիք կազմի այն մարդու գրքերի մասին, ով իր գրքի ամեն մի փաստը գրելու համար ՄԻՋԻՆԸ դիտարկել է 1 սկզբնաղբյուր կամ մոնոգրաֆիա, կիրառել է հազար ու մի տրամաբանաան մոդել ու սխեմա, ծանրութեթև է արել ամեն մի տառը իր աշխատասենյակի հանգիստ մթնոլորտում... Թող կազմի, հարողություն իրեն:

Ընդ որում ասեմ, որ դուք նույնիսկ ձևական առումով ճիշտ չեք, քանի որ "զոհվել" երևույթը "մահանալ" երևույթի մի մասն է, նրանք հարաբերակցվում են ինչպես "ամբողջը և մասը", իսկ այդ դեպքում ամբողջի մասին նշումը հաստատ իր մեջ ներառում է նաև մասը, քանի որ առանց մահանալու զոհվել հնարավոր չէ:)

Vestigium ջան


Լիոն ջան ևս մեկ անգամ շնորհակալ եմ. Մեր պատմագրության մեջ նման խառնաշփոթություններ շատ կան ցավոք սրտի.

Չարժե - մեր պատմության մեջ այնքան շատ են բացերը, որ դրանք լրջորեն խողաթյուրում են այն… Մնացածի մասին ստեղ.

http://www.akumb.am/showthread.php?p=1425573#post1425573

Nareco
05.12.2008, 22:03
Nareco ջան

Եթե ինչ-որ մեկը ինտեռնետ ակումբում նստած վիճակում ֆորումում արած գրառման հիման վրա պետք է կարծիք կազմի այն մարդու գրքերի մասին, ով իր գրքի ամեն մի փաստը գրելու համար ՄԻՋԻՆԸ դիտարկել է 1 սկզբնաղբյուր կամ մոնոգրաֆիա, կիրառել է հազար ու մի տրամաբանաան մոդել ու սխեմա, ծանրութեթև է արել ամեն մի տառը իր աշխատասենյակի հանգիստ մթնոլորտում... Թող կազմի, հարողություն իրեն:

Ընդ որում ասեմ, որ դուք նույնիսկ ձևական առումով ճիշտ չեք, քանի որ "զոհվել" երևույթը "մահանալ" երևույթի մի մասն է, նրանք հարաբերակցվում են ինչպես "ամբողջը և մասը", իսկ այդ դեպքում ամբողջի մասին նշումը հաստատ իր մեջ ներառում է նաև մասը, քանի որ առանց մահանալու զոհվել հնարավոր չէ:)


Հարգելի Լիոն, ես այժմ անկողնում պառկած վիճակում պատասխանում եմ:

Ես նպատակ չունեմ կասկածի տակ դնելու Ձեր գրքերի ճշմարտացիությունը, բայց երբ հարց ես ուղղում, ստանում ես պատասխան, «ՈՒՂՂՎԱԾ» պատասխան, բայց այլ թեմայում մեկ այլ անդամի հարցին արհեստականորեն «Ctrl+P» է արվում «Չուղղվածը» դա ես չնկատել չեմ կարող:

Ամենևին պետք չէ խորանալ բառի ստուգաբանության մեջ, բայց... ԵՐԲ կարդում ես այսինչը ԶՈՀՎԵՑ, մոտավորապես պատկերացնում ես իրադրությունը (պատերազմ, վթար, աղետ), իսկ երբ գրվում է ՄԱՀԱՑԱՎ` (հիվանդություն. իր մահով և այլն):

Պատմության մեջ մանրուքներ չկան:

Հարգանքներով

Lion
06.12.2008, 18:04
Nareco ջան, դու ինձ հասկացար… Կարևորը դա է:)

Lion
21.12.2008, 18:54
Առակ
առաջադեմ շինարարի,
փորձառու շինարարների
ու
գանձ որոնողի
մասին

Կար ժամանակ, որ շինարարները բարձրահարկ շինություններ չէին կարողանում կառուցել: Առաջին հարկի վրա կառուցված երկրորդ հարկը նրանից փոքր էր լինում, հաջորդն էլ ավելի փոքր, էն մեկն առավել փոքր ու էսպես գնում-գնում էին հարկերն ու ավարտվում: Եթե մյուս շինարարն ուզում էր ավելի բարձրահարկ շինություն սարքեր, միակ ձևն այն էր, որ պիտի առաջին հարկն ավելի մեծ սարքեր:

Բայց մի օր ծնվեց մի առաջադեմ շինարար ու ասաց. «Ես կշինեմ ամենաբարձրահարկ շինությունը ու նրա առաջին հարկը մեծ չի լինի»: Սա բռնեց, ինչ որ ձող գտավ ու խրեց հողի մեջ, ամուր ամրացրեց: «Սա հիմքն է», - ասաց, - «ու մյուս հարկերը կկառուցեմ նրա վրա»: Ու այս ձողի վրա հմուտ կերպով կառուցեց առաջին հարկը, բավական փոքր: Սրա վրա մի ուրիշ հարկ կառուցեց՝ ավելի մեծ: Հետո ավելի մեծը: Էլ ավելի մեծը: Շատ ավելի մեծը: Ու շինեց մի հսկայական բարձրահարկ շինություն: Այդքան բարձր շինություն չկար աշխարհում: Ու հավաքվեցին փորձառում շինարարներն ու ասեցին. «Շատ առաջադեմ է այս շինարարը, ոսկի հիմք է դրել, հարուստ հիմք է դրել ու դրա վրա կարողացել է կառուցել աշխարհի ամենաբարձր շինությունը»: Ու բոլորն աշխարհի բոլոր ծայրերից գալիս ու հիանում էին այդ շինությամբ ու ասում. «ոսկե հիմք է, հզոր շինություն, առաջադեմ շինարար»:

Ու կար մի մարդ, որ իր ողջ կյանքում գանձ էր որոնել: Լսեց այս մարդը հսկա շինության մասին, լսեց դրա ոսկե հիմքի մասին ու ասաց. «ես պիտի տեսնեմ այդ ոսկին, կարծես թե գտնում եմ իմ փնտրած գանձը»: Ասաց, գործիքներն առավ ու եկավ, որ հիմքը գտնի: Փորեց մի փոքր, շատ փոքր ձողի շուրջը որ տեսնի, գտնի այդ հիմքի ոսկին, բայց մի քանի բահի զարկից հանկարծ երերաց ձողը, երերաց շինությունը ու փուլ եկավ:


Գրականություն
- Եզոպոս, «Առակներ»
- Մխիթար Գոշ, «Առակներ»
- Վարդան Այգեկցի, «Առակներ»
- Կրիլով, «Առակներ»
- Խնկո Ապեր, «Առակներ»
- Մկրտիչ Կորյուն, «Առակներ»

Այս առակը գեշացնում է իմ թեման, իր կատարյալ անհամապատասխանության ու անտաղանդ, անտեղի արտագրության շնորհիվ:(

Lion
22.12.2008, 19:19
Բարև Ձեզ!

Բարեկամներ: Լույս եմ ընծայել <Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք> մատենաշարի հերթական հատորները, որոնք ընդգրկում են պատմական լայն մի ժամանակահատված: Լույս ընծայված հատորներում քննարկված են Սեֆյան Պարսկաստանի ու Օսմանյան Թուրքիայի երկարատև հակամարտության ողջ բարդ, չափազանց ուսանելի և ոչ այնքան ուսումնասիրված էջերը: Գրքերում վերլուծված են Հայաստանի տարածքում ընթացած մարտական գործողությունների մանրամասները, բանակների արշավանքի երթուղիները, դրանց թվաքանակները և այլն: Վերլուծված են նաև Հայ ռազմական պետությունների` Զեյթունի, Սասունի և Սավուրի իշխանությունների բանակների տված մարտերը:
Հետաքրքրասեր ընթերցողը այս հատորներում կգտնի նաև Խամսայի մելիքության ռազմական պատմության սպառիչ և համընդգրկուն վերլուծությունը: Մասնավորապես վերլուծված են Արցախի տարածքում ստեղծված և հերոսական մարտերով իրենց գոյությունը մի քանի հարյուրամյակ պահպանած մելիքությունների մղած մարտերը, ինչպես նաև արտացոլված են Դավիթ-բեկի հերոսական ապստամբության բաղկացուցիչ մասը հանդիսացող բոլոր ճակատամարտերը:
Մի խոսքով – քաղաքական բուռն իրադարձությունններով և վայրիվերումներով հագեցած մի դարաշրջան, որի ընթացքում Հայ ժողովորդը ոչ միայն կարողացավ պահպանել իր ինքնությունը, այլև ուժեր կուտակել հետագա դարաժշջանի համար:
Շատ բան կարելի էր ավելացնել… Կարելի էր հիշատակել անհայտ մնացած բազմաթիվ քաջարի մելիքների, կարելի էր խոսել Ռուսական կայսրության բանակում Հայկական հեծյալ էսկադրոնների ցուցաբերած քաջության մասին (օրինակ` Ապլասաթ Մամիկոնյանի մասին դժվար թե շատերը իմանան), կարելի էր անդրադառնալ Նադիր-շահի բանակում Հնդկաստան կատարած արշավանքի ընթացքում Հայկական բանակի անցած մարտական ուղուն, անդրադառնալ Մոլդովայի քաջարի հոսպոդարներ, ազգությամբ հայեր Յոան Քաջին և իր եղբայրներին, բայց… այս պոստում այսքանը: Մնացածը մեծագույն հաճույքով կպարզաբանեմ հետագա պոստերում…

Բարեկամներ, գրքերը, ինչպես և նախորդ հատորները, կարելի է ձեռք բերել
- Հանրապետության Հրապարակի երկու գրախանութներում
- Մաշտոցի պողոտայի վրա գտնվող նախկին <<Բուկինիստ>> գրախանութում,
- Երևանի պետական համալսարանի կենտրոնական մուտքում գտնվող գրախանութում,
- Բուժքույրական ուսումնարանի մոտ գտնվող գրախանութում,
- Ինձնից – պարզ մեիլ [email protected] հասցեով ուղարկելով կամ այլ կերպ ինձ հետ կապվելու միջոցով:

Տրիբուն
24.12.2008, 12:03
Այս առակը գեշացնում է իմ թեման, իր կատարյալ անհամապատասխանության ու անտաղանդ, անտեղի արտագրության շնորհիվ:(
ուղիղ քսան օր մտածել ես էս մի տողի վրա, Լիոն

Իմ իմանալով էլ ստեղ իմ ու քո թեմա չկա, գոնե պիտի ասեիր «իմ բացած թեման»

Lion
24.12.2008, 13:11
ուղիղ քսան օր մտածել ես էս մի տողի վրա, Լիոն

Քսան չէ, ուղիղ 21 օր ու կես:)


Իմ իմանալով էլ ստեղ իմ ու քո թեմա չկա, գոնե պիտի ասեիր «իմ բացած թեման»

Թող լինի այդպես, եթե դա քեզ թեթևություն կբերի:)

Տրիբուն
24.12.2008, 13:53
Քսան չէ, ուղիղ 21 օր ու կես:)



Թող լինի այդպես, եթե դա քեզ թեթևություն կբերի:)
ես առանց դրա էլ լավ թեթև եմ

ու էս թեմայում հաճույքով հենց այդ առակն եմ կարդում, ահագին ուսուցողական է

Lion
24.12.2008, 14:00
ես առանց դրա էլ լավ թեթև եմ

ու էս թեմայում հաճույքով հենց այդ առակն եմ կարդում, ահագին ուսուցողական է

Դե եթե թեթև ես, ուրեմն թող իմ ձևով մնա - ԻՄ ԹԵՄԱՆ:) Իսկ առակը իհարկե ուսոցող կլինի, քանի որ ընկերոջդ սխալը ակնհայտորեն քո ճիշտն է:P

Lion
16.02.2009, 22:27
Մ.թ.ա. I դարի երկրորդ կեսում. "... հայերն ավելի հզոր էին, քան պարթևները: Եվ եթե Տիգրանից հետո պարթևները գերիշխող ու առաջնորդող դեր էին կատարում` դրա պատճառը այն էր, որ Պարթևական թագավորությունը, շնորհիվ իր հեռավորության և աշխարհագրական նպաստավոր դիրքի, ավելի էր պաշտպանված ու ապահովված հռոմեական հարձակումներից, քան Հայաստանը",- այսպես է բնորոշում այս ժամանակաշրջանում Առաջավոր Ասիայում առաջացած ուժերի դասավորությունը և Հռոմի հակառակորդներին հռոմեացի պատմիչ Ռուֆուս Սեքստուսը, տալով հռոմեացի պատմիչի համար զարմանալիորեն օբյեկտիվ մի գնահատական, որին կարելի է ավելացնել միայն այն, որ Տիգրան Մեծին հաջորդած Մեծ Հայքի բոլոր արքաները, ներառյալ Տիգրան IV-ը, մինչև 1 թվականը շարունակել են կրել "Արքայից-արքա" տիտղոսը` խոսուն մի հաստատում հռոմեական հեղինակի խոսքերի ճշմարտացիության:

Lion
16.02.2009, 22:31
""Ես թողեցի ոչ Հայաստանս եսիր տալու",- կարդում ենք մելիք Եգանի գերեզմանաքարին: Սրբազան խոստովանանքի և հպարտ ինքնագնահատականի այս կանչն է զարդարում ճակատն այն հերոսապատումի, որ գրեցին հայ մելիքներն ու նրանց անվեհեր զինվորությունը իրենց դառն ու դժվարին դարում…

:)

Lion
16.02.2009, 22:34
Սա մի ժամանակաշրջան էր, երբ իր նախադեպը չունեցած արիական արշավանքներից ու դրա հետևանքով ստեղծված Հայկական Երրորդ համաշխարհային գերիշխանության անկումից հետո փաստացի փլուզվեց նաև Արատտայի քրմապետությունը և նրա հիմքի վրա Հայաստանի տարածքում առաջացան հինգ անկախ թագավորություններ` Արմենիին, Արարատը, Հայան, Միտանիին և Կիլիկիան, որոնք ռազմական բախումներ ունենալով տարածաշրջանային առաջատար պետությունների` Խեթթիի, Եգիպտոսի, իսկ հետագայում նաև կրկին հզորացած Ասորեստանի հետ, ընդհանուր առմամբ կարողացան հաջողությամբ պայքարել նրանց դեմ և նախադրյալներ ստեղծել Արարատյան թագավորության հետագա վերելքի համար:
"…Պիրկ, անպարտ կորովը նաիրյան ցեղի, որպես երկաթյա մի բռունցք, իջնի պիտի մի օր թշնամու գլխին…: Եվ նորից, որպես երկաթյա ահեղ մի սպառնալիք, կելնե, կհառնե ահասաստ նաիրյան ոգին, կորովը, ուժը հազարամյա նաիրյան աշխարհի: Ու կվառվի նորից անմար խնդությամբ, կժպտա խնդագին երկիրը հազարամյա` երկիրը Նաիրի…",- այսպես կասի այս ամենի մասին հազարամյակներ անց Մեծ Հայը…

Lion
16.02.2009, 22:36
"Պետականության, բարձր զարգացած մշակույթի և դեպի օտար երկրներ քաղաքակրթական արժեքների տարածման փառահեղ մի դարաշրջան, որը մեզանում դեռևս չի արժանացել պատշաճ գնահատման",- այսպես է բնորոշում այս ժամանակաշրջանը Արտակ Մովսիսյանը...

Lion
22.02.2009, 22:22
Նման բան էլ ենք ունեցել...



Հատված <<Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք, Գիրք 12>>-ից

<<Նոր կրոնում հայ-արիները` հանձինս իրենց երբեմնի խաչի, լուսապսակի, երկնքի արեգակնային որդու և այլ հնագույն տարրերի կրկին ճանաչեցին հարազատ սկզբունքները…>>,-այսպես է բնորոշում քրիստոնեության ընդունման կրոնաքաղաքական և հոգեբանական բովանդակությունը հայոց պատմության հնագույն ժամանակաշրջանի ուսումնասիրությանը նոր լիցք հաղորդած ու նրա վերաիմաստավորման գործում հսկայական ավանդ ներդրած Ալեքսանդր Վարպետյանը` տալով տեղի ունեցած փոփոխությունների սեղմ և միաժամանակ համընդգրկուն մի բնորոշում:

301 – Կուառսի ճ-մ (Տուրուբերան, Տարոն)

<<Տեղի ունեցավ առաջին պատերազմը.
աստ են հանգչում հույժ քաջամարտիկ Արձան քրմապետը,
նրա հետ նաև հազար երեսունութ հոգի,
որոնք կռվեցին հանուն գիսավոր կուռքերի և հանուն Քրիստոսի>>

Կուառսի ճակատամարտում զոհվածների
եղբայրական գերեզմանագիրը

301 թ-ին Մեծ Հայքի թագավորությունը առաջինը աշխարհում քրիստոնեությունը ընդունեց որպես պետական կրոն: Սակայն երկրի որոշ մասերում նոր կրոնի տարածումը հանդիպեց խորը դժգոհության, իսկ Տարոնում բանը հասավ զինված դիմադրության: Նպատակ ունենալով ճնշել այն` Անգեղյաց իշխանի, Տիրոց Արծրունու, Անդովկ Սյունու, Շահեն Անձևացու, Մոկաց իշխանի և հետևակի հրամանատար Ապահունյաց իշխանի գլխավորած Մեծ Հայքի թագավորության կառավարական բանակը (մոտ 8.000, որից 4.000-ը սրերով զինված հետևակային, 3.300 ծանր հեծյալ, մոտ 700 թեթև հեծյալ) Գրիգոր Լուսավորչի ուղեկցությամբ արշավանք սկսեց դեպի Տարոն: Ի պատասխան դրա` Արձան քրմապետի ու նրա որդի Դեմետրեի գլխավորած քրմական բանակը (մոտ 8.000) պատրաստվեց դիմադրության: Ընդ որում դիմադրությունն առավել լավ կազմակերպելու նպատակով Արձան քրմապետի ջոկատը (400) դիրքեր գրավեց Արձան լեռան վրա` միաժամանակ գյուղի մոտ գտնվող այգիներում թողնելով դարան և սպասելով Աշտիշատից եկող օգնությանը:
Այս ընթացքում տեղերում իրավիճակին տիրապետելու համար Անգեղյաց իշխանը հիմնական բանակը (մոտ 7.700, որից 3.000 ծանր և մոտ 700 թեթև հեծյալ) ուղարկեց Հարք ու շրջակա գավառներ, իսկ ինքը մնացած բանակով (300 հեծյալ) և Անդովկ Սյունու, Շահեն Անձևացու, Մոկաց իշխանի ու Գրիգոր Լուսավորչի ուղեկցությամբ մոտեցավ գյուղին և սկսեց բարձրանալ լեռն ի վեր:
I փուլ – Լեռն ի վեր բավականին բարձրացած կառավարական ջոկատը հարձակման ենթարկվեց Արձանի ջոկատի կողմից, որի արդյունքում բռնկվեց համառ մարտ: Չկարողանալով ճշգրիտ որոշել հարձակվողների թիվը և այն համարելով շատ մեծ` Անգեղյաց իշխանը իր ջոկատին հրամայեց նահանջել, որից հետո ստեղծված իրավիճակի մասին սուրհանդակների միջոցով տեղեկացրեց հիմնական բանակին:
II փուլ – Դրանից հետո Անգեղյաց իշխանը Գրիգոր Լուսավորչին Մոկաց իշխանի ուղեկցությամբ ուղարկեց մոտակայքում գտնվող Ողական ամրոցը (Մշո դաշտի արևմուտք): Սակայն վերջիններս Կուառսի մոտից անցնելիս անակնկալ հարձակման ենթարկվեցին այգիներում տեղաբաշխված դարանի կողմից և ի վերջո միայն մեծ դժվարությամբ պատսպարվեցին ամրոցում, որը պաշարվեց քրմական բանակի կողմից:
III փուլ – Պաշարվածներին հաջողվեց ստեղծված իրավիճակի մասին տեղեկացնել Անգեղյաց իշխանին: Վերջինս Ապահունյաց իշխանի հետևազորը ուղարկեց Ողականում պաշարվածներին օգնության, սակայն այն միայն եռօրյա մարտերից հետո կարողացավ լիովին վերացնել ամրոցի պաշարումը:
IV փուլ – Առաջին ընդհարումից 2 օր անց Անգեղյաց իշխանը հետախուզության նպատակով հեծյալ մի ջոկատ ուղարկեց Արձան լեռն ի վեր: Ու թեև վերջինիս հաջողվեց պարզել հակառակորդի թվաքանակը, սակայն այն անմիջապես էլ հարձակման ենթարկվեց Արձանի ջոկատի կողմից և ստիպված եղավ նահանջել:
V փուլ – Տեղեկանալով սկսված մարտի մասին՝ Անգեղյաց իշխանը իր տրամադրության տակ մնացած հեծելագնդով յուրայիններին օգնելու նպատակով շարժվեց լեռն ի վեր ու հարձակվեց քրմական բանակի վրա: Բռնկվեց համառ մարտ, որի ընթացքում Արձանը մարտակոչ ուղղեց Անգեղյաց իշխանին: Հենց անմիջապես էլ տեղի ունեցած մենամարտում թեև Արձանին հաջողվեց նիզակի հարվածով ոտքից վիրավորել Անգեղյաց իշխանին, բայց վերջինս այնուհանդերձ հաղթանակ տարավ և գլխատեց իր հակառակորդին:
VI փուլ – Տեղ հասավ Աշտիշատից ժամանած քրմական բանակը (5.450) և հարձակվեց Անգեղյաց իշխանի հեծելագնդի վրա: Ստեղծված պայմաններում վերջինս ստիպված սկսեց նահանջել լեռն ի վար, սակայն այս անգամ էլ հարձակման ենթարկվեց Կուառսի այգիներում գտնվող դարանի կողմից: Ընդ որում կառավարական բանակը սկսեց հատկապես ծանր կորուստներ կրել կիրճերի վերևից գլորվող հսկայական ժայռաբեկորներից:
VII փուլ – Հալածվելով թիկունքից, ճնշվելով թևերից հարձակման անցած հսկայական ուժերից ու ընկնելով ժայռաբեկորների հարվածների տակ՝ կառավարական բանակը հուսահատ հարձակումով ճեղքեց Արձանի մահից հետո նրա որդի Դեմետրեի կողմից ղեկավարվող քրմական բանակի շարքերը և, հետապնդվելով հակառակորդի կողմից, դժվարությամբ հասավ լեռան գագաթը՝ ընդհանուր հաշվով կորցնելով 220 հեծյալ: Մութն ընկնելուն պես մարտն ընդհատվեց, ինչը հնարավորություն տվեց Անգեղյաց իշխանի հեծելագնդի մնացորդներին պատսպարվել լեռան գագաթում և ծանր հեծելազորին ու Ապահունյաց իշխանին հետևազորին տեղեկացնել ստեղծված իրավիճակի մասին: Տեղեկանալով Անգեղյաց իշխանի հեծելագնդի օրհասական վիճակի մասին` վերջիններս արագորեն շարժվեցին օգնության և լուսաբացին տեղ հասան: Սակայն գիշերվա ընթացքում քրմական բանակը Տիրակատար քաղաքից և այլ վայրերից ինքն էլ ստացավ համալրում` 700 զինվոր ու մոտ 600 աշխարհազորային:
VIII փուլ – Առավոտյան կառավարական բանակը (7.080, որից 3.080 հեծյալ) հարձակվեց քրմական բանակի (6.946) վրա և բռնկված մարտում սկսեց հաղթանակ տանել:
IX փուլ – Այս վճռական պահին հզոր ռազմիկի համբավ ունեցող Հաշտենից իշխանը ու նրա գլխավորած ջոկատը (700 հեծյալ) անցան քրմերի կողմը և կողքից հարվածեցին կառավարական բանակին: Մարտն ընդունեց խիստ համառ բնույթ, որի ընթացքում Անդովկ Սյունին, մարտադաշտում հանդիպելով քաջաբար մարտնչող ու իրեն մարտակոչ նետող Հաշտենից իշխանին, մենամարտեց վերջինիս հետ: Մենամարտի ընթացքում մարտական մուրճով հզոր հարված հասցնելով հակառակորդի սաղավարտին ու հետապնդելով նրան սկզբում մինչև մոտակա բլուր, իսկ հետո` դեպի Իննակյան վանք, Սյունյաց իշխանը տապալեց վերջինիս ձիուց և ի վերջո գլխատեց: Այս ընթացքում Տիրոց Արծրունին մարտադաշտում հանդիպեց Աշտիշատի Մեստակես քրմապետին, հետապնդեց վերջինիս մինչև մոտակա անտառի ծայրը, որտեղ էլ, թեև քրմապետին հաջողվեց խոցել իր հակառակորդի ազդրը, սակայն վերջինս ի վերջո գլխատեց քրմապետին: Դրանից հետո Արծրունյաց իշխանը սկսեց հետապնդել Արջուջ իշխանին և անակնկալ հարձակվեց իր թաքնված հակառակորդի վրա: Արդյունքում վերջինս ընկավ ձիուց մի սուր ճյուղի վրա և զոհվեց: Իր հերթին Դեմետրեն մենամարտում սպանեց Մոկաց իշխանի որդուն, որից հետո սկսեց մենամարտել Անգեղյաց իշխանի հետ: Սակայն մենամարտի ընթացքում Տիրոց Արծրունին հարձակվեց Դեմետրեի վրա և սպանեց: Ի վերջո արդեն առանց առաջնորդների մնացած քրմական բանակը դադարեցրեց դիմադրությունը:
Կառավարական բանակը կորցրեց մոտ 400, հակառակորդը` մոտ 638 զինվոր:

Lion
26.02.2009, 20:28
Բարև Ձեզ :)

Հարգելի բարեկամներ, ես տպագրել եմ <Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք> մատենաշարի վերջին հատորները: Դրանք ընդգրկում են 1803-2009 թվականները: Սա մի ժամանակահատված էր, երբ Ռուսական կայսրությունը լուրջ առաջընթաց իրականացրեց Արևելյան Հայաստանում, թեև այդպես էլ չկարողացավ լիովին ազատագրել ողջ Հայաստանը: Լույս ընծայված հատորներում արտացոլված են Ռուս-Թուրքական և Ռուս-Պարսկական բոլոր պատերազմները: Նկարագրված են նաև ֆիդայական մարտերը: Այս թեմաները, թեև բավականին արտացոլված են մասնագիտական գրականության մեջ, սակայն նմանատիպ համակարգված տեսքով շարադրված են առաջին անգամ, քանի որ ես ուսումնասիրել եմ գրեթե ոլոր հասանելի սկզբնաղբյուրները, ընդհանրացրել եմ դրանք և շարադրել եմ ամբողջական մի համակարգի ձևով:
Լույս ընծայված հատորներում լրջագույն վերլուծության են ենթարկվել Հայոց Մեծ եղեռնի ժամանակ ընթացած ինքնապաշտպանական մարտերը: Եվ եթե մի շարք մարտեր լայնորեն հայտի են, թեև շարադրված են ոչ համակարգված ձևով, ապա շատ ինքնապաշտպանական մարտեր էլ լայն հասարակությանը ներկայացվում են առաջին անգամ: Առանց չափազանցեցնելու կարող եմ ասել, որ հիշատակված թեմայով հետաքրքրասեր ընթերցողը այստեղ կգտնի շատ ու շատ նոր նյութեր: Հրատարակված հատորներից վերջիններում հիմնականում վերլուծված է Արցախյան փառահեղ հաղթանակը և ժամանակագրական հստակ հերթականությամբ շարադրված են մեր այս մեծ հաղթանակի հիմնական բաղկացուցիչ տարրերը: Գրքերում արտացոլված են նաև Հայ ռազմիկների մղած դաշնակցային մարտերը հյուընկալած երկրների բանակների կազմում:

Դե ինչ, հարգելի բարեկամներ, աստված ինձ ուժ ու հնարավություն տվեց ավարտել այս գործը, ինչը ես համարում եմ հսկայական, ընդ որում ոչ միայն անձնական նվաճում…

Տեսեք, ուսումնասիրված է հույների ու հռոմեացիների ռազմական պատմությունը, ուսումնասիրված է թերևս ամենաշատը աշխարհում, ակադեմիական մակարդակներով վերլուծված են եվրոպական հիմնական ազգերի ռազմական պատմությունները, սակայն նույնիսկ նրանք չունեն իրենց անցած ռազմական ուղու նմանատիպ սպառիչ և համընդգրկուն մի վերլուծության, այն դեպքում, երբ մենք արդեն... ունենք այն:
Հենց սա եմ ես համարում ջանքերիս հիմնական պտուղը, ընթերցող, հենց սա է այն արդյունքը, որն ինձ շատ է գոհացնում և որը տեսնելով ես դույզն իսկ չեմ զղջում անցածս ուղու համար: Ընդ որում սա ես համարում եմ ոչ միայն իմ, այլև իմ ազգի ձեռքբերումը, քանի որ ներկայումս երկրագնդի վրա ապրող և ոչ մի ազգ չի կարող հպարտանալ նման մի փաստով` ունենալ իր անցած ռազմական ուղու սպառիչ տարեգրությունը: Երանի այնպես լինի, ընթերցող, որ այս գրքի մեջ դու էլ քո աչքերով տեսնես իմ տեսածը, քո հայացքով քննես իմ շարադրածը, իսկ եթե վիճելու էլ լինես հետս, ապա միայն նրա համար, որ այդ վեճից վեր հառնի ճշմարտությունը:
Եվ վերջում ուզում եմ դիմել բոլոր նրանց, ովքեր համբերատար ուղեկից դարձան ինձ այս երկար ու դժվար ուղում և օգնեցին անցնել այն, բոլոր նրանց, ովքեր ըմբռնումով մոտեցան հնարավոր սխալներիս ու սայթաքումներիս և իրենց բարեմիտ խորհուրդներով փորձեցին առավել լավը դարձնել աշխատանքս, և վերջապես, ինչո՞ւ չէ, ուզում եմ դիմել նաև բոլոր նրանց, ովքեր նախանձախառն ծաղրանքով չարախնդացին արածիս վրա ու հեգնեցին:
Մի խոսքով, ուզում եմ դիմել բոլոր-բոլորին և, ընդօրինակելով մեր մեծ նախնիներին, ասել. <<Անմեղադիր լերուք, կարն իմ այս էր: Տա աստված, որ ապագայում այս թեմայով ստեղծվի սրանից ավելի լավ մի աշխատանք...>>

Անմեղադիր լերուք, կարն իմ այս էր: Բարին ընդ Ձեզ...

Լավագույն ցանկություններով
Մհեր Հակոբյան

Արիացի
27.02.2009, 15:01
Բարև Ձեզ :)

Հարգելի բարեկամներ, ես տպագրել եմ <Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք> մատենաշարի վերջին հատորները: Դրանք ընդգրկում են 1803-2009 թվականները: Սա մի ժամանակահատված էր, երբ Ռուսական կայսրությունը լուրջ առաջընթաց իրականացրեց Արևելյան Հայաստանում, թեև այդպես էլ չկարողացավ լիովին ազատագրել ողջ Հայաստանը: Լույս ընծայված հատորներում արտացոլված են Ռուս-Թուրքական և Ռուս-Պարսկական բոլոր պատերազմները: Նկարագրված են նաև ֆիդայական մարտերը: Այս թեմաները, թեև բավականին արտացոլված են մասնագիտական գրականության մեջ, սակայն նմանատիպ համակարգված տեսքով շարադրված են առաջին անգամ, քանի որ ես ուսումնասիրել եմ գրեթե ոլոր հասանելի սկզբնաղբյուրները, ընդհանրացրել եմ դրանք և շարադրել եմ ամբողջական մի համակարգի ձևով:
Լույս ընծայված հատորներում լրջագույն վերլուծության են ենթարկվել Հայոց Մեծ եղեռնի ժամանակ ընթացած ինքնապաշտպանական մարտերը: Եվ եթե մի շարք մարտեր լայնորեն հայտի են, թեև շարադրված են ոչ համակարգված ձևով, ապա շատ ինքնապաշտպանական մարտեր էլ լայն հասարակությանը ներկայացվում են առաջին անգամ: Առանց չափազանցեցնելու կարող եմ ասել, որ հիշատակված թեմայով հետաքրքրասեր ընթերցողը այստեղ կգտնի շատ ու շատ նոր նյութեր: Հրատարակված հատորներից վերջիններում հիմնականում վերլուծված է Արցախյան փառահեղ հաղթանակը և ժամանակագրական հստակ հերթականությամբ շարադրված են մեր այս մեծ հաղթանակի հիմնական բաղկացուցիչ տարրերը: Գրքերում արտացոլված են նաև Հայ ռազմիկների մղած դաշնակցային մարտերը հյուընկալած երկրների բանակների կազմում:

Դե ինչ, հարգելի բարեկամներ, աստված ինձ ուժ ու հնարավություն տվեց ավարտել այս գործը, ինչը ես համարում եմ հսկայական, ընդ որում ոչ միայն անձնական նվաճում…

Տեսեք, ուսումնասիրված է հույների ու հռոմեացիների ռազմական պատմությունը, ուսումնասիրված է թերևս ամենաշատը աշխարհում, ակադեմիական մակարդակներով վերլուծված են եվրոպական հիմնական ազգերի ռազմական պատմությունները, սակայն նույնիսկ նրանք չունեն իրենց անցած ռազմական ուղու նմանատիպ սպառիչ և համընդգրկուն մի վերլուծության, այն դեպքում, երբ մենք արդեն... ունենք այն:
Հենց սա եմ ես համարում ջանքերիս հիմնական պտուղը, ընթերցող, հենց սա է այն արդյունքը, որն ինձ շատ է գոհացնում և որը տեսնելով ես դույզն իսկ չեմ զղջում անցածս ուղու համար: Ընդ որում սա ես համարում եմ ոչ միայն իմ, այլև իմ ազգի ձեռքբերումը, քանի որ ներկայումս երկրագնդի վրա ապրող և ոչ մի ազգ չի կարող հպարտանալ նման մի փաստով` ունենալ իր անցած ռազմական ուղու սպառիչ տարեգրությունը: Երանի այնպես լինի, ընթերցող, որ այս գրքի մեջ դու էլ քո աչքերով տեսնես իմ տեսածը, քո հայացքով քննես իմ շարադրածը, իսկ եթե վիճելու էլ լինես հետս, ապա միայն նրա համար, որ այդ վեճից վեր հառնի ճշմարտությունը:
Եվ վերջում ուզում եմ դիմել բոլոր նրանց, ովքեր համբերատար ուղեկից դարձան ինձ այս երկար ու դժվար ուղում և օգնեցին անցնել այն, բոլոր նրանց, ովքեր ըմբռնումով մոտեցան հնարավոր սխալներիս ու սայթաքումներիս և իրենց բարեմիտ խորհուրդներով փորձեցին առավել լավը դարձնել աշխատանքս, և վերջապես, ինչո՞ւ չէ, ուզում եմ դիմել նաև բոլոր նրանց, ովքեր նախանձախառն ծաղրանքով չարախնդացին արածիս վրա ու հեգնեցին:
Մի խոսքով, ուզում եմ դիմել բոլոր-բոլորին և, ընդօրինակելով մեր մեծ նախնիներին, ասել. <<Անմեղադիր լերուք, կարն իմ այս էր: Տա աստված, որ ապագայում այս թեմայով ստեղծվի սրանից ավելի լավ մի աշխատանք...>>

Անմեղադիր լերուք, կարն իմ այս էր: Բարին ընդ Ձեզ...

Լավագույն ցանկություններով
Մհեր Հակոբյան
Մհեր ջան, անկեղծ շնորհավորում եմ, սկսած գործդ ավարտին հասցնելու համար: Աստված քեզ ու քո նման նվիրյալներին առողջություն ու ուժ տա, միշտ ազգանվեր գործերը ավարտին հասցնելու համար: Կարծում եմ նորություն ասած չեմ լինի, եթե կրկին անգամ նշեմ, թե ինչքան մեծ բան ես դու արել: Քո նման մարդկանցով է ազգը կանգուն մնում: Ես անչափ հպարտ եմ, որ ունեմ քո նման հայրենակից: :)

Գիրքը շուտով ձեռք կբերեմ ու իմ կարծիքը կգրեմ:

Lion
27.02.2009, 19:07
Շնորհակալություն, եղբայր: Ես իմ գործը անում եմ հենց այնպիսի մարդկանց համար, ինչպիսին դու ես: Ինձ անչափ ուրախացնում է, որ մեր գլոբալիզացված և ցինիկ արժեքներով համեմված հասարակությունում այնուհանդերձ կան մարդիկ, որոնց համար իրենց ազգը, նրա ներկան ու անցյալը մեծ արժեք ունի:

Իսկ եթե դա այդպես է, ապա... դեռևս ամեն ինչ չէ, որ կորած է:):hands

Lion
07.03.2009, 14:46
Արաբների "համբառնման օրը" կամ ինչպես ազդեցին հայերը մահմեդականների հավատալիքների վրա

636 օգոստոսի 20-22 – Յարմուք գետի ճ-մ (Հորդանանի արևելյան վտակ)

"Օգոստոսի 21-ի այդ օրը, երբ 700 արաբ մուսուլմաններ համբառնեցին հայկական նետերից, մնաց արաբների հիշողության մեջ որպես "համբառնման օր""

Օ. Բոլշակով

Թեոդոր Սակելլիոսի, Վահան Մամիկոնյանի, Գրիգոր Հայի, կայսորդի Կոստանդինի, Կանատիրի և Արդիգանի գլխավորած բյուզանդական բանակը (մոտ 48.000) ու նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկները (մոտ 11.400) մոտեցան Արաբական խալիֆության բանակին (35.000) և ճամբարեցին: Արաբական խալիֆության բանակը, միանալով Երուսաղեմից նահանջած ջոկատի հետ, ստանալով համալրումներ, բայց այնուհանդերձ քանակապես զիջելով թշնամուն, հարմար դիրքեր գրավեց և որդեգրեց սպասողական մարտավարություն` ձախում ունենալով Յարմուք գետի կիրճը, իսկ ճակատում` մի փոքրիկ վտակ:
Օգոստոսի 20-ին բյուզանդական բանակը և նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկները դուրս եկան ճամբարից ու մարտակարգ ընդունեցին: Աջ թևի ղեկավարումը հանձնվեց Կանատիրին, ձախինը` Արդիգանին, իսկ կենտրոնում տեղավորված Հայկական բանակինը` Գիրգոր Հային: Բանակի ընդհանուր ղեկավարությունն իրականացնում էին Վահան Մամիկոնյանը և Թեոդորը: Վերջինս, սակայն, չլինելով զինվորական, իր հակասական ու անմիտ հրամաններով խանգարում էր Վահանին:
Արաբական խալիֆության բանակի առաջին շարքում տեղավորված էր հետևակը, ընդ որում աջ թևում հարավարաբական, իսկ ձախում` հյուսիսարաբական ցեղերինը: Երկրորդ շարքում` թևերի ու կենտրոնի հետևում, տեղաբաշխված էին երեք հեծելազորային ջոկատներ: Եվս մեկ հեծելազորային ջոկատ թողնվեց պահեստազորում:
I փուլ – Վաղ առավոտյան բռնկվեց հանդիպակաց հեծելազորային մարտ, որը առավելություն չտվեց կողմերից ոչ մեկին:
II փուլ – Կեսօրին քրիստոնյաների բանակի ձախը երկու անգամ հարձակվեց թշնամու աջի վրա, բայց այդ հարձակումները ետ մղվեցին:
III փուլ – Օրվա երկրորդ կեսին քրիստոնյաների բանակի ձախը կրկին անցավ հարձակման ու ի վերջո փախուստի մատնեց թշնամուն: Վերջինիս, սակայն, հաջողվեց նահանջել կենտրոնի հետևում գտնվող ճամբար ու օգնության հասած պահեստազորի հեծելազորի օգնությամբ այնուհանդերձ ետ մղել թշնամու ռազմիկներին, որոնց խիստ նեղում էր նաև անապատի փոշոտ քամին և ուղիղ դիմացից ճառագող արևը: Բռնկված մարտում զոհվեց Կանատիրը: Միաժամանակ մյուս թևում բռնկված համառ մարտում ևս արաբները ետ մղեցին հակառակորդին:
IV փուլ – Արաբական խալիֆության բանակը իր աջում և կենտրոնում անցավ հզոր հարձակման, որը թեև ետ մղվեց, բայց այստեղ արդեն օրվա վերջում սպանվեց Գրիգոր Հայը:
V փուլ – Հաջորդ օրը առավոտյան քրիստոնյաների բանակը հուժկու հարված հասցրեց հակառակորդի կենտրոնին և սկսեց ետ մղել թշնամուն:
VI փուլ – Իրադրությունը փրկելու համար արաբական հեծելազորը կենտրոնում անցավ հակահարձակման և ետ մղեց հակառակորդին: Սակայն, այն բանից հետո, երբ վերջինս փորձեց զարգացնել հարձակումը, ընկավ Հայ հետևակ նետաձիգների հզոր հարվածի տակ և, կորցնելով 700 հեծյալ, ետ շպրտվեց :
VII փուլ – Օրվա երկրորդ կեսին քրիստոնյաների բանակը ծանր հետևակի ուժերով կրկնեց հարվածը թշնամու կենտրոնին, սակայն համառ մարտից հետո այդ հարձակումը ևս ետ մղվեց:
VIII փուլ – Օգոստոսի 22-ին խոշոր համալրում (մոտ 15.000) ստացած Արաբական խալիֆության բանակը անցավ հարձակման ողջ ճակատով: Արդյունքում, շնորհիվ հակառակորդի աջում գտնվող քրիստոնյա արաբների դավաճանության, ինչպես նաև կենտրոնում տեղաբաշխված Հայ հետևակ նետաձիգների գործողությանը լրջորեն խանգարող ուժեղ հակադարձ քամու և դիմացից ճառագող արևի, Արաբական խալիֆության բանակին ի վերջո հաջողվեց ճեղքել հակառակորդի շարքերը ու դուրս գալ նրա թիկունք:
IX փուլ – Բյուզանդական բանակը և նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկները պարտություն կրեցին ու դիմեցին փախուստի:
Հայերը կորցրին մոտ 6.000 զինվոր, որոնց թվում զոհվեց Գրիգոր Հայը, դաշնակիցը` մոտ 24.000, թշնամին` մոտ 14.000 զինվոր: Վահանը փոքրաթիվ ուղեկիցներով հեռացավ մարտի դաշտից, թողեց ծառայությունը կայսերական բանակում, սակայն այդպես էլ այլևս երբեք Հայրենիք չվերադարձավ:

Lion
07.03.2009, 16:28
Բյուզանդիայի հայազգի ևս մեկ կայսեր մասին -

"Նիկեփորը քաջ էր ու հզոր, պատերազմական հարցերում ամենափորձվածը, ծայր աստիճանի տոկուն, ժուժկալ, մեծախոհ ու հանճարեղ` քաղաքական հարցերում, արդար դատավոր, ճշգրիտ օրենսդիր, շատ հավատացյալ և եթե նրան չսպանեին, ապա հռոմեական պետությունը աննախընթաց փառքի կհասներ"

Լևոն Սարկավագ

"X դարում բյուզանդական զորավարները մատնանշում էին հայերի խաղացած մեծ դերը բյուզանդական բանակում: Այսպես, Նիկեփոր II Փոկասը իր □Ստրատեգիկոն□-ում խորհուրդ էր տալիս արևելյան թեմերը համալրել հայերով և հույներով"

Ա. Կաժդան

Lion
15.03.2009, 14:18
Հատված "Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք, գիրք 36"-ից

1135 – Կահիրեի ճ-մ

"Նետաձգության շնորհիվ հայերը հաղթեցին արաբներին,
սպանեցին նրանցից մի քանի հազարին և գերեցին էմիրի որդուն"

Միքայել Ասորի

Ալ-Հաֆիզ էմիրի ապստամբած որդի Հասանի բանակը (մոտ 10.000) պաշարեց էմիրության մայրաքաղաքը իր հոր բանակից (մոտ 1.000): Այս պայմաններում Ալ-Հաֆիզը օգնության խնդրանքով դիմեց մինչ այդ Եգիպտոսի արքեպիսկոպոս Գրիգոր Պահլավունու հրավերով սեփական բանակով Եգիպտոս ժամանած ու Սաիդի կուսակալ նշանակված վերջինիս եղբայր Վահրամին, ինչպես նաև մյուս եղբայր Վասակին և եղբոր որդիներ Վասիլին ու Շահանին: Հայկական բանակը (մոտ 8.000 նետաձիգ) մոտեցավ Կահիրեին:
I փուլ – Հայկական բանակը հարձակվեց թշնամու վրա և, շնորհիվ նետաձիգների գործողությունների, պարտության ու փախուստի մատնեց թշնամուն:
II փուլ – Հայկական բանակը պաշարեց Կահիրեն, որի կայազորը կարճատև դիմադրությունից հետո հանձնվեց:
Հայերը կորցրին մոտ 1.000, թշնամին` մոտ 7.000 զինվոր: Վահրամ Պահլավունին հռչակվեց Ֆաթիմյանների էմիրության վեզիր, ստացավ "Պետության թագ" կոչումը, իսկ Վասակը նշանակվեց Կուս նահանգի նահանգապետ: Բարձր պաշտոններ ստացան նաև Վասիլը և Շահանը: Պահլավունիները իրենց ձեռքում կենտրոնացրին Ֆաթիմյանների էմիրության փաստացի կառավարումը:

Lion
15.03.2009, 15:45
Հիշատակարան

Սրանից ուղիղ տաս տարի առաջ` 1999 թվականի հունվարի 22-ին, երբ ես սկսեցի աշխատել "Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք" աշխատության վրա, ինձ այնպես էի զգում, կարծես առաջին քայլն եմ անում բարձր մի լեռան գագաթը տանող ճանապարհի ամենասկզբում: Եվ այն ժամանակ, երբ ես բարձրացնում էի գլուխս ու հայացք գցում լեռան կատարին, սիրտս կծկվում էր ու հաճախ էի ինքս ինձ հարց տալիս. "Արդյո՞ք բավական ուժ և եռանդ կունենամ ավարտին հասցնել մտածածս, արդյո՞ք կհերիքի աշխատասիրությունս ու կբավարարեն գիտելիքներս և, ամենակարևորը` արդյո՞ք կյանքը, իր անսպասելի շրջադարձերով ու վայրիվերումներով, հնավարություն կտա վերջին հասցնել սկսածս գործը":
Այժմ` ուղիղ տաս տարի անց այն օրից, երբ թղթին հանձնեցի աշխատության առաջին բառերը, ես, գրելով արդեն աշխատության վերջին բառերը ու այս անգամ ասես կանգնած լինելով նույն այդ բարձր լեռան կատարին, հետհայաց եմ գցում իմ անցած ուղուն և փորձում եմ հասկանալ ու գնահատել այն. ի՞նչ արեցի ես այս տաս տարում, ինչի՞ հասա և, ամենագլխավորը, ի՞նչ թողեցի ինձնից հետո...
Բարդ ուղի էր դա, ընթերցող, և սա ես ասում եմ առանց դույզն իսկ չափազանցեցնելու: Փորձեցի, սխալվեցի, ուղղեցի սխալներս, նորից փորձեցի, գտա ճիշտ ուղին և առաջ անցա: Արդյունքում մաս առ մաս ու տառացիորեն զրոյից ստեղծեցի նմանատիպ աշխատության գրելու մեթոդիկա: Ուսումնասիրության ենթարկեցին սկզբնաղբյուր հանդիսացող պատմիչների հսկայական քանակությամբ գրվածքներ և սեպագրեր, կարդացի մեծ քանակությամբ ընդհանուր պատմական ու նեղ ռազմագիտական գրականություն, փնտրեցի և գտա հարյուրավոր ինտերնետ կայքեր, կարդացի ու համեմատեցի այդ ամենը, անցա հազարավոր տպագիր էջերի վրայով` արդյունքում հաճախ, ինչպես ոսկեավազ լվացող մի ոսկեխույզ, ուրախ լինելով միայն նրա համար, որ դրանցում հանդիպել եմ ինձ հետաքրքրող թեմային վերաբերվող ընդամենը մի քանի խիստ արժեքավոր բառի կամ տեղեկատվության: Եվ այնուհանդերձ ես հավաքեցի տարաբնույթ աղբյուրներում ցրված այդ տեղեկատվությունը, ընթերցող, համակարգեցի դրանք, վերլուծեցի, ընդհանրացրեցի և իմ կողմից մշակած մեթոդիկայի օգնությամբ ի վերջո շարադրեցի Հայ ժողովրդի ռազմական տարեգրությունը:
Տես, ուսումնասիրված է հույների ու հռոմեացիների ռազմական պատմությունը, ուսումնասիրված է թերևս ամենաշատը աշխարհում, ակադեմիական մակարդակներով վերլուծված են եվրոպական հիմնական ազգերի ռազմական պատմությունները, սակայն նույնիսկ նրանք չունեն իրենց անցած ռազմական ուղու նմանատիպ սպառիչ և համընդգրկուն մի վերլուծության, այն դեպքում, երբ մենք արդեն... ունենք այն:
Հենց սա եմ ես համարում այս տաս տարվա ջանքերիս հիմնական պտուղը, ընթերցող, հենց սա է այն արդյունքը, որն ինձ շատ է գոհացնում և որը տեսնելով ես դույզն իսկ չեմ զղջում անցածս ուղու համար: Ընդ որում սա ես համարում եմ ոչ միայն իմ, այլև իմ ազգի ձեռքբերումը, քանի որ ներկայումս երկրագնդի վրա ապրող և ոչ մի ազգ չի կարող հպարտանալ նման մի փաստով` ունենալ իր անցած ռազմական ուղու սպառիչ տարեգրությունը: Երանի այնպես լինի, ընթերցող, որ այս գրքի մեջ դու էլ քո աչքերով տեսնես իմ տեսածը, քո հայացքով քննես իմ շարադրածը, իսկ եթե վիճելու էլ լինես հետս, ապա միայն նրա համար, որ այդ վեճից վեր հառնի ճշմարտությունը:
Եվ վերջում ուզում եմ դիմել բոլոր նրանց, ովքեր համբերատար ուղեկից դարձան ինձ այս երկար ու դժվար ուղում և օգնեցին անցնել այն, բոլոր նրանց, ովքեր ըմբռնումով մոտեցան հնարավոր սխալներիս ու սայթաքումներիս և իրենց բարեմիտ խորհուրդներով փորձեցին առավել լավը դարձնել աշխատանքս, և վերջապես, ինչո՞ւ չէ, ուզում եմ դիմել նաև բոլոր նրանց, ովքեր նախանձախառն ծաղրանքով չարախնդացին արածիս վրա ու հեգնեցին:
Մի խոսքով, ուզում եմ դիմել բոլոր-բոլորին և, ընդօրինակելով մեր մեծ նախնիներին, ասել. "Անմեղադիր լերուք, կարն իմ այս էր: Տա աստված, որ ապագայում այս թեմայով ստեղծվի սրանից ավելի լավ մի աշխատանք...":

Անմեղադիր լերուք, կարն իմ այս էր: Բարին ընդ Ձեզ...

Լավագույն ցանկություններով
Մհեր Հակոբյան 22.01.2009

Չամիչ
15.03.2009, 17:00
Սրանից ուղիղ տաս տարի առաջ` 1999 թվականի հունվարի 22-ին, երբ ես սկսեցի աշխատել "Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք" աշխատության վրա, ինձ այնպես էի զգում, կարծես առաջին քայլն եմ անում բարձր մի լեռան գագաթը տանող ճանապարհի ամենասկզբում: Եվ այն ժամանակ, երբ ես բարձրացնում էի գլուխս ու հայացք գցում լեռան կատարին, սիրտս կծկվում էր ու հաճախ էի ինքս ինձ հարց տալիս. "Արդյո՞ք բավական ուժ և եռանդ կունենամ ավարտին հասցնել մտածածս, արդյո՞ք կհերիքի աշխատասիրությունս ու կբավարարեն գիտելիքներս և, ամենակարևորը` արդյո՞ք կյանքը, իր անսպասելի շրջադարձերով ու վայրիվերումներով, հնավարություն կտա վերջին հասցնել սկսածս գործը":
Այժմ` ուղիղ տաս տարի անց այն օրից, երբ թղթին հանձնեցի աշխատության առաջին բառերը, ես, գրելով արդեն աշխատության վերջին բառերը ու այս անգամ ասես կանգնած լինելով նույն այդ բարձր լեռան կատարին, հետհայաց եմ գցում իմ անցած ուղուն և փորձում եմ հասկանալ ու գնահատել այն. ի՞նչ արեցի ես այս տաս տարում, ինչի՞ հասա և, ամենագլխավորը, ի՞նչ թողեցի ինձնից հետո...
Բարդ ուղի էր դա, ընթերցող, և սա ես ասում եմ առանց դույզն իսկ չափազանցեցնելու: Փորձեցի, սխալվեցի, ուղղեցի սխալներս, նորից փորձեցի, գտա ճիշտ ուղին և առաջ անցա: Արդյունքում մաս առ մաս ու տառացիորեն զրոյից ստեղծեցի նմանատիպ աշխատության գրելու մեթոդիկա: Ուսումնասիրության ենթարկեցին սկզբնաղբյուր հանդիսացող պատմիչների հսկայական քանակությամբ գրվածքներ և սեպագրեր, կարդացի մեծ քանակությամբ ընդհանուր պատմական ու նեղ ռազմագիտական գրականություն, փնտրեցի և գտա հարյուրավոր ինտերնետ կայքեր, կարդացի ու համեմատեցի այդ ամենը, անցա հազարավոր տպագիր էջերի վրայով` արդյունքում հաճախ, ինչպես ոսկեավազ լվացող մի ոսկեխույզ, ուրախ լինելով միայն նրա համար, որ դրանցում հանդիպել եմ ինձ հետաքրքրող թեմային վերաբերվող ընդամենը մի քանի խիստ արժեքավոր բառի կամ տեղեկատվության: Եվ այնուհանդերձ ես հավաքեցի տարաբնույթ աղբյուրներում ցրված այդ տեղեկատվությունը, ընթերցող, համակարգեցի դրանք, վերլուծեցի, ընդհանրացրեցի և իմ կողմից մշակած մեթոդիկայի օգնությամբ ի վերջո շարադրեցի Հայ ժողովրդի ռազմական տարեգրությունը:
Տես, ուսումնասիրված է հույների ու հռոմեացիների ռազմական պատմությունը, ուսումնասիրված է թերևս ամենաշատը աշխարհում, ակադեմիական մակարդակներով վերլուծված են եվրոպական հիմնական ազգերի ռազմական պատմությունները, սակայն նույնիսկ նրանք չունեն իրենց անցած ռազմական ուղու նմանատիպ սպառիչ և համընդգրկուն մի վերլուծության, այն դեպքում, երբ մենք արդեն... ունենք այն:
Հենց սա եմ ես համարում այս տաս տարվա ջանքերիս հիմնական պտուղը, ընթերցող, հենց սա է այն արդյունքը, որն ինձ շատ է գոհացնում և որը տեսնելով ես դույզն իսկ չեմ զղջում անցածս ուղու համար: Ընդ որում սա ես համարում եմ ոչ միայն իմ, այլև իմ ազգի ձեռքբերումը, քանի որ ներկայումս երկրագնդի վրա ապրող և ոչ մի ազգ չի կարող հպարտանալ նման մի փաստով` ունենալ իր անցած ռազմական ուղու սպառիչ տարեգրությունը: Երանի այնպես լինի, ընթերցող, որ այս գրքի մեջ դու էլ քո աչքերով տեսնես իմ տեսածը, քո հայացքով քննես իմ շարադրածը, իսկ եթե վիճելու էլ լինես հետս, ապա միայն նրա համար, որ այդ վեճից վեր հառնի ճշմարտությունը:
Եվ վերջում ուզում եմ դիմել բոլոր նրանց, ովքեր համբերատար ուղեկից դարձան ինձ այս երկար ու դժվար ուղում և օգնեցին անցնել այն, բոլոր նրանց, ովքեր ըմբռնումով մոտեցան հնարավոր սխալներիս ու սայթաքումներիս և իրենց բարեմիտ խորհուրդներով փորձեցին առավել լավը դարձնել աշխատանքս, և վերջապես, ինչո՞ւ չէ, ուզում եմ դիմել նաև բոլոր նրանց, ովքեր նախանձախառն ծաղրանքով չարախնդացին արածիս վրա ու հեգնեցին:
Մի խոսքով, ուզում եմ դիմել բոլոր-բոլորին և, ընդօրինակելով մեր մեծ նախնիներին, ասել. "Անմեղադիր լերուք, կարն իմ այս էր: Տա աստված, որ ապագայում այս թեմայով ստեղծվի սրանից ավելի լավ մի աշխատանք...":

Անմեղադիր լերուք, կարն իմ այս էր: Բարին ընդ Ձեզ...


Ես նույնպես միանում եմ Արիացու շնորհակալական խոսքերին, մաղթելով հետագա ստեղծագործական անսպառ եռանդ:

Lion
15.03.2009, 21:11
Շատ շնորհակալ եմ:) Ուրախ եմ, որ Ձեզ նման մարդիկ դեռևս կան...

Lion
23.03.2009, 23:24
Հատված "Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք, գիրք 40"-ից:

1221 հունվարի սկիզբ – Կոտմանի ճ-մ (Կուրի վտակ Կոտմանի ափին, Տերունական ամրոցի դիմաց)

"Իսկ Վահրամը, Գագի տերը, նույնիսկ չկասկածելով էլ ուրիշների փախուստի մասին, մեծ արիությամբ ու դաժանությամբ ոչնչացնելով հակառակորդին, հասավ մինչև Գարդման"

Վարդան Բարձրաբերդցի

Գեորգի IV Լաշայի, ամիրսպասալար-աթաբեկ Իվանե Զաքարյանի, սենեկապետ Վահրամ Քաջ Գագեցու ու Թաղիադեն Թմբկաբերդցու ընդհանուր ղեկավարությամբ գործող Քարթլիի թագավորության բանակը (90.000), նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկները (մոտ 25.000, այդ թվում իշխանաց-իշխան Վաչե Վաչուտյանը , սպարապետ Բաբեկ, Գրիգոր և Պռոշ Քաջ Աղբակյանները , Լիպարիտ Իվանեի ու Լիպարիտ Էլիկումի Օրբելյանները , Մարզպան Մամիկոնյանը և Գրիգոր Դոփյանը ), ինչպես նաև Գուրգեն IV-ի գլխավորած Լոռու (մոտ 5.000) և Հասան-Ջալալ արքայի գլխավորած Խաչենի (մոտ 5.000) թագավորությունների միացյալ բանակը շարժվեցին Կուրի աջ ափով դեպի հյուսիս առաջխաղացող Մոնղոլական կայսրության (30.000 ), ինչպես նաև մամլուք Ակուշի գլխավորած Էլտկուզյանների աթաբեկության (մոտ 10.000) միացյալ բանակի դեմ:
Կողմերը մոտեցան իրար և մարտակարգ ընդունեցին: Քրիստոնյաների բանակի աջում տեղավորվեց Զաքարյանների իշխանության բանակը Վահրամ Քաջ Գագեցու գլխավորությամբ, որի օգնականն էր Լիպարիտ Էլիկումի Օրբելյանը: Կենտրոնում և ձախում տեղաբաշխվեցին Քարթլիի թագավորության բանակը ու նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկները: Կենտրոնի ղեկավարումը ստանձնեց Գեորգի IV-ը, իսկ ձախին` Իվանե Զաքարյանը: Թշնամու բանակի առաջին շարքում տեղավորվեց Էլտկուզյանների աթաբեկության բանակը, իսկ երկրորդում տեղաբաշխվեցին Մոնղոլական կայսրության բանակի հիմնական ուժերը:
I փուլ – Քրիստոնյաների հեծելազորը հարձակվեց թշնամու բանակի առաջին շարքի վրա և, պարտության մատնելով վերջինիս, ստիպեց դիմել փախուստի արևելյան ուղղությամբ:
II փուլ – Քրիստոնյաների ձախի հեծելազորը սկսեց հետապնդել փախչող հակառակորդին: Այդ ընթացքում, սակայն, Համիդուլա Մանասագոմերցին դավաճանական հարվածով վիրավորեց Իվանեի ձիուն: Արդյունքում սեփական ձիու հետ միասին գետին տապալվեց նաև Իվանեն` խառնաշփոթ առաջացնելով յուրայինների շարքերում ու պատճառ հանդիսանալով հետապնդման դադարեցմանը:
III փուլ – Մարտի մեջ մտավ Մոնղոլական կայսրության հիմնական բանակը` փորձելով օգտվելով քրիստոնյաների ձախի մարտակարգում առաջացած խառնաշփոթից: Բռնկվեց համառ մարտ, որի ընթացքում քրիստոնյաների ձախին ձախից հարված հասցրեց նաև փախուստը դադարեցրած և արևելքից կրկին մարտադաշտին մոտեցած Էլտկուզյանների աթաբեկության բանակը: Արդյունքում քրիստոնյաների ձախը սկսեց պարտություն կրել և աստիճանաբար նահանջել: Դրան հակառակ` կենտրոնում ու մյուս թևում մարտը ընդունեց համառ բնույթ և շարունակվեց բավականին երկար:
IV փուլ – Ցանկանալով բեկում մտցնել մարտի մեջ` Զաքարյանների բանակը անցավ վճռական հարձակման և ջախջախեց թշնամու ձախը: Տեսնելով դա` թշնամու կենտրոնն ու աջը նահանջեցին և, օգտվելով անմիջական հետապնդման բացակայությունից, պոկվեցին հակառակորդից ու կենտրոնացան Վարդանակերտ գավառում:
V փուլ – Զաքարյանների բանակը հետապնդեց թշնամուն ձախի փախչող ռազմիկներին մինչև Գարդման ամրոցի շրջակայքը և ծանր կորուստներ պատճառեց վերջիններիս:
Հայերը կորցրին մոտ 4.000, դաշնակիցը` մոտ 4.000, թշնամին` մոտ 15.000 զինվոր:

Lion
27.03.2009, 20:48
Հատված "Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք, Գիրք 64"-ից

1915 ապրիլի 7 - մայիսի 3 – Վանի ինքնապաշտպանությունը

"Չորս անգամ կրկնվեցին ռուսական զորքերի տարօրինակ և ռազմական անհրաժեշտությամբ չպայմանավորված նահանջները Վանից, որի ընթացքում հայությունը ծանր կորուստներ կրեց: Բայց ժողովորդը զորքի վերադառնալուն պես դարձյալ վերադառնում էր: Պատմում էին, թե բազում ռուս, թաթար ու վրացի սպաներ արդեն իսկ բացեիբաց հայտարարում էին, թե. "անհանդուրժելի է այլևս Ձեր ժողովրդի համառությունը": 1917 թ-ին Վանը վերստին շենանում էր, սակայն ռուսական հեղափոխությունը խառնեց ամեն ինչ: Ու երբ 1918 թ-ի մարտի վերջին Անդրանիկի կազմավորած Վանի երկու գնդերը ուղղություն վերցրեցին դեպի հայերնի քաղաք, նրանք թուրք-պարսկական սահմանագլխին հանդիպեցին վանեցի գաղթականների քարավանին և իմացան, որ սկսվել է Վանի վերջին` հինգերորդ նահանջը ու քաղաքում այլևս չի մնացել և ոչ մի հայ"

Տիգրան Դեվրիկյան

Սկիզբ առաջ ջարդերին ի պատասխան Վանի հայերը ձեռնամուխ եղան ինքնապաշտպանության` մարտական վիճակի բերելով Հայկական աշխարհազորը (1.363): Ընդ որում հինավուրց հայկական այս քաղաքի ինքնապաշտպանության առանձնահատկությունն այն էր, որ այն մղվում էր իրարից բավականին հեռու գտնվող երկու թաղամասերում` Այգեստանում ու Քաղաքամեջում: Այգեստանի ինքնապաշտպանությունը ղեկավարում էր ինքնապաշտպանության շտաբը, ի դեմս Արմենակ Եկանյանի, Կայծակ Առաքելի և Բուլղարացի Գրիգորի, իսկ Քաղաքամեջինը` Հայկազ Կոսոյանը ու նրան կից գործող զինվորական մարմինը: Պաշտպանությունը արդյունավետ կազմակերպելու համար ստեղծվեցին նաև շինարարական ու բժկական կառույցներ: Ագեստանում գործում էին 1.053, իսկ Քաղաքամեջում` 310 աշխարհազորայիններ: Ապրիլի սկզբին Օսմանյան սուլթանության բանակը և բաշիբոզուկները (12.000, 12 թնդանոթ, ինչպես նաև Վանի նավատորմիկը) կենտրոնացան հայկական դիրքերի մոտակայքում ու պատրաստվեցին հարձակման: Շուտով նենգորեն ձերբակալվեցին և սպանվեցին քաղաքի մի շարք ղեկավարներ:
I փուլ – Ապրիլի 7-ին Այգեստանում մի քանի թուրքեր փորձեցին առևանգել քաղաք իջնող կանանց: Տեսնելով դա` մոտակա դիրքերում գտնվող հայերը կրակ բացեցին: Սկսվեց փոխհրաձգություն, իսկ կարճ ժամանակ անց հայկական դիրքերը ենթարկվեցին հրետակոծության: Շուտով թշնամին անցավ հարձակման, սակայն ողջ օրը տևած համառ մարտում որևէ հաջողության չհասավ, իսկ Շիրին Եղիազարյանի գլխավորությամբ Շուշանցի ու Վարագա լեռան (Վանից արևելք) լանջերին կուտակված Հայկական աշխարհազորը անցավ հարձակման ու գրավեց Սղգան, Ձորովանցը և Զրվանդանցը (Վանից արևելք)` պահելով այդ դիրքերը մոտ 10 օր: Նուն օրն էլ 09:00-ի մոտակայքում բաշիբոզուկները արևմուտքից, իսկ ոստիկանները ու չերքեզները` հարավից, գրոհի անցան Քաղքամեջի ուղղությամբ: Սակայն երկրորդ ինքնապաշտպանական շրջանի հրամանատար Յարոյի ու նրա ջոկատի համառ պաշտպանության արդյունքում թշնամին որևէ հաջողության չհասավ: Միաժամանակ չերքեզները հարձակման անցան նաև հարավից, բայց հնգժամյա մարտից հետո ստիպված եղան նահանջել: Ընդ որում Դանիել Զատոյանի գլխավորած նշանառուները ոչնչացրեցին թուրքական թնդանոթներից մեկի անձնակազմին և առժամանակ վնասազերծեցին այն:
II փուլ – Ապրիլի 7-ի լույս 8-ի գիշերը Հայկական աշխարհազորը Քաղաքամեջի կողմից անցավ հուժկու հակահարձակման և այրեց թշնամու համար հենակետ հանդիսացող հիմնական շենքերը` գրավելով ավելի բարենպաստ դիրքեր: Այս գործողության ժամանակ իրենց քաջությամբ աչքի ընկան տասնվեցամյա Արամ Կարապետյանը և խմբապետի տեղակալ Սարգիս Շահինյանը: Ի պատասխան դրա` ապրիլի 8-ին թշնամին հուժկու հրետակոծման ենթարկեց հայկական դիրքերը:
III փուլ – Ապրիլի 9-ին թշնամին հարձակվեց Այգեստանի վրա, սակայն ետ շպրտվեց ելման դիրքեր` հասնելով ընդամենը Շահպենտրյանի դիրքի գրավմանը: Նույն գիշեր էլ, սակայն, հակահարձակման անցած Հայկական աշխարհազորը ետ վերցրեց այդ դիրքը, իսկ Քաղաքամեջում պայթեցրեց թշնամու զինապահեստը:
IV փուլ – Ապրիլի 10-ին թշնամին հուժկու հարձակում ձեռնարկեց Քաղաքամեջի ուղղությամբ, սակայն հնգժամյա համառ մարտերից հետո ետ շպրտվեց ելման դիրքեր: Միաժամանակ թշնամին հարձակման անցավ նաև Այգեստանի ուղղությամբ, որտեղ ծանր կորուստներ կրելուց հետո միայն կարողացավ գրավել Շահպենտրյանի դիրքը: Ընդ որում Այգեստանում մղվող այս մարտում Փանոս Թերլեմեզյանի գլխավորած նշանառուների արդյունավետ կրակի արդյունքում թշնամին կորցրեց գրեթե բոլոր թնդանոթաձիգներին:
V փուլ – Ապրիլի 11-ին թշնամին արևմուտքից հարձակման անցավ Քաղաքամեջի ուղղությամբ, սակայն ծանր կորուստներով ետ շպրտվեց: Ընդ որում հայերը շրջապատեցին և լիովին ոչնչացրեցին թշնամու խոշոր մի ջոկատ: Նույն օրն ցերեկն էլ Այգեստանի ուղղությամբ գործող հայերը հրկիզեցին թշնամու կրակադիրքի վերածված բրիտանական հյուպատոսարանը և ոչնչացրեցին բազմաթիվ ոստիկանների, իսկ գիշերը, նախապես փորված գետնուղիներով անցնելով զորանոցի տակ, պայթեցրեցին այն` ծանր կորուստներ պատճառելով թշնամուն:
VI փուլ – Ապրիլի 12-ին և 13-ին հայերը, անցնելով փորված գետնուղիներով, Այգեստանում ու Քաղաքամեջում պայթեցրեցին մի շարք թուրքական դիրքեր, իսկ դեպի Այգեստանի դիրքերից մեկը փորված թշնամական գետնուղին էլ պայթեցրեցին այն փորողների հետ միասին: Միաժամանակ Այգեստանի ուղղությամբ հայերին հաջողվեց շրջափակումից ազատել Արամ Թովմաղյանի գլխավորությամբ նրա տանը դիրքավորված և լիակատար շրջապատման մեջ 6 օր շարունակ դիմադրությունը շարունակող ու թշնամուն ծանր կորուստներ պատճառող մարտիկներին (9):
VII փուլ – Ապրիլի 13-ից 16-ը ընթացան դիրքային մարտեր, որոնց ընթացքում հայերը պայթեցրեցին թուրքական մի շարք դիրքեր և ծանր կորուստներ պատճառեցին հակառակորդին: Ընդ որում Այգեստանում գտնվող և թուրքական կրակակետի վերածված ֆրանսիական հյուպատոսարանը այրեց տասնչորսամյան թափառաշրջիկ Արամը, իսկ ճողոպրող թշնամու զինվորներին ծանր կորուստներ պատճառեց գործոթցի Նշանի խումբը:
VIII փուլ – Ապրիլի 17-ին թշնամին հարձակման անցավ Հայկական երկու դիրքերի ուղղությամբ, սակայն ծանր կորուստներով շպրտվեց ելման դիրքեր: Ընդ որում Այգեստանում մղվող մարտի ամենաթեժ պահին Հայ մարտիկներին մեծ ոգևորություն հաղորդեց տեղ հասած ու □Մեր Հայրենիք□-ը նվագել սկսած դպրոցական նվագախումբը:
IX փուլ – Ապրիլի 18-ին թշնամին հարձակման անցավ Շիրին Եղիազարյանի դիրքերի ուղղությամբ և գրավեց Սղգան, որը ետ վերցնելու հայերի փորձերը արդյունք չտվեցին:
X փուլ – Ապրիլի 19-ից 20-ը Այգեստանի ուղղությամբ թշնամին ողջ ճակատով անցավ հարձակման և համառ մարտերից հետո գրավեց հայկական որոշ դիրքեր: Ընդ որում Արարքի հատվածում Փանոս Թերլեմեզյանի գլխավորած նշանառուներին հաջողվեց ոչնչացնել հակառակորդի թնդանոթաձիգներին, իսկ Թազաքյահրեզի հատվածում ընթացած դաժան հանդիպակաց մարտի արդյունքում հայերին միայն մեծ դժվարությամբ հաջողվեց ետ մղել հակառակորդի զինվորներին, որոնք կորցրին 40 սպանված և մեծ թվով վիրավորներ:
XI փուլ – Ապրիլի 20-ին թշնամին վերսկսեց հարձակումը Այգեստանի ուղղությամբ, բայց, կորցնելով 64 սպանված, ետ մղվեց ելման դիրքեր:
XII փուլ – Ապրիլի 21-ին թշնամին հարձակման անցավ Շահպենտրյանի դիրքի ուղղությամբ, սակայն համառ հանդիպակաց մարտում, որտեղ բանը հասավ նույնիսկ ձեռնամարտի, ետ շպրտվեց ելման դիրքեր: Հայերը կորցրին 2, թշնամին` 20 զինվոր: Նույնը կատարվեց նաև Մեձլաճի Մարգարի ու Տեր-Խաչատրյանի դերքերում, իսկ Հյուսյանի այգում հայերն իրենք նախահարձակ եղան ու ոչնչացրեցին բաշիբոզուկների մի մեծ խումբ:
XIII փուլ – Ապրիլի 22-ին թշնամին հրետակոծեց Այգեստանը, սակայն Փանոս Թերլեմեզյանի նշանառուները ոչնչացրեցին թնդանոթաձիգների և առժամանակ լռեցրեցին թնդանոթները: Միաժամանակ հայերը գետնուղով մոտեցան թշնամու հենակետերից մեկին և, հրդեհելով այն, ծանր կորուստներ պատճառեցին թշնամու փախչող ռազմիկներին:
XIV փուլ – Ապրիլի 23-ին թշնամին Այգեստանի ուղղությամբ անցավ դիրքային մարտերի: Դրան հակառակ` վերջինս նույն օրը հզոր հարձակում կազմակերպեց Քաղաքամեջի ուղղությամբ, սակայն որևէ արդյունքի չհասավ: Ընդ որում մարտի ժամանակ Դանիել Զատոյանի գլխավորած նշանառուները հերթական անգամ ոչնչացրեցին թշնամու թնդանոթների անձնակազմերը և լռեցրեցին դրանք, ինչպես նաև սպանեցին Վանի ղեկավարության սպանությունը կազմակերպած Փոլադ բեյին:
XV փուլ – Ապրիլի 24-ից 25-ը թշնամի մի շարք ապարդյուն հարձակումներ ձեռնարկեց Քաղաքամեջի ուղղությամբ, սակայն դրա փոխարեն ապրիլի 24-ի առավոտյան անակնկալ հարձակումով մտավ Շուշանց: Գյուղացիները ցրվեցին, բայց եկեղեցում ամրացած Շիրինը իր խմբով (20) շարունակեց դիմադրությունը: Շուտով, սակայն, լեռները հեռացած գյուղացիները հարձակվեցին գյուղի վրա: Արդյունքում Շիրինն ու իր խումբը ազատվեցին շրջապատումից, սակայն Արճշակի բնակչությունը հիմնականում ցրվեց և դադարեց իրենից որևէ կազմակերպված ուժ ներկայացնել:
XVI փուլ – Ապրիլի 25-ից 26-ը ընթացան դիրքային մարտեր:
XVII փուլ – Ապրիլի լույս 27-ին գիշերը հայ կանանց շորերով ծպտված թշնամու ռազմիկներին հաջողվեց գրավել Քաղաքամեջի հենակետերից մեկը, սակայն Միքայել Հայկավանքցին անակնկալ կերպով ներխուժեց գրավված հենակետ և, սպանելով թշնամու 4 զինվորի, հետ գրավեց այն, թեև ինքն էլ ծանր վիրավորվեց և մայիսի կեսերին մահացավ: Նույն օրն էլ թշնամին ցերեկային հարձակման անցավ Այգեստանի ուղղությամբ, սակայն հնգժամյա մարտից հետո ոչ միայն ծանր կորուստներով շպրտվեց ելման դիրքեր, այլև կորցրեց Սղգան:
XVIII փուլ – Ապրիլի 28-ին, կենտրոնացնելով բոլոր ուժերը, թշնամին հուժկու հարձակման անցավ Այգեստանի ուղղությամբ: Բռնկվեց համառ մարտ, որի ընթացքում սկսված ձեռնամարտի ժամանակ ատրճանակներով և ձեռքի նռնակներով զինված Արմենակ Եկանյանի, Կայծակ Առաքելի և Բուլղարացի Գրիգորի անձնական ղեկավարությամբ գործող հայերին հաջողվեց ետ շպրտել թշնամուն:
XIX փուլ – Ապրիլի 28-ից մայիսի 3-ը թշնամին հուժկու հրետակոծության ենթարկեց Այգեստանի դիրքերը, որի ընթացքում էլ զոհվեց քաղաքի պաշտպանության ողջ ընթացքում իր անօրինակ քաջությամբ շատերին զարմացրած ասորին քահանան:
XX փուլ – Մայիսի 3-ին, տեսնելով, որ Օսմանյան սուլթանության բանակը ու բաշիբոզուկները սկսում են նահանջել, Հայկական աշխարհազորը Այգեստանի ուղղությամբ անցավ վճռական հարձակման և, ոչնչացնելով թշնամու հետ մնացած զինվորներին, գրավեց թշնամու հիմնական դիրքերը ու այրեց դրանք:
Հայերը կորցրին մոտ 300, թշնամին` մոտ 4.000 զինվոր: Մայիսի 6-ին Ռուսական կայսրության բանակը, նրա կազմում գտնվող Հայ ռազմիկները, ինչպես նաև Արարատյան ջոկատի առաջապահը կազմող Դրաստամատ Կանայանի հեծյալ ջոկատը մտան քաղաք: Հայ բնակչությունը փրկվեց կոտորածից, բայց հետագայում ստիպված եղավ արտագաղթել:

Lion
11.04.2009, 21:07
Հատված «Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք, Գիրք 7»-ից

69 մայիս - հոկտեմբեր – Տիգրանակերտի ճ-մ (Աղձնիք, Նփռետ գավառ, Արևմտյան Տիգրիսի ձախ վտակ Քաղիրթի միջին հոսանքից մոտ 12 կմ արևմուտք)

"Տիգրան Մեծը ինքն էլ է եղել զինվոր
և նույնիսկ 72-ամյա հասակում նա անձամբ էր հայտնվում մարտի դաշտում"

Ա. Ամֆիտեատրով

Շարունակելով արշավանքը Ամիդ-Տիգրանակերտ երթուղով` Լուկոլլոսի գլխավորած հռոմեական բանակը (մոտ 130.000) մոտեցավ Տիգրանակերտին, որտեղ Մամիկոնյան իշխանի գլխավորած Մեծ Հայքի կայազորը (մոտ 2.000, այդ թվում հույներ) անցավ համառ պաշտպանության:
I փուլ – Հռոմեական բանակը, կիրառելով պաշարողական տեխնիկա և "կրիա" մարտաձևը, բազմիցս գրոհեց քաղաքի պարիսպները, սակայն, այն բանից հետո, երբ բոլոր գրոհները ետ մղվեցին, ստիպված անցավ քաղաքի պասիվ պաշարմանը:
II փուլ – Այս ընթացքում Հայկական Մաղխազական (6.000) ու Մարդպետական (մոտ 10.000) հեծելազորը խիզախ հարձակում գործեց քաղաքը պաշարողների վրա, որի ընթացքում մաղխազ հեծյալները ճեղքեցին պաշարման օղակը և ստիպեցին թշնամու ռազմիկներին ապաստանել սեփական ճամբարում, իսկ մարդպետ հեծյալները նետաձգությամբ փակեցին դրա մուտքը: Դրանից հետո մաղխազ հեծյալները, կազմելով հզոր վահանափակ, արագորեն քաղաքից դուրս բերեցին արքայական ընտանիքի անդամներին ու պետական գանձարանը:
III փուլ – Ամռան ընթացքում Հայոց արքան սկսեց արագորեն ձեռնարկել հակամիջոցներ: Սակայն իրավիճակը բարդանում էր նրանով, որ հենց նոր հպատակեցված և դեռևս անհանգիստ Հուդայի ու Նաբատայի թագավորություններից, ինչպես նաև Ասորիքից վերջինս չէր կարող արագորեն դուրս հանել Մեծ Հայքի թագավորության բանակը` առանց վերջնականապես կորցնելու այդ տարածքները: Մյուս կողմից էլ ճակատամարտը հետաձգելը ևս բավարար ելք չէր, քանի որ թշնամին փաստացի գրավել էր Մեծ Հայքի մի մասը և աստիճանաբար ուժեղանում էր, որին հակառակ էլ Հայկական կայսրությունը աստիճանաբար թուլանում էր ու փլուզվում: Հաշվի առնելով այս ամենը` Տիգրան Մեծը Մեծ Հայքի թագավորության բանակի հուսալի` Հայկական, մասը թողեց գրաված տարածքներում, մի կողմից այդ տարածքները պահպանելու, մյուս կողմից էլ Հայկական բանակը խնայելու համար, իսկ Մեծ Հայքի թագավորության բանակի հեծելազորի մի մասով (մոտ 20.000, այդ թվում Մաղխազական և Մարդպետական գնդերը), ինչպես նաև Իբերիայի (մոտ 10.000, որից մոտ 2.500 հեծյալ), Աղվանքի (մոտ 10.000, որից մոտ 2.500 հեծյալ), Ադիաբենեի (մոտ 10.000, որից մոտ 2.500 հեծյալ) և Ատրպատականի թագավորությունների դաշնակից բանակներով (մոտ 10.000, որից մոտ 2.500 հեծյալ) շարժվեց թշնամու ուղղությամբ:* Միաժամանակ Բագրատ Բագրատունու գլխավորած հիմնական բանակը (100.000) սկսեց Ասորիքից աստիճանաբար նահանջել հյուսիս-արևելյան ուղղությամբ և կենտրոնանալ Մծբինի մոտ:
IV փուլ – Հոկտեմբերի 5-ին Տիգրան Մեծի գլխավորած Մեծ Հայքի և դաշնակիցների բանակը մոտեցավ Տիգրանակերտը պաշարած հռոմեական բանակին: Սակայն հռոմեացիները աննկատ կերպով հետևակի խոշոր ուժեր (մոտ 10.000** ) անցկացրին Մեծ Հայքի թագավորության բանակի թիկունքը և դարանեցին դրանք մի բլրակի հետևում:
V փուլ – Հոկտեմբերի 6-ի առավոտյան հռոմեական բանակը դուրս եկավ ճամբարից և ընդունեց հետևյալ մարտակարգը: Առաջին շարքում տեղավորվեց Դեյոտարոս I Գալաթացու գլխավորած գալաթական, թրակիական և բյութանիական հեծելազորը, երկրորդում` դաշնակից հետևազորը, իսկ երրորդ շարքում տեղաբաշխվեցին լեգեոներները` շախմատաձև դասավորված կահորտներից կազմված երեք իրար հաջորդող շարքերով: Միաժամանակ Մուրենայի գլխավորած 6.000 հետևակայիններ թողնվեցին քաղաքի պաշարումը շարունակելու համար: Մեծ Հայքի թագավորության բանակի առաջին շարքում տեղավորվեց դաշնակից թեթև հեծելազորը, երկրորդ շարքի ձախում` Ադիաբենեի արքայի գլխավորած Ադիաբենեի, Իբերիայի և Աղվանքի հետևազորը, աջում` Ատրպատականի Դարեհ արքայի գլխավորած Ատրպատականի հետևազորը, կենտրոնում` Տիգրան Մեծի գլխավորած Հայկական հետևազորը, իսկ երրորդ շարքում` սակրավորները: Մարտակարգից աջ տեղավորվեց Հայկական ծանր հեծելազորը` որպես ընդհանուր ռեզերվ***:
VI փուլ – Գալաթական, թրակիական և բյութանիական հեծելազորը անցավ հարձակման Մեծ Հայքի թագավորության բանակի առաջին շարքի վրա, սակայն կարճատև մարտից հետո դիմեց կեղծ փախուստի: Մեծ Հայքի թագավորության բանակի առաջին շարքը, ոգևորված դրանից, սկսեց հետապնդել թշնամուն:
VII փուլ – Հռոմեական դարանը հարվածեց Մեծ Հայքի թագավորության բանակի գումակին, որը խուճապահար փախուստի դիմեց և մտավ սակրավորների շարքերը, որից հետո խուճապն ու շփոթը տարածվեց նաև հետևազորի շարքերում: Միաժամանակ կեղծ փախուստի դիմած թշնամու հեծելազորը դադարեցրեց այն և հարվածեց ճակատից:
VIII փուլ – Այս վճռական պահին թշնամու շարքերին հարվածեց Հայկական ծանր հեծելազորը և, շփոթի մատնելով հակառակորդին, հնարավորություն ընձեռնեց Մեծ Հայքի թագավորության ու դաշնակիցների բանակին դուրս գալ մարտից :
IX փուլ – Մեծ Հայքի թագավորության բանակը պոկվեց թշնամուց և հեռացավ, իսկ թշնամին ի վիճակի չեղավ կազմակերպել հետապնդում:
X փուլ – Հռոմեական բանակը ուժեղացրեց քաղաքի պաշարումը, բայց քաղաքի կայազորը համառորեն ետ մղեց թշնամու բոլոր գրոհները: Սակայն շուտով Լուկոլլոսին հաջողվեց իր կողմը գրավել քաղաքի պաշտպանությանը մասնակցող հույներին: Արդյունքում վերջիններս ապստամբեցին և գրավեցին 2 աշտարակների միջև ընկած պարսպի մի տարածություն, որով էլ հռոմեական բանակը ներխուժեց քաղաք ու գրավեց այն: Մամիկոնյան իշխանը Հայկական կայազորի հետ ճեղքեց պաշարումը և հեռացավ:
Ընդհանուր առմամբ հայերը կորցրին մոտ 3.000, դաշնակիցները` մոտ 4.000, թշնամին` մոտ 10.000 զինվոր:

-----------------------------------------
* Այն, որ հոկտեմբերի 6-ի ճակատամարտում բուն Հայկական ուժերը շատ քիչ էին, վկայում է այն հանգամանքը, որ հռոմեական աղբյուրներում Մեծ Հայքի բանակում բուն հայկական ուժերի մասին հաղորդումները մի տեսակ երկրորդ պլանի վրա են: Այսպես. Ապպիանը, խոսելով Տիգրան II Մեծի բանակի մասին (<<Միհրդատյան պատերազմներ>>, մաս 85), ոչ մի տեղ ուղղակիորեն չի խոսում հայերի մասին, իսկ Պլուտարքոսի մոտ (<<Լուկոլլոս>>, մաս 26) Հայկական բանակից բացի հիշատակվում է ադիաբենցիների, ատրպատականցիների, արաբների, իբերների, աղվանների և այլ ցեղերի բազմության մասին: Անուղղակիորեն այս տեսակետն է ապացուցում նաև այն, որ չցուցաբերելով որևէ կայունություն, այս բանակը դիմեց փախուստի առաջին իսկ անհաջողության դեպքում:
Իր հերթին, առաջնորդվելով ռազմական տրամաբանությամբ ևս` Հայոց արքան պետք է իրոք Մեծ Հայքի բանակի հուսալի (Հայկական) մասը թողներ գրաված տարածքներում, մի կողմից այդ տարածքները պահպանելու, մյուս կողմից էլ` Հայկական բանակը խնայելու համար, իսկ անհուսալի (դաշնակից) մասը, ընդհակառակը, նետեր թշնամու վրա` նպատակ հետապնդելով մի կողմից թշնամուն` Հայոց արքայի համար համեմատաբար էժան ուժերով թուլացնել, մյուս կողմից էլ հաջողության դեպքում հենց այդ էժան ուժը թուլացնել և վերջինիս հետագա հնարավոր դիմադրությունը կանխել:
Ավելացնենք նաև, որ կրկին իրենց տարերքին հավատարիմ, այս ճակատամարտում Մեծ Հայքի բանակի մասին խիստ ուռճացված թվեր են հայտնում հռոմեացի հեղինակները: Այսպես. ըստ Եվտրոպիոսի (<<Կենսագրություններ>>, գիրք 6) Մեծ Հայքի բանակը ուներ է 107.000` միայն հետևակ, իսկ ըստ Պլուտարքոսի (<<Լուկոլլոս>>, մաս 26)` 260.000 ռազմիկ: Սակայն նրանց բոլորին փորձում է գերազանցել Ապպիանը, ըստ որի Մեծ Հայքի բանակը կազմված էր 306.000 ռազմիկից:
Բայց անհամեմատ համեստ թվեր են հայտնում համեմատականորեն ավելի չեզոք դիրքերում գտնվող փոքրասիական հույն պատմիչները: Ըստ Մեմնոն Հերակլեացու (<<Հերակլեայի պատմությունը>>) Մեծ Հայքի բանակը կազմում էր 80.000 ռազմիկ, իսկ ըստ Ֆլեգոն Տրալացու (<<Օլիմպիականք>>)` 30.000 հեծյալ և 40.000 հետևակ: Առավել հավանական է թվում հենց վերջին տեղեկատվությունը, քանզի այն ավելի չեզոք է, համապատասխանում է Մեծ Հայքի թագավորության ռազմական պոտենցիալին և, բացի այդ, ի տարբերություն նախորդի, տարբերակում է նրա բանակի զորատեսակները:
** Ըստ Պլուտարքոսի (<<Լուկոլլոս>>, մաս 28)` 2 կահորտ, այսինքն 1.000 լեգեոներ, որը ակնհայտորեն քիչ է: Այս կապակցությամբ Ապպիանը (<<Միհրդատյան պատերազմներ>>, մաս 85) որոշակի թիվ չի ասում:
***Ս. Վ. Սարգսյանը, վկայակոչելով ակադեմիկոս Հ. Հ. Մանանդյանին (<<Տիգրան երկրորդը և Հռոմը>>, Երևան 1940, էջ 123) և բավականին դիպուկ նշելով նախորդ ուսումնասիրողների կողմից աննկատ մնացած` Հայկական ծանր հեծելազորի դիրքը Մեծ Հայքի բանակի մարտակարգում (Ս. Վ. Սարգսյան <<Հայ ռազմական արվեստի պատմություն>> Երևան 1969, էջ 46), հետագայում չի զարգացնում իր այս միտքը և անտեսում է վերջինիս ունեցած վճռական դերը ճակատամարտի կրիտիկական փուլում, ըստ երևույթին զուտ այն պատճառով, որ հռոմեական սկզբնաղբյուրները այդ մասին չեն խոսում:
Այս մասին նշում չկա սկզբնաղբյուրներում, ինչպես նաև իրադարձությանը նվիրված հետագա հսկայական գրականության մեջ: Սակայն, ինչպես վերևում նշեցինք, Ս. Վ. Սարգսյանը և Հ. Հ. Մանանդյանը, նշելով Հայկական ծանր հեծելազորի դիրքը Մեծ Հայքի բանակի մարտակարգում, որևէ կերպ չեն փորձում նկարագրել, թե ինչ մանևր իրականացրեց այն ճակատամարտի ժամանակ, ինչպես նաև չեն փորձում բացատրել, թե այդ ինչ հրաշքով գրեթե շրջապատված Մեծ Հայքի բանակը կարողացավ ճեղքել թշնամու շարքերը և հեռանալ:
Իմ կարծիքով այս ամենը բացատրվում է հենց առանձին տեղավորված Մեծ Հայքի բանակի ծանր հեծելազորի սրընթաց-ջախջախիչ հարվածով, որի շնորհիվ թշնամու շրջապատման օղակը ճեղքվեց և Մեծ Հայքի բանակը հեռացավ` մեծապես արժեզրկելով հռոմեական բանակի հաղթանակը: Այս տրամաբանական սխեման անուղղակիորեն հաստատում է նաև այն հանգամանքը, որ Մեծ Հայքի ծանր հեծելազորին մինչ այդ արդեն հաջողվել էր մեկ անգամ ճեղքել հռոմեական բանակի դասավորությունը` Տիգրան Մեծի գանձարանը և ընտանիքը Տիգրանակերտից դուրս բերելու գործողության ժամանակ:
Ի դեպ ծանր հեծելազորը կամ հեծելազորի ընտիր մի գունդ թևերից մեկում որպես պահեստազոր պահելու այս մարտավարությունը հետագայում իր զարգացումը ստացավ Հայկական ռազմարվեստում: Այսպես. ըստ մեզ հասած տվյալների այս մարտավարությունը հանդիպում է 451 թ. մայիսի 26-ի Ավարայրի ճ-մ, երբ սպարապետը մեծապես նրա ուժերով իրականացրեց մահացու ճեղքումը և ծանր կորուստներ պատճառեց թշնամուն, 481 թ Ակոռիի ճակատամարտում, երբ հեծելազորի պահեստում թողնված ընտիր գունդը վճռական դեր ունեցավ մարտի բեկումնային պահին թիկունքն անցած հակառակորդին չեզոքացնելիս, 482 թ մայիսի Ներսեհապատի ճակատամարտում, երբ կրկին շնորհիվ աջ թևից աջ տեղավորված հեծելազորի ընտիր գնդի գործողության մարտի վճռական պահին Հայկական աջում ճեղքած թշնամուն հարված հասցվեց և կտրուկ փոխվեց ճակատամարտի ընթացքը, ինչպես նաև 482 թ. հունիսի Ճարմանայի դաշտի ճակատամարտում, երբ, ինչպես մեր ուսումանասիրած օրինակում, Հայկական պահեստազորի ընտիր հեծելազորի հարվածի շնորհիվ կրկին հայ-վրացական բանակը հնարավորություն ստացավ ճեղքել պարսկական բանակի շրջապատման օղակը և հեռանալ: Հետաքրքիր է, որ Հայկական բանակի այս մարտավարությունը հանդիպում է նաև հարյուրամյակներ հետո` 853 սեպտեմբեր - 854 ամառվա Քթիշի ճակատամարտում:

Մեղապարտ
12.04.2009, 03:17
Դեպի արևելք արշավող Հայ-արիական բանակի առաջնորդի անունը պահպանվել է իրանական լեգենդար աղբյուրներում և "Ավեստա"-ում "Հայա մարտ/դա" ձևով: Այստեղ ակնհայտ է սակայն "Հայ" արմատը, որ ընդունելով որպես "Հայկ", այս անունը կարելի է մեկնաբանել հետևյալ տարբերակներից մեկով.
1. "Հայկ ի մարտ"` այսինքն "Հայկ, որը նետվում է մարտի",
2. "Հայ մարդ",
3. "Հայերին մարտի տանող□` "հայ ի մարտ", որպես պաշտոնի անվանում:
Ինձ առավել ընդունելի է թվում (թեև հնարավոր են նաև այլ տարբերակներ) իմ բերած երեք տարբերակների միավորումը, որոնք իրենց "մասն" են ներդրել անվան ձևավորման մեջ, այսինքն. "հայ մարդիկ, որոնց առաջնորդում է հայերին մարտի տանողի պաշտոնը զբաղեցնող և ինքն էլ մարտի նետվող Հայկը", չնայած ընդունելի են նաև առանձին մեկնաբանումները: Հետաքրքիր է, որ այս Հայկի որդու անունը ըստ "Ավեստա"-ի "Հաոսինգխա" է, որտեղ, սակայն "գխա" հնդկական վերջավորությունը դեն նետելուց հետո մնում է "Հաոսին" անունը` այսինքն "Հայկ-որդի" (օգտագործելով հայերենի հետ ընդհանուր հնդեվրոպական արմատ ունեցող ռուսերենի պահպանած հայերենի "որդի"-ին համարժեք "сын" բառը): Հատկանշական է, որ այս Հայկ-որդին տեղացիներին ծանոթացնում է մետաղամշակությանը, դարբնությանը և մետաղից տարաբնույթ իրեր պատրաստելու արհեստին` որը կրկին բնորոշ էր Հայկական լեռնաշխարհին: Հայկ-որդու հաջորդները ևս մեծամասսամբ կրել են հայերի մոտ հաճախ հանդիպող անուններ: Արիական գերիշխանության արևելյան տարածքներում որոշ ժամանակ իշխած և անկասկած Հայկազունիներից սերող "Մարտի նետվող" Հայկերի դինաստիայից հետագայում իշխանությունն անցավ տեղական արմատներ ունեցող Կայենիդների դինաստիային, որը թեև կրկին շարունակում էր արիական ավանդույթները, սակայն արդեն մեծապես հենվում էր հայ-արիական և տեղական ժողովուրդների միաձուլման վրա հիմնաված նոր էթնոսի էթնոմշակութային բազայի վրա: Կայենիդների դինաստիայից հետագայում առաջացան պարսկական Աքեմենյան և Սասանյան դինաստիաները, որոնց կրած "Արյաց արքա" տիտղոսն այս ամենի ֆոնի վրա լիովին բացատրելի է:
"Մարտի նետվող" Հայկերի դինաստիայի գահացանկն ունի հետևյալ տեսքը (փակագծերում տրվում է այս անունների "միջազգային-ընդունված" ձևը).
1. Հայկ Իմարտ (Հ/Գայոմարտ, Հ/Գայա մարտ/դա) (մոտ 1700-1670)
2. Հայկ-որդի (Խաոսինգխա, Հաոսինգխա) որդի (մոտ 1670-1630)
3. Թահմաուրպա որդի (մոտ 1630-1600)
4. Իիմա որդի (մոտ 1600-1580)
5. Աժդահա (Աժդահակա) եղբայր (մոտ 1580-1570)
6. Տիրան-Տարոն (Տրաետաոնա) Աժդահայի որդի (մոտ 1570-1540)
7. Մանուչար (Մանուճեհր) (մոտ 1540-1510)
8. Նազար (Նավզար) (մոտ 1510-1480)
9. Զավան (Զավ) (մոտ 1480-1450)
10. Հերշասպ (մոտ 1450-1420)


Բարի ողջույն,
Հայ Մարդա կամ Հայ Մարդան տերմիները բառացիօրեն նշանակում է Հայ իմաստուն ունի նաեւ մեկ այլ իմաստ Աստծո Հայ Մարդ…

Lion
12.04.2009, 17:35
Բարի ողջույն ու բարի վերադարձ:) Ուրախ եմ քեզ կրկին տեսնել այստեղ: "Հայ իմաստունի" և "Աստծո Հայ մարդու" պահով մի քիչ կմանրամասնե՞ս

Մեղապարտ
13.04.2009, 02:23
Բարի ողջույն ու բարի վերադարձ:) Ուրախ եմ քեզ կրկին տեսնել այստեղ: "Հայ իմաստունի" և "Աստծո Հայ մարդու" պահով մի քիչ կմանրամասնե՞ս

ըստ «Ավեստայի» առաջին մարդը որ զոհաբերվեց կոչվում է «ՀԱՅ ՄԱՐԴԱՆ»…
Զոհաբերությունը տեղի ունեցավ այն ժամանակ երբ ԱՀՐԻՄԱՆԸ պայքարի դուրս եկավ Աստծո դեմ և որպես ապացույց իր հաղթանակի զոհեց աստծո ընտրյալ համարվող «ՀԱՅ ՄԱՐԴԱՆԻՆ»…
Աստծո ըմտրյալ«ՀԱՅ ՄԱՐԴԱՆԸ» բանախոս էր …կամ առաքյալ այս օրվա մեր ընկալմամբ…

Lion
13.04.2009, 09:15
Շատ հետաքրքիր է: Ես քեզ խորհուրդ կտայի, ըստ հնարավորինս, զարգացնել այս ուղղությունը գիտական աշխատություններում: Ինձ թվում է արի-հայ կապի տեսանկյունից սա անչափ արժեքավոր մի հիմք է, որ մեզ շատ բանով կօգնի իմանալու մեր ժողովրդի հանգույն պատմությունը:)

Lion
13.04.2009, 20:24
Շատերն են լսել Նինվեի անկման և Ասորեստանի կործանման մասին, բայց ինչպե՞ս են տեղի ունեցել այդ դարակազմիկ իրադարձությունները, որոնց մասնակցել են նաև հայերը...

Հատված "Հայ ժողովրդի ռազմական Տարեգիրք, Գրիք 4"-ից

612 մայիս – Նինվեի ճ-մ

"Անտարակույս, Ասորեստանը քաղաքակրթության կենտրոն էր: Նա կարող էր հպարտանալ որքան իր քաղաքական հզորությամբ, այնքան էլ իր հոգևոր, գրական, գեղարվեստական ու գիտական արգասիքներով: Բայց նա զուրկ էր քաղաքակրթության ամենաթանկարժեք և ամենից էական արտահատությունից` մարդկայնության գաղափարից և մարդկային ոգուց: Մարդն ինքնին, նրա արժեքը, նրա մարդկային արժանապատվությունը ոչ մի գին չուներ ասորեստանցիների համար: Դրանով է բացատրվում նրանց անսահման անգթությունը և դաժանությունը"

Նիկողայոս Ադոնց

Կիաքսար արքայի գլխավորած Մարական (մոտ 40.000), Պարույր Հսկայորդու գլխավորած Արմենիի (մոտ 50.000, մոտ 100 մարտակառք), Կյուրոս I-ի գլխավորած Աքեմենյան (մոտ 30.000, մոտ 100 մարտակառք) և Նաբոպալասար արքայի գլխավորած Բաբելոնի (մոտ 50.000, մոտ 500 մարտակառք) թագավորությունների միացյալ բանակը ճամբարեց Կորճայքի լեռներում և պատրաստվեց շարժվել Նինվեի ուղղությամբ: Տեղեկանալով այդ մասին` Սինսարիսկուն արքայի գլխավորած Ասորեստանի բանակը (մոտ 120.000, մոտ 1.200 մարտակառք) քաղաքի մոտ ամուր պաշտպանական դիրքեր գրավեց և պատրաստվեց դիմադրության:
I փուլ – Դաշնակիցների բանակը շարժվեց դեպի հարավ և երեք անգամ հարձակվեց թշնամու վրա: Սակայն համառ մարտից հետո թշնամուն ոչ միայն հաջողվեց ետ մղել հարձակվողներին ելման դիրքեր, այլև անցնել հակահարձակման ու գրավել դաշնակից ուժերի ճամբարը:
II փուլ – Կորուստներ կրած դաշնակիցներին մարերի հրավերով միացան սկյութերը (մոտ 60.000): Դրանից հետո դաշնակիցների բանակը գիշերային հարձակում կազմակերպեց հաղթական օրից անհոգ դարձած, զգուշությունը կորցրած և կերուխումի տրված Ասորեստանի բանակի վրա ու ծանր պարտության մատնեց: Թշնամու ջախջախված բանակի մի մասը դժվարությամբ ապաստանեց քաղաքում, իսկ Ասսուրուբալիտ զորավարի գլխավորած մյուս և ավելի մեծաթիվ մասը նահանջեց դեպի հյուսիս-արևմուտք:
III փուլ – Հաջորդ օրը թշնամին արտագրոհ կազմակերպեց քաղաքի պաշարումը սկսած դաշնակիցների բանակի առաջապահի վրա, սակայն որևէ արդյունքի չհասավ:
IV փուլ – Մյուս օրը թշնամին մեկ այլ կողմից արտագրոհ իրականացրեց, բայց դա ևս ետ մղվեց:
Հայերը կորցրին մոտ 5.000, դաշնակիցները` մոտ 20.000, թշնամին` մոտ 60.000 զինվոր:

Lion
19.04.2009, 13:14
XIII դարի սկզբին Գոբիի անապատում թափառող մոնղոլական ցեղերի առաջնորդ հռչակված Չինգիզ խանը (1206-1227) միավորեց մոնղոլական ցեղերը և ստեղծեց հզոր մի կայսրություն, որի բանակը իր թվաքանակով, կազմակերպվածությամբ, կառավարման արդյունավետ համակարգով ու կարգապահությամբ էականորեն գերազանցում էր մինչ այդ գոյություն ունեցած բոլոր <<քոչվոր կոնֆեդերացիաներ>>-ի բանակներին: Արդեն 1210 թ-ին Մոնղոլական կայսրությունը ոչնչացրեց Մավերնահրը ու Յոթնագետքը ընդգրկող Կարա-Կիդանների կայսրությունը, իսկ 1215 թ-ին գրավեց Հյուսիսային Չինաստանը ընդգրկող Ցզի կայսրության հիմնական տարածքը` ավարտելով ողջ Չինաստանի նվաճումը 1234 թ-ին: Միաժամանակ, շարունակելով առաջխաղացումը հարավ-արևմտյան ուղղությամբ, Մոնղոլական կայսրությունը 1219-1231 թվականներին ոչնչացրեց նաև Խորեզեմի սուլթանությունը և գրավեց վերջինիս պատկանող տարածքները:
1238 թ-ին, վերսկսելով իրենց առաջխաղացումը դեպի արևմուտք, մոնղոլները գլխովին ջախջախեցին ղփչախներին, որոնք 1230-ականների վերջին Ղփչախական խանության ջախջախումից հետո անցան Արևելյան Եվրոպա, իսկ այնտեղից էլ կարճ ժամանակ անց տեղափոխվեցին Էյուբյանների սուլթանություն:
1260-ականների սկզբին Մավերնահրն ու Յոթնագետքը ընդգրկող Չաղաթայական ուլուսը փաստացի անջատվեց Մոնղոլական կայսրությունից` դրանով իսկ վերջինիցս անջատելով նաև ավելի արևմուտք գտնվող Իլխանությունը և Ոսկե Հորդան: Միաժամանակ իրավիճակը ավելի բարդացավ նաև նրանով, որ Իլխանությունը, Ոսկե Հորդան և Չաղաթայական ուլուսը խիստ թշնամական դիրք գրավեցին միմյանց նկատմամբ:
XIV դարում, ենթարկվելով հզորացած Թեմուրյանների սուլթանության հարվածներին, Չաղաթայական ուլուսը ոչնչացավ, իսկ Ոսկե Հորդան ծանր կորուստներ կրեց և տրոհվեց մի քանի խանությունների: Նույն ժամանակաշրջանում էլ ոչնչացավ նաև ներքին պայքարից բզկտվող Իլխանությունը: Սակայն Թեմուրյանների սուլթանությունը ևս չկարողացավ հաստատվել իր կողմից տապալված հակառակորդների տարածքներում; Արդյունքում Իլխանության տարածքը անցավ Ղարա-Ղոյունլուների և Աղ-Ղոյունլուների էմիրություններին, Ոսկե Հորդան վերջնականապես կործանվեց ռուսական իշխանությունների հարվածներից, իսկ Միջին Ասիայում, սկսած XVI դարի սկզբից, գերակշիռ դիրք ձեռք բերեցին ուզբեկները:

Lion
19.04.2009, 13:15
1049 թ-ին Արալյան ծովի հյուսիսային ու արևելյան ափերին բնակվող ղփչախները շարժվեցին դեպի արևմուտք և ծանր պարտության մատնեցին սկզբում օղուզներին, իսկ ավելի ուշ` արևելյան պեչենեգներին: Արդյունքում Ղփչախական խանության սահմաններում հայտնվեցին Արալյան ծովի հյուսիսային ափերից մինչը Դոն ընկած հսկայական տարածքները, իսկ արևելյան պեչենեգները, ինչպես նաև օղուզների մի մասը ստիպված եղան անցնել Դոնը ու միանալ դեռևս 889 թ-ից Մերձսևծվյան տափաստաններում լիովին անկախ իշխող և Պեչենեգների խանությունը հիմնած արևմտյան պեչենեգներին: Այս ամենի հետևանքով Պեչենեգների խանությունը, իր մեջ ընդունելով պեչենեգների խոշոր հատվածներ և դաշնակցելով օղուզների հետ, կտրուկ ուժեղացավ` վերածվելով Բյուզանդիայի չափազանց վտանգավոր ախոյանի:
Ղփչախների այս տեղաշարժի արդյունքը եղավ նաև այն, որ օղուզների հիմնական մասը Կասպից ծովի արևելյան ափերով տեղաշարժվեց դեպի հարավ և, հաստատվելով Սելջուկյան սուլթանությունում ու ընդունելով իսլամը, կտրուկ ուժեղացրեց վերջինիս ռազմական պոտենցիալը` բոլոր պայմանները ստեղծելով սելջուկյան հետագա հսկայամասշտաբ արշավանքների համար: 1055 թ-ին Սելջուկյան սուլթանությունը գրավեց Բաղդատը և դարձավ Արաբական խալիֆության փաստացի տերը` իր գերագահությունը տարածելով խալիֆության տարածքում եղած տարաբնույթ էմիրությունների վրա:
1080-ական թվականների սկզբին ղփչախները վերսկսեցին իրենց առաջխաղացումը դեպի արևմուտք և ստիպեցին մինչ այդ Կիևյան Ռուսիայից պարտություններ կրած պեչենեգներին թողնել Մերձսևծովյան տափաստանները: Ի վիճակի չլինելով դիմադրել ղփչախներին և հետապնդվելով վերջիններիս կողմից` պեչենեգները անցան Դանուբը և փորձեցին հաստատվել Բուլղարիայի տարածքում: Հենց դրա արդյունքը հանդիսացավ Պեչենեգյան II պատերազմը և պեչենեգների ոչնչացումը:

Lion
19.04.2009, 13:16
Մինչկովկասյան տափաստանները, Վոլգայի ստորին հովիտը և Կասպից ծովի հյուսիս-արևելյան ափերը ընդգրկող Օղուզական խանությունում թափառող օղուզները, արևմուտքում որպես հարևան ունենալով Պեչենեգների խանությունը և չկարողանալով արտաքին-ավարառուական քաղաքականություն իրականացնել այդ ուղղությամբ, իրենց հիմնական ջանքերը ուղղեցին դեպի հարավ, մանավանդ որ շուտով պարզվեց, թե նրանց ներկայության ինչ մեջ պահանջ կա այս ուղղությամբ: Բանն այն է, որ այս ժամանակաշրջանում Արաբական խալիֆության արևելքում ստեղծված իշխանությունները մեծ կարիք ունեին վարձկան և ռազմունակ ուժի:
Օգտվելով դրանից` իսլամական աշխարհի ծայրամասում ապրող և ավարառությունից ու ռազմական գործից զատ այլ գործունեություն ծավալել չցանկացող օղուզները պատրաստակամորեն անցան ծառայության խալիֆության արևելքում ստեղծված իշխանությունների բանակներում: Այս գործընթացի արդյունքը եղավ այն, որ IX դարի կեսերին սկզբում առանձին ռազմիկներ, իսկ հետո արդեն ամբողջական ցեղեր ընդունեցին իսլամը և դարձան Խորասանում ու Արալյան ծովի հարավային ափերին իշխող Սամանյանների էմիրության վարձկանները: X դարի վերջին նրանց սկսեց գլխավորել ծագումով օղուզ Սելջուկը (մոտ 985-1020), որից սկսած էլ իսլամ ընդունած օղուզներին սկսեցին կոչել սելջուկներ:
Սամանյանների էմիրությունը X դարի վերջին մշտական պատերազմների մեջ էր ավելի արևելք գտնվող Ղարախանյանների էմիրության հետ, ինչը խիստ կարևորեց սելջուկների դերը: 997 թ-ից սկսած սելջուկները որպես վարձկաններ սկսեցին ծառայել արդեն Սամանյանների էմիրությանը կործանած և նրա տարածքին տիրած Ղազնևիների սուլթանությանը: Այս գործընթացից դուրս չմնաց նաև Անիի թագավորության կողմից ծանր պարտության մատնված ու Ղազնևիների սուլթանությունից կախվածության մեջ ընկած Ռավադյանների էմիրությունը, որը սկսեց վարձկան սելջուկների հորդաներ ուղղորդել դեպի Հայաստան: Մեծ ազդեցության հասած և իրենց մեջ հսկայական քանակությամբ հյուսիսից ժամանած ու իսլամն ընդունած օղուզներ տարալուծած սելջուկները 1035 թ-ին ապստամբեցին Ղազնևիների սուլթանության դեմ: 3 տարի տևած մարտական գործողությունների արդյունքում Ղազնևիների սուլթանությունը ծանր պարտություն կրեց` կորցնելով իր հիմնական տիրույթները արևմուտքում և սահմանափակվելով Ինդոս գետի հովիտն ընդգրկող տարածքով: Իսկ Ղազնևիների սուլթանության հիմնական տարածքներին տիրած Սելջուկի թոռներ Չակիր-բեկը (1038-1059` համիշխան) և Տուղրիլ-բեկը (1038-1059` համիշխան, 1059-1063) հիմնեցին Սելջուկյան սուլթանությունը, հռչակվեցին սուլթաններ, իրենց ենթարկեցրեցին Ռավադյանների էմիրությունը ու սկսեցին հավակնել բարձրագույն իշխանության Արաբական խալիֆության ողջ տարածքում:

Lion
19.04.2009, 13:17
626 թ-ի ամռանը Կոստանդնուպոլսի պատերի տակ կրած անհաջողությունը ծանր հետևանքներ ունեցավ Ավարական խաքանության համար` կտրուկ անկայունացնելով վերջինիս ներքաղաքական դրությունը:
Արդեն 630 թ-ին արևմտյան բուլղարները (այսպես կոչված <<կուտուրգուրներ>>-ը) ապստամբեցին, սակայն պարտություն կրեցին: Դրա հետևանքով վերջիններիս փոքր մասը ստիպված եղավ հեռանալ Բավարիա, որտեղ ֆրանկները ոչնչացրեցին նրանց, իսկ մեծ մասը շարժվեց դեպի արևելք և միացավ արևելան բուլղարներին (այսպես կոչված <<ուտուրգուրներ>>-ին): Արդյունքում բուլղարները կտրուկ ուժեղացան, քանի որ վերջնականապես վերացան միջցեղային ընդհարումները և նրանք կարողացան հանդես գալ որպես մեկ ամբողջություն: Դրանից հետո, օգտվելով Թյուրքական խաքանությունում շարունակվող կատաղի գահակալական պայքարից ու վերջինիս փաստացի փլուզումից, խաքանության ծայր արևմուտքում գտնվող բուլղարները 630-ական թվականների սկզբին լիովին անկախացան` ստեղծելով Վոլգայի միջին հովտից (Վոլգյան (Կամյան) Բուլղարիայից) մինչև Դանուբ ձգվող տարածքներն ընդգրկող Մեծ Բուլղարիայի հզոր թագավորությունը: Իր հզորության գագաթնակետին հասած Մեծ Բուլղարիայի թագավորությունը արդեն 635 թ-ին ծանր պարտության մատնեց Ավարական խաքանությանը: Արդյունքում վերջինս, Մեծ Բուլղարիայի թագավորությանը զիջելով Մերձսևծովյան տափաստանները ու սահմանափակվելով Պանոնիայի տարածքով (Բալկանյան թերակղզու հյուսիս) և Անդրկարպատյան տափաստաններով, թեև շարունակեց հարազատ արտաքին-ավարառուական քաղաքականությունը, սակայն աստիճանաբար կորցրեց իր տափաստանային որակները, վերածվեց եվրոպական երկրորդական ֆեոդալական մի պետության, իսկ VIII դարի վերջին, ընկնելով Ֆրանկների կայսրության հուժկու հարվածների տակ, վերջնականապես ոչնչացավ: Սակայն ստացվեց այնպես, որ Մեծ Բուլղարիայի թագավորությունը ևս, նեղվելով արևելքից առաջխաղացող Խազարական խաքանության ագրեսիվ մղումներից ու այդպես էլ չկարողանալով ամրապնդվել Մերձսևծովյան տափաստաններում, արդեն 679 թ-ին ինքը լքեց դրանք: Իրենց հիմնական ուժերով անցնելով Դանուբը` բուլղարները սեփական իշխանությունը տարածեցին Դանուբից հարավ հաստատված սլավոնների վրա` հիմնելով արդեն իր գերակշիռ մասով սլավոնական էթնիկ կազմ ունեցող և Մինչդանուբյան տարածքներն ու Բալկանյան թերակղզու հարավային մասն ընդգրկող Բուլղարական թագավորությունը, որը սկսեց իրականացնել ագրեսիվ արտաքին ավարառուական քաղաքականություն` մշտապես ընդհարվելով, սակայն երբեմն էլ դաշնակցելով Բյուզանդիայի հետ:
Իրավիճակը լիակտար պատկերացնելու համար ավելացնենք նաև, որ Մերձսևծովյան տափաստաններով իրարից կտրված բուլղարների երկու պետություններին բաժին ընկան տարբեր ճակատագրեր. Վոլգյան (Կամյան) Բուլղարիան շարունակեց գոյատևել որպես <<տափաստանային>> որակների տեր մի պետություն ընդհուպ մինչև 14-րդ դարը, երբ այն վերջնականապես տարալուծվեց Ոսկե Հորդայի մեջ, իսկ Բուլղարական թագավորությունը մի քանի հարյուրամյակում լիովին սլավոնականացավ և արդեն IX դարի սկզբներից վերածվեց տիպիկ եվրոպական մի պետության:
Թյուրքական խաքանությունում շարունակվող գահակալական պայքարի արդյունքում 650-ական թվականներին Մինչկովկասյան տափաստաններում և Վոլգայի ստորին հովտում առաջացավ Խազարական խաքանությունը: Հետագայում, օգտվելով Թյուրքական խաքանությունում շարունակվող կատաղի գահակալական պայքարից, Խազարական խաքանությունը VII դարի երկրորդ կեսից աստիճանաբար լիովին անկախացավ: Չնայած դրան վերջինս, շարունակելով Թյուրքական խաքանության ավանդույթները, իսկ 679 թ-ից գրավելով նաև բուլղարների կողմից լքված Մերձսևծովյան տափաստանները, շարունակեց հովանավորել միջազգային առևտրին և իրականացնել արտաքին ավարառուական քաղաքականություն: Հյուսիսային IV, ինչպես նաև Հյուսիսային V պատերազմները այդ քաղաքականության առաջին արտահայտություններից էին:
Մոտ 810 թվականին Խազարական խաքանությունում սկսվեց և մինչև 834 թ-ը շարունակվեց իշխող վերնախավի դեմ ուղղված, մեծ մասշտաբներ ընդունած և հսկայական զոհերի հանգեցրած ներքաղաքական մի պատերազմ: Այդ պատերազմի ընթացքում մինչ այդ Կասպից ծովի հյուսիս-արևելյան տափաստաններում թափառող հունգարները անցան Վոլգան և սկսեցին կռվել ապստամբների կողմում: Իր հերթին ապստամբների դեմ պայքարող խաքանության վերնախավը օգնության կանչեց կրկին Կասպից ծովի հյուսիս-արևելյան տափաստաններում թափառող պեչենեգներին և արևելքում թափառող օղուզներին: Ու թեև արդեն 820-ական թվականներին Խազարական խաքանությունում ընթացող ապստամբությունը հիմնականում ճնշվեց, սակայն այն ունեցավ հսկայական հետևանքներ և բերեց մեծ ու անդառնալի փոփոխությունների:
Նահանջող հունգարները, ինչպես նաև խազար ապստամբների մեծ մասը, ստիպված եղան շարժվել դեպի արևմուտք ու հաստատվել Դանուբի հյուսիսային ափերին: Այստեղ, առժամանակ օգտվելով պեչենեգների կողմից իրական սպառնալիքի բացակայությունից, ինչպես նաև իրենց մեջ տարալուծելով ապստամբ խազարներին, բավականին ուժեղացած հունգարները արդեն 894 թ-ին, օժանդակելով Բյուզանդիային, պարտության մատնեցին բուլղարներին: Սակայն 895 թ-ին Բուլղարական թագավորությանը օժանդակող պեչենեգները իրենք ծանր պարտության մատնեցին հունգարներին, որոնք դրանից հետո ստիպված եղան շարժվել դեպի հյուսիս` գրավելով Ավարական խաքանության անկումից հետո Ֆրանկների կայսրության կողմից թույլ վերահսկվող տարածքները և շարունակելով ավարների արտաքին-ավարառուական քաղաքականությունը: Սակայն արդեն X դարի կեսերից հունգարները, կրելով մի քանի լուրջ պարտություններ, ստիպված եղան դրսևորել հիմնականում ավելի հանգիստ վարքագիծ, իսկ XI դարի սկզբից Հունգարիան վերածվեց տիպիկ եվրոպական ֆեոդալական մի պետության:
Տեղի ունեցան այլ փոփոխություններ ևս: Ապստամբության և նրա ճնշման արդյունքում խաքանության խազար բնակչությունը հիմնականում զոհվեց: Չունենալով կենդանի մնացած խազար բնակչության մեջ հեղինակություն և զրկվելով հենարանից, ինչպես նաև ցանկանալով լրացնել խաքանության բնակչության կրած հսկայական մարդկային կորուստները` խազարական վերնախավը խաքանության տարածքի արևմուտքում բնակեցրեց ապստամբության ճնշման գործում մեծ դեր խաղացած պեչենեգներին, իսկ արևելքում` օղուզներին: Արդյունքում ստացվեց այնպես, որ Խազարական խաքանությունը վերջիններիցս ընկավ լիակատար կախվածության մեջ:
Արդեն լիակատար ինքնուրույնություն վայելող պեչենեգները 889 թ-ին ապստամբեցին և, պարտության մատնելով խազարներին ու վերջիններիս կողմում հանդես եկող օղուզներին, իրենց տիրապետությունը հաստատեցին Մերձսևծովյան տափաստաններում և հիմնեցին Պեչենեգների խանությունը, որը որպես արևելյան սահման ուներ Դոնը, իսկ արևմտյան` Դանուբը: Սրանով պեչենեգները սահմանակից դարձան Բուլղարական թագավորությանը և Բյուզանդիային` մշտական ընդհարումների մեջ մտնելով վերջիններիս հետ:
Վարակիչ օրինակ ստացած օղուզները այս իրադարձություններից կարճ ժամանակ անց նույնպես ապստամբեցին և ստեղծեցին Օղուզական խանությունը: Իսկ Վոլգայի ստորին հովտով սահմանափակված ու խիստ թուլացած Խազարական խաքանությունը ի վերջո կործանվեց 965 թ-ին` Կիևյան Ռուսիայի և Օղուզական խանության միացյալ ջանքերով:

Lion
19.04.2009, 13:18
463 թ-ին Արևմտյան Սիբիրում բնակվող սաբիրները, սարագուրները, ուրուգները և օնագուրները, պարտության մատնվելով ավարներից, շարժվեցին դեպի արևմուտք ու անցան Վոլգան: Ընդ որում վերջին երեք ցեղերը արագորեն տարալուծվեցին սաբիրների մեջ: Միաժամանակ, օգտվելով անմիջական հետապնդման բացակայությունից, հերթական այս փախստականները, շնորհիվ իրենց մեծաթվության ու ավելի հզոր ռազմական համակարգի, Նախակովկասյան և Մերձսևծովյան տափաստաններում Աթիլլայի մահից հետո խիստ թուլացած հոներից խլեցին գերիշխանությունը ու շարունակեցին վերջիններիս ավարառուական քաղաքականությունը:
558 թ-ին Արալյան ծովի հյուսիսային ափերին բնակվող ավարները, հիոնիտները, վարերը և օգորները, պարտության մատնվելով Թյուրքական խաքանության թյուրքուտներից, շարժվեցին դեպի արևմուտք: Թյուրքուտները, սակայն, չհետապնդեցին վերջիններիս, այլ դրա փոխարեն, դաշնակցելով Պարսից թագավորության հետ և շարժվելով հեփթաղների դեմ, արդեն 565 թ-ին կործանեցին Հեփթաղական թագավորությունը:
Այս ընթացքում հիոնիտները, վարերը և օգորները արագորեն տարալուծվեցին ավարների մեջ, որոնք էլ իրենց հերթին, օգտվելով ընձեռնված դադարից, շնորհիվ իրենց մեծաթվության ու ավելի հզոր ռազմական համակարգի, կարողացան գլխովին ջախջախել սկզբում Կասպից ծովից հյուսիս-արևմուտք ընկած տափաստաններում հաստատված սաբիրներին, հետո` հաղթել և իրենց ենթարկեցնել վերջիններիցս ավելի արևմուտք գտնվող արևելան բուլղարներին (այսպես կոչված <<ուտուրգուրներ>>-ին), ավելի ուշ` Դնեպրի ու Դոնի հովտում հաստատված արևմտյան բուլղարներին (այսպես կոչված <<կուտուրգուրներ>>-ին) և ի վերջո` սլավոններին (այսպես կոչված <<անտեր>>-ին)` արդյունքում ստեղծելով Վոլգայից Դանուբ ձգվող ու արտաքին ավարառուական քաղաքականություն վարող Ավարական խաքանությունը: Հիշատակված ասպատակությունը այս քաղաքականության արտահայտություններից մեկն էր:
567 թ-ին, վերսկսելով իրենց առաջխաղացումը դեպի արևմուտք և դաշնակցելով խազարների հետ, թյուրքուտները արդեն 571 թ-ին ավարներից լիովին գրավեցին Վոլգայի հարավային հովիտը և Նախակովկասյան տափաստանները: Ընդ որում, մի կողմից Միջին Ասիայում Պարսից թագավորության, իսկ մյուս կողմից էլ Մերձսևծովյան տափաստաններում Ավարական խաքանության հետ գտնվելով պատերազմական հարաբերություններին մեջ, Թյուրքական խաքանությունը 567-571 թվականներին սերտ դաշնակցային հարաբերություններ սկսեց Բյուզանդիայի հետ: Այս պայմաններում Խոսրով I-ը, իր հերթին չցանկանալով թույլ տալ Թյուրքական խաքանության չափազանց ուժեղացումը և միաժամանակ ցանկանալով հարված հասցնել իր մյուս թշնամու` Բյուզանդիայի, դաշնակցին, ռազմական գործողություններ սկսեց վերջինիս դեմ: Թյուրքական խաքանությունը 576 թ-ին խզեց հարաբերությունները Բյուզանդիայի հետ և փորձեց հաստատվել Անդրկովկասում ու Ղրիմում, սակայն, այդպես էլ որևէ էական հաջողության չհասավ: Արդյունքում վերջինս Դոնի հովտով արևմուտքից սահմանակից դարձավ Ավարական խաքանությանը, իսկ իր հարավ-արևմտյան սահմանում ստիպված եղավ սահմանափակվել Կովկասից հյուսիս ընկած տափաստաններով:

Lion
19.04.2009, 13:20
155 թ-ին սաբիրների կողմից ծանր պարտության մատնված և նրանց կողմից հետապնդվող հոների հորդան շարժվեց դեպի արևմուտք: Սակայն ստացվեց այնպես, որ այս փախստականները, որոնք պարտություն էին կրել և չէին կարողացել նույնիսկ մնալ իրենց հայրենի տափաստաններում, արդեն հյուսիս-արևելյան կասպյան տափաստաններում, շնորհիվ իրենց մեծաթվության և ավելի հզոր ռազմական համակարգի, կարողացան պարտության մատնել տեղական քոչվոր ցեղերին` բուլղարներին, բասիլներին և խազարներին: Արդյունքում, <<ընկնող դոմինոներ>>-ի սկզբունքով, վերջիններս էլ իրենց հերթին ստիպված լքեցին սեփական տափաստանները և շարժվեցին դեպի արևմուտք` հաստատվելով Միջին ու Հարավային Վոլգայի հովտում ու հիմնելով Խազարա-բասիլական և նրանից ավելի հյուսիս գտնվող Վոլգյան Բուլղարիայի թագավորությունը: Ու թեև այս ոլորտում իրոք անգերազանցելի Լ. Գումիլևի կարծիքով հոների պատմությունը 155-350 թվականներին լիովին մութ է, սակայն կարելի է պնդել, որ հայկական և վրացական աղբյուրները որոշակիորեն լույս են սփռում այդ անհայտության վրա: Մասնավորապես պարզ է դառնում, որ Ալանական թագավորության թուլացումը և տրոհումը, ինչպես նաև Հյուսիսային I պատերազմը արդյունքն էր հենց հոների և դրան հետևած բուլղարների, բասիլների և խազարների այս տեղաշարժի, որի արդյունքում Միջին ու Հարավային Վոլգայի հովտում, իսկ արդյունքում նաև Նախակովկասյան ու Մերձսևծովյան տափաստաններում ուժերի հարաբերակցությունը լրջորեն փոխվեց:
Հյուսիսային II պատերազմում կրած պարտությունը կործանարար հետևանքներ ունեցավ Խազարա-բասիլական թագավորության համար, որը կտրուկ թուլացավ և որից էլ օգտվեց IV դարի սկզբներին հիոնիտների կողմից ծանր պարտության մատնված ու նրանց կողմից հետապնդվող մասագետների հորդան: Այն, ստիպված լինելով լքել հայրենի տափաստանները և շարժվել դեպի արևմուտք, անցավ Վոլգան ու կործանեց թուլացած Խազարա-բասիլական թագավորությունը, որի փոխարեն հիմնվեց Կովկասյան Արշակունիների կողմից ղեկավարվող և Հյուսիս-արևելյան Կովկասն ու ողջ Աղվանքը ընդգրկող Մազքութական թագավորությունը: Այսպիսով Հյուսիսային III պատերազմը արդյունքն էր հենց մասագետների այս տեղաշարժի, որի արդյունքում Հարավային Վոլգայի հովտում, Հյուսիս-արևելյան Կովկասում և Արևելյան Անդրկովկասում կրկին տեղի ունեցավ ուժերի հարաբերակցության լուրջ փոփոխություն:
Մոտ 350 թվականին դեռևս 155 թվականին հյուսիս-արևելյան կասպյան տափաստաններում հաստատված հոների հորդան նորից մտավ շարժման մեջ և, շարժվելով դեպի արևմուտք ու անցնելով Վոլգան, մինչև 370 թվականը գլխովին ջախջախեց Հյուսիսային III պատերազմից հետո խիստ թուլացած Մազքութական ու Ալանական թագավորությունները` արդյունքում ստեղծելով և գլխավորելով հսկայական, տարացեղ ու արտաքին ավարառուական քաղաքականություն վարող հզոր քոչվոր մի կոնֆեդերացիա, այն դեպքում, երբ Ալանական թագավորությունը սահմանափակվեց Թերեք գետից հարավ գտնվող Կովկասյան լեռներով, իսկ Մազքութական թագավորությունը` Դերբենդից հարավ գտնվող Աղվանքի տարածքով:

Lion
19.04.2009, 13:23
Մ.թ.ա 180-ական թվականներին քոչվոր սարմատների մեծաթիվ ու հզոր հորդան անցավ Վոլգան և գլխովին ջախջախեց հիշատակված տարածքներին մինչ այդ տիրող սկյութերին, որոնց փոքր մասը նահանջեց դեպի արևմուտք, հետագայում ընդունելով սարմատների գերիշխանությունը, իսկ հիմնական մասը ձուլվեց սարմատների մեջ ու ավելի ուժեղացրեց վերջիններիս: Սրա արդյունքը եղավ մասնավորապես այն, որ Դանուբից Վոլգա ձգվող Մերձսևծովյան և Նախակովկասյան լայնարձակ տափաստաններում ստեղծվեց սարմատների արքայական ցեղ հանդիսացող ալանների (արևմտյան աղբյուրներում` <<ռոքսալաններ>>) գլխավորած Ալանական հզոր թագավորությունը, որը ակտիվ արտաքին ավարառուական քաղաքականություն էր վարում: Հայ-Ալանական պատերազմը այս քաղաքականության արդյունքներից մեկն էր:

Lion
19.04.2009, 13:23
Կիմերներին վտարելուց հետո Դանուբից Վոլգա ձգվող Մերձսևծովյան և Նախակովկասյան լայնարձակ տափաստաններն ընկան սկյութերի տիրապետության տակ: Վերջիններս, արագորեն հարմարվելով նոր ձեռք բերած տարածքներում, արդեն մ.թ.ա. VII դարի սկզբներից սկսեցին վարել ակտիվ արտաքին ավարառուական քաղաքականություն: Սակայնարդեն մ.թ.ա. VII դարի վերջին քառորդից սկսած սկյութ ռազմիկների հիմնական մասը սկսում է հանդես գալ որպես Մարական թագավորության վարձկաններ` այդ ընթացքում արագորեն ձուլվելով զարգացման ավելի բարձր մակարդակի վրա գտնվող մարերի մեջ և ուժեղացնելով վերջիններիս: Օգտվելով հօգուտ իրեն դասավորված ժողովրդագրական այս գործընթացից` արդեն մ.թ.ա. VI դարի սկզբին Մարական թագավորության արքա Կիաքսարը (մ.թ.ա. 625-585) գլխովին ոչնչացրեց սկյութական առաջնորդներին: Ընդ որում հատկանշական է, որ այդ փաստը այդպես էլ առանձնակի հուզումներ չառաջացրեց արդեն մարացած սկյութ ռազմիկների հիմնական մասի մեջ: Արդյունքում իր մեջ առողջ և մարտունակ հսկայական մասսա ընդունած Մարական թագավորությունը կտրուկ վերելք ապրեց, իսկ Դանուբից Վոլգա ձգվող Մերձսևծովյան ու Նախակովկասյան լայնարձակ տափաստաններին դեռևս տիրող սկյութերը նույնքան կտրուկ էլ թուլացան` ստիպված լինելով հրաժարվել մինչ այդ վարվող ակտիվ արտաքին ավարառուական քաղաքականությունից:

Lion
19.04.2009, 13:24
Մ.թ.ա VIII դարի կեսերին քոչվոր սկյութերի մեծաթիվ ու հզոր հորդան անցավ Վոլգան և ներխուժեց Նախակովկասյան և Մերձսևծովյան տափաստաններ` պարտության մատնելով հիշատակված տարածքներին մինչ այդ տիրող կիմերներին: Սրա արդյունքը եղավ մասնավորապես այն, որ հայրենի տափաստաններից վտարված կիմերները շարժվեցին դեպի հարավ: Արդյունքում վերջիններս, կատաղի ընդհարման մեջ մտնելով Կովկասյան լեռնաշղթայից հարավ գտնվող պետական միավորների հետ, ի վերջո կարողացան հաստատվել միայն համեմատաբար նոսր բնակեցված Կապադովկիայում:

Lion
19.04.2009, 13:51
Այս ճակատամարտում երկրորդ անգամ ապացուցվեց հրազենով զինված ու, որպես հիմք, կանոնավոր զինված հետևակ ու հրետանի ունեցող բանակի անվիճալի առավելությունը տափաստանային քոչվոր-մասսայական հեծելազորից կազմված բանակի նկատմամբ:

1514 օգոստոսի 23 – Չալդրանի ճ-մ (Վասպուրական, Գաբիթյան գավառ, Ուրմիա լճի հյուսիս-արևելյան ափին)

Իսմայիլ I-ի գլխավորած Սեֆյանների շահության բանակը (120.000) մոտեցավ Սելիմ I Ահեղի գլխավորած Օսմանյան սուլթանության բանակին (120.000, մոտ 300 թնդանոթ): Կողմերը մարտակարգ ընդունեցին:
Սեֆյանների շահության բանակի կենտրոնում` թևերից բավականի ետ, տեղաբաշխվեց հետևակը` խնդիր ստանալով վարել պաշտպանողական մարտ: Աջ թևում Իսմայիլ I-ի անձնական ղեկավարությամբ տեղավորվեցին հեծելազորի հիմնական ուժերը և նրա լավագույն մասը, իսկ ձախում դիրքեր գրավեց Սեֆյանների շահության հեծելազորի մնացած մասը:
Օսմանյան սուլթանության բանակի կենտրոնի I շարքում տեղաբաշխվեցին հրետանու և հետևակի հիմնական ուժերը, II շարքում կիսաշրջանաձև ու դաշտային ամրություններով ուժեղացված ամուր պաշտպանական դիրքեր գրավեց ենիչերիների կորպուսը, իսկ III շարքում տեղաբաշխվեց սուլթանական հեծյալ գվարդիան: Թևերի I շարքում տեղավորվեց թեթև հեծելազորը, ձախ թևի II շարքում տեղաբաշխվեց Եվրոպական, իսկ աջ թևի II շարքում` Ասիական ծանր հեծելազորը:
I փուլ – 08:00-ի մոտակայքում Սեֆյանների շահության բանակը թևերում անցավ հարձակման և կարճատև մարտից հետո հաղթեց ու փախուստի մատնեց հակառակորդի թեթև հեծելազորին:
II փուլ – 09:00-ի մոտակայքում Սեֆյանների շահության բանակի աջը հարձակվեց Եվրոպական ծանր հեծելազորի վրա և մի քանի ժամ տևած արյունահեղ մարտում գլխովին ոչնչացրեց վերջինիս: Եվրոպական հեծելազորի բոլոր հրամանատարները սպանվեցին, իսկ հեծելազորի մնացորդները դժվարությամբ նահանջեցին դեպի կենտրոն ու պատսպարվեցին ենիչերիների կորպուսի դիրքերում:
III փուլ – Սեֆյանների շահության բանակի աջը վերականգնեց մարտակարգը և 13:00-ից սկսած մի քանի հզոր հարձակումներ կազմակերպեց հակառակորդի կենտրոնի ուղղությամբ: Հարձակումները, սակայն, վերջացան Սեֆյանների շահության բանակի ծանր կորուստներով, քանի որ վերջինս ընկավ կենտրոնում դիրքավորված Օսմանյան սուլթանության բանակի թնդանոթների և արկեբուզավոր ենիչերիների հզոր կրակի տակ: Իրենց հերթին ձեռնամարտում անզիջում կերպով մարտնչող ենիչերիներին, ինչպես նաև սուլթանական հեծյալ գվարդիային հաջողվեց կասեցնել հակառակորդի հետագա առաջխաղացումը և ետ շպրտել վերջինիս: Արդեն 17:00-ի մոտակայքում Սեֆյանների շահության բանակի աջը ծանր կորուստներով ետ շպրտվեց ելման դիրքեր և ստիպված եղավ հրաժարվել հետագա հարձակումներից: Այս ընթացքում, սկսած ժամը 13:00-ից, Օսմանյան սուլթանության բանակի Ասիական ծանր հեծելազորը մի քանի հզոր հարվածներ հասցրեց հակառակորդի ձախին: Բռնկվեց համառ և արյունահեղ մարտ: Արդյունքում Օսմանյան սուլթանության բանակի Ասիական ծանր հեծելազորը, օգտագործելով քանակական ու որակական առավելությունները, մի քանի ժամ տևած մարտից հետո կոտրեց հակառակորդի ձախի համառ դիմադրությունը, ծանր կորուստներ պատճառեց նրան, իսկ մնացորդներին էլ ստիպեց նահանջել կենտրոնի ուղղությամբ:
IV փուլ – 17:00-ի մոտակայքում Սեֆյանների շահության բանակի ձախը ու կենտրոնը ընկան առաջխաղացում իրականացրած հակառակորդի հրետանու և արկեբուզավոր ենիչերիների հզոր կրակի տակ:
V փուլ – 18:00-ի մոտակայքում ծանր կորուստներ կրող Սեֆյանների շահության բանակի ձախը և կենտրոնը հուսահատ գրոհի անցան հակառակորդի հրետանու ու արկեբուզավոր ենիչերիների ուղղությամբ և, օգտվելով այն բանից, որ յուրայինների կրակի տակ չընկնելու համար Օսմանյան սուլթանության բանակի Ասիական ծանր հեծելազորը ժամանակավորապես դադարեցրել է, մարտը ծանր կորուստներ պատճառեցին թշնամուն` գրավելով զգալի թվով թնդանոթներ:
VI փուլ – 19:00-ի մոտակայքում Օսմանյան սուլթանության բանակի Ասիական ծանր հեծելազորը վերսկսեց հարձակումը և, հուժկու հարված հասցնելով կենտրոնում մարտնչող Սեֆյանների շահության բանակի ձախին, ստիպեց վերջինիս նահանջել սեփական աջի ուղղությամբ:
VII փուլ – 20:00-ի մոտակայքում ուժերը կենտրոնացրած ու մարտակարգը վերականգնած Օսմանյան սուլթանության բանակը անցավ վճռական հարձակման Սեֆյանների շահության բանակի աջի ուղղությամբ` միաժամանակ հրետանու և արկեբուզների հուժկու կրակի տակ առնելով վերջինիս մարտակարգը: Այս ընթացքում արկեբուզի կրակոցով թևից և կրծքից վիրավորվեց Իսմայիլ I-ը, որը տապալվեց ձիուց, հազիվ փրկվեց գերվելուց և միայն մեծ դժվարությամբ հեռացավ մարտադաշտից: Այս հանգամանքն էլ վերջնականապես բարոյալքեց հարձակման անցած թշնամուն ձեռնամարտում դիմադրել փորձող Սեֆյանների շահության բանակի ռազմիկներին, որոնք դիմեցին փախուստի:
VIII փուլ – Օսմանյան սուլթանության բանակը մինչև ուշ գիշեր հետապնդեց հակառակորդին և ծանր կորուստներ պատճառեց:
Հաղթողները կորցրին մոտ 30.000, պարտվողները` 60.000 զինվոր: Արդյունքում Օսմանյան սուլթանության բանակը առանց լուրջ մարտերի գրավեց ողջ Ատրպատականը, սակայն, պարենի խիստ պակասի և ենիչերիների շարքերում բռնկված խռովության պատճառով կանգնելով լուրջ դժվարությունների առջև, Թավրիզ-Գաբիթյան-Բաքեան-Գողթն-Նախիջևան-Ուրծաձոր-Արած-Ոստան Հայոց-Արագածոտն-Մասյացոտն-Բագրևանդ-Բասեն-Կարին երթուղով հեռացավ գրաված տարածքներից:

Lion
26.04.2009, 10:23
Ասում եք, էլի փառահեղ հաղթանակ է:hands Ափսոս նրա ու հատկապես նրա մանրամասների մասին քչերը գիտեն - փորձենք լրացնել այդ բացը:)

998 օգոստոսի սկիզբ – Ծումբ ամրոցի ճ-մ (Տուրուբերան, Ապահունիք գավառ, ամրոցից մոտ 15 կմ հյուսիս, Արածանի գետից մոտ 15 կմ արևելք)

Ռավադյանների էմիր Մամլան իբն Մուհամմեդը, ցանկանալով վերջնականապես ծնկի բերել Անիի թագավորությանը և ոչնչացնել քրիստոնյաներին, նախատեսեց սկսել լայնածավալ ռազմական գործողություններ: Իր կողմից արդեն իսկ գլխավորվող էմիրությունների դաշինքի մեջ վերջինս ներգրավեց նաև Ղազնևիների սուլթանությանը և նրանից ստացավ խոշոր ուժեր: Ստեղծվեց մի հսկայական բանակ (մոտ 220.000), որը պատրաստվեց չորս շարասյուններով ներխուժել Անիի թագավորության տարածք: Ըստ նախապես հաստատված պլանի Շադադյանների և Շուաբյանների էմիրության բանակից կազմված արևելյան առանձնացված շարասյունը (մոտ 20.000) պետք է ներխուժումն իրականացներ Ուտիք-Գուգարք երթուղով` խնդիր ունենալով արագ ռազմերթով մտնել Անիի թագավորության խոր թիկունք, իսկ իր կազմում նաև Գողթնի էմիրության բանակը ընդգրկող հյուսիսային (մոտ 50.000), ինչպես նաև հարավային (մոտ 30.000) շարասյունները պետք է ուղղություն վերցնեին համապատասխանաբար Հեր-Ճվաշ-Արտազ-Կոգովիտ-Բագրևանդ երթուղով դեպի Արարատի և Հեր-Մեծ Աղբակ-Անձևացիք-Մոկք երթուղով դեպի Վասպուրականի հարավ` խնդիր ունենալով ապահովել Հեր-Թոռնավան-Բերկրի-Արճեշ երթուղով սրընթաց երթով դեպի Մանազկերտ ուղղություն վերցնել պատրաստվող Մամլան իբն Մուհամմեդի գլխավորած ու իր կազմում նաև Ռավադյանների, Մրվանյանների և Հերի էմիրությունները ընդգրկող հիմնական շարասյան (մոտ 120.000) թևերը:
Արքայից-արքա Գագիկ I Մեծը, տեղեկանալով թշնամու բանակի, շարասյուների թվաքանակի և ներխուժման ուղղությունների մասին, կատարեց զորահավաք ու իրականացրեց բանակի տեղաբաշխում: Լոռու և Խաչենի թագավորությունների միացյալ բանակը (մոտ 20.000) թողնվեց հյուսիսում, խնդիր ունենալով դիմակայել թշնամու արևելյան առանձնացված շարասյանը, Ոստանիկ բանակի, ինչպես նաև Սյունիքի թագավորության բանակի (մոտ 40.000) առջև խնդիր դրվեց դիմագրավել թշնամու հյուսիսային շարասյանը, իսկ Վասպուրականի թագավորության, ինչպես նաև Մոկքի ու Անձևացիքի իշխանությունների բանակներին (մոտ 30.000) հրամայվեց դիմագրավել թշնամու հարավային շարասյանը: Ոստանիկ բանակի հիմնական մասը, նրա կազմում գործող Մաղխազական գունդը (վերջինը` 6.000 ծանր հեծյալ), ինչպես նաև Աբբաս արքայի գլխավորած Կարսի, Գաբրիել սպարապետի, Գամրեկելի եղբայրների և իշխանաց-իշխան Փերսի գլխավորած Արտանուջի թագավորության բանակը (մոտ 80.000) Անիի թագավորության սպարապետ Վահրամ Պահլավունու , նրա որդի Սմբատ Մագիստրոսի, ինչպես նաև Աշոտ մարզպանի ընդհանուր ղեկավարությամբ շարժվեցին Մամլան իբն Մուհամմեդի գլխավորած թշնամու հիմնական շարասյան ընդառաջ:
Անիի սպարապետի գլխավորած բանակը ճամբարեց Ծումբ ամրոցի մոտ գտնվող մի բարձրադիր վայրում` դաշտային ամրությունների միջոցով ավելի ամրապնդելով իր դիրքերը: Մոտեցած և վերջինիս դիրքերից ներքև ճամբարած Մամլան իբն Մուհամմեդի գլխավորած թշնամու հիմնական շարասյան առաջխաղացումը կասեցվեց: Հաշվի առնելով թշնամու թվական գերազանցությունը և այն, որ նրա հեծելազորը լեռնային պայմաններում կդժվարանա մարտնչել ամուր դիրքեր գրաված իր բանակի դեմ` սպարապետը պատրաստվեց վարել պաշտպանողական մարտ: Սակայն հակառակորդ բանակները մի քանի օր մնացին ճամբարած վիճակում և չսկսեցին մարտը, քանի որ թշնամին չէր համարձակվում մարտի մեջ մտնել լեռնային, քարքարոտ ու խիստ կտրտված տեղանքում, իսկ սպարապետ Վահրամն էլ իր հերթին չէր ուզում սեփական բանակը իջնեցնել բաց դաշտ, որտեղ հակառակորդի քանակական առավելությունը կարող էր դառնալ որոշիչ: Շուտով թշնամու բանակը սկսեց պարենի պակաս զգալ, որի հետևանքով էլ ստիպված անցավ ակտիվ ռազմական գործողությունների: Մի քանի օր անց վաղ առավոտյան Մամլան իբն Մուհամմեդի բանակը մարտակարգ ընդունեց: Առաջին շարքում տեղավորվեց խոշոր վահաններով զինված ծանր հետևակը, երկրորդում` հեծելազորը, իսկ երրորդում` թեթև հետևակը: Դրանից հետո թշնամին սկսեց դանդաղ երթով մոտենալ Անիի թագավորության բանակին: Վերջինս, չշտապելով մարտի մեջ մտնել և թույլ տալով թշնամուն ողջ կազմով խորանալ լեռնային տեղանքում, ինքը ևս մարտակարգ ընդունեց: Կենտրոնի առաջին շարքում լայնարձակ սարահարթի ողջ լայնությամբ տեղավորվեց հետևակի մի մասը, որի առաջին գծում թողնվեց ծանր, իսկ երկրորդում` թեթև հետևակը: Ընդ որում վերջիններիս թիկունքում գտնվող բարձունքների վրա պատրաստվեցին հատուկ ամրացված պահեստային դիրքեր: Բանակային հիմնական ուժերը, զուգահեռ հակառակորդի շարժման ուղղությանը, դարան մտան աջ և ձախ թևերում` սարահարթը եզրող բարձրավանդակների հետևում: Միաժամանակ Արտանուջի թագավորության բանակը լեռնային շրջանցիկ ճանապարհով անցկացվեց թշնամու թիկունք` խնդիր ունենալով վճռական պահին թիկունքային հարված հասցնել հակառակորդին: Ըստ նախապես հաստատված մարտական պլանի Անիի թագավորության բանակը պետք է պարկի մեջ վերցներ հակառակորդի բանակին և ոչնչացներ:
I փուլ – Տեղեկանալով, որ թշնամու ամբողջ բանակը արդեն մտել է լեռները, իսկ Արտանուջի թագավորության բանակը զբաղեցրել է ելման դիրքեր` սպարապետ Վահրամը առաջ ուղարկեց թեթև հեծյալներին, որոնք, նետահարությամբ, առանձին մենամարտերով և մանր մարտերով նահանջելով, թշնամուն քաշեցին իրենց հետևից` հասցնելով սարահարթում տեղավորված Անիի թագավորության բանակի կենտրոնի գրաված դիրքերին:
II փուլ – Հայերի կեղծ նահանջից ոգևորված թշնամու հեծելազորը, տեսնելով Անիի թագավորության բանակի կենտրոնի սակավաթիվ ռազմիկներին, անցավ ուղղակի գրոհի: Բռնկվեց համառ մարտ, որի ընթացքում Անիի թագավորության բանակի կենտրոնը հզոր նետահարության և ծանր հետևակի պարտադրած ձեռնամարտի շնորհիվ կասեցրեց հակառակորդի գրոհի թափը ու սկսեց նահանջել դեպի պահեստային դիրքեր:
III փուլ – Պահեստային դիրքերում տեղակայված նետաձիգների հուժկու հարվածի տակ ընկած թշնամու հեծելազորը հայտնվեց ծանր վիճակում և սկսեց խոշոր կորուստներ կրել, քանի որ հեծյալները մեծամասսամբ չէին կարողանում հաղթահարել կտրուկ բարձունքը ու հասնել նետաձիգներին, իսկ որևէ կերպ այնուհանդերձ առաջ եկած թշնամու առանձին ռազմիկներին ձեռնամարտում ոչնչացնում էին նետաձիգների շարքերում մարտնչող ծանր հետևակայինները: Մարտը այս կերպ շարունակվեց բավականին երկար, քանի որ թշնամու բանակի հետևի շարքերը, տեղյակ չլինելով առաջացած դժվարությունների մասին, շարունակվում էին առաջխաղացումը` կուտակվելով Անիի թագավորության բանակի կենտրոնի կողմից լքված սարահարթում:
IV փուլ – Զգալով, որ սարահարթում կուտակված թշնամին, թեև ծանր կորուստներ կրելով, բայց այնուհանդերձ աստիճանաբար սկսում է հաղթահարել իր բանակի կենտրոնին` Հայոց սպարապետը մարտի մեջ մտցրեց դարանում գտնվող իր բանակի թևերը: Ընդ որում սկզբում թշնամու հոծ շարքերի վրա գլորվեցին նախապես պատրաստված խոշոր քարեր, որոնք ծանր կորուստներ պատճառեցին ու խուճապի մատնեցին վերջինիս:
V փուլ – Թևերից թշնամու վրա շարժվող Անիի թագավորության բանակի հեծելազորի ու հետևակի հիմնական ուժերը շրջապատեցին բարոյալքված թշնամուն` սկսելով անխնա կոտորել վերջինիս: Միաժամանակ ճակատից շարունակեցին հուժկու հարվածներ հասցնել նետաձիգները:
VI փուլ – Թշնամու վերջապահում գտնվող նետաձիգները փորձեցին նահանջել, բայց նրանց վրա հարձակվեց Արտանուջի թագավորության բանակը և, միանգամից անցնելով ձեռնամարտի, գլխովին ջախջախեց: Դրանից հետո վերջինս փակեց հակառակորդի նահանջի ճանապարհը: Բորբոքված մարտում հատկապես աչքի ընկան Գամրեկելի եղբայրները, որոնք հուժկու հարվածներով ձիերից տապալում էին հակառակորդի ռազմիկներին և որոնց հավասար ռազմիկ հակառակորդի շարքերում այդպես էլ չգտնվեց:
VII փուլ – Լիակատար շրջապատման մեջ հայտնված թշնամու բանակը գլխովին ոչնչացվեց:
VIII փուլ – Անիի թագավորության բանակը հետապնդեց հակառակորդի մնացորդներին մինչև Ատրպատական:
Հայերը կորցրին մոտ 15.000, դաշնակիցը` մոտ 3.000, թշնամին` մոտ 100.000 զինվոր: Տեղեկանալով իրենց հիմնական բանակի պարտության մասին` թշնամու հյուսիսային և հարավային զորասյուները արագորեն նահանջեցին ու լքեցին Անիի թագավորության տարածքը:

Lion
26.04.2009, 11:39
«Բրիտանացիները եկել են Հայաստանից»

Սխալվե՞լ էին, արդյոք, անգլիական տարեգիրները

Վաչագան ՎԱՀՐԱԴՅԱՆ

Երբեմն զարմանալի, տարօրինակ տեղեկություն ենք գտնում պատմության տարեգրքերում: Այնչափ տարօրինակ, որ այդ ծանուցումները կարող են ժամանակ առ ժամանակ փոխել մեր պատկերացումները ոչ միայն այս կամ այն ժողովրդի պատմության, այլև ողջ մայրցամաքի և նույնիսկ ամբողջ մարդկության պատմության մասին:

Պատմագիտության համար փաստագրական նյութերը հավաքվում են պատմագրական տվյալների, հնէաբանական պեղումների, համեմատական լեզվաբանության ուսումնասիրության, դիցաբանության տվյալների հիման վրա:

Յուրաքանչյուր նոր փաստ` պատմագրական տեղեկություն, հնագիտական գտածո կամ լեզվաբանական նոր զուգահեռների պարզաբանում, պետք է ստանա տրամաբանական հիմնավոր բացատրություն, եթե փոխի անգամ ժամանակակից, ընդունված տեսությունը:

Անգլիայի հնագույն տարեգիրքը` «Անգլո-սաքսոնական քրոնիկոնը», ընդգրկում է հռոմեական տիրապետության շրջանը` մ.թ.ա. I դարից մինչև մ.թ. XII դարը: Տարեգրքի կազմելուն ձեռնամուխ են եղել Ալֆրեդ արքայի օրոք, IX դարի վերջին, հիմք ունենալով Բեդա Պատվելու «Եկեղեցական պատմությունը», որը պահպանվել էր մերսիական և ուէսեքսյան քրոնիկոններում ու ավանդազրույցներում:

Պահպանվել է անգլո-սաքսոներեն (հնագույն անգլերեն) և լատիներեն ինը ձեռագիր: Քրոնիկոնի ամենասկզբի մասը, որ նկարագրում է մինչև 731թ. իրադարձությունները, հիմնականում վերցված է Բեդայի գրվածքից, բայց ներառում է շատ լրացումներ, որոնք վերաբերում են Հարավային Անգլիայի (հատկապես Ուէսեքսի) պատմությանը:

Ներկայացնենք մեզ հետաքրքրող մասը` հին ձեռագրի տեքստի առաջին պարբերության բնագիրը` համապատասխան թարգմանությամբ.

«The island Britain is 800 miles long, and 200 miles broad. And there are in the island five nations; English, Welsh (or British), Scottish, Pictish, and Latin. The first inhabitants were the Britons, who came from Armenia, and first peopled Britain southward.» Bede, «Ecclesiastical History» i.1, THE ANGLO-SAXON CHRONICLE, Part 1: A.D. 1-748

http://omacl.org/Anglo/part1.html

«Բրիտանիա կղզու տարածքը 800 մղոն երկարություն ու 200 մղոն լայնություն ունի: Այդ կղզում հինգ ազգություն կա` անգլիացիներ, վալիացիներ (բրիտներ), սքոթեր, պիկտեր, լատիններ: Կղզու առաջին բնակիչները եղել են բրիտները, որոնք եկել են Արմենիայից ու բնակություն հաստատել Բրիտանիայի հարավում». Բեդա, «Եկեղեցական պատմություն», մաս I, Անգլո-սաքսոնական քրոնիկոն, 748թ.:

Անգլո-սաքսոնական քրոնիկոնը ջանադրաբար ուսումնասիրվում է շուրջ 180 երկար ու ձիգ տարիներ: Ժամանակակից անգլերենի վերածած առաջին թարգմանիչ Ջեյմս Ինգրեմը, Դեդա Պատվելու այս տեղեկությանը որևէ խելամիտ բացատրություն չգտնելով, «Արմենիա» բառը տեքստում օգտագործել է հետևյալ մեկնաբանությամբ.

«Հնարավոր է, որ սա սաքսոնական օրագրի պատահական սխալը լինի, որը «Արմորիկա» բառի փոխարեն գրել է «Արմենիա»»:

Սակայն Արմորիկան Ֆրանսիայի հյուսիսում գտնվող մարզն ու քաղաքատիպ ավանն է, որին լատինացիները մի ժամանակ Բրետոնիա էին կոչում:

Ջեյմս Ինգրեմի տարակուսանքը կարելի է հասկանալ: XIX դարի առաջին քառորդում մարդկության հնագույն պատմությանը վերաբերող հիմնավոր փաստեր շատ չկային:

Ուսումնասիրված չէին նաև ժողովուրդների մեծ տեղահանությունների փաստերը և դրանց արտագաղթերի օրինաչափությունները:

Դեռևս չէին կատարվել շատ հնէաբանական բացահայտումներ, հատկապես այն, որ մարդկային քաղաքակրթության ծագման ու զարգացման հնագույն կենտրոնները եղել են Հյուսիսային Միջագետքն ու Հայկական լեռնաշխարհը: Եվ այլն, և այլն:

Անգլո-սաքսոնական քրոնիկոնի վերջին հրատարակության հիմնական տեքստում, իբրև բարեկրթության ապացույց «Արմենիա» բառի փոխարեն գրել «Արմորիկա»` կից մեկնաբանությամբ. «Բնագրում, իբր սխալմամբ գրվել է «Արմենիա»»: Ի՞նչ է սա: Տգիտությո՞ւն, անտեղյակությո՞ւն, գիտական ծուլությո՞ւն, թե անգլիացուն բնորոշ ինքնագոհ արհամարհանք վերջին տասնամյակի ընթացքում գրանցված գիտական տվյալների նկատմամբ, որոնք ստացվել են տարբեր երկրների այնպիսի մեծ հեղինակությունների ջանքերի շնորհիվ, ինչպիսիք ակադեմիկոս Գավուկչյանն է, Գամկրելիձեն, Իվանովը, Կլիչկովը, Հերունին, Հաուպտմանը և ուրիշներ:

Հարց է առաջանում. «Ինչպե՞ս և ո՞ր դեպքում գրագիրը կարող էր սխալվել:» Արտագրելիս սխալ թույլ տալու հոգեբանությունը ավելի շատ այսպիսին է. գրագիրը, բառի առաջին տառերը տեսել է, և եթե այդ տառերը համընկել են շատ ծանոթ ու հաճախակի կրկնվող ուրիշ բառի տառերի հետ, նրա ուղեղը մեքենաբար կրկնել է ոչ այն բառը, որը կարդացել է, այլ այն, որն ենթագիտակցության մեջ զուգորդված է: Եվ ուղեղը թելադրել է հենց այդ բառի գծագիրը:

Այժմ երկրորդ հարցադրումը. «Որքանո՞վ է հավաստի, որ անգլիացի գրագրին ուշ միջնադարյան «Արմենիա» բառը շատ ծանոթ է եղել ու բազմիցս հիշատակվող:» Սա քիչ հավանական վարկած է: Դժվար թե միջին կրթվածության անգլիացի գրագիրը (այլապես նա կլիներ գիտնական և ոչ թե գրագիր) իմանար այնպիսի մի երկրի գոյության մասին, ինչպիսին Հայաստանն է (Արմենիա): Իսկ այդ բառի հակառակ «Արմորիկան», հավանաբար, նրան լավ էր ծանոթ, որովհետև Անգլիային մոտ գտնվող երկրի` Ֆրանսիայի շրջաններից մեկի անունն է:

Այսպիսով, հոդվածիս վերնագրում մեջբերված նախադասությունը, ամենայն հավանականությամբ, հավաստի է և պահանջում է լրացուցիչ ուշադիր ու մանրազնին ուսումնասիրություն:

Lion
26.04.2009, 11:45
ՈՎ՞ԵՐ ԵՆ Ի ՎԵՐՋՈ ԱՐԻԱՑԻՆԵՐԸ

Ալեքսանդր Վարպետյան

«Ecyclopoedica Britanica»-ի վկայությամբ եւ ըստ հնագույն մի իռլանդական առասպելի, Հունաստանի կողմերից եկած անհայտ ծովահեններ գրավել են Իռլանդիան, հաղթելով տեղի Danu աստծո ցեղերին (այն կարող էին լինել դանուբյան կելտերից):

Եկվորների մեջ եղել են Ir եւ Eremon եղբայրները: Ir-ը հռչակվել է երկրի արքա եւ երկրին թողել իր անունը. Irland: Ir-ին հաջորդել է Eremon-ը: Ավելի ուշ հիշատակվում է մեկ այլ հայանուն արքա Tigranmas անունով:

Ir- Eremon անունների զուգակցունը հիշեցնում է Er-Armenos տարբերակ տարբեր ու անտիկ հեղինակների մոտ կրկնվող առասպելները, որոնց ծագումը անշուշտ հայկական է: Իսկ Tigranmas-ը աղերսվում է ՏԻՐ-ՏԻԳՐԱՆ անվան հետ, mas հարրիական ածանցով: Կարեւոր է հեղինակի այն ակնարկը, ըստ որի նշյալ արքաների ժամանակ գերագույն իշխանության իմաստ է ունեցել Ardri բառը՛ կապված արեւ- կրակի պաշտամունքի հետ:

Արիների տարածման ալիքները եղել են տարբեր: Ըստ իռլանդական մի այլ ավանդության, Իռլանդիան ունեցել է յոթ ալիք ներխուժում: Համաձայն մի այլ իռլանդական դիցաբանության, դիցուհի Masa-Մասան արքա Conchobar-ի ձիերի դեմ մրցակցելուց հետո ծնել է երկվորյակներ: Մինչդեռ Մասա-ն իր անունը թողել է Ulster-ի մայրաքաղաքին՛ Emain Masa (Մասայի երկվորյակներ):

Չենք կարող այստեղ չմտաբերել «Գիլգամեշ»-ում նշված երկգագաթ Մասու եւ հայկական երկգագաթ Մասիս լեռները, առավել եւս երբ հայկական լեռնաշխարհը հունահռոմական պատմիչները անվանում էին MASIUS կամ MASION: Իռլանդական կարևոր լեռներից մեկը այսօր կոչվում է ԼՈԽ-ՄԱՍՔ, ճիշտ ինչպես հայոց Սիփան լեռը՛ անցյալում՛ ՆԵԽ ՄԱՍՔ: Ո՞վ է ո՞ւմից փոխառել...

Մինչ այսօր առեղծված է մնացել իռլանդական եւ հայկական խաչքարերի նույնությունները, իմաստներով համարյա ոնց որ պատճեահանված լինեն: Իռլանդերենը եւ անգլերենը զարգացել են սերտ փոխազդեցության պայմաններում: Թերեւս այստեղից են արդի անգլերենում զարմանալիորեն առատ եւ անաղարտ հայածին բառերը, ինչպեսղ. Hair-հեր(մազ), your-յուր, nasty-նվաստ, mouth-մռութ, Dear-տիար: Դեռ շարունակվում են բացահայտվել բազմաթիվ այլ խոսուն փաստեր, որոնք կստիպեն ուղղագրել պատմությունը:

Lion
02.05.2009, 19:31
"Տիգրան IV-ից հետո ավելի քան 50 տարի Հայաստանում խառը վիճակ էր: Հռոմը չէր համարձակվում Մեծ Հայքը դարձնել իր պրովինցիաներից մեկը, այլ ուզում էր, պահպանելով հայոց թագավորությունը, այնտեղ թագավոր կարգել իրեն հնազանդ մարդկանց... հայոց գահի վրա արագորեն միմյանց էին փոխարինում այլազգի թագավորներ: Հայոց արքաները խնամիական կապեր ունեին մոտակա երկրների` Պարթևստանի, Պոնտոսի, Հրեաստանի, Վրաստանի և Ատրպատականի թագավորական տների հետ և երբ հայոց գահը մնաց թափուր, այդ բոլոր թագավորական տները սկսեցին ձգտել իրենցից նշանակել հայոց թագավոր: Իսկ այս ամենի մեջ ամենավատն այն էր, որ այդ ժամանակներում Մեծ Հայքից հյուսիսում անջատվեց Գոդերձականը",- լիովին արդարացիորեն այս ժամանակաշրջանի մասին գրում է Ռաֆայել Իշխանյանը՝ տալով Վաղանցիկ արքաների դարաշրջանի լիակատար և իրական պատկերը

Lion
03.05.2009, 10:03
ՇՈՒՄԵՐԱԿԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐԻ ԱՐԱՏՏԱ ԵՐԿԻՐԸ

Գրել է Արտակ Մովսիսյան

26-11-2007

Արարատ երկրանունն Աստվածանչում հիշատակվում է հինգ անգամ: Նախ այն հանդես է գալիս Ծննդոց գրքում (Ը, 4)՝ կապված համաշխարհային ջրհեղեղի պատմության հետ: Թագավորաց Դ (ԺԹ, 37), Տովբիթի (Ա, 24) գրքերում և Եսայու մարգարեությունում (ԼԷ, 38) Արարատ երկիրը հիշվում է որպես Ասորեստանի Սենեքերիմ (Սինախերիբ) արքայի հայրասպան որդիների ապաստանատեղի, իսկ Երեմիայի մարգարեությունում (ԾԱ, 27) նշվում անիրավ Բաբելոնի դեմ պատերազմի կոչվող թագավորությունների շարքում: Աստվածաշնչի թարգմանություններում ու վաղ շրջանի մեկնություններում այն հաճախ փոխարինվում է «Արմենիայով» և «Հայքով», ուստի անկասկած է Արարատ - Հայաստան նույնությունը:
Ջրհեղեղի պատմությունից առաջ Ծննդոց գիրքը (Բ, 8-15) Հայկական լեռնաշխարհում է հիշատակում Եդեմ --Դրախտը (որից ելնող չորս գետերից երկուսը Տիգրիսն ու Եփրատն էին): Այնտեղ արարվեցին մարդկության առաջնեկները, ինչից էլ ակնհայտ է, որ հին եբրայեցիների աշխարհածնության պատկերացումներում Հայաստանն ընկալվել է իբրև սրբազան վայր, որում արարվել է մարդկությունը, վերածնունդ ապրել (փրկվել աշխարհակործան ջրհեղեղից), որում կնքվել է Աստծո ու մարդկության հավիտենական ուխտը:
Դեռևս անցյալ դարում սկզբնավորված սեպագիր աղբյուրների ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ Հին Կտակարանի բազմաթիվ (այդ թվում՝ դրախտի, ջրհեղեղի և այլ) սյուժեները ծագում են հինառաջավորասիական սկզբնաղբյուրներից, ուստի և անսպասելի չէ Արարատ երկրանվան կամ նրա որևէ համարժեքի հիշատակությունը հնագույն սեպագիր արձանագրություններում:
Շումերական սեպագիր աղբյուրներում տեղեկություն- ներ են պահպանվել Ք.ա. III հազարամյակում գոյություն ունեցած Արատտա երկրի մասին: Առաջին իսկ հայացքից գայթակղիչ է նմանությունը Արատտա և Արարատ անունների, մանավանդ, որ Արատտան շումերական աղբյուրներում հայտնի է «սուրբ օրինաց երկիր» պատվանուն-մակդիրով, ինչը համադրելի է հինեբրայական պատկերացումներում Արարատ-Հայաստանի կերպարին: Սակայն անունների նմանությունը որքան էլ գայթակղիչ, կարող է պատահական լինել, ուստի հնարավոր վրիպումներից խուսափելու համար նախ քննության առնենք Արատտա երկրի տեղորոշմանը վերաբերող տվյալները:
«Էնմերքարը և Էնսուխքեշդաննան» վիպերգի համաձայն՝ Արատտայից Շումեր ռազմական արշավանք է իրականացվել «Ուրուկի գետով», որը, բնականաբար, պետք է լիներ Եփրատը: Սկզբնաղբյուրներից հայտնի է Արատտայի բարձր լեռնային երկիր լինելը, իսկ Ուրուկից մինչև Հայկական լեռնաշխարհի հարավը եզերող Մասիուս / Մասիոն լեռները ձգվող տարածքում ամենաբարձր կետը չի անցնում 1000 մետրից: Հետևաբար Արատտան պետք է փնտրել նշված լեռների և ավելի հյուսիս ընկած լեռնային տարածքում, Եփրատի վերին հոսանքի շրջանում:
Շումերական «Լուգալբանդան լեռների խավարում» և «Լուգալբանդա» վիպերգերում Շումերից Արատտա ճանապարհին հիշատակվում է Զամուա երկիրը, ինչը ենթադրում է Արատտայի՝ Շումեր - Զամուա գծի շարունակության վրա գտնված լինելը: Զամուա երկիրը գտնվել է Զագրոսի հյուսիսային շրջանում, Ուրմիո լճից հարավ: Այսինքն՝ Արատտան պետք է փնտրել Ուրմիո լճի ավազանում և / կամ հարակից շրջաններում:
Շումերից Արատտա ճանապարհին հիշատակվում է մի վայր ևս՝ hur-ru-um-kur-ra, որը սկզբնապես վերծանվում էր որպես Խուռում (իմա՝ խուռիների) երկիր, իսկ Ք. Վիլքեն առաջարկեց այն ընթերցել որպես հասարակ անուն՝ «լեռան քարայր» իմաստով: Առաջին մեկնաբանության դեպքում, ելնելով այն հանագամանքից, որ Ք. ա. երրորդ հազարամյակի առաջին կեսին խուռիները պետք է բնակվեին Միջագետքի հյուսիսում և դրանից արևելք ընկած շրջաններում, հավանական է Արատտայի տեղադրությունը Միջագետքից հյուսիս տարածվող լեռնային շրջանում: Բայց քանի որ հնարավոր է hur-ru-um-kur-ra -ի այլ մեկնաբանություն, այս փաստը չենք օգտագործի խնդրի լուծման նպատակով:
Շումերական դյուցազնավեպի «Գիլգամեշն ու անմահության երկիրը» վիպերգում (որը դարձել է «Գիլգամեշ» էպոսի գաղափարասյուժետային սկզբնաղբյուրը) անմահության գաղտնիքին հասնելու համար Արև (շումեր. Ութու) աստվածը Գիլգամեշին շնորհում է «դեպի Արատտա ճանապարհն իմացող» յոթ մոգական էակներ: «Գիլգամեշ» էպոսի խեթական տարբերակում անմահության հասնելու համար Գիլգամեշն իր ընկեր Էնկիդուի հետ գնում է Եփրատի հոսանքն ի վեր, իսկ աքադական (բաբելոնյան) տարբերակում հաղթահարում է Մաշու լեռները, որոնք վաղուց նույնացվել են Հայկական լեռնաշխարհի հարավը եզերող Մասիուս / Մասիոն լեռների հետ: Ուշագրավ է, որ ինչպես «Գիլգամեշ» էպոսի «անմահության ծաղիկն» է համադրվում Ծննդոց գրքի «կենաց ծառին», այնպես էլ երկու սկզբնաղբյուրներում նույնանում է դրանց գտնվելու վայրը՝ Հայկական լեռնաշխարհ:
Արատտայի հյուսիսային տեղորոշման օգտին է խոսում նաև երկրանվան գրությունը Շ/Սուբուր (Շ/Սուբարտու, Շուբրիա) երկիրը ցույց տվող գաղափարանշանով, որից կարելի է եզրահանգել Արատտա-Սուբուր նույնությանն՝ գոնե տարածքային ընդգրկման առումով, կրկին գալով Արատտայի՝ Հայկական լեռնաշխարհի առնվազն հարավում գտնված լինելու տեսակետին: Նշված փաստարկներից զատ կա անուշադրության մատնված չափազանց կարևոր մի տեղեկություն, որը գալիս է վերջնականապես հաստատելու թե՛ Արատտայի՝ Հայկական լեռնաշխարհում գտնվելը, թե՛ Արատտա-Արարատ նույնականությունը՝ կապվելով համաշխարհային ջրհեղեղի պատմության հետ: Դեռևս 19-րդ դարում վերծանված ջրհեղեղի մասին աքադական բնագիրը («Գիլգամեշ» էպոսի 11-րդ պնակիտ) իր բոլոր մանրամասներով զուգադրվում է Ծննդոց գրքի տեղեկություններին: Ջրհեղեղից փրկված նավը, աքադական ավանդության համաձայն, կանգ է առել Նիմուշ (հին ընթերցմամբ՝ Նիսիր) լեռան վրա, որը գտնվել է Հայաստանի հարավում (ըստ Ծննդոց գրքի,
տապանն իջել է Արարատի լեռներին):
Մեր դարասկզբին գտնվեց նաև վերջինիս սկզբնաղբյուրնախօրինակը հանդիսացող շումերական ջրհեղեղի պատմությունը, որում, թերևս վնասվելու պատճառով, չկար տապանի հանգրավանի անունը: Ջրհեղեղի մասին գրի առնված հնագույն բնագրի այդ բացը լրացնելու է գալիս «Էնմերքարը և Արատտայի տիրակալը» վիպերգում Արատտայի ժողովրդին տրված հետևյալ բնորոշումը. «Նրանք, որ կանգնեցին ջրհեղեղի մեջ, այն ժամանակ, երբ ջրհեղեղը սրբեց ամեն բան»...
Այս հատվածը լրացնում է ջրհեղեղի մասին շումերական պատմության մեզ չհասած մասը և ամբողջացնում Արատտա երկրի վերաբերյալ մեր պատկերացումը:
Ի մի բերելով տեղեկությունների ամբողջությունը, տեսնում ենք, որ շումերական աղբյուրներում հիշատակված Ք. ա. երրորդ հազարամյակի Արատտան և Աստվածաշնչի Արարատը միևնույն երկրի՝ Հայաստանի հնագույն անվանումներն են շումերական և հին եբրայական աղբյուրներում: Այդ նույնությունը հաստատվում է նաև համաշխարհային ջրհեղեղի մասին միևնույն սկզբնաղբյուրից ծագող շումերական և հին եբրայական ավանդություններում որպես ջրհեղեղից փրկվելու վայր, համապատասխանաբար, Արատտայի և Արարատի հանդես գալը:
Ավելորդ չենք համարում նշելը, որ Արատտա-Արարատ-Հայաստանը նույն կերպ է ներկայանում ինչպես շումերական (միջագետքյան), այնպես էլ աստվածաշնչյան վաղ պատկերացումներում: Երկու տեղում էլ Հայաստանը սրբազան, աստվածաընտրյալ տարածք է, դրախտ, ուր արարվում են մարդկության առաջնեկները, երկուսում էլ աշխարհակործան ջրհեղեղից հետո Հայաստանը դառնում է մարդկության վերածննդի երկիրը, որտեղ կնքվում է Աստծո ու մարդկանց հավիտենական ուխտը, երկուսում էլ Հայկական լեռնաշխարհը կրում է անմահության խորհուրդը (կենաց ծառ և անմահության ծաղիկ)՝ փակվելով անարժան մարդկության առաջ (ճառագող մարդակարիճները՝ Մաշու լեռներում, քերովբեները և ամեն կողմ դարձող բոցեղեն սուրը՝ դրախտի դիմաց, կենաց ծառի ճամփին): Ի դեպ, երկուսում էլ մարդկությունը կորցնում է անմահ լինելու հնարավորությունը օձի միջամտության հետևանքով:
Հետաքրքրական է նաև, որ հնագույն միջագետքյան պատկերացումները անմահության մասին՝ կապված Գիլգամեշի հետ, պահպանվել են Առաջավոր Ասիայում երկար ժամանակ. անմահության որոնման սյուժեում Գիլգամեշին փոխարինում է Ալեքսանդր Մակեդոնացին: Գիլգամեշին «անմահության երկիր» հասնելու համար տրվում են «դեպի Արատտա ճանապարհը ցույց տվող» ուղեցույցներ և նա Եփրատի հոսանքն ի վեր բարձրանալով՝ անցնում է Մաշու լեռներն ու հասնում «անմահության երկիր»: Նույն նպատակին հասնելու համար Ալեքսանդր Մակեդոնացին, ըստ հունական վեպի (գրի առնված Ք. ա. 240թ.), բռնում է «ճանապարհը դեպի Հայոց երկիր», ուր «ակունքներն են Եփրատի ու Տիգրիսի»: Իսկ Ալեքսանդրի մասին սիրիական վեպում նրա ճանապարհին հիշվում է Մասիս անունով լեռնաշղթան: Փաստորեն, հին արևելյան և հելլենիստական վիպական ավանդույթներում Գիլգամեշի ու Ալեքսանդր Մակեդոնացու անմահության որոնումներում «դեպի Արատտա ճանապարհը» փոխարինվում է «դեպի Հայոց երկիր ճանապարհով», Մաշու լեռները՝ Մասիս լեռնաշղթայով, երկու դեպքում էլ հերոսները գնում են դեպի Եփրատի ակունքները: Փաստերն այնքան պերճախոս են, որ մեկնաբանությունները, կարծում ենք, ավելորդ են:
Վերջում նշենք, որ Արատտա-Արարատ-Հայաստան նույնության ապացույցները այսքանով չեն սպառվում, սակայն ասվածն էլ բավարար է այն հիմանավորելու համար: Այլ փաստերի կանդրադառնանք մեր առաջիկա հրապարակումներում:
Աստվածաշնչի տեղեկությունները Հայաստանի մասին բաժանելի են երկու խմբի՝ նախապատմական (դրախտ, ջրհեղեղ) և պատմական: Այս խմբերին միավորում են Արատտա-Արարատի մասին տեղեկությունները, որոնք կամրջում են Ք. ա. երրորդ հազարամյակի և 6-րդ դարի պատմական իրադարձությունները:

Արտակ Մովսիսյան Artak Movsisyan
ԵՊՀ դասախոս, պատմական գիտությունների թեկնածու

Lion
03.05.2009, 11:29
Ըստ Անժելա Տերյանի.

...Միջնադարից սկսած իսպանացի և բասկ ուսումնասիրողները (Էստերբան դե Գարիբայ, Անդրես դե Պոսա, Ամադոր դե Լոս Ռիոս) առաջ են քաշել այն տեսակետը, որ Պիրենեյան թերակղզու հնագույն բնակիչների, նաև բասկերի նախահայրենիքը Հայկական լեռնաշխարհն է: Նրանց աշխատություններում մեծ տեղ է տրված Պիրենեյան թերակղզում և Հայկական լեռնաշխարհում տարածված աշխարհագրական անուններին, ավանդություններին, սովորույթներին 15, տարազներին16 և այլն: 1927 թ. լույս տեսած Բեռնարդո Էստորնես Լասայի "Ռոնկալի հովիտը" աշխատության մեջ հիշատակվում է բասկյան մի հին ավանդազրույց, ըստ որի Ռոնկալի հովտի ամենահին գյուղի՝ Իսաբայի հիմնադիրը համարվում է Հայաստանից գաղթած ոմն Տոբել, որը նաև բասկերի նախահայրն է17:
Նշենք նաև մեկ այլ փաստի մասին: Ուսումնասիրողները Հայաստանն իրավամբ համարում են աստղագիտության ու մասնավորապես համաստեղության կենդանակերպի նշանների հայրենիքը: Աստղագետ Վ. Օլկոտը դեռ 20-րդ դարի սկզբներին գրում է. "Աստղաբաշխության տվյալները համապատասխանում են պատմական ու հնագիտական ուսումնասիրություններին այն բանում, որ համաստեղությունների հնագույն ձևերը հորինող մարդիկ, հավանաբար, ապրել են Եփրատի հովտում, ինչպես նաև՝ Արարատ լեռանը մոտիկ շրջաններում"18:

15. Պիրենեյան թերակղզու (Իսպանիա, Պորտուգալիա) ժողովուրդների պատմության մեջ հայկական տարրի գործուն մասնակցության մասին տե՛ս Ռ. Կյուլպենկյան, "Հայ-պորտուգալական հարաբերություններ□ աշխատությունը, Երևան, 1986:
16. Բասկ-հայկական լեզվական ընդհանրությունների և պատմամշակութային կապերի ուսումնասիրությամբ զբաղվել է անվանի հայագետ Ն. Մառը (Ն. Մառ, Հայկական մշակույթը..., Երևան, 1989):
17. Վ. Սարգսյան, Բասկերի հայկական ծագման վարկածը ըստ բասկ-իսպանական աղբյուրների (հոդված) "Գարուն" ամսագիր, 1991, 3:

Lion
03.05.2009, 11:35
Հովհաննես Դարդելը հայտնում է մի տեղեկություն այն մասին, որ Հայոց Տրդատ Երկրորդ Մեծ արքան Հռոմի կայսր Կոնստանդին Առաջին Մեծին որպես օժանդակություն է ուղարկել 400 ընտիր ռազմիկներից կազմված մի ջոկատ, որը, տեղաբաշխվելով Դանուբյան սահմանում, այլևս երբեք Հայրենիք չի վերադարձել: Այս փաստը հետաքրքիր կերպով լրացվում է Անժելա Տերյանի կողմից բերված մի հայկական միջնադարյան երգի տողերով...

Հետաքրքիր է նաև հայկական միջնադարյան ժովրդական մի երգ (15-րդ դար), որի մեջ հանդիպում ենք հետևյալ տողերի.

Տրդատ եւ սուրբն Գրիգոր
Եկան հիւր եղան հռոմայ
Չորս հարիւր մարդ անդ թողին
Ալամանք կոչեցան նոքայ

Ըստ Ա. Մնացականյան, Հայկական միջնադարյան ժողովրդական երգեր, Երևան, 1956, էջ 275:

Lion
03.05.2009, 11:43
Ընդունված է կարծել, թե ռուսական բիլինաների դյուցազնական հերոսները առաջացել են այն ժամանակ, երբ Կիևյան Ռուսիան սկսեց պայքարել տափաստանային քոչվորների դեմ - սկզբում պեչենեգների, հետո ղփչախների, իսկ հետո էլ մոնղոլների: Սակայն հետաքրքիր է, որ եթե դյուցազունների հայտնի եռյակը իրոք մեծապես արտացոլում է հենց այդ դարաշրջանը, ապա նրանց ոչ այնքան հայտնի նախնին - Սվայագորը - ավելի խորը արմատներ ունի և արտացոլում է տալիս սլավոնական ցեղերի նախահայրենիքի գաղափարը...

Ըստ Անժելա Տերյանի. «Հետաքրքիր են նաև ռուսական բիլինաներում պահպանվող վկայությունները «սուրբ լեռների» և նրանից հյուսիս գտնվող այլ լեռների մասին: Այսպես. «Իլյան և Սվյատոգորը» բիլինայում Սվյատոգորի մասին գրված է.

«Հեծավ նժույգ ձին,
Արշավեց-գնաց դեպի սուրբ լեռներ
...Սովորեցրեց Սվյատոգորը Իլյա Մուրոմցուն
Դյուցազունների քաջությունները, հունարներն ամեն.
Ու ճամփու ընկան, գնացին դեպի լեռներն հյուսիսի»14:

14. Բիլինաներ, Երևան, 1970, էջ 24, (թարգմ. Հ. Դավթյան):

Ուշադրության արժանի է այն, որ բիլինաներում նույնն են դյուցազնի անունը՝ Սվյատոգոր («Սուրբ լեռ») և երկրի անունը՝ «սուրբ լեռներ», դեպի ուր ուղևորվում է հերոսը...

Lion
03.05.2009, 11:53
Ֆրանկները, գերմանական այդ ցեղերը, որոնք խաչակրաց արշավանքների հիմնական ուժն էին ունեին մի քանի գրավոր վկայություններ, որոնք վկայում էին իրենց երբեմնի Հայրենիքի մասին: Այսպես.

10-րդ դարի գերմանական գրավոր աղբյուրները հետաքրքիր տեղեկություններ են հաղորդում գերմանական ցեղերի, հատկապես բավարացիների ու Հայաստանի միջև եղած կապերի մասին: Այսպես. Froumund անունով մի վանական (10-րդ դար) գրում է Հայաստանում ապրող բավարերեն խոսող ժողովրդի մասին /E. A. Quitzmann, Die alteste Geschichte der Baiern bis zum Iahre 911, Braunshweig 1873, s. 76: Ðê, 1987, ¿ç 926:/: 12-րդ դարի գրավոր աղբյուրները խոսում են Հայաստանը բավարացիների նախահայրենիքը, բնօրրանը լինելու մասին: 1105-1126 թթ. գրված «Annolide» («Աննոյի երգը») պոեմում վկայություն կա այն մասին, որ Հայաստանը բավարացիների նախահայրենիքն է (stammland): Օգտագործելով հնագույն զրույցներ ու հեթանոսական մատյաններում պահպանվող տեղեկություններ, պոեմում նկարագրվում է բավարացիների հերոսական պայքարը Հուլիոս Կեսարի ու հռոմեական բանակի դեմ (մ.թ.ա. 1-ին դարի 1-ին կես): Պոեմում բավարացիների մասին ասվում է.

310. Գալով լեռնային Հայաստան երկրից,
Որտեղ Նոյը թողեց տապանն իր փրկիչ,
Երբ ստացավ աղավնուց ճյուղը ձիթենու,
Նոյան տապանի հետքերը այսօր էլ դեռ կան
Արարատ լեռան վրա:

315. Ասում են նաև, թե այնտեղ է կեսը այն մարդկանց
Որոնք դեռ խոսում են լեզվով գերման:

310. von Armenien dem Kehren,
da Noa aus der Arche ging,
in der er den Olzweig von der Taube empfing,
Ihre Spuren hat die Arche noch
auf dem Berge Ararat.

315. Man sagt, dort die Halfte noch sei
die deutsch sprechen11.

11. M. Rodiger, Deutsche chroniken, 1, Band, Hannover, 1895, s. 121-122: в, 1987, ¿ç 926,

Կեսարի գերմանական արշավանքների, գերմանական ցեղերի հերոսական դիմադրության ու Հայաստանը բավարացիների նախահայրենիքը լինելու մասին վկայություններ կան նաև 1147-1160 թթ. Ռեգինսբուրգում գրված (մի խումբ հեղինակներ) «Kaiserchronik»-ում: «Kaiserchronik»-ը վկայում է.

315. Սուրը ուժգին հարվածում էր զրահին,
Շատերը ցուցաբերեցին անկոտրում կամք,
Ցեղը բավարացիների
Ծագումով Հայաստանից,
Որտեղ թողեց Նոյը տապանն իր փրկիչ

320. Երբ աղավնուց ստացավ ճյուղը ձիթենու
Տապանի հետքերը մինչև այսօր կարելի է տեսնել
Լեռան վրա, որը կոչում են Արարատ,
Եվ (Կեսարը) բավարների դեմ իր հաղթանակը
Ձեռք բերեց մեծ արյան գնով:

315. Das Schwert schlug man feste durch den Helm,
demjenigen war sein Kampfeseifer sehr groշ.
Das Geschlecht der Baiern,
hergekommen von Armenien,
wo Noah aus der Arche ging

320. und den Olzweig von der Taube empfing.
Die Spuren der Arche kann man noch sehen
auf den Bergen, die da heiշen Ararat.
Den Sieg, den Julius [Casar] uber die Baiern gewann,
den muշte er sehr blutig bezahlen12.

Ինչպես տեսնում ենք և՛ «Annolid»-ի և՛ «Kaiser chronik»-ի վկայությունները նույնն են: Այս փաստը թույլ է տալիս ասելու, որ եղել են ավելի հին գրավոր աղբյուրներ, որոնցից օգտվել են վերոհիշյալ պոեմների հեղինակները: Ի դեպ, այդ մասին վկայություն կա «Annolid»-ում: Պոեմի 300-րդ հատվածում հիշատակվում են ինչ-որ հեթանոսական մատյաններ (heidnischen Buchern), որտեղ գրված են վերոհիշյալ դեպքերի մասին և որոնք վկայակոչվում են ասվածը հաստատելու համար:

12. Hans Ferd. Massmann, Der Keiser und der kunige buoch oder die sogenannte Kaiserchronik, Quedlinburg und Leipzig, 1849, s. 25-28: ՀԱ, 1987, էջ 928:

Lion
09.05.2009, 12:29
Հարգելի հայրենակիցներ. շնորհավորում եմ մեզ բոլորիս այս եռակի հաղթանակի օրվա կապակցությամբ: Թող նման հաղթանակները մեզնից անպակաս լինեն:hands:)

Ուռ՜ա՜ա՜ա՜ա՜ա՜: :D:hands :

:bux:

:goblin

1992 մայիսի 8 - 9 – Շուշիի ազատագրում

"Կեսօրին, երբ արդեն պարզ եր, որ քաղաքը ազատագրվել է, ես մի պահ դուրս եկա դիտակետից: Գրեթե անմիջապես էլ մոտեցավ համհարզս և շնորհավորեց Հայրենական պատերազմում տարած հաղթանակի օրվա կապակցությամբ: Եվ այդ պահին ես հասկացա... որ հայ ժողովորդը մայիսի 9-ին այսուհետ կնշի արդեն երկու հաղթանակ"

գեներալ-գնդապետ
Գուրգեն Դարիբալթայան

Հայաստանի Հանրապետության հետ ցամաքային կապը վերականգնելու, Ստեփանակերտը հրետակոծումից փրկելու և մարտնչող բանակի թիկունքը ամրապնդելու նպատակով Հայկական բանակի հրամանատարությունը որոշեց ազատագրել հայկական հինավուրց քաղաքը Ադրբեջանի Հանրապետության բանակից (2.300, 2 "Գրադ" կայանք, 4 տանկ, 9 ՀՄՄ-1 և ՀՄՄ-2, 12 ԶՓ, 1 Սու-25 , 1 Մի-24, 8 թնդանոթ, 20 ականանետ, 3 հատ 20 միլիմետրանոց և 1 հատ 30 միլիմետրանոց զենիթային թնդանոթ, 6 ավտոմատ նռնականետ, 5 "Նետ" տեղափոխվող զենիթահրթիռային համակարգ), որին հեռահար կրակով կարող էին օժանդակել նաև շրջակա բնակավայրերի կայազորները, ինչպես նաև Լիսագորի ու Շուշի-Լաչին միջանցքի կրակակետերը: Չնայած թշնամու դիրքային և տեխնիկական առավելությանը, ինչպես նաև այն հանգամանքի, որ լեռնային պայմաններում հաջող հարձակողական գործողություն վարելու համար անհրաժեշտ էր թշնամու նկատմամբ ունենալ առնվազն եռակի քանակական և տեխնիկական գերազանցություն` անմիջականորեն Շուշիի մոտակայքում կենտրոնացած Հայկական բանակի (2.800, 1 "Գրադ" կայանք, 6 թնդանոթ, 9 ականանետ, 2 տանկ, 8 ՀՄՄ-1) հրամանատարությունը որոշեց գրոհել քաղաքը: Այդ նպատակով ապրիլի 22-ից սկսած Հայկական հրետանին հուժկու կրակով լրջորեն վնասեց Լաչինում և նրա շրջակայքում տեղակայված թշնամուն կրակակետերը:
I փուլ – Մայիսի 8-ի լույս 9-ի գիշերը թշնամուն շեղելու նպատակով Կրկժան-Ղայբուլու-Քուսալար ուղղությամբ մարտական գործողություններ սկսեց Հայկական օժանդակ զորախումբը և օրվա վերջում գրավեց Քուսալարը (Շուշիի մոտ): Միաժամանակ Վալերի Չթչյանի ջոկատի 6-րդ վաշտը մայիսի 8-ին գրավեց Ղայբալուն (Շուշիի մոտ), իսկ մայիսի 9-ին` Ջանհասանը (Շուշիի մոտ):
II փուլ – Մայիսի 9-ին, ժամը 02:30-ից մինչև 03:10-ը Հայկական բանակը Շուշիի ուղղությամբ իրականացրեց հրետանային հզոր նախապատրաստություն, որից հետո անցավ հարձակման: Շոշ-Շուշի ուղղությամբ գրոհի անցավ Արկադի Կարապետյանի ջոկատը (400), իսկ քաղաքի հյուսիս-արևելքում տեղակայված Շուշվա բերդի ուղղությամբ` Աշոտ Բեկոր Ղուլյանի գլխավորած 1-ին վաշտը: Ընդ որում այս ուղղությամբ Աշոտը առաջինը մոտեցավ Շուշվա բերդի պարիսպներին և, նետելով ձեռքի նռնակներ, դուրս վանեց այնտեղից թշնամու ռազմիկներին: Արևելքից հարձակման անցավ Դուշման Վարդանի ջոկատը, որի ռազմիկները, մագլցելով ուղղահայաց ժայռերը, լուսաբացին մտան քաղաք: Հարավից գրոհի նետվեցին Ժիրայր Սեֆիլյանի ու Աշոտ Խաչատրյանի ջոկատները, ինչպես նաև Աֆղանստանի պատերազմի վետերաններից կազմված Նվեր Չախոյանի ջոկատը: Միաժամանակ Սեյրան Օհանյանի ջոկատը (400), շրջանցելով քաղաքը և շարժվելով դեպի հարավ-արևմուտք, ազատագրեց Քուզարը, Բաշքենդը, Ջավդալարը և ևս 17 բնակավայր (Շուշիից հարավ-արևմուտք), Արթուր Առաքելյանի ջոկատը (100) գրավեց Ներքին Զարիսլուն (Շուշիից արևմուտք), իսկ Ալբերտ Ալավերդյանի ջոկատը` Վերին Զարիսլուն (Շուշիից արևմուտք): Սակայն առաջինը անմիջականորեն քաղաք մտնել վիճակված էր զրահատեխնիկայի աջակցությամբ Ստեփանակերտ-Շուշի մայրուղով հարձակման անցած Վալերի Չթչյանի ջոկատի (650) 4-րդ վաշտին:
III փուլ – Ժամը 11:00-ի մոտակայքում քաղաք մտավ և հենց ծայրամասին էլ թշնամու տանկի կրակոցից խոցվեց Վալերի Չթչյանի ջոկատի 4-րդ վաշտի կազմում գործող Գագիկ Ավշարյանի տանկը, որի անձնակազմի 2 անդամները զոհվեցին, իսկ Գագիկը վիրավորվեց: Չնայած դրան, սակայն, 4-րդ վաշտը շարունակեց առաջխաղացումը` այլ ուժերի թվում ոչնչացնելով նաև 1 ԶՓ և 1 ՀՄՄ-1:
IV փուլ – Կեսօրին, չդիմանալով Հայկական բանակի համակցված հարվածներին, թշնամին խուճապի մատնվեց և դիմեց փախուստի:
Հայերը կորցրին 60 սպանված, 250 վիրավոր, 1 տանկ, թշնամին` 300 սպանված, 700 վիրավոր, 1 ԶՓ, 1 ՀՄՄ-1, ինչպես նաև մեծ քանակությամբ զինամթերք:

Lion
09.05.2009, 20:53
1118 ամառ – Ազազի ճ-մ

"Հայոց իշխան Լևոնը քաջի համբավ վաստակեց և փառաբանվեց ֆրանկ զինվորների կողմից, իսկ Ռոժերը հենց այդ օրվանից սկսած սիրեց հայ ռազմիկներին"

Մատթեոս Ուռհայեցի

Ռեգենտ Ռոժեր Սալերնացու գլխավորած Անտիոքի դքսության բանակը (մոտ 7.000) պաշարեց քաղաքը Բուրյանների էմիրության կայազորից (մոտ 3.000):
I փուլ – 30 օր շարունակ խաչակիրները գրոհեցին քաղաքի վրա, սակայն արդյունքի չհասան: Ի վերջո նրանց միացավ Թորոս Ռուբինյանի եղբայր Լևոն Առյուծի գլխավորած Ռուբինյանների բանակը (մոտ 2.000):
II փուլ – Մարտի 31-րդ օրը վաղ առավոտյան թշնամին հզոր արտագրոհ իրականացրեց, սակայն Հայկական բանակը ծանր պարտության մատնեց վերջինիս և, հետապնդելով հակառակորդին մինչև քաղաքի դարպասները, վերացրեց թշնամու արտագրոհի հետագա բոլոր հնարավորությունները: Ընդ որում հետևակ վիճակում մարտնչող Լևոնը, խուսափելով հակառակորդի հեծյալներից մեկի հարվածից, ծնկեց, մտավ վերջինիս ձիու տակ և, կտրուկ ուղղվելով, ձին ու հեծյալը նետեց մոտակայքում գտնվող թշնամու ռազմիկների վրա` անսահման զարմանք պատճառելով ոչ միայն վերջիններիս, այլև յուրայիններին:
III փուլ – Քրիստոնյաները շարունակեցին քաղաքի պաշարումը, որի կայազորը ի վերջո դադարեցրեց դիմադրությունը և հանձնվեց:
Հայերը կորցրին մոտ 500, դաշնակիցը՝ մոտ 1.000, թշնամին` մոտ 2.000 զինվոր: Նույն թվականին էլ, ուխտի գնալով Երուսաղեմ, Թորոս Ռուբինյանը հիմնադրեց "Սուրբ Վլասի" Հայկական ռազմա-վանական օրդենը` վերջինիս ղեկավար նշանակելով իր եղբայր Լևոնին: Հաստատվեց նաև օրդենի ռազմիկի տարբերանշանը` կենտրոնում շրջանակի մեջ առնված կարմիր խաչ ունեցող սպիտակ թիկնոց, որի վրա պատկերված էր սուրբ Վլասը:

Lion
09.05.2009, 21:13
Տիգրան II Մեծ

Հայոց արքա (մ.թ.ա. 95-38, 55-38՝ համիշխան, 85-38՝ արքայից-արքա): Տիրան I-ի (մ.թ.ա. 115-95) որդին, որը մ.թ.ա. մոտ 140 թ-ին Պարթևաստանի ներխուժման դեմ Հայաստանի անհաջող պայքարից հետո տարվել է պատանդ: Մ.թ.ա. 95-ին, Պարթևաստանի արքա Միհրդատ II Արշակունուն զիջելով Հայաստանի հարավ-արևելյան գավառները (70 հովիտները), նա ազատվել է պատանդությունից և ժառանգել Հայոց գահը: Առաջավոր Ասիայում հռոմեական և պարթևական աշխարհակալությունների առաջխաղացման իրապայմաններում Տիգրան II-ը վարել է երկիրը երկուստեք շրջափակումից զերծ պահելու հետևողական քաղաքականություն: Մ.թ.ա. 94-ին նա ռազմաքաղաքական դաշինք է կնքել Պոնտոսի Միհրդատ VI թագավորի հետ: Մ.թ.ա. 94-93-ին Ծոփքի թագավորությունը միացրել է Մեծ Հայքին, հիմնականում ավարտելով իր նախորդների սկսած հայկական հողերի միավորումը: Նա վճռականորեն պայքարել է Կապադովկիայի նվաճման և դրանով իսկ Հայաստանին արևմուտքից սպառնալու հռոմեական փորձերի դեմ: Այդ նպատակով մ.թ.ա. 93-ին արշավել է Կապադովկիա, գահընկեց արել Հռոմի դրածո Արիոբարզանին և, ընդառաջելով տեղական ավագանու ցանկությանը, գահին հաստատել կապադովկիական առաջնորդ Գորդիոսին: Բայց հռոմեական զորքերը՝ Սուլլայի գլխավորությամբ, մ.թ.ա. 92-ին ներխուժել են Կապադովկիա, պարտության մատնել հայկական զորաբանակին և վերականգնել Արիոբարզանին գահի վրա: Մ.թ.ա. 92-ին Եփրատի մոտ կայացած հռոմեա-պարթևական բանակցությունները ուղղված էին Հայաստանի դեմ:
Պարթևաստանի սպառնալից դիրքը Տիգրան II-ին հարկադրել է դադարեցնել առճակատումը Հռոմի հետ: Մ.թ.ա. 91-ի պայմանագրով նա Կապադովկիան զիջել է իր դաշնակցին՝ Պոնտոսի թագավոր Միհրդատ VI Եվպատորին և պատերազմի նախապատրաստվել Պարթևաստանի դեմ: Պարթևաստանի դեմ մ.թ.ա. 87-85-ի պատերազմում նա ազատագրել է Հայոց Միջագետքը, Կորդուքը, Միգդոնիան և Հայաստանի հարավ-արևելյան երկրամասերը, ապա դուրս մղել պարթևներին սահմանակից երկրներից՝ Ադիաբենեից, Օսրոյենեից և Ատրպատականից, որոնք այնուհետև դարձել են Տիգրան II-ից կախյալ թագավորություններ: Մ.թ.ա. 85-ի հայ-պարթևական պայմանագրով Տիգրան II-ն Առաջավոր Ասիայում հաստատել է իր գերիշխանությունը, պարթև Արշակունիները նրան են զիջել ՙարքայից արքա՚ տիտղոսը: Հռոմի տիրապետության հաստատումը Առաջավոր Ասիայում կանխելու համար, Տիգրան II-ը սերտ կապեր է հաստատել Ասորիքի իշխող վերնախավերի հետ, որոնք մ.թ.ա. 83-ին Ասորիքի թագավորության գահը հանձնել են նրան: Դրանով Հայաստանն ու Ասորիքը միավորվել են ընդհանուր միապետի իշխանության ներքո: Այդ նույն ժամանակաշրջանում Տիգրան II-ը տիրել է Կոմմագենեին և Դաշտային Կիլիկիային: Արևելյան Միջերկրածովում հաստատվելը եղել է Տիգրան II-ի խոշոր դիվանագիտական հաջողությունը:
Տիգրան II-ն հետամտել է ստեղծել Առաջավոր Ասիայի բոլոր քաղաքական ուժերը միավորող զորեղ տերություն և կասեցնել Հռոմի առաջխաղացումը դեպի Արևելք: Տիգրանակերտի հիմնադրումով (մ.թ.ա. 83-78) նա ստեղծել է կառավարման ընդհանուր կենտրոն: Մ.թ.ա. 78-77-ին Հայաստանում 300 հազար կապադովկիացի գյուղացիների և Կիլիկիայի 11 քաղաքների մոտ 100 հազար բնակիչների վերաբնակեցմամբ ավելացրել է երկրի աշխատունակ և հարկատու բնակչության քանակը, խրախուսել հելլենիստական քաղաքաշինությունն ու հելլենիստական մշակույթի տարածումը: Հելլենիզմի պատմության մեջ Տիգրան II-ն եղել է հելլենիստական վերջին մեծ տերության ստեղծողը: Մ.թ.ա. 70-ական թթ. Տիգրան II-ի գերիշխանությունը տարածվել է Կասպից ծովից մինչև Միջերկրականի արևելյան ափերը, Մեծ Կովկասի լեռնաշղթայից մինչև Կարմիր ծով: Այդ ժամանակահատվածում հռոմեական հեղինակները Տիգրան II-ին անվանում են Հռոմի ՙզորեղ թշնամի՚ Արևելքում, ՙհզորագույն թագավոր՚ և այլն:
70-ական թթ. կեսից Տիգրան II-ի տերության ներքին իրավիճակը բարդացել է: Նրա ներքին քաղաքականությունը աջակցություն չի գտել հայ ավագանու որոշ հատվածի մեջ, որը և մ.թ.ա. 73-71-ին ապստամբել է Զարեհ արքայորդու գլխավորությամբ: Մ.թ.ա. 73-69-ին Տիգրան II-ը Փյունիկիայում և Հարավային Ասորիքում ճնշել է Հռոմի Սելևկյան դրածոների՝ Անտիոքոս XIII-ի և նրա մոր՝ Կլեոպատրա-Սելենե թագուհու, ինչպես նաև նրանց դաշնակցած Նաբաթեայի և Հուդայի թագավորությունների ապստամբությունը: Այդ պատճառով նա ի վիճակի չի եղել օգնել Միհրդատ VI-ին և չեզոք դիրք է գրավել մ.թ.ա. 73-71-ի հռոմեա-պոնտական պատերազմում: Մ.թ.ա. 71-ի ամռանը Տիգրան II-ն ապաստան է տվել պարտված Միհրդատ VI-ին և նրա մեծատոհմիկներին (2-4 հազար մարդ): Նա պատրաստվել է արշավել Պոնտոս՝ Միհրդատ VI-ին գահին վերահաստատելու և Հռոմի առաջխաղացումը կանխելու համար, սակայն Լուկուլլոսի գլխավորությամբ հռոմեական բանակը ներխուժել է Հայաստան:
Հայ-հռոմեական պատերազմի առաջին փուլն (մ.թ.ա. 69-ի գարուն-աշուն) ավարտվել է Տիգրան II-ի պարտությամբ: Նվաճվել է Տիգրանակերտը, հռոմեացիների գերիշխանության տակ են անցել Ասորիքը, Փյունիկիան, Դաշտային Կիլիկիան, Հայաստանի հարավ-արևմտյան նահանգների մի մասը: Պատերազմի երկրորդ փուլում (մ.թ.ա. 68-67) Տիգրան II-ն պայքարել է Հայաստանի անկախությունը պաշտպանելու համար: Վճռական ճակատամարտում հայոց զորքը՝ Տիգրան II-ի առաջնորդությամբ, պարտության է մատնել Լուկուլլոսի հռոմեական բանակին և հարկադրել նահանջի: Այս հաղթանակի շնորհիվ խափանվել են Արտաշատը գրավելու և Հայաստանը նվաճելու հռոմեական ծրագրերը: Իրավիճակը բարդացրել է գահաժառանգ որդու՝ Տիգրան Կրտսերի գլխավորությամբ թիկունքում բռնկված ապստամբությունը (մ.թ.ա. 67-ին): Պարթևական զորքերը ներխուժել են Հայաստան և պաշարել Արտաշատը, սակայն Տիգրան II-ն պարտության է մատնել նրանց և դուրս մղել երկրի սահմաններից: Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ Ասորիքի քաղաքների զգալի մասը և Միջագետքի իշխանապետություններն անցել են Հռոմի կողմը, իսկ Պոմպեոսը նոր ուժեր է կենտրոնացրել Դաշտային Կիլիկիայում՝ Հայաստան արշավելու համար, Տիգրան II-ը, թեև ներխուժել է Ասորիք, սակայն այնուհանդերձ անհրաժեշտ է գտել հաշտվել Հռոմի հետ: Հռոմի հետ կնքված պայմանագրով (մ.թ.ա. 66) Հայաստանը պահպանել է իր պետական ինքնուրույնությունը, բայց շարունակել է Հռոմը դիտել որպես Հայաստանի գլխավոր թշնամի և վարել է Պարթևաստանի հետ մերձեցման քաղաքականություն: Մ.թ.ա. 64-ին Տիգրան II-ը Պարթևաց Հրահատ III թագավորի հետ կնքել է պայմանագիր, որով հիմք է դրվել Հռոմի դեմ հայ-պարթևական ռազմաքաղաքական համագործակցության: Դրանով իսկ Տիգրան II-ը խափանել է Հայաստանը նվաճելու Հռոմի և Պարթևաստանի ծրագրերը, պահպանել պետության անկախությունն ու տարածքային միասնությունը: Հայոց այս մեծագույն արքան իր կյանքի վերջին տարիներին իշխել է որդու՝ Արտավազդ III-ի հետ միասին, վերջինիս վերապահելով թագավորության արտաքին ու ներքին շատ հարցերի կարգավորումը ու ղեկավարումը: Մահացել է խոր ծերության հասակում՝ մ.թ.ա. 38 թ-ին:
Պահպանվել են Տիգրան II-ի պատկերով և տիտղոսների տարբերակներով բազմաթիվ բրոնզե և արծաթե դրամներ, որոնք հատվել են Հայաստանում (Արտաշատ, Տիգրանակերտ) և Ասորիքում (Անտիոք, Դամասկոս):